Επιμνημόσυνος λόγος του Υπουργού Παιδείας στο μνημόσυνο
των ηρώων Ιωνά Νικολάου, Κυριάκου Κολοκάση και Κυριάκου Κακουλλή
Με βαθιά συγκίνηση και εθνική
περηφάνια τιμούμε σήμερα δυο νέους της κοινότητας Γερίου, που θυσιάστηκαν κατά
τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59. Μνημονεύουμε και
προσευχόμαστε υπέρ αναπαύσεως της ψυχής του Ιωνά Νικολάου και του Κυριάκου
Κολοκάση, που έπεσαν ηρωικά στη μάχη του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας στις 31
Αυγούστου 1956.
Μνημονεύουμε, επίσης, και τιμούμε
τον ήρωα Κυριάκο Κακουλλή, που στα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα υπήρξε
δραστήριο μέλος της Άλκιμης Νεολαίας της ΕΟΚΑ (ΑΝΕ) και αργότερα, κατά τη
διάρκεια της τουρκικής ανταρσίας, έπεσε στη μάχη των Καζιβερών, στις 19 Μαρτίου
1964.
Την ώρα του υπέρ πάντων αγώνος, οι
νέοι αυτοί, που ζούσαν με το όραμα της ελευθερίας της Κύπρου, κατατάχτηκαν
αυτοπροαιρέτως στις τάξεις των αγωνιστών και ανέλαβαν επικίνδυνες αποστολές. Την
κρίσιμη ώρα αναμετρήθηκαν με τον θάνατο και με τον ηρωισμό και τη λεβεντιά τους
δίδαξαν πως «θέλει αρετήν και τόλμην η
Ελευθερία» .
Παιδί του Νικόλα και της Μορφίας,
ο Ιωνάς Νικολάου γεννήθηκε στο χωριό Γέρι της επαρχίας Λευκωσίας στις 10
Αυγούστου 1937. Είχε έξι αδέλφια: Την Άννα, τον Αδάμο, την Χρυστάλλα, τον
Χρίστο, την Δέσποινα και τον Πέτρο, οι οποίοι υπήρξαν συνεργάτες του στον αγώνα,
και μετά το θάνατό του, παρά τους κινδύνους, συνέχισαν την προσφορά τους.
Αποφοίτησε από το Δημοτικό Σχολείο Γερίου και αργότερα από το Παγκύπριο
Γυμνάσιο. Όταν ήταν ακόμα μαθητής, αναμείχθηκε στον αγώνα της ΕΟΚΑ. Υπήρξε μέλος
της πρώτης ομάδας του σχολείου του και μέλος της ομάδας «Γεράκι» του χωριού του.
Σε διαδήλωση που έγινε στην τότε πλατεία Μεταξά, τον Μάιο του 1955, κτύπησε
Άγγλο αξιωματικό. Αναγνωρίστηκε από φωτογραφίες που λήφθηκαν κατά τη διαδήλωση
και καταδικάστηκε σε πρόστιμο δέκα λιρών. Συνέχισε τις υπηρεσίες του
συνεργαζόμενος με τις ομάδες της Λευκωσίας για απελευθέρωση κρατουμένων
αγωνιστών και σε επιθέσεις εναντίον Άγγλων στρατιωτών.
Ο Κυριάκος Κολοκάσης γεννήθηκε
επίσης εδώ, στο Γέρι, στις 4 Φεβρουαρίου 1934. Γονείς του ήταν ο Αναστάσης
Κολοκάσης και η Ευαλλού Χατζηαδάμου. Είχε επτά αδέλφια: Τον Φίλιππο, την
Παναγιώτα, την Κατίνα, την Χρυστάλλα, τον Αδάμο, την Δέσποινα και τον Νίκο.
Τελειώνοντας το Δημοτικό Σχολείο, ο Κυριάκος ασχολήθηκε με τη γεωργία. Υπήρξε
μέλος της Αγροτικής Τοπικής Ένωσης της ΠΕΚ Γερίου και ηγετικό στέλεχος των
εθνικοφρόνων σωματείων του χωριού του. Με την έναρξη του απελευθερωτικού αγώνα
εντάχθηκε στην ομάδα «Γεράκι» του Γερίου, που συνεργαζόταν με τις ομάδες
εκτελεστικού Λευκωσίας. Παράλληλα, διατηρούσε κρησφύγετο με όπλα και πυρομαχικά,
τα οποία διένειμε σε ομάδες της περιοχής. Η δράση του επεκτεινόταν σε
βομβιστικές επιθέσεις και απόπειρες απελευθέρωσης καταδίκων. Τον Μάρτη του 1956
μαζί με την ομάδα του κτύπησαν με βόμβες πετρελαίου τις αποθήκες του Αγγλικού
Στρατού στην Αθαλάσσα, προκαλώντας τεράστιες ζημιές.
