Με ευλάβεια και σεμνότητα τιμούμε σήμερα ένα
γνήσιο Έλληνα πατριώτη. Εκφράζουμε απλά και ανθρώπινα τα αισθήματα
παντοτινής εκτίμησης, θαυμασμού και ευγνωμοσύνης προς έναν ήρωα του
Ελληνισμού που, υπερβαίνοντας τα ανθρώπινα μέτρα, κατέκτησε την
αθανασία.
Η ασίγαστη φλόγα του πατριωτισμού, ο πόθος και το πάθος για την ελευθερία ήταν η κινητήρια δύναμη που οδήγησε τον Στυλιανό Λένα στην προσφορά της ίδιας του της ζωής προς τον αγώνα. Θυσιάστηκε στον βωμό της λευτεριάς και της εθνικής αποκατάστασης της πατρίδας μας και πρόσθεσε το όνομα του στο Πάνθεον των ηρώων μας.
Ελληνίδες και Έλληνες,
Συγχαίρω, καταρχάς, τον Αθλητικό Σύλλογο «ΛΕΝΑΣ» Χανδριών, τους οργανωτές αυτού του μνημοσύνου, και αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά για την πρόσκλησή σας να μιλήσω για τον ήρωα και τη θυσία του. Με αυτόν τον τρόπο συντηρούμε ζωντανή τη μνήμη των αγώνων και των ηρώων μας και χαλυβδώνουμε την πίστη και την εθνική μας συνείδηση. Μας επιτρέπεται να αντλήσουμε διδάγματα και πρότυπα για να χαράξουμε τον δρόμο μας προς το μέλλον. Και σε αυτές τις ώρες της εθνικής μνήμης αποτιμούμε και αναλογιζόμαστε και τις δικές μας ιστορικές ευθύνες που καθορίζουν το δικό μας χρέος τιμής προς την πατρίδα. Αυτός είναι ο ελάχιστος φόρος τιμής προς τους ήρωες μας, την ιστορία, την πατρίδα και το έθνος μας.
Με αυτές τις σκέψεις, και επιφορτισμένος με τη βαριά ευθύνη και το προνόμιο να αποτυπώσω χωρίς υπερφίαλες μεγαλοστομίες το μεγαλείο και το νόημα της θυσίας του Στυλιανού Λένα, θα επιχειρήσω μια ιστορική αναδρομή στη μεγαλειώδη του θυσία. Θα αναφερθώ στην ηρωική του μορφή, που με τη θυσία του λαμπρύνει από το Πάνθεον των αθανάτων την ιστορία μας και γεμίζει με εθνική αξιοπρέπεια την ψυχή κάθε Έλληνα. Θα ανατρέξω στους καιρούς λεβεντιάς και ιδανικών που ευλόγησαν με πάθος την ψυχή των ανδρειωμένων νέων μας και δημιούργησαν τον θρύλο της ΕΟΚΑ.
Ο Στυλιανός Λένας γεννήθηκε το 1931 στα Χανδριά και ήταν παιδί της πολυμελούς αγροτικής οικογένειας του Χριστοφή και της Αθηνάς. Αφού τέλειωσε το δημοτικό του χωριού του κατέβηκε στη Λευκωσία για να εργαστεί ως σιδηρουργός. Ο Στυλιανός Λένας ήταν όμως ένα ανήσυχο πνεύμα. Ήταν ένας νέος που διακρινόταν για τη βαθιά του πίστη στα ελληνοχριστιανικά ιδανικά, την τόλμη και τη δίψα του για μάθηση. Εγγράφεται στην ΟΧΕΝ και ένα χρόνο αργότερα, σε ηλικία 17 χρόνων, και σε μια εποχή που η φτώχεια και η ανέχεια άφηνε πολλά παιδιά αγράμματα, εξασφαλίζει υποτροφία από το Ελληνικό Δημόσιο για σπουδές στην Τεχνική Σχολή της Λέρου.
