Είναι
με μεγάλη χαρά που βρίσκομαι σήμερα μαζί σας για να μοιραστώ τις
σκέψεις μου για το πού βρισκόμαστε σήμερα, σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και
εθνικό επίπεδο στα θέματα συμμετοχής των γυναικών στη λήψη αποφάσεων,
που αποτελεί κατά την άποψη μου το μεγάλο στοίχημα που θα πρέπει να
κερδίσουμε αν πραγματικά θέλουμε να πετύχουμε την ισότητα των φύλων.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Κυπριακή
Ομοσπονδία Γυναικών Επιχειρηματιών Επαγγελματιών και ιδιαίτερα την
Πρόεδρο της ΚΟΓΕΕ κα Αλεξάνδρα Γαλανού για την ευγενική της πρόσκληση,
αλλά και για την πρωτοβουλία να διοργανώσουν τη σημερινή ημερίδα, που
στοχεύει να αναδείξει τις πιο σημαντικές πτυχές της ενδυνάμωσης των
γυναικών στους τομείς της εκπαίδευσης, της οικονομίας, της κοινωνίας και
της πολιτικής.
Όταν αγωνιζόμαστε για τα δικαιώματα των
γυναικών δεν κάνουμε τίποτα περισσότερο από το να υπερασπιζόμαστε απλά
τις αρχές και αξίες της δικαιοσύνης και της δημοκρατίας. Γιατί,
τι άλλο μπορεί να είναι παρά υπεράσπιση της δικαιοσύνης και της
δημοκρατίας ο αγώνας για να αποκτήσει το 50% του πληθυσμού της γης τα
δικαιώματά του και να συμμετέχει ενεργά σε όλες τις πτυχές της ζωής της
κοινωνίας;
Και όμως, παρά το ότι έχουν γίνει πολλά τις
τελευταίες δεκαετίες, μέσα από τέσσερις παγκόσμιες διασκέψεις για τα
δικαιώματα της γυναίκας και ισάριθμα προγράμματα δράσης, ο στόχος για
την πλήρη ισότητα των φύλων παραμένει ακόμα ανεκπλήρωτος. Βρισκόμαστε
ήδη στην τρίτη χιλιετία και ακόμη αγωνιζόμαστε για την εκπλήρωση του
αυταπόδεικτου στόχου της πλήρους ισότητας των φύλων. Είναι πραγματικά
απογοητευτικό και αποκαρδιωτικό το γεγονός ότι ακόμα χρειαζόμαστε
επετειακές μέρες για να μας θυμίζουν ότι οι γυναίκες συνεχίζουν ακόμα να
υφίστανται διακρίσεις σε πολλά μέρη του κόσμου και ότι οι γυναίκες σε
ηγετικές θέσεις και θέσεις λήψεως αποφάσεων, δυστυχώς παραμένουν μια
πολύ μικρή μειονότητα σε παγκόσμια κλίμακα.
Παραδοσιακά, πολλές από τις κοινωνίες
παρέμειναν πατριαρχικές δια μέσου των αιώνων, με τον άνδρα να αποτελεί
την κύρια πηγή εξουσίας και δύναμης. Όμως, τα τελευταία 100 περίπου
χρόνια σημαντικές αλλαγές άρχισαν να λαμβάνουν χώρα παγκόσμια στον τομέα
της ισότητας των δύο φύλων. Παρόλα αυτά, σε πολλά μέρη του κόσμου ο
άνδρας παραμένει ο πυρήνας της ισχύος στην κοινωνία, την οικογένεια,
όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων. Αυτή η κοινωνική δομή παρέμεινε ανέπαφη σε
ορισμένες κοινωνίες για χιλιετηρίδες και υπάρχουν ισχυρές αντιστάσεις
στις όποιες αλλαγές. Όμως σταδιακά, και τις τελευταίες τρεις δεκαετίες πιο δυναμικά,
βλέπουμε σημαντικές αλλαγές να διαδραματίζονται όσον αφορά στον ρόλο
των γυναικών. Παρόλη την έμφαση που δίνεται στο θέμα της ισότητας
παγκόσμια, δυστυχώς στον τομέα της λήψης αποφάσεων στα υψηλά επίπεδα των
κοινωνιών και των κρατών, οι γυναίκες δεν συμμετέχουν αποτελεσματικά.
