Ομιλία Επιτρόπου Προεδρίας κ. Φώτη Φωτίου στο μνημόσυνο
των
πεσόντων της κοινότητας Λυμπιών κατά την τουρκική εισβολή
Σαράντα ένα χρόνια μετά το αποτρόπαιο διπλό έγκλημα κατά της Κύπρου,
βρισκόμαστε σήμερα εδώ για να αποδώσουμε την πρέπουσα τιμή στους πεσόντες της
κοινότητας Λυμπιών και να αντλήσουμε διδάγματα από τον ηρωϊσμό και τη θυσία τους
για την ελευθερία, ανεξαρτησία και εδαφική ακεραιότητα της πατρίδας μας.
Τιμούμε και ευγνωμονούμε τους ήρωες και μάρτυρές μας, όλους ανεξαίρετα
που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα της αγαπημένης μας πατρίδας και πρόσφεραν γι’
αυτήν ό,τι πολυτιμότερο είχαν, μένοντας πιστοί στην ιστορία, τα ιδανικά και τις
αξίες του πολύπαθου λαού μας.
Αποτελεί
χρέος και ηθική υποχρέωση η θύμηση και η τιμή προς εκείνους που τολμούν να
αρθούν πάνω από την πρόσκαιρη ζωή και να τη θυσιάσουν για την πατρίδα και το λαό
μας, για λευτεριά και δημοκρατία. Είναι με δέος και εθνική υπερηφάνεια που
στρέφουμε τη μνήμη στις δύσκολες ώρες της ιστορίας μας και στα παλικάρια της
Κύπρου, που έδωσαν τη ζωή τους υπέρ βωμών και εστιών.
Ήταν
πάντα δύσκολη η μοίρα της αγαπημένης μας γης. Πάντοτε όμως ενέπνεε άσβεστη
αγάπη, αλλά και δέσμευση στην επιβίωσή της και έτσι ευτύχησε να στηρίζεται στη
φιλοπατρία, την ορμή, την αυτοθυσία και την αγάπη όλων εκείνων των παλικαριών
της που, «σαν έτοιμοι από καιρό», πάντοτε ανταποκρίθηκαν σε κάθε της κάλεσμα, σε
κάθε καμπή της ιστορίας της.
Και
είναι γεμάτες οι σελίδες της κυπριακής ελευθερίας με θυσίες λαμπρών αγωνιστών,
με πράξεις ηρωισμού και αυταπάρνησης, με πράξεις διεκδίκησης των δικαίων της.
Γεμάτη η ιστορία μας με πράξεις που φωτίζουν το δικό μας δρόμο, που δείχνουν την
ορθή πορεία, που χαράσσουν την τροχιά του καθήκοντος.
Κι
εμείς, ευλαβικοί προσκυνητές, μαζευτήκαμε εδώ για να ανάψουμε το κερί της ψυχής
μας από την φλόγα της θυσίας τους. Να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος της οφειλής
μας και την έκταση και το βάθος της ευθύνης μας.
Έχει
ορθά λεχθεί πως λαοί που λησμονούν την ιστορία τους είναι καταδικασμένοι να την
ξαναζήσουν. Γι’ αυτό και δεν μπορεί η θυσία των ηρώων και μαρτύρων μας να
παραμείνει αδικαίωτη. Να αφήσουμε το χρόνο να συνθλίψει τις μνήμες μας και να
συμφιλιωθούμε με την κατοχή, τον σφετερισμό των πατρογονικών μας εστιών και την
καταπάτηση των δικαιωμάτων μας. Αλίμονο. Ούτε έχουμε ούτε και μας επιτρέπεται
αυτή η επιλογή που ισοδυναμεί με επιλογή παραγραφής της ιστορίας μας και
απόρριψης των όσων έχουν επιτύχει και παραδώσει σε εμάς οι πρόγονοι μας,
κάνοντας μας υπερήφανους για τις ρίζες, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις
μας.
Τα πέντε παλληκάρια των Λυμπιών που μνημονεύουμε σήμερα, αντιστάθηκαν
μέχρι τέλους στο βάρβαρο εισβολέα και λάμπρυναν με την αυτοθυσία τους το
πεπρωμένο μας. Το παράδειγμά τους φωτίζει το δρόμο της τιμής και του καθήκοντος
εμάς των ζώντων να συνεχίσουμε τον αγώνα για την επικράτηση των δικαίων του λαού
μας με πρώτο και κύριο στόχο την απαλλαγή της Κύπρου από την κατοχή.