Με το πέρας των σπουδών του επιστρέφει στην Κύπρο. Ήταν τότε που το πλήρωμα του χρόνου έφερε το κάλεσμα της Πατρίδας. Ήταν τότε που μια δράκα νέων αγωνιστών, με αρχηγό τους τον στρατηγό Γεώργιο Γρίβα, τον θρυλικό Διγενή, και με την παλλαϊκή συμμετοχή όλων των Ελλήνων της Κύπρου, ξεκίνησαν τον απαράμιλλο αυτό αγώνα της ΕΟΚΑ.
Ο Στυλιανός Λένας δεν θα μπορούσε να μείνει αμέτοχος. Ήταν μεταξύ των πρώτων αγωνιστών που έδωσαν τον όρκο της ΕΟΚΑ ενώπιον Θεού και ανθρώπων πριν την έναρξη του απελευθερωτικού μας αγώνα. Και έγινε ο δεύτερος, μετά τον Γρηγόρη Αυξεντίου, επικηρυγμένος καταζητούμενος. Λίγο μετά την έναρξη του αγώνα, ο Λένας πήγε στον Πενταδάκτυλο και ενώθηκε με την ομάδα του Αυξεντίου. Με την ανάθεση του τομέα Πιτσιλιάς στον Αυξεντίου, ο Λένας τον ακολουθεί και αναλαμβάνει ως υποτομεάρχης.
Ο Στυλιανός Λένας ξεχώριζε στον αγώνα για τις θαρραλέες και επιτυχείς επιθέσεις του εναντίον των αποικιοκρατών αλλά και για την κατασκευή χειροβομβίδων και εκρηκτικών. Ήταν επικεφαλής των εκρήξεων στο στρατόπεδο «Γούσλεϊ Μπάρακς» (νυν δικαστήρια) της Λευκωσίας, την νύκτα της έναρξης του αγώνα, την 1η Απριλίου 1955. Τόσο συχνές ήταν οι ενέδρες και επιθέσεις του ώστε οι Άγγλοι κινούνταν πάντοτε με ιδιαίτερες προφυλάξεις στον τομέα του. Χωρίς αιδώ, ο πάνοπλος δυνάστης συχνά χρησιμοποιούσε ακόμη και άμαχους Έλληνες ομήρους ως ανθρώπινες ασπίδες.
Ο Λένας ήταν εκπαιδευτής αγωνιστών και κατασκευαστής των αυτοσχέδιων χειροβομβίδων, ναρκών και βομβών της ΕΟΚΑ. Ήταν μαζί με την ομάδα Αυξεντίου στην εντυπωσιακή, επτάλεπτη εκείνη καταδρομική κατάληψη και λαφυραγώγηση οπλισμού του αστυνομικού σταθμού των Άγγλων στο Λευκόνοικο. Καθιερώθηκε στη συνείδηση των συναγωνιστών του ως ασύλληπτος αντάρτης του Πενταδακτύλου, της Πιτσιλιάς, της Γεράσας, με κρησφύγετα – εργαστήρια βομβών δικής του επινόησης.
Ήταν τότε η εποχή που ο θρύλος έγινε πραγματικότητα. Που κάθε γειτονιά έκρυβε και ένα κρησφύγετο, που κάθε γωνιά του δάσους φιλοξενούσε και ένα λημέρι της ΕΟΚΑ. Ήταν η εποχή που η σπίθα για την οποία γράφει με θαυμασμό ο Καζαντζάκης είχε ανάψει για τα καλά σε ολόκληρη την Κύπρο.
Στις 17 Φεβρουαρίου 1957, σε αιματηρή ενέδρα των Εγγλέζων, μεταξύ Πελενδρίου και Ποταμίτισσας, και στη μάχη που ακολούθησε, ο Λένας τραυματίστηκε σοβαρά και συνελήφθη. Μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο Ακρωτηρίου όπου για 39 ολόκληρες μέρες έδωσε μια άνιση μάχη με τα βαριά του τραύματα και τα βασανιστήρια των Άγγλων που πίστεψαν ότι ο Λένας θα μπορούσε να καταστεί γι’ αυτούς πηγή πληροφοριών. Για να του τσακίσουν το ηθικό, θριαμβολογώντας έφεραν ενώπιον του τις εφημερίδες που ανακοίνωναν τον θάνατο του σταυραετού του Μαχαιρά, του Γρηγόρη Αυξεντίου στις 3 Μαρτίου 1957.
