Ομιλία
του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού κ. Κώστα Καδή
στην
καθεχρονική εκδήλωση για τη Γιορτή των Ελληνικών Γραμμάτων
Τιμούμε
σήμερα τη μνήμη των Τριών Ιεραρχών –του Μεγάλου Βασιλείου, του Γρηγορίου του
Θεολόγου και του Ιωάννη του Χρυσοστόμου- που με τη ζωή και το έργο τους έκαναν
πράξη τις αλήθειες του Χριστιανισμού κι ανέδειξαν την αξία του αρχαίου ελληνικού
πνεύματος. Οι φωτισμένες μορφές τους πέτυχαν τη σύνθεση των αξιών της
χριστιανικής πίστης με την ελληνική σοφία. Δικαιολογημένα λοιπόν, το 1841, το
Πανεπιστήμιο Αθηνών ταύτισε επίσημα τη γιορτή τους με τη Γιορτή των Ελληνικών
Γραμμάτων.
Μνημονεύουμε
ακόμα όλους όσοι συνέβαλαν στην ίδρυση και λειτουργία των σχολείων στον τόπο
μας. Τιμούμε τους ιδρυτές και ευεργέτες, σχολικούς εφόρους, Υπουργούς Παιδείας,
δασκάλους όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης και σχολικούς υπαλλήλους που
συνέβαλαν, ο καθένας από τη θέση του, στην προαγωγή της ελληνικής παιδείας στο
νησί μας. Ας είναι αιωνία η μνήμη τους.
Οι
τρεις κορυφαίοι Πατέρες της Εκκλησίας μας έζησαν την εποχή του μεγάλου διώκτη
του Χριστιανισμού, του Αυτοκράτορα Ιουλιανού του Παραβάτη, ο οποίος 300 χρόνια
μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού, θέλησε να επαναφέρει την ειδωλολατρία.
Παρά τη σύγκρουση των δύο θρησκειών, τα φωτισμένα πνεύματα των Τριών Ιεραρχών
όχι μόνο δεν απέρριψαν την αρχαία ελληνική σοφία, αλλά τη μελέτησαν και πήραν
από αυτήν ό,τι ωραίο και αληθές και θεμελίωσαν τον ελληνοχριστιανικό πολιτισμό,
ενώ παράλληλα ανέπτυξαν πλούσια κοινωνική και φιλανθρωπική δράση.
Οι
Τρεις Ιεράρχες, όπως και παλαιότερα η φιλοσοφική σκέψη του Σωκράτη, του Πλάτωνα
και του Αριστοτέλη, έθεσαν την αρετή ως το ζητούμενο της παιδαγωγικής
διαδικασίας και ως τον μόνο αληθινό πλούτο που αξίζει να κατέχουν οι άνθρωποι.
Με τη ρητορική τους δεινότητα και το παράδειγμά τους, προσπάθησαν να πείσουν
γονείς και δασκάλους ότι η παιδεία και ο πολιτισμός αποτελούν τους βασικούς
πυλώνες, στους οποίους η κοινωνία στηρίζει τους οραματισμούς της για ένα
δημιουργικό και ελπιδοφόρο μέλλον. Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος τονίζει χαρακτηριστικά
ότι «η παιδεία είναι το πρώτον, από όλα τα αγαθά που έχομεν».
Η
πραότητα, η κατανόηση, η ανεκτικότητα, η υπομονή και η αγάπη συνθέτουν την
παιδαγωγική σκέψη των τριών μεγάλων Πατέρων της Εκκλησίας. Πλούτισαν τη
διδασκαλία με εποπτικά μέσα, ώστε το αντικείμενό της να γίνεται κτήμα ες αεί,
εισηγήθηκαν την αμοιβή και τον έπαινο, αλλά και την επίπληξη και την ποινή.
Αναγνώρισαν την ευεργετική επίδραση της γυμναστικής, γι’ αυτό και ο Μέγας
Βασίλειος καλούσε τους νέους να έχουν ως πρότυπα ζωής τους μεγάλους αθλητές των
αρχαίων αγώνων της Ολυμπίας και της Κορίνθου. Τόνιζε επίσης την ευεργετική
επίδραση που έχει η μουσική στην ψυχοσύνθεση των νέων.