Ναι,
όποιο και να είναι το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων που βρίσκονται σε εξέλιξη,
θα πρέπει δίχως άλλο να ακυρώνει τα τετελεσμένα της εισβολής και κατοχής και να
επανενώνει την πατρίδα μας μετατρέποντας την σε τόπο ασφάλειας, ειρήνης και
ευημερίας για όλους τους νόμιμους κατοίκους της. Σε ένα τόπο ελεύθερο από
στρατεύματα κατοχής και με προοπτική και ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Αυτό θα
είναι το καλύτερο μνημόσυνο γι’ αυτούς που μνημονεύουμε σήμερα.
Τα
ονόματα και των πέντε ήταν για πολλά χρόνια στον κατάλογο των αγνοουμένων μας,
της πιο συγκλονιστικής και, συνάμα, σκληρής πτυχής της τραγωδίας που έζησε ο
τόπος μας το 1974.
Ο
Ανδρέας Βαρνάβα, ο Λούκας Δημητρίου, ο Θεόδωρος Μαυρόσαββα και ο Γεώργιος
Σκουλιάς Τολαρή υπηρέτησαν ως έφεδροι στην ίδια μονάδα, το 305 Τάγμα Πεζικού
αρχικά στην περιοχή Λυμπιών και ακολούθως στην περιοχή Μιας Μηλιάς – Κυθρέας,
λίγο πριν αρχίσει η δεύτερη φάση της εισβολής, στις 14 Αυγούστου. Αντιστάθηκαν
γενναία στις επιθέσεις του Αττίλα, αλλά η υπεροπλία του εχθρού ήταν τόση που
οδήγησε μετά από σκληρές μάχες στη διάσπαση της αμυντικής γραμμής της Εθνικής
Φρουράς και την προέλαση του μέχρι την Αμμόχωστο και την Καρπασία. Προηγήθηκε,
βέβαια, η αποδυνάμωση της Εθνικής Φρουράς σαν αποτέλεσμα του προδοτικού
πραξικοπήματος.
Παρόλα
αυτά, πολλές μονάδες ανταποκρίθηκαν στο ακέραιο στην αποστολή τους, με τους
αξιωματικούς και οπλίτες τους να επιδεικνύουν απαράμιλλο θάρρος και να
αναδεικνύονται σε ηρωϊκές μορφές. Στην ίδια περιοχή χάθηκαν τα ίχνη και πολλών
άλλων συμπατριωτών μας, μεταξύ τους και ο Υποστράτηγος Τάσος Μάρκου που το όνομα
του έγινε θρύλος για τον ηρωϊσμό και την αγάπη του για την πατρίδα.
Οι
Ανδρέας Βαρνάβα και Γιώργος Σκουλιά Ττολαρής κηδεύτηκαν μαζί στις 6 Δεκεμβρίου
2014 μετά τον εντοπισμό των λειψάνων τους σε ομαδικό τάφο. Ο Βαρνάβα γεννήθηκε
στις 15 Αυγούστου 1947 στα Λύμπια, όπου και διέμενε με τη σύζυγο του. Αγνός
άνθρωπος του μεροκάματου επαγγελλόταν το σιδερά, βοηθούσε τα οκτώ αδέλφια του
και τους γονείς του, ενώ αγαπούσε τη μουσική και είχε συμμετοχή στην
ποδοσφαιρική ομάδα του Απόλλων Λυμπιών.
Ο
Γεώργιος Σκουλιάς Ττολαρή, μέλος και αυτός πολυμελούς οικογένειας, ήταν ράπτης
το επάγγελμα. Γεννήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 1943 και ήταν πατέρας τριών παιδιών.
Από μικρός διακρινόταν για την εργατικότητα του και βοηθούσε όποιον τον
χρειαζόταν. Συμμετείχε στις μάχες της Μανσούρας το 1964 και ήταν από τους
πρώτους που υπηρέτησαν στη νεοσύστατη τότε Εθνική Φρουρά.
