Χαιρετισμός του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού δρος Ανδρέα Δημητρίου κατά την τελετή απονομής των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας, χθες στη Λευκωσία
16/02/2011
Μέσα από τις σελίδες των βιβλίων μπορεί κανείς να ανασυνθέσει ένα κόσμο αποτελούμενο από πολλαπλούς και αλλεπάλληλους κόσμους φαντασίας και γλωσσικής δημιουργίας, ένα κόσμο εναλλακτικό, ο οποίος καθορίζει μέρος του πυρήνα της νόησης και την περιφέρεια του συνειρμού. Μπορεί κανείς να δομήσει ένα σύμπαν με επιθέσεις και άμυνες, τοποθεσίες και ταξίδια, μνήμες και αρνήσεις. Πέρα από συντροφιά και καταφύγιο, το καλό βιβλίο μπορεί να είναι μια ανοικτή πόρτα ή έστω ένα παράθυρο σε μια διάσταση που δύσκολα ξεδιπλώνεται μπροστά μας και που η καθημερινότητα, η επανάληψη και οι συμβάσεις περιορίζουν βάναυσα και μεθοδικά.
Η Κριτική Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας, καθώς και οι Κριτικές Επιτροπές Κρατικών Βραβείων Παιδικής/Νεανικής Λογοτεχνίας και Εικονογράφησης, βρέθηκαν για άλλη μια χρονιά μπροστά στη χαρμόσυνη πρόκληση της μελέτης, κριτικής και συζήτησης της ετήσιας λογοτεχνικής παραγωγής της Κύπρου. Το έργο τους ήταν ομολογουμένως δύσκολο, καθώς σταθερά και με συνέπεια τα ωραία λογοτεχνικά βιβλία, που ψυχαγωγούν και εξυψώνουν το ανθρώπινο πνεύμα, αυξάνονται. Προς τιμήν των Επιτροπών, αλλά κυρίως των υποψήφιων έργων, είναι οι πολλές κατά πλειοψηφία αποφάσεις που καταδεικνύουν την πολυφωνία τόσο της πρόσληψης όσο και της δημιουργίας. Τι άλλο φανερώνει αβίαστα και ρητώς καλύτερα από τη λογοτεχνία την εξέλιξη των ρευμάτων της πολιτικής και φιλοσοφικής σκέψης, αλλά και της δημοκρατικότητας και του διαλόγου σε μια χώρα;
Φέτος απονέμουμε τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας για εκδόσεις του 2009. Υποψήφια ήταν και φέτος σχεδόν 250 βιβλία. Ανάμεσα σε αυτά ξεχώρισαν και συζητήθηκαν για βράβευση 26 εκδόσεις, από τις οποίες θα βραβευτούν οι εννέα.
Ο θεσμός των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας ξεκίνησε το 1968 και λειτουργεί απρόσκοπτα εδώ και 42 χρόνια, καταδεικνύοντας τις μέγιστες ποιοτικές αξίες της λογοτεχνικής παραγωγής μας. Πρόκειται για ένα ζωντανό θεσμό που, αντί να παγιώνεται και να επαναπαύεται στην πείρα και τη γνώση που παρείχε σε πρακτικό επίπεδο η πολύχρονη εφαρμογή του, χρόνο με το χρόνο εξελίσσεται, συζητείται, κρίνεται και αναδιαμορφώνεται. Στόχος δεν είναι η κατάκτηση της τέλειας εφαρμογής του θεσμού, καθότι ρεαλιστικά στην τέχνη η κρίση είναι πάντοτε μέχρις ενός σημείου υποκειμενική, αλλά η ανάπτυξη του θεσμού παράλληλα με την εξέλιξη της ίδιας της λογοτεχνίας και της κριτικής και των εκάστοτε νέων δυνατοτήτων που παρέχει η τεχνογνωσία και οι τεχνοκρατικές δομές.
Ο θεσμός λειτούργησε φέτος για τρίτη συνεχή χρονιά χωρίς τη συμμετοχή εκπροσώπου των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού σε καμία από τις τρεις Κριτικές Επιτροπές του. Η πλήρης αυτονομία της κάθε Επιτροπής διασφαλίζεται περαιτέρω με τη νέα πρόνοια του κανονισμού για εκλογή του Προέδρου από τα μέλη κατά τη διάρκεια της συνεδρίας.
Παράλληλα, η Κριτική Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας ήταν για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά αρμόδια για την κατάταξη ή και τη μετάταξη των έργων στις οκτώ υπό εξέταση κατηγορίες, ενώ η Κριτική Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Παιδικής/Νεανικής Λογοτεχνίας ήταν αρμόδια για την κατάταξη ή και μετάταξη έργων μεταξύ των δύο κατηγοριών που εξετάζει, της Παιδικής Λογοτεχνίας και της Νεανικής Λογοτεχνίας.
Από πέρυσι έχει τεθεί σε εφαρμογή ένα μέτρο στήριξης των κυπριακών εκδόσεων, το οποίο λειτουργεί σε ανταγωνιστικό επίπεδο. Συγκεκριμένα, τα βιβλία που περιλαμβάνονται στους συνοπτικούς καταλόγους ως τα αξιολογότερα σε κάθε κατηγορία από τις Επιτροπές αγοράζονται σε ικανοποιητική ποσότητα αντιτύπων, ώστε να εφοδιάζονται με αυτά οι κοινοτικές μας βιβλιοθήκες.