Βασικό
σημείο στη διδασκαλία των Τριών Ιεραρχών είναι η ορθή εκτίμηση και χρήση των
υλικών αγαθών. Σημασία δεν έχει ο πλούτος που έχουμε στα χέρια μας, αλλά ο
τρόπος που τον χρησιμοποιούμε. Ο Φειδίας και ο Πολύκλειτος, μας θυμίζει ο Μέγας
Βασίλειος, έμειναν στην ιστορία, όχι γιατί κατείχαν το χρυσάφι με το οποίο δημιούργησαν τα γλυπτά τους,
αλλά γιατί ήξεραν να το χρησιμοποιήσουν. Τα αγαθά υπάρχουν για να συμβάλλουν
στην πρόοδο, την προκοπή και την ευημερία των ανθρώπων, αρκεί να ξέρουν να τα
αξιοποιούν σωστά.
Τέτοια
είναι τα διδάγματα των Τριών Ιεραρχών που καθόρισαν τον θεμελιώδη
ρόλο της παιδείας. Επαγγέλλονταν ένα σχολείο που δεν μεταδίδει απλώς γνώσεις,
αλλά διαπλάθει ήθος και χαρακτήρα , θεμελιωμένο σε
σταθερές αξίες και ιδανικά.
Αυτό
είναι και σήμερα το όραμα του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού: η διαμόρφωση
ηθικών ανθρώπων, συνειδητών και εγγράμματων πολιτών, υπεύθυνων και δημοκρατικών,
ικανών να συμβάλουν ενεργά στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της σύγχρονης
εποχής, με επίγνωση της ιστορικής τους ταυτότητας και της δύναμης της παράδοσης
που αυτή κουβαλά.
Η
πατρίδα μας έχει ιδιαίτερους λόγους να φροντίζει για την παιδεία και τον
πολιτισμό. Εδώ και 40 χρόνια η Κύπρος διεξάγει ένα δύσκολο αγώνα επιβίωσης. Ο
Ελληνισμός της Κύπρου, με μια παράδοση τρεισήμισι χιλιάδων χρόνων, διώκεται από
τις πατρογονικές του εστίες και ζει με τη μισή του πατρίδα υπό τουρκική κατοχή.
Η ιστορία μας παραχαράσσεται, τα μνημεία του πολιτισμού μας καταστρέφονται
συστηματικά, οι εκκλησίες μας βεβηλώνονται, οι θησαυροί και τα έργα τέχνης μας
πωλούνται στα παζάρια του κόσμου. Παράλληλα, η τουρκική προπαγάνδα επιβάλλεται
στο διεθνές πολιτικό σκηνικό και δημιουργεί συνεχώς νέα τετελεσμένα γεγονότα,
που καθιστούν πιο δύσκολο το μέλλον.
Με
τα δεδομένα αυτά, πέρα από τη διαμόρφωση στρατηγικών συμμαχιών και τις κινήσεις
που κάνουμε σε πολιτικό επίπεδο, έχουμε περισσότερο από ποτέ χρέος να
εξοπλίσουμε τα παιδιά μας με όλα τα απαραίτητα εφόδια, ώστε να διασφαλίζεται η
φυσική και εθνική μας επιβίωση στη γη των πατέρων μας και να διατηρείται ζωντανή
η αγωνιστικότητά μας για απελευθέρωση και επανένωση της πατρίδας μας.
Οι «τρεις μέγιστοι φωστήρες της τρισηλίου
θεότητος» υπήρξαν φωτεινές προσωπικότητες που συνδύασαν την αγάπη στον Θεό με τη
διακονία στον άνθρωπο, την επιστημονική αρτιότητα με την ταπείνωση, τη θεωρία με
την πράξη, τη σοφία με την πίστη, τη γνώση με την αρετή. Ας ακολουθήσουμε τα
διδάγματά τους, για να δώσουμε νόημα στην ανθρώπινη υπόστασή μας.
________________