Ο
Λούκας Δημητρίου ήταν πιο μεγάλος. Γεννήθηκε το Δεκέμβριο του 1940, επίσης στα
Λύμπια και ήταν πατέρας δυο παιδιών. Άνθρωπος του μόχθου και ο ίδιος, οικοδόμος
το επάγγελμα, ήταν ενεργό μέλος του Απόλλωνα Λυμπιών. Τα λείψανα του κηδεύτηκαν
εδώ στη γενέτειρα του στις 10 Ιανουαρίου 2015.
Ο
Θεόδωρος Μαυρόσαββα γεννήθηκε και αυτός το Δεκέμβριο του 1940 στα Λύμπια και
είχε τρία παιδιά. Οικοδόμος και ο ίδιος, ήταν άνθρωπος με πολλούς φίλους και
πάθος για τη ζωή. Αντιστάθηκε στο πραξικόπημα και ήταν μεταξύ των υπερασπιστών
της Αρχιεπισκοπής. Την Τετάρτη του πραξικοπήματος συνελήφθη μάλιστα και
ανακρίθηκε. Τα λείψανα του κηδεύτηκαν στις 14 Δεκεμβρίου πέρσι.
Ο άλλος
ήρωας των Λυμπιών που μνημονεύουμε και τιμούμε, είναι ο Κώστας Νικολάου
Καψοκάρτης, ο οποίος γεννήθηκε στις 20 Ιουλίου 1956. Εξασκούσε επίσης το
επάγγελμα του οικοδόμου και ήταν μεταξύ των νέων που διακρίνονταν για το ήθος
και τη λεβεντιά τους. Η τουρκική εισβολή των βρήκε να υπηρετεί στο 286
Μηχανοκίνητο Τάγμα Πεζικού που κλήθηκε να αναπτυχθεί σε θέσεις στην Κερύνεια,
όπου έδωσε μάχες με τα τουρκικά στρατεύματα. Μετά το πέρας της πρώτης φάσης της
εισβολής, η μονάδα του Νικολάου ανασυγκροτήθηκε στα Λατσιά, και στις αρχές
Αυγούστου διατάχθηκε να μετακινηθεί στην περιοχή Αγίου Ερμολάου- Λαπήθου. Η
6 η Αυγούστου 1974 ήταν η μέρα που οι Τούρκοι εισβολείς εξαπέλυσαν
επίθεση για κατάληψη του Καραβά και της Λαπήθου. Οι εθνοφρουροί μας αντιστάθηκαν
γενναία, αλλά η υπεροπλία του εχθρού τους ανάγκασε να οπισθοχωρήσουν. Από την
ώρα της οπισθοχώρησης χάθηκαν τα ίχνη του Νικολάου, όπως και πολλών άλλων
εθνοφρουρών που επάνδρωναν θέσεις ή βρίσκονταν σε αποστολή στην ίδια περιοχή. Τα
λείψανα του, που εντοπίστηκαν σε ομαδικό τάφο στην Λάπηθο, κηδεύτηκαν στις 31
Ιανουαρίου 2010.
Σήμερα
προσευχόμαστε και για την διακρίβωση της τύχης όλων των αγνοουμένων μας ώστε να
τερματιστεί η αγωνία και ο πόνος τόσων χρόνων των συγγενών τους, που αρκετών
ολοκληρώνεται ο κύκλος της ζωής τους και φεύγουν χωρίς να πάρουν απαντήσεις για
την τύχη των αγαπημένων τους. Στον επίσημο κατάλογο των αγνοουμένων εξακολουθούν
να βρίσκονται τα ονόματα άλλων επτά παλληκαριών των Λυμπιών. Είναι:
·
Ο Πέτρος Γιαννή Κυπριανού, ο Δημήτρης Μαλακίδης Μωϋσή, ο Μιχάλης Σάββα
Ανδρέα, ο Σάββας Σάββα Αλέξη, ο Κουμής Νεοφύτου Χαραλάμπους, ο Κακουλλής
Μουστάκα Μιχαήλ και ο Ελευθέριος Κουζαπής Νικολάου. Αγνοούμενος με καταγωγή από
τα Λύμπια είναι και ο Αλέξανδρος Ολυμπίου Πασχάλη.