Στις 31 Αυγούστου 1956, τα δύο
αυτά άξια τέκνα της κοινότητας Γερίου, μαζί με τους Σπύρο Κυριάκου και Νίκο
Σαμψών, ανέλαβαν το παράτολμο εγχείρημα της απελευθέρωσης του Πολύκαρπου
Γιωρκάτζη από το Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, όπου είχε μεταφερθεί για
ακτινολογική εξέταση. Αν και νεαρά παιδιά ανέλαβαν με αποφασιστικότητα τη
ριψοκίνδυνη αποστολή, η οποία ανέδειξε το μεγαλείο του ηρωισμού και της
αυτοθυσίας τους.
Παρά τα αυξημένα μέτρα ασφαλείας
και παρά το γεγονός ότι το Νοσοκομείο Λευκωσίας φυλασσόταν από 50-60 Άγγλους
στρατιώτες, στις 10 το πρωί οι τέσσερις αγωνιστές προχώρησαν στην είσοδο,
βρέθηκαν στο καθορισμένο σημείο και πήραν τις θέσεις τους. Σε λίγα δευτερόλεπτα
ακούστηκαν στον διάδρομο του Νοσοκομείου πυροβολισμοί και φωνές. Οι στιγμές της
μάχης που ακολούθησε ήταν δραματικές. Ο Κυριάκος Κολοκάσης χτυπήθηκε με δύο
σφαίρες στην κοιλιά. Ο Ιωνάς Νικολάου τραυματισμένος σύρθηκε προς την έξοδο του
νοσοκομείου, συνεχίζοντας να πυροβολεί εναντίον των άγγλων στρατιωτών και
εμποδίζοντάς τους την είσοδο στον διάδρομο του νοσοκομείου. Όταν το περίστροφό
του έμεινε χωρίς σφαίρες, στράφηκε προς το μέρος τους, το πέταξε και έπεσε. Ο
Άγγλος στρατιώτης που τον πλησίασε τον χτύπησε θανάσιμα με τον υποκόπανο του
όπλου του. Κατά τη διάρκεια της επίθεσης σκοτώθηκε ο Άγγλος λοχίας Ντέμον, ο
δήμιος που εκτέλεσε στις κεντρικές φυλακές τους πρώτους απαγχονισθέντες Μιχαλάκη
Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου.
Ο Νίκος Σαμψών κατάφερε να
διαφύγει. Ο Σπύρος Κυριάκου προσπάθησε να τρέξει προς την έξοδο, αλλά το τραύμα
του στην κοιλιά ήταν βαθύ. Με τη βοήθεια Έλληνα γιατρού οδηγήθηκε στο
χειρουργείο. Ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης, αφού ελευθερώθηκε από τις χειροπέδες,
κατευθύνθηκε προς τον Πεδιαίο και, στη συνέχεια, ενημέρωσε τον αρχηγό Διγενή για
τον τραγικό απολογισμό της επιχείρησης.
Η μάχη του Γενικού Νοσοκομείου
Λευκωσίας είναι ένα ακόμα παράδειγμα του ηρωισμού και της αυτοθυσίας των μαχητών
της ΕΟΚΑ, που αγωνίζονταν για το
υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας.
Την πατρίδα υπηρέτησε και ο
Κυριάκος Κακουλλής ως μέλος της Άλκιμης Νεολαίας ΕΟΚΑ και ως εθελοντής στις
ειδικές αστυνομικές δυνάμεις, που συγκροτήθηκαν για να αντιμετωπίσουν την
τουρκική ανταρσία τον Φεβρουάριο του 1964. Μέσα από τα λόγια του αντιλαμβάνεται
κανείς την αγάπη του για την πατρίδα: «Θέλω να γίνω αστυνομικός. Δεν ξέρω φυσικά
αν αυτή μου η επιθυμία θα εκπληρωθεί, αλλά θέλω κι εγώ να εργαστώ και να
εκτελέσω το καθήκον μου προς την Πατρίδα, για την ασφάλεια του κράτους μου και
την προάσπιση της ελευθερίας και ανεξαρτησίας της Κύπρου μας». Τον Μάρτη του
1964 έπεσε μετά από σκληρές μάχες στο χωριό Καζιβερά της Μόρφου, όταν αστυνομική
περίπολος των νόμιμων δυνάμεων της Κυπριακής Δημοκρατίας κάλεσε τους Τούρκους
στασιαστές να διαλύσουν το οδόφραγμα επί της κύριας οδού που διέσχιζε το
χωριό.