Οι προσπάθειες τους όμως ήταν μάταιες. Ο «Γίγας» Λένας, όπως τον αποκαλούσαν, ήταν αδύνατο να υποκύψει στους Άγγλους. Δεν του βγάλανε λέξη οι ανακριτές. Το μόνο του παράπονο ήταν γιατί δεν έπεσε μαχόμενος. Στους συγγενείς του που τον επισκέφτηκαν στο νοσοκομείο λέει: «Αφού με πιάσανε ζωντανό, γιατί δεν φέρατε μαζί σας λίγο δηλητήριο να μου το δώσετε;» Αυτός ήταν ο Λένας. Αγέρωχος μέχρι την τελευταία του πνοή, ξεψύχησε στις 28 Μαρτίου του 1957. Ήταν μόλις 26 χρονών.
Ακόμα όμως και νεκρό οι αποικιοκράτες φοβήθηκαν τον ατρόμητο Έλληνα. Υπό τον φόβο των λαϊκών εξεγέρσεων διέταξαν να ταφεί στις Κεντρικές Φυλακές. Άφοβος, ριψοκίνδυνος, γεννημένος για «τα ωραία και τα μεγάλα». Καμωμένος από κείνη την μαγιά που ξεχωρίζει τους εκλεκτούς από τους κοινούς θνητούς.
Έτσι τον είχε κατευοδώσει η μάνα σαν βγήκε αντάρτης:
«Σύρε παιδί μου, στο καλό
να πα’ να πολεμήσεις,
σου δίνω γιε μου την ευχή
με δόξα να γυρίσεις»
Ο Λένας δεν γύρισε. Δοξάστηκε. Κατέκτησε με τον αγώνα και τη θυσία του τη θέση που του άξιζε στο Πάνθεον της εθνικής μας ιστορίας και στην καρδιά όλων των Ελλήνων. Έταξε τη ζωή του στον αγώνα για την πατρίδα και δόθηκε σε αυτήν. Δεν ήταν κάποιος πρόσκαιρος ενθουσιασμός ούτε κάποια στιγμιαία παραφροσύνη που καθοδήγησε τα βήματα του. Ήταν μια συνειδητή επιλογή ανθρώπου που γνώριζε πως η ελευθερία δεν χαρίζεται, κατακτιέται με θυσίες. Ενός γνήσιου Έλληνα που πίστευε στην ιερότητα του μεγάλου σκοπού, που πορεύτηκε προς τη θυσία περιφρονώντας τον θάνατο, με το μέτωπο ψηλά, με φρόνημα ακμαίο και με απόλυτη επίγνωση της ιστορικής του ευθύνης, γράφοντας με χρυσά γράμματα νέες σελίδες δόξας στην ελληνική ιστορία.
Έτσι πέρασε ο Στυλιανός Λένας στο Πάνθεον των ηρώων. Αυτών δηλαδή που υποτάσσουν το «εγώ» και καταξιώνονται με το πέρασμα του χρόνου στις συνειδήσεις των ανθρώπων και της κοινωνίας. Αυτών που έχουν βαθιά ριζωμένη μέσα τους την αίσθηση της ηθικής και των ιδανικών και για να την εφαρμόσουν υπερβαίνουν τα όρια του προσωπικού τους συμφέροντος. Και τα υπερβαίνουν θυσιαζόμενοι, γράφοντας με αίμα την ιστορία μας.
Είναι αυτή η ανιδιοτελής συμπεριφορά και προσφορά, φίλες και φίλοι, που αντανακλά τις πιο υψηλές προσδοκίες που μπορεί να έχει μια κοινωνία, ένα έθνος από τους ανθρώπους που το απαρτίζουν. Και είναι αυτή η συμπεριφορά, των απλών ανθρώπων με τα υψηλά ιδανικά, των ηρώων σαν τον Στυλιανό Λένα, που πρέπει να λειτουργούν ως έμπνευση και καθοδήγηση για την κοινωνία μας. Ο Στυλιανός Λένας θυσίασε τη ζωή του και το μέλλον του ώστε όλοι εμείς αλλά και οι μελλοντικές γενιές να έχουμε μέλλον.
