τη γαλλική αρχαιολογική αποστολή του Πανεπιστημίου της
Λυών
Πραγματοποιήθηκε
σήμερα, στο Προεδρικό Μέγαρο, η τελετή βράβευσης από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας
κ. Νίκο Αναστασιάδη της γαλλικής αρχαιολογικής αποστολής του Πανεπιστημίου της
Λυών, για ανασκαφές που διενήργησε στη Σαλαμίνα, με την απονομή του παράσημου
του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος Αξίας της Κυπριακής Δημοκρατίας στην
επικεφαλής της αποστολής κα Μαργκερίτ Γιον.
Μιλώντας
στην τελετή, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είπε τα ακόλουθα:
«Με χαρά σας καλωσορίζω στη σημερινή σεμνή εκδήλωση για
να βραβεύσουμε τη Αρχαιολογική Αποστολή του Πανεπιστημίου της Λυών που ανέσκαψε
τη Σαλαμίνα στην Κύπρο.
Συγκεντρωθήκαμε
εδώ για να εξάρουμε την προσφορά των Γάλλων φίλων μας προς τον τόπο μας και να
τους τιμήσουμε για τη συμβολή τους στην ανάδειξη των κρυμμένων θαυμάτων του
πολιτισμού μας, που έγινε με αυτό τον τρόπο γνωστό μέρος του παγκόσμιου
πολιτισμού.
Για
χιλιάδες χρόνια το νησί μας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτισμική αρένα
της Μεσογείου. Ο κυπριακός πολιτισμός αποτελεί σήμερα αντικείμενο μελέτης και
έρευνας στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια και άλλα πνευματικά ιδρύματα του κόσμου.
Είμαστε περήφανοι για την πολιτιστική μας κληρονομιά.
Έχουμε
όμως ταυτόχρονα πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι αυτή ανήκει όχι μόνο σε μας
αλλά και σε ολόκληρη την ανθρωπότητα.
Θεματοφύλακας του αρχαιολογικού μας πλούτου είναι το
Τμήμα Αρχαιοτήτων, που οργανώνει τις αρχαιολογικές δραστηριότητες στη χώρα μας,
τόσο από Κύπριους όσο και από ξένους αρχαιολόγους. Από τα πρώτα κιόλας χρόνια
της Ανεξαρτησίας, η Κυπριακή Δημοκρατία αναβάθμισε σημαντικά τον ρόλο του, και
εξακολουθεί στο μέτρο των οικονομικών δυνατοτήτων του κράτους, να το ενισχύει.
Με τον ενθουσιασμό και την αυτοπεποίθηση που
χαρακτήριζαν τη δεκαετία του 1960, καταρτίστηκε φιλελεύθερο πρόγραμμα
αρχαιολογικών δραστηριοτήτων (ανασκαφών, αναστηλώσεων μνημείων, δημιουργίας νέων
μουσείων), με γνώμονα την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού, της οικονομίας,
αλλά και της αυτογνωσίας του κυπριακού πληθυσμού.
Το
πρόγραμμα αυτό συνεχίζεται και αναπροσαρμόζεται στις εκάστοτε συνθήκες μέχρι
σήμερα. Κλήθηκαν τότε να μοιραστούν το προνόμιο αλλά και την ευθύνη αυτού του
προγράμματος ξένες αρχαιολογικές αποστολές από διάφορες χώρες του κόσμου.
Η συνεργασία ξένων και Κυπρίων αρχαιολόγων με το Τμήμα
Αρχαιοτήτων ήταν απόλυτη και δημιουργική, σε αντίθεση με μερικές θλιβερές
καταστρεπτικές πρακτικές του πιο μακρινού παρελθόντος.
Χαίρομαι
που η φιλελεύθερη πολιτική που άρχισε τη δεκαετία του 1960, συνεχίζεται με
ευεργετικά αποτελέσματα μέχρι σήμερα.
Τύχη
αγαθή έφερε στο νησί μας, πριν από 50 ακριβώς χρόνια, την αρχαιολογική αποστολή
του Πανεπιστημίου της Λυών, που συνεχίζει έκτοτε ανελλιπώς και με μεγάλη
επιτυχία τις δραστηριότητες της στην Κύπρο.
