Απευθύνω θερμό χαιρετισμό στην αποψινή εκδήλωση και
συγχαρητήρια στους διοργανωτές για την πρωτοβουλία τους.
Η Κρήτη και η Κύπρος έχουν συνδεθεί από την αρχαιότητα με
πλήθος δεσμών που τους κληρονόμησαν οι κοινές ιστορικές περιπέτειες στο πέρασμα
των αιώνων.
Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα η Κρήτη, αν και δεύτερο
σε έκταση ελληνικό νησί μετά την Κύπρο, πρωταγωνίστησε στη διεκδίκηση της ένωσής της με το ελληνικό
κράτος και ύστερα από πολυετείς αγώνες κατάφερε να πετύχει οριστικά την
ενσωμάτωση στην ελληνική επικράτεια την 1η Δεκεμβρίου του 1913, την
εκατοστή επέτειο της οποίας γιορτάζουμε και εμείς εδώ απόψε.
Από τότε, οι τύχες και οι ιστορικές πορείες των δύο
μεγάλων νησιών της Ανατολικής Μεσογείου είναι εντελώς διαφορετικές. Η Κύπρος
έμεινε εκτός του ελληνικού κρατικού νυμφώνος, όμως απέκτησε την ανεξαρτησία της
το 1960. Ωστόσο, στη διάρκεια του 20ου αιώνα, νέοι στέρεοι δεσμοί
συνέδεσαν τις δυο «μεγαλονήσους» του ελληνικού αλυτρωτισμού. Ανάμεσά τους
ξεχωρίζει η συμμετοχή εκατοντάδων Κυπρίων εθελοντών στρατιωτών του βρετανικού
στρατού στη μάχη της Κρήτης και στην άμυνα απέναντι στον χιτλερικό φασισμό, τον
Μάιο του 1941.
Παράλληλα, η Κρήτη και οι Κρητικοί έζησαν έντονα τον
απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ και συμπαραστάθηκαν ποικιλότροπα στην Κύπρο, είτε
με την αποστολή οπλισμού, είτε με τη στρατιωτική εκγύμναση Κυπρίων φοιτητών που
κατέβηκαν αργότερα στην Κύπρο για να πάρουν μέρος στον αγώνα.
Στον αντίποδα, το καλοκαίρι του 1974, Κρήτες αξιωματικοί
και οπλίτες πολέμησαν με ηρωισμό στον Πενταδάκτυλο, στις ακτές της Κερύνειας
και στα υψώματα γύρω από τη Λευκωσία, προασπιζόμενοι την κυπριακή ελευθερία,
δημιουργώντας ένα νέο κύκλο τιμής για την κρητική παλληκαριά. Πολλοί από αυτούς
επέπρωτο να αφήσουν την τελευταία τους πνοή μαχόμενοι στα κυπριακά χώματα.
Απόψε μετέχουμε της χαράς και των εορτασμών των αδελφών
Κρητών σαν να μετέχουμε μιας δικής μας γιορτής και χαράς. Θυμόμαστε τη
συμμετοχή Κυπρίων στις κρητικές επαναστάσεις του 19ου αιώνα, από την
εποχή της ελληνικής επανάστασης του 1821, το ολοκαύτωμα στη Μονή του Αρκαδίου
και τους συμπατριώτες μας που πολέμησαν στην Κρήτη κατά το 1896-1898. Τιμούμε
το μεγάλο τέκνο της Κρήτης, τον Ελευθέριο Βενιζέλο, που είχε καθοριστικό ρόλο
στη δημιουργία της νέας Ελλάδας αλλά και στο νεότερο Κυπριακό ζήτημα.
Μνημονεύουμε έναν άλλο μεγάλο Κρητικό, τον Νίκο Καζαντζάκη, ο οποίος στον
πρόλογο της δεύτερης έκδοσης του «Καπετάν Μιχάλη», του 1955, που αποτελεί
το δικό του «Ύμνον εις την Ελευθερίαν»
και την κρητική λεβεντιά, πρόσθεσε με συγκίνηση σημαντικές αναφορές στην Κύπρο
που έδινε τότε τον δικό της αγώνα για την κατάκτηση του πολύτιμου αγαθού της
πανανθρώπινης ελευθερίας.
Κυρίες και κύριοι,
Το Νοέμβριο του 1955, ο Αρχιεπίσκοπος και Εθνάρχης
Μακάριος, στην ιστορική του επίσκεψη στην Κρήτη, χαρακτήρισε το «ιερό έδαφος
της ιστορικής μονής του Αρκαδίου» ως «την υψηλοτέραν κορυφήν του ελληνικού
πατριωτισμού και της ελληνικής αυτοθυσίας». Απευθυνόμενος προς τους Κρήτες
εξέφρασε τον θαυμασμό του, τονίζοντας ότι στην Κρήτη «οι ήρωες δεν απέθανον,
αλλά εξακολουθούν να ζουν» και ότι «αγώνες και θυσίαι υπήρξαν ο καρπός της
αρετής του ηρωικού κρητικού λαού».
Αυτό τον θαυμασμό θέλω να συμμεριστώ απόψε και εγώ για
τους μακραίωνους αγώνες των Κρητών για ελευθερία. Αγώνες και θυσίες αίματος που
αποτελούν και για τη δοκιμαζόμενη ημικατεχόμενη Κύπρο φωτεινό παράδειγμα και
ελπίδα για την τελική δικαίωση του λαού μας.
-------------------------