Για να μπορέσουμε να συνειδητοποιήσουμε
καλύτερα το πρόβλημα στην παγκόσμια του διάσταση, θα παρουσιάσω κάποια
δεδομένα που θα μας βοηθήσουν, πιστεύω, να αναγνωρίσουμε το μέγεθος του
προβλήματος της ανισότητας στον τομέα λήψεως αποφάσεων σε παγκόσμια
κλίμακα.
Όσον αφορά την εργασία γενικότερα:
Παγκόσμια, η συμμετοχή των γυναικών στην
αγορά εργασίας παραμένει σταθερή τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Το χάσμα
μεταξύ των φύλων στην απασχόληση παραμένει σημαντικό σε όλες τις
ηλικίες, εκτός από τα πρώτα χρόνια της ενήλικης ζωής.
Η ευάλωτη και ασταθής απασχόληση επικρατεί ακόμα σε πολλές χώρες της Αφρικής και της Ασίας, κυρίως μεταξύ των γυναικών.
Ο επαγγελματικός διαχωρισμός και το χάσμα αμοιβών μεταξύ των δύο φύλων συνεχίζει να υπάρχει σε όλες τις χώρες του κόσμου.
Οι γυναίκες εργάζονται τουλάχιστον διπλάσιο χρόνο από ό,τι
οι άνδρες σε οικιακή εργασία και όταν υπολογίζεται όλη η εργασία,
αμειβομένη ή απλήρωτη, οι γυναίκες εργάζονται πολύ περισσότερες ώρες από
ό,τι οι άνδρες.
Όμως, το πιο μεγάλο χάσμα παρατηρείται στις θέσεις λήψεως αποφάσεων.
Το να γίνει μια γυναίκα αρχηγός κράτους ή
αρχηγός Κυβέρνησης παραμένει ακόμα αρκετά άπιαστος στόχος για τις
γυναίκες σε ολόκληρο τον πλανήτη, με μόνο 19 γυναίκες στον κόσμο να
κατέχουν σήμερα ένα από τα δύο ανώτατα πολιτειακά αξιώματα, δηλαδή του
αρχηγού κράτους ή του αρχηγού Κυβερνήσεως, περιλαμβανομένης της
Αργεντινής, της Κόστα Ρίκα, της Γερμανίας, του Αγίου Μαρίνου, της
Αυστραλίας, της Βραζιλίας, της Ισλανδίας, της Δανίας, της Λιθουανίας,
της Βερμούδας, της Λιβερίας, της Ινδίας και άλλων.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση από τα 27 κράτη μέλη
μόνο η Κύπρος έχει σήμερα γυναίκα Υπουργό Εξωτερικών. Γυναίκα είναι και η
Υπουργός Εξωτερικών της Κροατίας η οποία θα ενταχθεί ως το 28ο κράτος
μέλος της ΕΕ το 2013, καθώς και η Ύπατη Εκπρόσωπος για την Εξωτερική
Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας της ΕΕ, Βαρώνη Κάθριν Άστον.
Σε παγκόσμια κλίμακα, κατά μέσο όρο μόνο μία σε κάθε έξι Υπουργούς είναι γυναίκα στις εθνικές Κυβερνήσεις.
Μόνο σε 23 χώρες στον κόσμο οι γυναίκες αποτελούν μια σημαντική «καθοριστική μάζα»,
δηλαδή πέραν του 30%, στα κοινοβούλια των χωρών τους, ούτως ώστε να
μπορεί να λεχθεί ότι έχουν μια σημαντική και ουσιώδη συμμετοχή στις
αποφάσεις των κοινοβουλίων.
Μόνο 13 από τις 500 μεγαλύτερες επιχειρήσεις στον κόσμο έχουν γυναίκα ως Πρόεδρο του Διοικητικού Συμβουλίου Εταιρείας.
Στον τομέα των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης
υπάρχουν ελάχιστες αλλαγές σε παγκόσμια κλίμακα. Τόσο στα παραδοσιακά
μέσα όπως οι εφημερίδες, το ραδιόφωνο,
αλλά και στα πιο σύγχρονα μέσα όπως οι τηλεπικοινωνίες και τα πολυμέσα,
οι γυναίκες αποτελούν μόνο το 3% στις θέσεις λήψεως αποφάσεων των
διοικητικών συμβουλίων.
