Βρισκόμαστε
εδώ, σε ένα συναπάντημα με την πρόσφατη ιστορία του πολύπαθου τόπου
μας. Αποτίνουμε φόρο τιμής σε έναν ηγέτη που αφιέρωσε τη ζωή του στην
Κύπρο και τον λαό της. Καθοδήγησε την πατρίδα μας σε καιρούς πραγματικά
δύσκολους και με την προσφορά του χάραξε ανεξίτηλα τη νεότερη ιστορία
της.
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος με το όραμα και τη
διορατικότητα του αγωνίστηκε για μια Κύπρο ελεύθερη από τον αποικιακό
ζυγό και μακριά από εθνικιστικές ακρότητες και σοβινισμό. Ηγήθηκε της
νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας σε εποχές δύσκολες και υπό τις
συνεχείς απειλές των ξένων δυνάμεων.
Πολύ νωρίς μετά την ανακήρυξη της
ανεξαρτησίας, η Κυπριακή Δημοκρατία βρέθηκε να υπερασπίζεται την
οντότητα της απέναντι στις ξένες επεμβάσεις και επιβουλές, αλλά και σε
δυνάμεις μέσα στους εθνικιστικούς κύκλους των δύο κοινοτήτων που
υπονόμευσαν ενσυνείδητα την υπόσταση και την ακεραιότητα της.
Ο Μακάριος υπήρξε συνιδρυτής του Κινήματος
των Αδεσμεύτων, διαδραματίζοντας έναν πρωταγωνιστικό μάλιστα ρόλο. Αυτή
του η δράση τον καθιέρωσε ως έναν ηγέτη με διεθνή απήχηση και
ακτινοβολία.
Η επιλογή του μεικτού συστήματος οικονομίας,
η λήψη μέτρων και η καθιέρωση οικονομικών θεσμών προστασίας των
ασθενέστερων οικονομικά στρωμάτων του πληθυσμού ακριβώς εκφράζουν με τον
πιο υποδειγματικό τρόπο τη συνεχή έγνοια και φροντίδα του Μακαρίου για
την προκοπή και ευημερία του συνόλου του κυπριακού λαού.
Ήταν ξεκάθαρο για έναν ηγέτη όπως ο Μακάριος
ότι για να μπορέσει να δουλέψει το Σύνταγμα που παραχωρήθηκε με την
ανεξαρτησία της Κύπρου, απαραίτητη προϋπόθεση ήταν «η ειλικρινής και
στενή συνεργασία όλων των συμβαλλομένων παραγόντων. Ο αλληλοσεβασμός και
η εκτίμηση μεταξύ των δυο κοινοτήτων της Κύπρου». Αυτό εξάλλου
υπογράμμισε στην ομιλία του κατά την τελετή ανακήρυξης της Ανεξαρτησίας
της Κυπριακής Δημοκρατίας.
O Μακάριος υπερασπίστηκε με σθένος την
αξιοπρέπεια του λαού μας και αγωνίστηκε για την επικράτηση της
δημοκρατικής τάξης. Έδωσε μάχες για την ελευθερία και την ενότητα του
λαού μας. Έδωσε όλες του τις δυνάμεις για την πρόοδο, την κοινωνική και
οικονομική ανάπτυξη του τόπου. Στο διεθνές πεδίο με το κύρος, την
εμβέλεια του και την πολιτική που ακολούθησε δημιούργησε φίλους και
συμμάχους τους οποίους διατηρούμε μέχρι σήμερα στο πλευρό μας στον αγώνα
που διεξάγουμε.
Φίλες και φίλοι,
Στους ιδιαίτερα δύσκολους καιρούς που
διάγουμε σήμερα ως λαός είναι απαραίτητο να ανατρέχουμε στην ιστορία
μας. Στα τραγικά λάθη, την προδοσία και τον ρόλο των ξένων επεμβάσεων
στη διαμόρφωση των πρόσφατων ιστορικών γεγονότων. Ταυτόχρονα πως και
πότε μεγαλουργήσαμε και πως οικοδομήσαμε ένα καλύτερο μέλλον για την
Κύπρο και τον λαό μας. Λαοί που δεν μαθαίνουν από τα λάθη τους είναι
καταδικασμένοι να τα επαναλάβουν. Είναι καταδικασμένοι να ξεχαστούν από
την ίδια την ιστορία.
Με αυτό τον φακό είναι που η Κυβέρνηση πήρε
την απόφαση να ανακηρύξει το 2013 ως «Έτος Μακαρίου». Συμπληρώνουμε
φέτος εκατό χρόνια από τη γέννηση του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, του πρώτου
Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Με αυτό τον τρόπο τιμούμε τη μνήμη
του και ταυτόχρονα διδασκόμαστε από την ιστορία.
