«Η
ανάγκη υπογραφής και κύρωσης της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης»
Ευχαριστώ για την πρόσκληση να
παρευρεθώ και να μιλήσω στη σημερινή συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής
Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που πραγματοποιείται σήμερα, 25 Νοεμβρίου, Παγκόσμια
Ημέρα για τη Βία κατά των Γυναικών.
Το ενδιαφέρον της
Κοινοβουλευτικής Επιτροπής είναι στραμμένο στη Σύμβαση του Συμβουλίου της
Ευρώπης για τη Βία κατά των Γυναικών και την Ενδοοικογενειακή Βία και η
προσπάθειά σας, που είναι προσπάθεια όλων, είναι να καταστεί η Κύπρος
συμβαλλόμενο μέρος στην Σύμβαση αυτή, το συντομότερο.
Θέλω με την ευκαιρία αυτή να σας
διαβεβαιώσω ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης και η Κυβέρνηση
του θέτουμε το πρόβλημα της βίας κατά των Γυναικών μεταξύ των υψηλών
προτεραιοτήτων και είμαστε αποφασισμένοι να πάρουμε όλα τα ενδεικνυόμενα μέτρα
για την αντιμετώπισή του.
Η βία κατά των γυναικών αποτελεί
κατάφωρη παραβίαση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων της ζωής,
ασφάλειας, ελευθερίας, ισότητας, αξιοπρέπειας, σωματικής και ψυχολογικής
ακεραιότητας.
Πρόκειται δυστυχώς για φαινόμενο ευρύτατα διαδεδομένο σε
όλες τις σύγχρονες κοινωνίες. Αρκεί
να αναφερθεί ότι σύμφωνα με σχετικές έρευνες στην Ευρώπη και στην Κύπρο, μία
στις πέντε γυναίκες βιώνει σωματική βία τουλάχιστον μία φορά κατά τη διάρκεια
της ενήλικης ζωής της, τουλάχιστον μία στις δέκα βιώνει σεξουαλική βία, ενώ μία
στις πέντε γυναίκες βιώνει βία στην οικογένεια, που αποτελεί μία από τις κύριες
αιτίες θανάτου μεταξύ των γυναικών.
Κύρια αίτια που προκαλούν τη βία κατά των γυναικών
αποτελούν οι ιστορικά άνισες σχέσεις ισχύος μεταξύ ανδρών και γυναικών, καθώς
και οι παραδοσιακές και κοινωνικές αντιλήψεις και τα στερεότυπα που δημιουργούν
διακρίσεις σε βάρος των γυναικών.
Πέραν της πτυχής αυτής,
η βία κατά των γυναικών αποτελεί ένα φαινόμενο με σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο
που επηρεάζει ολόκληρη την κοινωνία και αποτελεί εμπόδιο στην ενεργό συμμετοχή
των γυναικών στην κοινωνία. Υπολογίζεται, σύμφωνα με έρευνα του Συμβουλίου της
Ευρώπης, ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση το κόστος αυτό ανέρχεται στα 16
δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο.
Κυρία Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι βουλευτές,
Τα
τελευταία χρόνια έχουν σημειωθεί σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της πρόληψης
και αντιμετώπισης του προβλήματος της βίας στον ευρωπαϊκό χώρο, με την
υιοθέτηση και εφαρμογή νομοθετικών και άλλων μέτρων, ως αποτέλεσμα της
συνεργασίας και των συντονισμένων προσπαθειών των κρατών μελών και των
ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί η Οδηγία για την
Προστασία Θυμάτων, στην οποία μάλιστα ενσωματώθηκε η διάσταση του φύλου.