Ο κατάλογος των παλληκαριών της
κοινότητας Γερίου δεν σταματά εδώ. Ο έφηβος Κωστάκης Λοΐζου άφησε την τελευταία
του πνοή, υπηρετώντας στις τάξεις της Εθνικής Φρουράς το 1968, ενώ ο Ανδρέας
Κουκουμάς και ο Μάκης Παμπορής συνθέτουν μαζί με άλλους αγνοούμενους
συμπατριώτες μας την πιο τραγική πτυχή της τουρκικής εισβολής του 1974. Η
ηρωοτόκος κοινότητα Γερίου μπορεί να σεμνύνεται για τις θυσίες των παιδιών της
στους υπέρ ελευθερίας αγώνες της πατρίδας.
Κυρίες και Κύριοι,
Σήμερα, που μεγάλο μέρος της
πατρίδας μας βρίσκεται ακόμα υπό κατοχή, οι εκκλησίες και τα μνημεία της
πολιτιστικής μας κληρονομιάς παραμένουν λεηλατημένα, συγγενείς πλείστων
αγνοουμένων αναμένουν ακόμα να μάθουν την τύχη των δικών τους ανθρώπων και οι
πρόσφυγες περιμένουν την επιστροφή στις πατρογονικές τους εστίες, οφείλουμε να
αναμετρηθούμε με την ιστορία και να αντλήσουμε τα πολλαπλά διδάγματα που
προκύπτουν από τις θυσίες των παλληκαριών μας και τους πολύμορφους αγώνες του
λαού μας.
Βασική προτεραιότητα της
Κυβέρνησης είναι, μέσα από την
ειρηνική διαδικασία των διαπραγματεύσεων, να επιτύχουμε μια δίκαιη και βιώσιμη
λύση στο εθνικό μας πρόβλημα. Μια λύση που να τερματίζει την απαράδεκτη κρατούσα
κατάσταση, η οποία παγιώνεται συνεχώς και να διασφαλίζει την ιστορική συνέχεια
του Κυπριακού Ελληνισμού στη γη των πατέρων του. Το θετικό κλίμα που αναπτύχθηκε
την τελευταία περίοδο, η ουσιαστική εμπλοκή της ΕΕ –για πρώτη φορά- στη
διαδικασία των διαπραγματεύσεων, η αναβαθμισμένη γεωπολιτική σημασία της
πατρίδας μας και το γεγονός ότι μπορεί να αποτελέσει παράγοντα σταθερότητας στην
ευαίσθητη –αλλά και ταλαιπωρημένη από τις συνεχείς διαμάχες- ευρύτερη περιοχή,
αποτελούν παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν θετικά στην προσπάθειά μας να
φτάσουμε σε μια σωστή λύση. Θέλουμε μέσα σε συνθήκες ειρήνης να διασφαλίσουμε
τις ελευθερίες και τα δικαιώματα όλων ανεξαίρετα των νόμιμων κατοίκων της
πατρίδας μας. Θέλουμε μια Κύπρο απαλλαγμένη από κατοχικό στρατό και
αναχρονιστικές εγγυήσεις, μια Κύπρο επανενωμένη, με πολιτική και οικονομική
σταθερότητα, που να αξιοποιεί την ευρωπαϊκή της ταυτότητα και να προωθεί την
πρόοδο σε όλους τους τομείς ανάπτυξης.
Πιστεύουμε ότι οι θυσίες των ηρώων μας και οι διαχρονικές αξίες του
πολιτισμού μας αποτελούν σταθερό στήριγμα στην πορεία μας. Ας προχωρήσουμε με
ενότητα, σύνεση, αξιοπρέπεια και συμπεριφορές που θέτουν το «εμείς» πάνω από το
«εγώ», με την ελπίδα ότι θα ανατείλουν καλύτερες μέρες στον τόπο μας.
Ας είναι αιωνία η μνήμη των τιμωμένων ηρώων και όλων όσοι έδωσαν τη
ζωή τους για την ελευθερία της πατρίδας.
____________
