Με αισθήματα βαθιάς συγκίνησης και
ανυπόκριτου δέους προσήλθαμε ευλαβικά στον Ιερό τούτο χώρο, για να αποτίνουμε
την οφειλόμενη τιμή σε μια από τις μεγαλύτερες μορφές της σύγχρονης κυπριακής
ιστορίας, στον ήρωα του Εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1955–’59 Κυριάκο Μάτση,
τον σταυραετό του Πενταδακτύλου, τον οραματιστή, τον ακατάβλητο αγωνιστή, τον
γεωπόνο και συνάμα πνευματικό άνθρωπο και ιδεολόγο της ελευθερίας.
Σπάνια, η προσήλωση σε ένα ιδανικό, στο όραμα
της ελευθερίας, γίνεται πράξη με έναν τρόπο τόσο ξεχωριστό, τόσο μεγαλειώδη. Ο
Κυριάκος Μάτσης παρέμεινε πιστός στα ιδανικά της φυλής και στον όρκο της ΕΟΚΑ
μέχρι τέλους. Απτόητος, μεγαλοπρεπής, αγέρωχος, μας ατενίζει σήμερα από το
βάθρο των ημίθεων στο οποίο τον έταξε η ιστορία και η δύναμη της ψυχής του,
δείχνοντας σε όλους εμάς τους νεότερους τον δρόμο της τιμής και του χρέους
απέναντι στην πατρίδα.
Αισθάνομαι μεγάλο το προνόμιο να αναφερθώ
στην ηρωική μορφή του απαράμιλλου ήρωα του χωριού μου, του Δικώμου, και να
αποτυπώσω το μεγαλείο και το νόημα της θυσίας του.
Νιώθουμε δέος απέναντι στην ηρωική μορφή του
Κυριάκου Μάτση. Πώς μπορεί η ανθρώπινη ψυχή, το ψυχικό σθένος ενός ανθρώπου να
ξεπεράσει τα όρια του λογικού, του μυαλού και να αναμετρηθεί με την ιστορία σε
μαρμαρένια αλώνια, να γίνει ηθελημένα ολοκαύτωμα και αυτοθυσία, χωρίς ίχνος
δισταγμού, χωρίς ενδοιασμό, χωρίς το συναίσθημα του φόβου που κατακλύζει εμάς,
τους κοινούς θνητούς;
Γράφει ο δρ Κλείτος Ιωαννίδης στο βιβλίο του
«Κυριάκος Μάτσης, ο οραματιστής»: «Στη ζωή μου αγάπησα δύο τύπους ανθρώπου: τον
άγιο και τον ήρωα. Ο άγιος είναι ο ήρωας της Εκκλησίας και ο ήρωας είναι ο
άγιος του έθνους. Εκείνο που είναι σημαντικό και στις δύο περιπτώσεις είναι η
ιερότητα που εκδηλώνουν τόσο ο άγιος όσο και ο ήρωας. Φτάνουν τα έσχατα όρια
της ύπαρξης και κάνουν το μεγάλο άλμα της μαρτυρικής αυθυπέρβασης.
Ο ήρωας εξέρχεται του κλειστού εγώ του και με
τη φλόγα της καρδιάς αναλίσκεται και εκδαπανά τη ζωή και την ύπαρξή του για τη
γήινη πατρίδα, η οποία είναι το υπέρτατο πάθος, ο ασίγαστος έρωτάς του. Γι’
αυτό και εμείς, μετά φόβου Θεού πλησιάζουμε τον άνδρα που αυτοπροαιρέτως, κατά
το Παλαιολόγειο ρήμα, δεν εφείσθη της ζωής του, όταν προδομένος και κυκλωμένος
από τα βρετανικά στρατεύματα έγινε ολοκαύτωμα στον βωμό της κυπριακής
ελευθερίας, στις 19 Νοεμβρίου 1958, στο κρησφύγετο του Δικώμου, πειθόμενος τοις
εαυτού ρήμασι».
Δεν είναι τυχαίο που ο ίδιος ο πρώην Άγγλος
Κυβερνήτης Τζων Χάρτιγκ, χρόνια μετά, το 1970, αναγνώρισε στον Κυριάκο Μάτση
«ένα πολύ σκεπτόμενο, πολύ μορφωμένο, πολύ θετικό και φιλοσοφημένο άνθρωπο».
Όταν ο Χάρτιγκ συνάντησε τον Κυριάκο Μάτση στα
κρατητήρια της Ομορφίτας, το 1956, του πρότεινε ένα σεβαστό ποσό χρημάτων για
την εποχή, για να προδώσει τον αγώνα. Για να πάρει από τον Κυριάκο Μάτση την
εξής απάντηση: «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής».
Ο ήρωας – γεωπόνος Κυριάκος Μάτσης συνέδεσε
τη ζωή του με τον αγροτικό κόσμο της Κύπρου, με τους ανθρώπους του μόχθου και
ήταν ισχυρά προσκολλημένος στη σκλαβωμένη μαρτυρική γη της Κύπρου, ιδιαίτερα δε
στα πατρικά χώματα του χωριού του, του Παλαιχωρίου.