Για
σχεδόν 20 χρόνια, από το 1955 ως το καλοκαίρι του 1974, η γαλλική αποστολή
ανέσκαπτε στη Σαλαμίνα, σε αδελφική συνεργασία με τους αρχαιολόγους του Τμήματος
Αρχαιοτήτων. Με την ευκαιρία συμπλήρωσης 50 χρόνων από την έναρξη ανασκαφών στη
Σαλαμίνα, η Κυπριακή Κυβέρνηση αποφάσισε να τιμήσει τη Γαλλική Αποστολή του
Πανεπιστημίου της Λυών, στο πρόσωπο της καθηγήτριας Μαργκερίτ Γιον, με την
απονομή του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος Αξίας της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η βράβευση αυτή αποτελεί ένδειξη τιμής και ευγνωμοσύνης
για όσα το Πανεπιστήμιο αυτό πρόσφερε και εξακολουθεί να προσφέρει για την
ανάδειξη και προβολή του κυπριακού πολιτισμού.
Είμαι βέβαιος ότι η κυβερνητική αυτή χειρονομία έχει την
πλήρη υποστήριξη του κυπριακού λαού, ιδίως των κατοίκων της Αμμοχώστου, που
αγκάλιασαν τότε τις ανασκαφές της Σαλαμίνας με εκδηλώσεις αγάπης και σεβασμού.
Το
1955, κα Γιον, είχατε μόλις αποφοιτήσει από το Πανεπιστήμιό σας, όπως
πληροφορούμαι. Ήλθατε στο νησί μας με μια ομάδα νέων Γάλλων αρχαιολόγων και
Πανεπιστημιακών καθηγητών, με καθοδηγητή τον φωτισμένο ελληνιστή και οραματιστή
Ζιαν Πουγιού. Η αποστολή σας ήταν να ερευνήσετε τον πολιτισμό της αρχαίας
πρωτεύουσας της Κύπρου: Της Σαλαμίνας.
Είχατε συγγράψει διατριβή για τον ένδοξο βασιλιά της,
τον Ευαγόρα τον Πρώτο. Με την εύνοια της τύχης και τη διαίσθηση που είναι
απαραίτητη στην αρχαιολογία, πετύχατε να ανασύρετε από τα βάθη της Σαλαμίνιας
γης, τον Απρίλιο του 1965, αδιάψευστες μαρτυρίες για την ίδρυση της πόλης τον
11 ον αιώνα π.Χ., επιβεβαιώνοντας κατά κάποιον τρόπο τη μυθική
παράδοση για την ίδρυση της πόλης από τον Τεύκρο, τον ήρωα του Τρωικού πολέμου.
Είναι
σήμερα αποδεκτό πως πίσω από κάθε μύθο κρύβεται μια ιστορική αλήθεια.
Η
ανακάλυψη αυτή, που δημοσιεύθηκε το 1971 σε τόμο που φέρει την υπογραφή σας,
δημιούργησε αίσθηση ανάμεσα στους διεθνείς αρχαιολογικούς κύκλους όταν για πρώτη
φορά ανακοινώθηκε από τον Ζιαν Πουγιού το 1966 στη Γαλλική Ακαδημία.
Ακολούθησαν
πολλές άλλες επιτυχίες της Γαλλικής Αποστολής στον νότιο τομέα της Σαλαμίνας.
Ήλθε στο φως το τείχος του 11 ου αιώνα π.Χ., το Αρχαϊκό ιερό, το
λεγόμενο «Ελαιοτριβείο», ο Ναός του Σαλαμινίου Διός, η Πρωτοχριστιανική βασιλική
της «Καμπανόπετρας». Με τις πολλές και συχνές δημοσιεύσεις της Γαλλικής
Αποστολής για την αρχαιολογία της Σαλαμίνας και όχι μόνο, εμπλουτίστηκε
σημαντικά η κυπρολογική βιβλιογραφία.
Μέσω της αποστολής της Σαλαμίνας αναπτύχθηκε μια
ολόκληρη γενιά Γάλλων αρχαιολόγων που ειδικεύθηκαν στην κυπριακή αρχαιολογία και
αποτελούν σήμερα ένα από τους στιβαρούς στυλοβάτες της. Η Κύπρος κέρδισε κάτι
περισσότερο: την αφοσίωση αυτών που τη γνώρισαν σε βάθος. Ο Ζιαν Πουγιού
απέδειξε πόσο μπορεί να αγαπήσει και να μείνει πιστός σ’ έναν τόπο ο
αρχαιολόγος.