Σήμερα εμείς καλούμαστε να σεβαστούμε τη θυσία του ήρωα. Καλούμαστε να μείνουμε πιστοί στην ίδια ηθική, να ενστερνιστούμε τα ίδια ιδανικά και την ίδια αγάπη για την πατρίδα.
Σήμερα, 56 χρόνια μετά τη θυσία του ήρωα, η Κύπρος βρίσκεται μπροστά σε ένα κρίσιμο σημείο. Ζούμε τις πιο τραγικές στιγμές από το 1974. Όταν πριν από 25 περίπου ημέρες ανέλαβα την ηγεσία της χώρας βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την πιο βαθιά οικονομική κρίση στην ιστορία της πατρίδας μας.
Το σύνολο των πολιτών και ο καθένας ξεχωριστά γνωρίζουν πως η Κύπρος βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Γνωρίζετε ότι έχουμε παραλάβει ένα κράτος υπό χρεοκοπία. Τα σοβαρά και τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, προϊόντα της πρωτοφανούς κρίσης, τα βιώνετε όλοι. Και εσείς και οι πάντες. Δεν υπάρχει οικογένεια που να μην έχει πληγεί καίρια από τις συνέπειες της οικονομικής κρίσης και συναισθάνομαι και συμμερίζομαι την πικρία και την οργή του κυπριακού λαού. Αισθανόμαστε οργή γιατί ένας λαός της αξιοπρέπειας, της ευημερίας και της σιγουριάς έχει οδηγηθεί στο σημερινό κατάντημα. Άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους, χάνουν τα χρήματά τους, στέκονται στις ουρές των κοινωνικών παντοπωλείων και των συσσιτίων.
Δεν εξετάζουμε τούτη την ώρα πώς και ποιοι οδήγησαν την πατρίδα μας σε αυτή τη δεινή θέση. Δεν είναι του παρόντος. Δεν είναι στις προθέσεις μου, αντί της επικέντρωσης της προσοχής στο πώς αντιμετωπίζουμε την κρίση, να μπούμε αυτή τη στιγμή σε μια αχρείαστη αντιπαράθεση για το ποιος και πόση φέρει ευθύνη για τα όσα σήμερα αντιμετωπίζουμε.
Εμείς αυτό θα πράξουμε και θα καλέσουμε την πολιτική ηγεσία και τον λαό να πράξουν το ίδιο. Ελπίζω, όλοι μαζί, με βάση τα δεδομένα που έχουν πλέον διαμορφωθεί, να πάρουμε τις σοφότερες αποφάσεις και να εφαρμόσουμε το καλύτερο δυνατό σχέδιο ανοικοδόμησης της οικονομίας της πατρίδας μας. Ο δρόμος σίγουρα δεν είναι εύκολος. Έχω όμως απόλυτη εμπιστοσύνη στο πείσμα, την εργατικότητα και την αποφασιστικότητα του κυπριακού Ελληνισμού. Και με συλλογικές και υπεύθυνες αποφάσεις είμαι βέβαιος πως θα τα καταφέρουμε.
Οι τραγικές ιστορικές συγκυρίες μας εξέτρεψαν από την αρχική μας πορεία και ο αγώνας του λαού μας για την εθνική επιβίωση και τη σωτηρία της πατρίδας μας συνεχίζεται. Την ύστατη τούτη ώρα έχουμε χρέος απέναντι στη θυσία των ηρώων μας να αγωνιστούμε για την ευόδωση και του δικού τους αγώνα. Και η μόνη επιλογή που προσφέρει αυτή τη προοπτική είναι η πολιτική της αποφασιστικότητας, της εθνικής ευθύνης και της συνέπειας. Η πολιτική του πατριωτικού ορθολογισμού και του διεκδικητικού ρεαλισμού. Η επιλογή της σύνεσης και των τολμηρών πρωτοβουλιών. Που μπορεί να δημιουργήσει, έστω και αυτή τη στιγμή, μια νέα δυναμική για αποτροπή της τουρκοποίησης και την επανένωση της διαιρεμένης μας πατρίδας.
