Σας καλωσορίζω στη σημερινή συνέντευξη Τύπου που διοργανώνεται με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη. Η 14η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη και έχει ως στόχο την ευαισθητοποίηση και την ενημέρωση του κοινού. Επιλέγηκε η συγκεκριμένη ημέρα γιατί είναι η ημέρα γέννησης του Frederick Banding που από κοινού με τον Charles Best ανακάλυψαν το 1922 την ινσουλίνη. Το φετινό σύνθημα είναι «Εκπαίδευση για όλους», «Κατάλληλο περιβάλλον και υγιείς συνθήκες για όλους», «Διαβήτης: Ας προστατεύσουμε το μέλλον μας».
Ο διαβήτης είναι μια μεταβολική ασθένεια που προσβάλλει όλα τα συστήματα του ανθρώπινου σώματος και έχει ως κύριο χαρακτηριστικό την αύξηση του σακχάρου στο αίμα. Σήμερα η χρόνια αυτή ασθένεια τείνει να λάβει διαστάσεις πανδημίας. Από διαβήτη πάσχουν στην Ευρώπη 52,8 εκατομμύρια ενηλίκων, ενώ παγκόσμια 366 εκατομμύρια.
Δυστυχώς οι προβλέψεις είναι δυσοίωνες και αναμένεται ο αριθμός αυτός να αυξηθεί σε 552 εκατομμύρια μέχρι το 2030.
Υπάρχουν δύο τύποι διαβήτη:
• Ο τύπος 1 παρουσιάζεται σε νεαρότερη ηλικία γι’ αυτό και ονομάζεται νεανικός τύπος και οφείλεται σε έλλειψη ινσουλίνης.
• Ο τύπος 2 εμφανίζεται συνήθως σε μεγαλύτερη ηλικία και ονομάζεται διαβήτης ενηλίκων.
Σε αυτό τον τύπο διαβήτη, λόγω διαφόρων παραγόντων, τα κύτταρα δεν ανταποκρίνονται πλέον στην ινσουλίνη.
Στην ανάπτυξη αυτού του τύπου του διαβήτη μείζονα ρόλο διαδραματίζουν: Η κακή διατροφή και ιδιαίτερα η παχυσαρκία, η καθιστική ζωή, το άγχος και γενικά ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής. Ιδιαίτερα με τη γήρανση του πληθυσμού, ο διαβήτης καθώς και οι άλλες χρόνιες ασθένειες έχουν αυξανόμενη τάση. Μια πολύ πρόσφατη ευρωπαϊκή έρευνα αναδεικνύει ότι ενώ υπάρχει αύξηση στα χρόνια ζωής των πολιτών, δυστυχώς η ποιότητα ζωής και η κατάσταση της υγείας αυτών των ατόμων δεν είναι ανάλογα αυξανόμενη. 80% του πληθυσμού άνω των 65 πάσχει από πολλαπλές και ταυτόχρονες ασθένειες και ο διαβήτης αποτελεί ένα μεγάλο ποσοστό από αυτές.
Εκείνο όμως που πραγματικά συγκλονίζει είναι το γεγονός ότι λόγω του ανθυγιεινού τρόπου ζωής, και ιδιαίτερα της παχυσαρκίας, ο διαβήτης τύπου 2 εμφανίζεται τώρα και στα παιδιά. Οι ευρωπαίοι επιστήμονες άρχισαν να ανησυχούν και η ΕΕ ανέπτυξε μια πλατφόρμα προαγωγής υγιεινής διατροφής και άσκησης που στόχο έχει την καταπολέμηση της παχυσαρκίας και των συνεπειών της.
Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προώθησε το πρόγραμμα Eurobiro που στόχο έχει, μελετώντας τα τοπικά ευρωπαϊκά δεδομένα, να παρέχει πληροφορίες και να υποστηρίζει συντονισμένες δράσεις πρόληψης, αντιμετώπισης και διαχείρισης του διαβήτη διευρωπαϊκά. Η Κύπρος είναι ενεργό μέλος σε αυτή την ευρωπαϊκή προσπάθεια και η διαβητολογική κλινική της Λάρνακας αποτελεί παγκύπριο συντονιστικό κέντρο.