Μετά
το καλοκαίρι του 1974, είδε να πατά τα χώματα της αγαπημένης πόλης ο τουρκικός
στρατός και να του απαγορεύεται από τις κατοχικές αρχές να επισκεφθεί το Σπίτι
των Ανασκαφών της Σαλαμίνας που ο ίδιος δημιούργησε. Επιθυμούσε να περισυλλέξει
τα ημερολόγια της ανασκαφής, αλλά του το απαγόρευσαν θεωρώντας τα ως «λάφυρα
πολέμου». Πόνεσε και αγανάκτησε. Για πολύ καιρό δεν έχανε ευκαιρία να
διακηρύττει στα πνευματικά ιδρύματα του εξωτερικού και σε διεθνή συνέδρια το
μεγάλο έγκλημα που έγινε εις βάρος της Κύπρου.
Για
50 χρόνια τώρα το Πανεπιστήμιο της Λυών έχει καταστεί φυτώριο απ’ όπου
προέρχονται νέοι βλαστοί, αφοσιωμένοι στη μελέτη και έρευνα του κυπριακού
παρελθόντος. Το παράδειγμα του έχουν ακολουθήσει και άλλα γαλλικά πανεπιστήμια
και πνευματικά ιδρύματα.
Η
Κύπρος είναι ένας μικρός τόπος, που δεν καυχάται για τον οικονομικό της πλούτο
και τη στρατιωτική της υπεροχή. Μπορεί όμως να καυχηθεί για τη θέση της και την
προσφορά της στον πολιτισμό. Ευγνωμονούμε όσους βοήθησαν να αναδειχθεί αυτή η
αριστεία του τόπου μας, η οποία αναγνωρίζεται σήμερα διεθνώς.
Δεχθείτε
λοιπόν κα Γιον, αυτή την τιμή που απονέμεται στο Πανεπιστήμιο της Λυών και σ’
όλα τα μέλη της αποστολής της Σαλαμίνας, κυρίως αυτού που έφυγε, του Ζιαν
Πουγιού. Ο ίδιος και το έργο του θα βρίσκονται πάντα στις καρδιές μας».
Αποδεχόμενη το παράσημο του Ανώτερου Ταξιάρχη του
Τάγματος Αξίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, η επικεφαλής της αποστολής, η κα
Μαργκερίτ Γιον ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι «από τη στιγμή της ίδρυσης της
αποστολής από τον Ζιαν Πουγιού το 1964, μέχρι τη δραματική για όλους τους
Κύπριους στιγμή κατά την οποία ο πόλεμος και η εισβολή στο νησί το 1974
ανάγκασαν τη γαλλική αποστολή, η οποία νιώθει Κύπρια στην καρδιά, να
εγκαταλείψει τις έρευνες στον χώρο, οι αρχαιολογικές εργασίες διεξάγονταν για
δέκα συνεχόμενα χρόνια. Αυτός ο σπαραγμός υπάρχει ακόμη έντονα στο μυαλό μας.
Φυσικά
συνεχίσαμε τις αρχαιολογικές μας δραστηριότητες στην Κύπρο. Η συνεργασία μας με
τους Κύπριους συναδέλφους μας συνεχίστηκε υπό άλλες συνθήκες και σε ένα άλλο
χώρο , αυτό του Κιτίου στη Λάρνακα, με πολύ χαρά. Αλλά είναι γεγονός ότι δεν
μπορούμε να ξεχάσουμε τη Σαλαμίνα, η οποία κατέχει μια ιδιαίτερη θέση στην
καρδιά και στη μνήμη μας».
Πρόσθεσε ότι «η μεγαλύτερη ελπίδα μου είναι ότι η
διαίρεση του νησιού, που διαρκεί για περισσότερο από 40 χρόνια, θα καταλήξει σε
μια ευτυχή λύση και ότι οι αρχαιολογικές έρευνες θα ξαναρχίσουν στην αγαπημένη
μας Σαλαμίνα».
_______________