Θέλω από αυτό το βήμα να σας βεβαιώσω με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο πως θα συνεχίσουμε να πολιτευόμαστε υπεύθυνα, επιδεικνύοντας σθένος, τόλμη και στρατηγική. Χωρίς μικροπολιτικές σκοπιμότητες, δογματισμούς και τα χωρίς περιεχόμενο συνθήματα. Συνειδητοποιούμε πως αν οι Έλληνες της Κύπρου μεγαλούργησαν το ’55-59, τούτο έγινε κατορθωτό γιατί τους ένωσε και τους ενδυνάμωσε ένας και μοναδικός σκοπός: η εθνική αξιοπρέπεια και η ελευθερία της πατρίδας τους.
Έτσι και τώρα, λαός και πολιτική ηγεσία οφείλουμε να οικοδομήσουμε την ευρύτερη δυνατή ενότητα. Μόνο εθνικά ομόψυχοι, όπως αποδεικνύει και η ιστορία μας, μπορούμε να αποτρέψουμε τους κινδύνους και να αξιοποιήσουμε ευκαιρίες. Αυτό αποτελεί το ισχυρότερο ηθικό όπλο που διαθέτουμε απέναντι στα ποικιλόμορφα αδιέξοδα που προβάλλουν απειλητικά στον πολιτικό ορίζοντα.
Η αναγκαία ενότητα μπορεί όμως να οικοδομηθεί μόνο με τον αλληλοσεβασμό, τον διάλογο και τον σεβασμό στην αντίθετη άποψη. Με τη διαβούλευση και την εθνική συνεννόηση. Με την συσπείρωση όλων μας γύρω από κοινούς στόχους.
Δέσμευση και υποχρέωση μας να διεκδικήσουμε μια συνολική και βιώσιμη λύση, μια λύση εθνικά έντιμη και αξιοπρεπή μέσα στα πλαίσια ενός αναπόφευκτου ιστορικού συμβιβασμού. Μια λύση μέσα στα πλαίσια των όσων έχουν κατά καιρούς συμφωνηθεί. Που λαμβάνει όμως υπόψη τις νέες ευρωπαϊκές πραγματικότητες.
Περήφανοι και αποφασισμένοι, εμείς οι Έλληνες της Κύπρου βρισκόμαστε εδώ, στα εδάφη των προγόνων μας, χιλιάδες τώρα χρόνια. Και θα συνεχίσουμε να υπάρχουμε γιατί αυτή είναι η ιστορική αποστολή του Ελληνισμού της Κύπρου.
Τη θυσία των ηρώων μας έχουμε υποχρέωση να τιμούμε όχι μόνο με επίκαιρες εκδηλώσεις, αλλά με μια καθημερινή στάση ζωής που θα αποδεικνύει στην πράξη πως δεν αλλοτριωθήκαμε από τον σύγχρονο τρόπο ζωής. Πως δεν βολευτήκαμε με την ποιότητα ζωής που έχουμε κατακτήσει. Πως διαθέτουμε ακόμη ιδανικά, αξίες και οράματα. Πως γνωρίζουμε την ώρα του αγώνα να προτάσσουμε το «εμείς» μπροστά από το «εγώ».
Τούτες τις ώρες της μεγάλης εθνικής ευθύνης έχουμε και πάλι την ευκαιρία και την πρόκληση να αποδείξουμε πως είμαστε αντάξιοι συνεχιστές του αγώνα των ηρώων μας. Αυτό είναι το χρέος μας αλλά και το καλύτερο μνημόσυνο στον Στυλιανό Λένα και σε όλους όσους θυσιάστηκαν για την ελευθερία και την αξιοπρέπεια των Ελλήνων της Κύπρου.
Σημ.: Την ομιλία διάβασε ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Σωκράτης Χάσικος.