Κατά τη διάρκεια της τριπλής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, Πολωνία, Δανία και Κύπρος είχαν ως μία από τις κύριες προτεραιότητές τους τον διαβήτη. Τον περασμένο Μάρτιο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο υιοθέτησε ψήφισμα που στόχο έχει την προώθηση μέτρων για από κοινού οργανωμένη προσπάθεια ώστε να αποφευχθεί η επιδημία του διαβήτη και παράλληλα να βελτιωθεί η αντιμετώπιση και η ποιότητα ζωής των ατόμων με διαβήτη.
Μία στοχευμένη ευρωπαϊκή στρατηγική θα μειώσει επιπλέον το άχθος που επιφέρει ο διαβήτης και οι άλλες χρόνιες ασθένειες στα συστήματα υγείας. Βασισμένη στα συμπεράσματα του Συμβουλίου της ΕΕ που προωθήθηκαν από την Κυπριακή Προεδρία, συστάθηκε μόλις την προηγούμενη εβδομάδα μια πανευρωπαϊκή συμμαχία διαχείρισης και αντιμετώπισης των χρόνιων νοσημάτων που θα έχει ως παράδειγμα καλής συνεργασίας επαγγελματιών υγείας και πολιτών τον διαβήτη.
Με βάση το παράδειγμα του διαβήτη θα δημιουργηθούν πρωτόκολλα θεραπείας, τεχνικές αντιμετώπισης και πληθυσμιακοί έλεγχοι σε ομάδες κινδύνου που θα έχουν στόχο την ενδυνάμωση του ρόλου των ασθενών και την ολιστική θεώρηση των χρόνιων νοσημάτων. Επομένως, ο διαβήτης θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για όλη την Ευρώπη.
Στην Κύπρο σήμερα, από μία παγκύπρια έρευνα που έγινε το 2004, διαφάνηκε ότι το 10,3% των ενηλίκων Κυπρίων είναι άτομα με σακχαρώδη διαβήτη. Υπάρχουν, όμως, με βάση διεθνείς στατιστικές, πολύ περισσότερα περιστατικά τα οποία είναι μέχρι στιγμής αδιάγνωστα. Η σημερινή ημέρα προσφέρεται λοιπόν ως η ευκαιρία να ελέγξουμε το σάκχαρο μας και τον τρόπο ζωής μας.
Στον αγώνα μας για μία ολιστική αντιμετώπιση του διαβήτη, που είναι και ο ευρωπαϊκός στόχος, τίποτα δεν μας σταματά. Το Υπουργείο Υγείας προσφέρει μια ολιστική αντιμετώπιση του διαβήτη. Στον τομέα της πρωτογενούς πρόληψης, προγράμματα για προώθηση του υγιεινού τρόπου ζωής προσφέρονται τόσο από τον Τομέα Διατροφής όσο και από τη Σχολιατρική Υπηρεσία. Στον τομέα της δευτερογενούς πρόληψης αναγνωρίζονται ευπαθείς ομάδες όπως π.χ. έγκυοι γυναίκες και τους προσφέρονται αναλύσεις αίματος για την ανίχνευση υψηλού σακχάρου στο αίμα. Επίσης προσφέρονται προληπτικές εξετάσεις που αφορούν στην πρόληψη των διαφόρων επιπλοκών του διαβήτη.
Μια από τις δράσεις που έχουν δρομολογηθεί φέτος είναι η εμπλοκή των γενικών – οικογενειακών γιατρών στη διαχείριση του διαβήτη. Γενικοί γιατροί με ειδικό ενδιαφέρον και εκπαίδευση στον διαβήτη φροντίζουν τα άτομα με διαβήτη σε πρωτοβάθμιο επίπεδο, έχοντας μεγαλύτερη ευχέρεια συνταγογράφησης. Η δε εισαγωγή πρωτοκόλλου παραπομπής έχει στόχο την αποσυμφόρηση των διαβητολογικών κλινικών και την παροχή αναβαθμισμένης φροντίδας.