Εξάλλου
στην ειδική κατηγορία των πεσόντων που δεν έχουν εντοπιστεί ακόμα τα λείψανα
τους, είναι και ο Θεόδωρος Παπακωνσταντής από τα Λύμπια, ο οποίος έπεσε νεκρός
την ημέρα της εισβολής, όταν εναντίον των θέσεων του 281 Τάγματος Πεζικού στο
οποίο υπηρετούσε, στον Κοντεμένο, έγινε σφοδρή επίθεση από την Τουρκική πολεμική
αεροπορία.
Καταβάλλουμε κάθε
προσπάθεια για τερματισμό του ανθρωπιστικού προβλήματος των αγνοουμένων. Το
πρόγραμμα εκταφών της Διερευνητικής Επιτροπής για τους αγνοουμένους προσκρούει
σε σοβαρά προβλήματα που μπορούν μόνο να επιλυθούν αν η Τουρκία επιτρέψει το
άνοιγμα των λεγόμενων στρατιωτικών ζωνών για τις εκταφές, όπως και τα αρχεία του
Τουρκικού στρατού για την εξασφάλιση των στοιχείων που απαιτούνται. Η μέχρι τώρα
στάση και συμπεριφορά της Τουρκίας αποτελεί μια συνεχή πρόκληση για την
πολιτισμένη ανθρωπότητα αφού προσβάλλει τις πανανθρώπινες και οικουμενικές αξίες
της ανθρώπινης ζωής και αξιοπρέπειας. Η κατοχική πλευρά θα πρέπει επιτέλους να
συνεργαστεί. Σαράντα ένα χρόνια μετά δεν μπορεί η αλήθεια να αποκρύβεται άλλο.
Κάθε
περίπτωση πεσόντα και αγνοουμένου μας που μνημονεύουμε και τιμούμε, δυναμώνει τη
θέληση και ενισχύει την αποφασιστικότητα μας να αγωνιστούμε και να πετύχουμε μια
δίκαιη, λειτουργική και βιώσιμη λύση, η οποία να ακυρώνει τα τετελεσμένα της
εισβολής και να είναι σύμφωνη με τα ψηφίσματα και τις αποφάσεις των Ηνωμένων
Εθνών, όπως και με το κεκτημένο και τις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μια λύση με την οποία να γίνονται σεβαστά και να διασφαλίζονται τα ανθρώπινα
δικαιώματα και οι βασικές ελευθερίες όλων των Κυπρίων. Δεν έχουμε το δικαίωμα να
αποστούμε από αυτό το στόχο.
Στο πλαίσιο
αυτό, η δική μας πλευρά καταβάλλει κάθε προσπάθεια για να επιτύχουν οι
διαπραγματεύσεις και να δημιουργηθεί μια νέα και πιο πολλά υποσχόμενη για όλους
εποχή για την Κύπρο. Εναπόκειται όμως περισσότερο στην ίδια την Τουρκία, που
έχει την πρώτη και μεγαλύτερη ευθύνη, να συμβάλει στην επίλυση του Κυπριακού
παίρνοντας τις απαραίτητες αποφάσεις. Οι προθέσεις και διακηρύξεις είναι ένα
πράγμα, και οι αποφάσεις άλλο.
Σήμερα η
πατρίδα μας διέρχεται σημαντικές ιστορικές και πολιτικά κρίσιμες στιγμές και η
ενότητα αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο πάνω στον οποίο θα στηρίξουμε τον αγώνα
μας για ελευθερία και αποκατάσταση των απαράγραπτων δικαίων και δικαιωμάτων του
λαού μας. Η ενότητα δεν πρέπει να είναι ένα απλό σχήμα λόγου ούτε ευκαιριακό
σύνθημα, αλλά μόνιμη μας έγνοια και σταθερή επιδίωξη της πολιτικής μας.
Οφείλουμε
να αναλογιστούμε την κρισιμότητα των στιγμών και να ανταποκριθούμε στο κάλεσμα
της πατρίδας και της ιστορίας μας.
Μόνο έτσι
θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στο χρέος μας για δικαίωση των ηρώων και
μαρτύρων μας. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να δικαιώσουμε και την ίδια την ιστορία
μας που γράφτηκε με το αίμα και τις θυσίες γενεών και γενεών για να υπάρχουμε
εμείς και να μπορούμε να διεκδικούμε όσα για άλλους λαούς είναι αυτονόητα.
Τιμή και
δόξα στους πέντε ήρωες των Λυμπιών.