Οι γυναίκες στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
συνεχίζουν να μην αντιπροσωπεύονται ικανοποιητικά στους κλάδους των
επιστημών και της μηχανικής, ενώ υπερέχουν σε αριθμούς στους τομείς της
εκπαίδευσης, της υγείας και της κοινωνικής πρόνοιας, των κοινωνικών και
ανθρωπιστικών επιστημών και των τεχνών.
Παγκόσμια, οι γυναίκες αποτελούν λίγο
περισσότερο από το ένα τέταρτο όλων των επιστημόνων ερευνητών, ποσοστό
που καταδεικνύει μια σημαντική αύξηση αλλά πολύ απέχει από την πλήρη
ισοτιμία.
Θα μπορούσα να συνεχίσω και με άλλα παρόμοια
στατιστικά στοιχεία τα οποία ασφαλώς μας προσγειώνουν στις δυσάρεστες
πραγματικότητες που υπάρχουν ακόμη σήμερα. Δεν χρειάζεται να σας πείσω
για το αυταπόδεικτο, ότι δηλαδή, αν
οι γυναίκες δεν μοιραστούν την εξουσία σε ίση βάση με τους άνδρες και
αν οι γυναίκες δεν έχουν ίσες ευκαιρίες με τους άνδρες για να
συμμετέχουν ενεργά στην πολιτική, κοινωνική και οικονομική ζωή των χωρών
τους και διεθνώς, η δημοκρατία και οι δημοκρατικές αξίες θα συνεχίσουν
να πλήττονται και οι ανισότητες θα διαιωνίζονται.
Στο πλαίσιο της ΕΕ οι γυναίκες ακόμη
βρίσκονται σε μειονεκτική θέση έναντι των ανδρών όσον αφορά τη συμμετοχή
τους σε όλους τους τομείς. Ιδιαίτερα στα ανώτατα επίπεδα λήψεως
αποφάσεων, οι άνδρες υπερισχύουν των γυναικών στις πιο υπεύθυνες θέσεις
στην πολιτική, στις επιχειρήσεις και σε άλλους τομείς οικονομικής
δραστηριότητας. Στα εθνικά κοινοβούλια λιγότερο από μία σε κάθε τέσσερα
μέλη των κοινοβουλίων είναι γυναίκα, δηλαδή ένα 25% κατά μέσο όρο. Βεβαίως,
υπάρχει μια σημαντική ανομοιομορφία μεταξύ των κρατών μελών στο θέμα
της εκπροσώπησης των γυναικών στα εθνικά κοινοβούλια με την Σουηδία να
κατέχει το υψηλότερο ποσοστό 45% και τη Μάλτα, Ουγγαρία και Ρουμανία να
κατέχουν το χαμηλότερο ποσοστό 9%. Η Κύπρος δυστυχώς κατέχει το δεύτερο
χαμηλότερο ποσοστό με 11% και με μόνο έξι από τα 50 μέλη της Βουλής να
είναι γυναίκες. Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τα πράγματα είναι ακόμα
χειρότερα με μόνο μία σε κάθε δέκα μέλη του Κοινοβουλίου να είναι
γυναίκα Ευρωβουλευτής.
Όσον αφορά τη συμμετοχή γυναικών στο ανώτατο
επίπεδο εξουσίας των κρατών μελών, αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο μία
γυναίκα είναι αρχηγός κράτους, η Πρόεδρος της Λιθουανίας, ενώ υπάρχουν
σήμερα μόνο δύο γυναίκες αρχηγοί Κυβερνήσεων,
η Καγκελάριος της Γερμανίας και η Πρωθυπουργός της Δανίας. Στο επίπεδο
της εκπροσώπησης των γυναικών στα Υπουργικά Συμβούλια των κρατών μελών ο
μέσος όρος εκπροσώπησης είναι 23% με σοβαρές ανομοιομορφίες να
παρατηρούνται μεταξύ των 27 κρατών μελών. Το ψηλότερο ποσοστό
παρατηρείται και πάλι στη Σουηδία με 50% (αξίζει να σημειωθεί ότι εδώ
και αρκετά χρόνια υπάρχει συμφωνία όλων των πολιτικών δυνάμεων του τόπου
ότι όποιο πολιτικό κόμμα και αν έλθει στην εξουσία θα σέβεται το
συμφωνηθέν ποσοστό του 50% γυναικών στην Κυβέρνηση), ενώ το χαμηλότερο
ποσοστό παρατηρείται στην Ουγγαρία με 0% ποσοστό γυναικών στην παρούσα
Κυβέρνηση. Η Κύπρος βρίσκεται μεταξύ των χαμηλών ποσοστών του 9% με μόνο
την Ελλάδα, την Εσθονία, την Ρουμανία και τη Σλοβακία να έχουν
χαμηλότερο ποσοστό που κυμαίνεται μεταξύ 5 και 8%.