Ο Μακάριος δεν ήταν όμως μόνο πολιτικός
ηγέτης, αλλά αποτέλεσε ίσως τον σημαντικότερο θρησκευτικό ηγέτη του λαού
μας. Έχαιρε της εκτίμησης και της αγάπης του ποιμνίου του γιατί
φρόντιζε με τη στάση του να ενισχύει την ενότητα του λαού μας και να την
προστατεύει ως κόρην οφθαλμού. Ήξερε ότι πάνω απ’ όλα ένας πνευματικός
ηγέτης, για να μπορεί να γίνεται αποδεκτός από τον λαό, πρέπει να δίνει
πρώτα με το παράδειγμα του το στίγμα της μετριοπάθειας, της
ταπεινοφροσύνης, της ωριμότητας και της ολιγάρκειας. Στοιχεία που
συνθέτουν τον πνευματικό άνθρωπο.
Φίλες και φίλοι,
Θυμόμαστε ποιοι και πως με τη στάση τους
οδήγησαν τον τόπο στην καταστροφή. Πως άνοιξαν την κερκόπορτα στον
Τούρκο κατακτητή. Παραθέτω αυτολεξεί απόσπασμα από την προφητική ομιλία
του Προέδρου Μακαρίου: «Αποτέλεσμα βέβαιο της δράσης του εγκληματικού
συνδικάτου της ξενοκίνητης ΕΟΚΑ Β’ θα είναι η καταστροφή της Κύπρου, ο
εθνικός όλεθρος και η συμφορά».
Ο Μακάριος είχε τη μοναδική ικανότητα να
αξιολογεί νηφάλια την ιστορική πραγματικότητα. Διείδε έγκαιρα τις νέες
πραγματικότητες που διαμορφώθηκαν μετά το φασιστικό πραξικόπημα της
Χούντας των Αθηνών και της ΕΟΚΑ Β’ και την τουρκική στρατιωτική εισβολή
κατά της Κύπρου με όλες τις καταστροφικές τους συνέπειες.
Ο πολιτικός πραγματισμός και η διορατικότητα
του, η άρνηση του να συμβιβαστεί με τη διχοτόμηση τον οδήγησαν στο
συμπέρασμα ότι ο μόνος εφικτός τρόπος για να διατηρήσει η Κύπρος την
ανεξαρτησία και την εδαφική της ακεραιότητα, να αποκατασταθεί η ενότητα
του κράτους και του λαού, ήταν η λύση δικοινοτικής ομοσπονδίας με δυο
περιοχές όπου η κάθε μια θα διοικείται από μια από τις δύο μεγάλες
κοινότητες.
Η υπογραφή της συμφωνίας Μακαρίου-Ντενκτάς
για λύση ομοσπονδίας αποτελεί την ιστορική παρακαταθήκη του Μακαρίου. Η
ομοσπονδία ήταν φυσικά ένας οδυνηρός συμβιβασμός. Ένας συμβιβασμός που
αποκαλύπτει το μέγεθος της τραγωδίας και το μέγεθος της προδοσίας του
1974 σε βάρος της Κύπρου και του λαού μας. Αποδεικνύει ταυτόχρονα ότι ο
Μακάριος είχε το πολιτικό κριτήριο και το πολιτικό εκτόπισμα να λαμβάνει
κρίσιμες αποφάσεις για το μέλλον της Κύπρου.
Ο ίδιος ο Μακάριος ξεκαθαρίζει μέσα από τη
συνέντευξη του αμέσως μετά τη συνομολόγηση συμφωνίας υψηλού επιπέδου τα
ακόλουθα: «Το Κυπριακό κράτος θα είναι ένα ομόσπονδο, ενιαίο κράτος στο
οποίο θα μετέχουν οι δύο κοινότητες. Κράτος ανεξάρτητο και αδέσμευτο.
Επίσης συμφωνήσαμε ότι το έδαφος το οποίο θα είναι υπό τη διοίκηση
εκάστης κοινότητας θα καθοριστεί βάσει ορισμένων κριτηρίων. Αυτών της
παραγωγικότητας του εδάφους και της ιδιοκτησίας».
Ο Μακάριος επίσης απαντά μέσα από το βάθος
του χρόνου και σε αυτούς που σήμερα προβάλλουν ως λύση μια «χαλαρή
ομοσπονδία» με αποκεντρωμένες εξουσίες. Λέει συγκεκριμένα: «Δεν πρέπει
να χρησιμοποιείται ο όρος ισχυρά ή αδύνατος κυβέρνηση. Προσωπικώς δεν
χρησιμοποιώ αυτούς τους όρους». Και συνεχίζει: «για μένα είναι αρκετό
εάν η κυβέρνηση αυτή έχει όλες εκείνες τις εξουσίες που διασφαλίζουν την
ενότητα του κράτους».
Την υποθήκη αυτή του Μακαρίου τίμησαν και οι
πέντε Πρόεδροι της Κυπριακής Δημοκρατίας, οι οποίοι ακολούθησαν την
ίδια πολιτική στις προσπάθειες τους για επίτευξη μιας ειρηνικής,
βιώσιμης και λειτουργικής λύσης του Κυπριακού.