Όμως
και στην Κύπρο θα πρέπει ν’ αναγνωρίσουμε ότι υπήρξε σημαντική πρόοδος
καταγράφοντας μεταξύ άλλων:
- Την ύπαρξη επαρκούς νομοθετικού πλαισίου για την ενδοοικογενειακή βία,
- τη σύσταση και λειτουργία Συμβουλευτικής Επιτροπής για τη Βία στην Οικογένεια, με διατμηματικό χαρακτήρα και συντονιστικές αρμοδιότητες,
- τη σύσταση στην Αστυνομία ειδικού Γραφείου Χειρισμού Θεμάτων Βίας στην Οικογένεια,
- την οικονομική στήριξη και ενίσχυση Μη Κυβερνητικών Οργανισμών που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτό,
- την παροχή προστασίας και βοήθειας των θυμάτων βίας από το Σύνδεσμο για τη Βία στην Οικογένεια, μέσω του καταφυγίου και της τηλεφωνικής γραμμής,
- την αύξηση των καταγγελιών των περιστατικών βίας, ως αποτέλεσμα των ενημερωτικών και διαφωτιστικών προγραμμάτων που εφαρμόζονται,
- την ανάπτυξη διατμηματικών διαδικασιών για το χειρισμό περιστατικών βίας από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς,
- την εκπαίδευση και κατάρτιση των επαγγελματιών που εμπλέκονται στον χειρισμό υποθέσεων βίας καθώς και
- την υιοθέτηση του πρώτου Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τη Βία στην Οικογένεια (2010-2013).
Στο
σημείο αυτό θα ήθελα να εξάρω τον σημαντικό ρόλο των Μη Κυβερνητικών
Οργανώσεων, ιδιαίτερα στους τομείς της πρόληψης, προστασίας θυμάτων και της
διαφώτισης, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ωστόσο,
παρά τις θετικές εξελίξεις, θέλω να επισημάνω ότι πολλά ακόμη απομένουν να
γίνουν. Διαπιστώνεται για παράδειγμα η ανάγκη παροχής ενός ολοκληρωμένου
φάσματος εξειδικευμένων υπηρεσιών υποστήριξης που να ανταποκρίνονται στις
ειδικές, άμεσες και μακροπρόθεσμες ανάγκες των γυναικών θυμάτων, προκειμένου να
συνέλθουν από την τραυματική εμπειρία της βίας και να μπορέσουν να συνεχίσουν
τη ζωή τους. Επίσης, σοβαρό είναι το πρόβλημα της έλλειψης διαθέσιμων και
συγκρίσιμων στατιστικών στοιχείων, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο,
γεγονός που περιορίζει την κατανόηση της πραγματικής έκτασης του προβλήματος
και παρεμποδίζει την περαιτέρω ανάπτυξη στρατηγικών και δράσεων.
Η
Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη Βία κατά των Γυναικών και την
Ενδοοικογενειακή Βία έρχεται να δώσει νέα ώθηση και να ενισχύσει τις
προσπάθειες των κρατών μελών για περαιτέρω βελτίωση της κατάστασης σ’ ό,τι
αφορά την πρόληψη, την καταπολέμηση αλλά και την προστασία των Θυμάτων Βίας.
Χωρίς
αμφιβολία η Σύμβαση αποτελεί ένα σημαντικό, δεσμευτικό, διεθνές εργαλείο, το
πρώτο στο είδος του, που μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην διαμόρφωση ενός
ολοκληρωμένου νομικού πλαισίου και πολιτικών για την προστασία και ενδυνάμωση
των θυμάτων όλων των μορφών βίας κατά των γυναικών, στην προαγωγή της διεθνούς
συνεργασίας και στην αποτελεσματική καταπολέμηση και τιμωρία των ενόχων.
Η
προσχώρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στη Σύμβαση αυτή αντιμετωπίζεται από τη
Κυβέρνηση με κάθε σοβαρότητα και μελετάται στο επίπεδο Υπουργικής Επιτροπής για
την Ισότητα Ανδρών και Γυναικών, η οποία πρόσφατα όρισε ειδική Τεχνική Επιτροπή
για ετοιμασία λεπτομερούς και εμπεριστατωμένης Έκθεσης. Αρκεί να αναφέρω ότι αν
και η Σύμβαση άνοιξε για υπογραφή τον Μάιο του 2011, εν τούτοις δεν έγινε
εμπεριστατωμένη μελέτη των υποχρεώσεων και του κόστους που προκύπτει από την
Σύμβαση.
Από την
μέχρι τούδε μελέτη της Σύμβασης προκύπτει ως γενικό συμπέρασμα ότι τόσο η
νομοθεσία μας όσο και οι πολιτικές μας συνάδουν με το γενικό πνεύμα και
πρόνοιες της Σύμβασης. Διαπιστώνεται όμως και μια σειρά σημαντικών υποχρεώσεων
οι οποίες δεν καλύπτονται από την ισχύουσα νομοθεσία, ούτε και από το
υφιστάμενο πλαίσιο πολιτικής και οι οποίες αξιολογούνται και κοστολογούνται από
τα συναρμόδια Υπουργεία και τη Νομική Υπηρεσία. Οι απόψεις και η κοστολόγηση
των υποχρεώσεων από τα Τμήματα ή Υπηρεσίες αναμένεται να ολοκληρωθούν τις
προσεχείς μέρες και η σχετική Έκθεση να κατατεθούν στην Υπουργική
Επιτροπή.