Στον τομέα της λήψης αποφάσεων στον
οικονομικό τομέα και συγκεκριμένα όσον αφορά τον αριθμό γυναικών στα
διοικητικά συμβούλια μεγάλων εταιρειών, η Κύπρος δυστυχώς κατέχει τη
χειρότερη θέση με μόνο ένα ποσοστό 3% των μελών να είναι γυναίκες. Ο
μέσος όρος της ΕΕ είναι 11%, ενώ την καλύτερη θέση κατέχει η Σουηδία με
27%.
Μετά από όλα αυτά τα στατιστικά, που ελπίζω
να μην σας κούρασαν, θα ήθελα να καταλήξω με κάποιες γενικότερες
σκέψεις, ολοκληρώνοντας το μήνυμα που θέλω να αφήσω σε σάς απόψε.
Έχει λεχθεί,
και ορθά μάλιστα, ότι «τις περισσότερες φορές οι γυναίκες στρώνουν το
τραπέζι, καθαρίζουν το τραπέζι, αλλά δεν έχουν θέση ή λόγο στο τραπέζι
όταν παίρνονται οι σοβαρές αποφάσεις». Αυτό είναι κυρίως αλήθεια όσον
αφορά στις αποφάσεις που υιοθετούνται για θέματα παγκόσμιας ειρήνης και
ασφάλειας, από τις οποίες αποφάσεις οι γυναίκες είναι σχεδόν εντελώς
απούσες. Και όμως οι γυναίκες μπορούν να διαδραματίσουν ένα σημαντικό
ρόλο τόσο στις προσπάθειες για επίτευξη,
αλλά και για διατήρηση της ειρήνης, καθώς και στις προσπάθειες
εμπέδωσης της ασφάλειας και της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής
προόδου και σταθερότητας μετά από εμπόλεμες συγκρούσεις.
Ο μεγαλύτερος από τους αρχαίους Έλληνες κωμωδιογράφους, o Αριστοφάνης, μετέφερε μέσω του έργου του «Λυσιστράτη», που γράφτηκε και διδάχθηκε το 411 π.Χ.,
ένα δείγμα της δύναμης των γυναικών και του ρόλου που μπορούν να
διαδραματίσουν με την αποφασιστικότητα τους στη λήψη αποφάσεων. Το έργο
αποτελεί μια πρώτη παρουσίαση των σχέσεων μεταξύ των δύο φύλων, των
συνεπειών του πολέμου και την ανάγκη για διαρκή ειρήνη στις
ανδρο-κεντρικές κοινωνίες .
Φέτος γιορτάστηκε η 101η επέτειος της
Διεθνούς Ημέρας της Γυναίκας, η οποία αποτελεί ένα σύγχρονο, αυτή τη
φορά, επίτευγμα των γυναικών, το οποίο έχει τις ρίζες του στον αγώνα
των γυναικών δια μέσου
των αιώνων για ίση με τους άνδρες συμμετοχή στην κοινωνία. Κατά τη
διάρκεια της Γαλλικής επανάστασης, οι παριζιάνες φωνάζοντας για
«ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη» παρέλαυναν στις Βερσαλλίες απαιτώντας
το δικαίωμα ψήφου. Σήμερα, σε πολλά μέρη του κόσμου και συγκεκριμένα
στις χώρες της Αραβικής Άνοιξης, έχουμε σωρεία παραδειγμάτων του
γυναικείου θάρρους, της γυναικείας επινοητικότητας, σοφίας και της
γυναικείας ηγετικής ικανότητας.