Σε πολύ καλά στελεχωμένες διαβητολογικές κλινικές που έχουν αναβαθμιστεί σε κάθε επαρχία, προσφέρονται υπηρεσίες που περιλαμβάνουν τον συντονισμό πολλών ειδικοτήτων (διαβητολόγου, νευρολόγου, οφθαλμολόγου, διαιτολόγου και ποδιάτρου, καθώς και εκπαιδευμένου νοσηλευτή). Στο Μακάρειο Νοσοκομείο στη Λευκωσία, στην Παιδοενδοκρινολογική Κλινική η οποία προσφέρει υπηρεσίες καθημερινά, 300 περίπου παιδιά με σακχαρώδη διαβήτη τυγχάνουν εξαιρετικής φροντίδας και εκπαίδευσης, ώστε να ζήσουν μια ποιοτική ζωή που δεν θα έχει να ζηλέψει τίποτα από αυτήν των συμμαθητών τους. Η κλινική στελεχώνεται από παιδοενδοκρινολόγο, παιδίατρους και νοσηλευτές, ειδικούς σε θέματα διαβήτη, και συνεργάζεται με κλινική διαιτολόγο και ψυχολόγο.
Το κράτος παρέχει δωρεάν όλες τις σύγχρονες φαρμακοθεραπείες, ώστε τα επίπεδα του σακχάρου να είναι φυσιολογικά και να διασφαλίζεται η εύρυθμη λειτουργία του οργανισμού. Οι περισσότερες επιπλοκές μπορούν άλλωστε να αποφευχθούν εφόσον τα επίπεδα του σακχάρου βρίσκονται σε φυσιολογικά πλαίσια. Τον φετινό χρόνο έχουν δαπανηθεί περίπου τέσσερα εκατομμύρια ευρώ για φαρμακευτική αγωγή και υπάρχει μια αυξητική τάση, καθώς το συνταγολόγιο συνεχώς εμπλουτίζεται με πιο εξειδικευμένα σκευάσματα.
Δεν πρέπει, όμως, να παραγνωρίζει κάποιος τον ρόλο και τη συμβολή του ιδιωτικού τομέα στην εδραίωση της Διαβητολογίας στα ιατρικά δρώμενα της Κύπρου, ο οποίος και είχε την πρωτοβουλία της ίδρυσης της Εταιρείας Διαβητολογίας Κύπρου πριν από 28 χρόνια. Οι 25 Ημερίδες Διαβήτη που διοργάνωσε η Εταιρεία από της ίδρυσης της μέχρι σήμερα συνέβαλαν στον εμπλουτισμό των γνώσεων των Κυπρίων ιατρών όσον αφορά τον διαβήτη, ανεξαρτήτως ειδικότητας.
Παράλληλος είναι και ο ρόλος των οργανωμένων φορέων των ατόμων με διαβήτη που σε συνεργασία με την Εταιρεία Διαβητολογίας Κύπρου διοργάνωσαν εκατοντάδες επιμορφωτικές διαλέξεις προς το κοινό της Κύπρου, συμβάλλοντας στη διαφώτιση, στην εκπαίδευση και στην προσφορά γνώσης για θέματα διαβήτη στο πλατύ κοινό. Τόσο οι διαλέξεις αυτές όσο και η παρουσίαση από τα ΜΜΕ συνέβαλαν τα μέγιστα στον περιορισμό της προκατάληψης και του κοινωνικού στιγματισμού σε σχέση με τον διαβήτη, ιδιαίτερα τον τύπου 1. Εξίσου σημαντικός είναι και ο ρόλος των διαιτολόγων και ποδιάτρων του ιδιωτικού τομέα στον αγώνα μας εναντίον του διαβήτη και των επιπλοκών του, τους οποίους επίσης θέλω να ευχαριστήσω θερμά.
Αγαπητοί συνεργάτες,
Θέλω για ακόμη μια φορά να σας διαβεβαιώσω ότι το Υπουργείο Υγείας θα βρίσκεται διαχρονικά στο πλευρό σας, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τον συντονιστικό του ρόλο.
Το φετινό μήνυμα της Παγκόσμιας Ημέρας Διαβήτη αναφέρεται στην ανάγκη για εκπαίδευση όλων μας, και με αυτή την αφορμή θα ήθελα κλείνοντας να υπενθυμίσω μερικά σημάδια, μερικά συμπτώματα που θα πρέπει να μας οδηγήσουν άμεσα στον γιατρό μας:
• Πολυουρία
• Πολυδιψία
• Απώλεια βάρους σώματος
• Αίσθημα κούρασης
• Ξηρό δέρμα και στόμα
• Μούδιασμα στα πόδια
• Θολή όραση
• Αργή ίαση πληγών
Ας προστατεύσουμε λοιπόν το μέλλον μας, ας επισκεφθούμε και εμπιστευθούμε τους ειδικούς.