Αρκεί
ν’ αναφέρω ότι μέχρι σήμερα στην Κύπρο οι προσπάθειες και οι υπηρεσίες μας
επικεντρώνονται στην Ενδοοικογενειακή Βία ενώ η Σύμβαση καλύπτει όλες τις
μορφές βίας κατά των γυναικών.
Επίσης,
τυγχάνει σοβαρής μελέτης και το θέμα των επιφυλάξεων εκεί και όπου μπορούν να
τεθούν, ώστε να διευκολυνθεί η προσχώρηση μας σε αυτή.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης
και Δημόσιας Τάξης, με ρητές οδηγίες μου, προχωρεί στην υλοποίηση των μέτρων
και πολιτικών που εμπίπτουν στην αρμοδιότητά του με σκοπό την εναρμόνιση μας με
τις πρόνοιες της Σύμβασης.
- Συγκεκριμένα, θα προωθηθούν για ψήφιση σειρά νομοθετικών μέτρων για ποινικοποίηση όλων των μορφών βίας και αύξηση των προβλεπόμενων ποινών.
- Προετοιμάζεται η τροποποίηση της νομοθεσίας ώστε να επεκταθεί η δικαιοδοσία των κυπριακών δικαστηρίων για εκδίκαση των αδικημάτων βίας που προβλέπονται στη Σύμβαση και διαπράχθηκαν από ή έναντι οποιουδήποτε προσώπου που έχει τη συνήθη διαμονή του στην Κυπριακή Δημοκρατία και ανεξάρτητα αν τα αδικήματα διαπράχθηκαν εκτός της Κυπριακής Δημοκρατίας και αν αποτελούν αδίκημα στη χώρα που διαπράχθηκαν.
- Στοχεύει στην αναβάθμιση του ρόλου της Αστυνομίας ώστε να καταστεί αποτελεσματικότερη στην πρόληψη και στην άμεση ανταπόκρισή της στα περιστατικά βίας, καθώς και στην αξιολόγηση και διαχείριση της επικινδυνότητας των περιστατικών. Η περαιτέρω εξειδίκευση της Αστυνομίας για το χειρισμό περιστατικών αλλά και για τον καλύτερο συντονισμό με όλες τις άλλες εμπλεκόμενες υπηρεσίες αποτελεί κεντρικό άξονα στα προγράμματα εκπαίδευσης της Αστυνομικής Ακαδημίας σε αυτό τον τομέα.
- Παράλληλα το Υπουργείο, μέσω του Εθνικού Μηχανισμού για τα Δικαιώματα της Γυναίκας, θα ενισχύσει οργανώσεις και φορείς στην υλοποίηση προγραμμάτων και εκστρατειών ευαισθητοποίησης του κοινού και ενθάρρυνσης των θυμάτων να προσφεύγουν στις Υπηρεσίες για βοήθεια καθώς και στη δικαιοσύνη.
Κλείνοντας
θέλω να συγχαρώ την Επιτροπή σας για το ενδιαφέρον και τις προσπάθειες της ώστε
ν’ αναδειχθούν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες και να
δρομολογηθούν λύσεις και προοπτικές για την αντιμετώπισή τους. Χωρίς αμφιβολία
η βία κατά των γυναικών αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα που
αντιμετωπίζουν και το σοβαρότερο εμπόδιο που ανακόπτει τον δρόμο τους προς την
πλήρη ισότητα.
Καταληκτικά
επιτρέψετε μου να επισημάνω ότι η υπογραφή της Σύμβασης του Συμβουλίου της
Ευρώπης για την Βία κατά των Γυναικών και την Ενδοοικογενειακή Βία αποτελεί κυβερνητική
προτεραιότητα, η οποία άρχισε να εφαρμόζεται με την υλοποίηση μέτρων και
πολιτικών που περιλαμβάνονται σ’ αυτή και αναμένεται να προωθηθεί η υπογραφή
της αφού μελετηθούν δεόντως τα ζητήματα που προκύπτουν από την κοστολόγηση
της.
--------------------------