Αυτή η σκλαβωμένη γη, που γέννησε και ανέθρεψε
τον Κυριάκο Μάτση, αποκτά μέσα από το νόημα της θυσίας του ήρωα μια έννοια
επική, σχεδόν μεταφυσική, την έννοια της απόλυτης υπέρβασης που φθάνει μέχρι
την αυτοθυσία, έννοιες που μόνο ισάξιοι και αντάξιοι ημίθεοι του Κυριάκου Μάτση
είναι σε θέση να κατανοήσουν. Γράφει σε ένα φίλο του το 1958: «Να γιατί δεν
νοιάζομαι αν τη γη αυτήν την ζουν Τούρκοι, για Έλληνες, για Εβραίοι. Εκείνο που
έχει αξία είναι να τη ζουν αυτοί που την ποτίζουν με τον ιδρώτα τους και να
περπατούν πάνω της ελεύθεροι διαφεντευτές της, κυρίαρχοί της. Ν’ αναπνέουν
περήφανοι τον αέρα της, που ’ναι αέρας δροσιάς, ομορφιάς, λεβεντοσύνης».
Ο Κυριάκος Μάτσης έζησε σε πλήρη αρμονία με
τα ιδανικά του. Εντάχθηκε από τους πρώτους στην Ε.Ο.Κ.Α. με τη φλόγα της
αυτοθυσίας και τη δίψα να επιτελέσει
έργο μεγάλο. Η αυτοθυσία ήταν ταυτόσημη με την αγωνιστική του ύπαρξη. Σύντομα,
ανέλαβε τη ζωτικής σημασίας θέση του αρχηγού συνδέσμων της ΕΟΚΑ.
Το επιστέγασμα των αγώνων του Κυριάκου Μάτση
ήταν όταν μέσα από το κρησφύγετό του στο Δίκωμο, βροντοφώναξε στις 1.30 το
μεσημέρι της 19ης Νοεμβρίου 1958: «Όχι! Δεν παραδίδομαι. Αν θα βγω,
θα βγω πυροβολώντας». Έντεκα μήνες πριν το πέρασμά του στην αθανασία, γράφει σε
επιστολή του στους γονείς του: «Πιστεύουμε ότι κάθε θυσία μας δεν πηγαίνει
άδικα και εσείς να είστε περήφανοι για μας. Αν ο καλός Θεός μας επιφυλάσσει την
λαμπράν τύχην να δώσουμε τη ζωή μας για την πατρίδα, τότε η χαρά μας πρέπει να
είναι απέραντη. Δεν ξέρω αν μπορεί να ονειρευτεί ένας άνθρωπος καλύτερη τύχη
από αυτήν. Και δεν μπορώ να σκεφθώ γονείς που να είναι πιο περήφανοι παρά για
τα παιδιά τους που έπεσαν για την πατρίδα».
Ελληνίδες, Έλληνες,
Η ηρωική θυσία του Κυριάκου Μάτση αποτελεί
για όλους εμάς καθοδηγητικό φάρο και πυξίδα, σε ό,τι αφορά την προσπάθειά μας
για επίτευξη δίκαιης, λειτουργικής και βιώσιμης λύσης στο Κυπριακό.
Όπως
γνωρίζετε, ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας κ. Νίκος Αναστασιάδης έχει ήδη
αναλάβει μια νέα εντατική πρωτοβουλία προώθησης των προσπαθειών επίλυσης του
Κυπριακού, τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο
και σε επίπεδο ΟΗΕ, με στόχο την επανέναρξη διαπραγματεύσεων για συνολική
επίλυση του Κυπριακού, στη βάση των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών, του διεθνούς
και ευρωπαϊκού δικαίου και της διασφάλισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων όλων των
Κυπρίων.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την Κυβέρνηση,
προκειμένου να ξεκινήσουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις, είναι η επιβεβαίωση της
βάσης και της μεθοδολογίας των συνομιλιών, καθώς και η κατάλληλη, πλήρης και
σωστή προετοιμασία. Για να μπορέσουν, έτσι, να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις, που
να δημιουργούν ελπίδες για ένα καλό αποτέλεσμα. Για την επίτευξη του στόχου
αυτού απαιτείται συλλογικότητα και ενότητα στη βάση μιας διεκδικητικής
στρατηγικής, που να στηρίζεται στα αυτονόητα: Στις συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου
του 1977 και 1979, στα περί Κύπρου ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ,
στον πλήρη σεβασμό και την εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του συνόλου του
λαού χωρίς διακρίσεις, στον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και την εφαρμογή του
κοινοτικού κεκτημένου σε όλη την επικράτεια και η οποία να οδηγεί στη
μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας σε ένα κράτος με μια κυριαρχία, μια και
μόνη διεθνή προσωπικότητα και μια και μόνη ιθαγένεια.
Θέλουμε και επιδιώκουμε λύση, η οποία να
σέβεται την ιδιότητά μας ως ευρωπαϊκού κράτους και να διασφαλίζει την επιβίωση
του κυπριακού ελληνισμού στη γη των προγόνων του. Για να δικαιώσουμε όλους όσοι
θυσίασαν τη ζωή τους με τόση αυταπάρνηση «υπέρ πίστεως και πατρίδος», για να
μπορούμε να ζούμε και να αναπνέουμε ελεύθεροι πάνω στην κυπριακή γη, τη γη που
τόσο πολύ αγάπησε και πότισε με το αίμα του ο ήρωας του εθνικοαπελευθερωτικού
μας αγώνα 1955 – ’59, ο μέγας Κυριάκος Μάτσης.
Αιώνια ας είναι η μνήμη του.
____________