Φίλες και φίλοι,
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, έχουμε χρέος
να υπερασπίσουμε την ιστορική αλήθεια και να διατηρήσουμε ζωντανή την
ιστορική μνήμη ως πηγή άντλησης διδαγμάτων για το μέλλον. Για να
ενισχύσουμε την ενότητα του λαού μας, όπως ακριβώς ήταν η έγνοια του
ίδιου του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου αμέσως μετά το καταστροφικό καλοκαίρι
του 1974, ως απαραίτητη προϋπόθεση για τις προσπάθειες επίλυσης του
Κυπριακού. Ενότητα που πρέπει να εδράζεται στην αντικειμενική και πάνω
απ’ όλα ειλικρινή ανάγνωση των γεγονότων που οδήγησαν στην κατοχή και τη
διχοτόμηση. Σε αυτό το σταυροδρόμι της ιστορίας έχουμε χρέος να
σταθούμε και να αφουγκραστούμε τις φωνές από το παρελθόν.
Εμείς απαντούμε σε αυτούς που συνθηματικά
προτάσσουν ένα «νέο καθαρό ξεκίνημα» χωρίς τα «βαρίδια» του παρελθόντος.
Ποιους ακριβώς εξυπηρετεί η λήθη της ιστορίας; Σε ποιους δίνει
συγχωροχάρτι για τα ιδεολογήματα που οδήγησαν στην προδοσία που μας
αναγκάζουν σήμερα να βλέπουμε την Αμμόχωστο, την Κερύνεια και τον
Πενταδάχτυλο από μακριά; Ποιους βολεύει να ξεχάσει ο λαός μας; Ποιους
βολεύει ο συμβιβασμός με τη διχοτόμηση και την κατοχή; Πάντως όχι την
Κύπρο και τον κυπριακό λαό.
Σήμερα, συνεχίζουμε την ίδια πορεία που
χάραξε ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος γιατί αποτελεί τη μόνη διέξοδο για
αποφυγή της οριστικής διαίρεσης της πατρίδας μας. Θα συνεχίσουμε να
αγωνιζόμαστε με όλες μας τις δυνάμεις ώστε να δημιουργηθούν οι
κατάλληλες προϋποθέσεις που θα οδηγήσουν σε αμοιβαία αποδεκτή λύση το
συντομότερο. Την ίδια ώρα, όμως, θα υπερασπιζόμαστε τις αρχές και τις
αξίες που είναι διεθνώς κατοχυρωμένες.
Παραμένουμε σταθεροί στις αρχές μας.
Παραμένουμε σταθεροί σε λύση που θα τερματίζει την κατοχή και τον
εποικισμό, θα αποκαθιστά και θα διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και
τις βασικές ελευθερίες του λαού μας, Ελληνοκυπρίων, Τουρκοκυπρίων,
Μαρωνιτών, Αρμενίων και Λατίνων. Η λύση μπορεί να βρεθεί μόνο στη βάση
της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, όπως
καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, και θα
προνοεί ένα κράτος με μια κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα και μια
ιθαγένεια.
Είμαστε έτοιμοι για συμβιβασμό. Κανέναν,
όμως, συμβιβασμό με την κατοχή, με τη διχοτόμηση, με τη λογική της
ύπαρξης δύο κρατών στην Κύπρο. Όπως ο Εθνάρχης διακήρυξε κατά την
επιστροφή στην Αθήνα στις 29/11/1974 «…κλάδον ελαίας προσφέρω και προς
τους σύνοικους Τούρκους αλλά αρνούμαι όμως να προσφέρω γην και ύδωρ,
σύμβολα ταπεινώσεως και υποταγής». Αυτός παραμένει ο αμετάθετος
στρατηγικός στόχος της δικής μας πλευράς. Θα συνεχίσουμε τις προσπάθειες
μας από όποιο μετερίζι και αν βρισκόμαστε εξαντλώντας όλες τις
δυνατότητες για να έχουμε θετική κατάληξη, παρά τις δυσκολίες που
παρουσιάζονται.
Εμείς θα συνεχίσουμε τον αγώνα για
επανένωση, συμφιλίωση και απαλλαγή από την κατοχή. Αποδεικνύοντας
καθημερινά και στην πράξη, με τις θέσεις και τις προτάσεις μας, την
ετοιμότητα και την αποφασιστικότητα μας για λύση. Έτσι ώστε να
καταφέρουμε ολόκληρος ο λαός της Κύπρου να μπορεί να ζήσει ελεύθερα στην
πατρίδα του και όλοι, Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι, Μαρωνίτες, Αρμένιοι
και Λατίνοι, να οικοδομήσουν μαζί το κοινό, ειρηνικό τους μέλλον στην
Κύπρο.
Κλείνοντας θα ήθελα να εκφράσω τις
ιδιαίτερες ευχαριστίες μου στους φίλους καλλιτέχνες μουσικούς. Στον Θάνο
Μικρούτσικο, τη Ρίτα Αντωνοπούλου, τον Γιάννη Κούτρα και τον Κούλλη
Θεοδώρου για την τιμή που μας κάνουν σήμερα με την παρουσίαση του
καλλιτεχνικού προγράμματος που θα ακολουθήσει. |
|