Η αποφασιστικότητα των γυναικών στη Λιβερία,
οι οποίες οργανώθηκαν για να θέσουν τέρμα στον αιματηρό εμφύλιο και να
φέρουν ειρήνη στη χώρα τους, αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Αυτές
οι γενναίες γυναίκες, οπλισμένες μόνο με λευκά φανελάκια και τη δύναμη
της πεποίθησης τους, ήρθαν αντιμέτωπες με το δικτατορικό καθεστώς,
δίνοντας τα χέρια γύρω από την πρωτεύουσα Μονρόβια. Χιλιάδες γυναίκες -
μητέρες, γιαγιάδες, αδερφές, κόρες, χριστιανές και μουσουλμάνες-
δημιούργησαν μία ακλόνητη γραμμή μεταξύ των αντιμαχομένων δυνάμεων,
και αντιμετωπίζοντας κυριολεκτικά τους πολέμαρχους, αρνήθηκαν να
υποχωρήσουν μέχρι την επίτευξη συμφωνίας. Οι διαδηλώσεις τους πέτυχαν
την εξορία του δικτάτορα Taylor και την άνοδο της Ellen Johnson Sirleaf, της πρώτης γυναίκας αρχηγού κράτους στην Αφρική. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ellen Johnson Sirleaf και τη συμπατριώτισσα της ακτιβίστρια Leymah Gbowee, καθώς και την αγωνίστρια για την Δημοκρατία Tawakkol Karman από την Υεμένη απονεμήθηκε το 2011 το Βραβείο Nobel.
Οι Κύπριες γυναίκες που ανέκαθεν αποτελούσαν
την ψυχή και την καρδιά της κυπριακής οικογένειας υπέφεραν τα μέγιστα.
Μαρτύρησαν τα δεινά του πολέμου εκδιωκόμενες από τις πατρογονικές τους
εστίες, βλέποντας τις περιουσίες τους να λεηλατούνται, τις οικογένειες
τους να διαλύονται και τους δικούς τους να χάνονται. Ζώντας σε
προσφυγικούς συνοικισμούς για μήνες και βιώνοντας την αγωνία για την
εξακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων συγγενών τους. Οι Κύπριες γυναίκες,
που ζουν σε μια διαιρεμένη και ημικατεχόμενη Κύπρο, έχουν αγωνιστεί
σκληρά όλα αυτά τα χρόνια για την επανένωση της πατρίδας μας, κάτω από
τις πολύ αντίξοες συνθήκες της προσφυγιάς και του ανυπολόγιστου
οικονομικού και κοινωνικού πλήγματος που επέφερε η εισβολή και κατοχή.
Έχουν αγωνιστεί και συνεχίζουν να αγωνίζονται για τη δημιουργία του
περιβάλλοντος εκείνου στην πατρίδα μας όπου τα παιδιά μας και οι
μελλοντικές γενιές των Κυπρίων θα ζουν ειρηνικά, σε συνθήκες ασφάλειας,
ευημερίας και προόδου, ανεξάρτητα από φύλο εθνική καταγωγή ή θρησκεία.
Οι γυναίκες αξίζουν και έχουν το δικαίωμα να
συμμετέχουν στη διαδικασία διαμόρφωσης και λήψης των αποφάσεων, όπως
και να επωφελούνται από τις αποφάσεις που διαμορφώνουν τη ζωή τους. Στην
όλη προσπάθεια πρέπει να συμμετέχουν όλα τα μέλη και σε όλα τα επίπεδα
της κοινωνίας. Είναι επίσης απαραίτητο να αντιμετωπισθούν πρωτίστως τα
εμπόδια στην ενδυνάμωση των γυναικών, όπως οι διακρίσεις, η βία κατά των
γυναικών και η ανισότητα.
Εκφράζοντας για μια ακόμα φορά τις
ευχαριστίες μου για τη δυνατότητα που μου δώσατε να μοιραστώ μαζί σας
τις σκέψεις μου, εύχομαι να μπορέσουμε όλοι να πολλαπλασιάσουμε τις
προσπάθειες μας μέχρις ότου ο παγκόσμιος στόχος για την πλήρη ισότητα
των φύλων σε όλους τους τομείς εκπληρωθεί. Μέχρις ότου οι στόχοι μας ως
πολίτες του κόσμου για μια πιο ανθρώπινη κοινωνία, για ένα πιο ειρηνικό
κόσμο και για ένα πιο ασφαλές περιβάλλον για να μεγαλώσουμε τα παιδιά
μας γίνουν πραγματικότητα.
|