Η παρούσα Κυβέρνηση δεσμεύτηκε να προωθήσει ολοκληρωμένη και συνεκτική πολιτιστική πολιτική με στόχο τον εμπλουτισμό των πολιτιστικών θεσμών και την περαιτέρω ανάπτυξη των εθνικών έργων πολιτισμού. Για το βιβλίο ειδικότερα, η πολιτική του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού στοχεύει στη στήριξη, ενίσχυση και ανάδειξη της πνευματικής δημιουργίας, καθώς και στην προβολή, προώθηση και διάδοση της πνευματικής δημιουργίας στο εξωτερικό. Παράλληλα, λόγω του σημαντικού ρόλου που μπορεί να διαδραματίσει η λογοτεχνία στην αλληλογνωριμία και επανασύνδεση των δύο κοινοτήτων της Κύπρου, λειτουργεί Πρόγραμμα Επιχορήγησης για τη Μετάφραση και Έκδοση Έργων της Τουρκοκυπριακής Γραμματείας στην Ελληνική Γλώσσα και Έργων της Ελληνικής Γραμματείας της Κύπρου στην Τουρκική Γλώσσα. Περαιτέρω, το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού συνεργάζεται συστηματικά με καθηγητές Νεοελληνικών Εδρών σε πανεπιστήμια στο εξωτερικό και επιχορηγεί συμμετοχές σε διεθνείς εκθέσεις βιβλίου.
Στον τομέα της θεατρικής συγγραφής, ένα από τα πιο δύσκολα είδη του έντεχνου λόγου, οι Πολιτιστικές Υπηρεσίες θεσμοθέτησαν την Εβδομάδα Θεατρικής Γραφής με στόχο την περαιτέρω στήριξη του κυπριακού θεατρικού έργου.
Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού εκδίδει, επίσης, σημαντικά έργα για την ανάδειξη της προσφοράς Κύπριων δημιουργών και διοργανώνει ημερίδες και αφιερώματα σε σημαντικούς Κύπριους συγγραφείς και δημιουργούς γενικότερα.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω ολόψυχα τις τρεις Κριτικές Επιτροπές των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας, των οποίων η διετής θητεία εκπνέει απόψε. Πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας ήταν ο καταξιωμένος ακαδημαϊκός και συγγραφέας Θανάσης Βαλτινός, ο οποίος μας τιμά απόψε με την παρουσία του. Τα υπόλοιπα μέλη της Κριτικής Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας, οι οποίοι μας έχουν τιμήσει με την αποδοχή της πρότασής μας να επιτελέσουν το δύσκολο και χρονοβόρο έργο της κρίσης της ετήσιας λογοτεχνικής μας παραγωγής, ήταν οι: Δημήτρης Αγγελάτος, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Ζέλεια Γρηγορίου, Ζαχαρίας Σιαφλέκης, Άννα Τζούμα και Λουίζα Χριστοδουλίδου.
Πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής Κρατικών Βραβείων Παιδικής / Νεανικής Λογοτεχνίας εξελέγη η κα Μένη Κανατσούλη, Καθηγήτρια στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με ειδίκευση στην παιδική και εφηβική λογοτεχνία, η οποία επίσης μας τιμά με την παρουσία της. Τα υπόλοιπα μέλη της Επιτροπής ήταν οι καταξιωμένες συγγραφείς Μαρία Αβρααμίδου, Λότη Πέτροβιτς–Ανδρουτσοπούλου και Λίτσα Ψαραύτη, καθώς και η σημαντική μελετήτρια της παιδικής λογοτεχνίας, Μαρία Μιχαηλίδου.
Τέλος, υπό την προεδρία του Γενεθλή Γενεθλίου, στην Κριτική Επιτροπή Κρατικών Βραβείων Εικονογράφησης συμμετείχαν οι σπουδαίοι εικαστικοί καλλιτέχνες Μάρλεν Καρλετίδου, Ευγενία Βασιλούδη και Χρίστος Πετρίδης.
Απόψε τιμούμε οκτώ συγγραφείς, το έργο των οποίων κρίθηκε ως το καλύτερο στις υπό κρίση κατηγορίες για εκδόσεις του 2009: τον Γιώργο Καλοζώη στην Κατηγορία της Ποίησης, τον Τεύκρο Μιχαηλίδη στην Κατηγορία του Μυθιστορήματος, τον Κωνσταντίνο Γ. Γιαγκουλλή στην Κατηγορία του Δοκιμίου και της Μελέτης, την Καλλιόπη Πρωτοπαπά στην Κατηγορία του Χρονικού και της Μαρτυρίας, τη Στέλλα Σπύρου και, εξίσου, την Ελένη Αρτεμίου Φωτιάδου στην Κατηγορία της Παιδικής Λογοτεχνίας και την Άννα Κουππάνου στην Κατηγορία της Νεανικής Λογοτεχνίας. Τιμούμε, επίσης, τη χαρισματική εικονογράφο Σάντρα Ελευθερίου, που για δεύτερη συνεχή χρονιά κερδίζει επάξια το Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης Παιδικού / Νεανικού Βιβλίου.
Ολοκληρώνοντας, θα ήθελα να συγχαρώ θερμά τους φετινούς τιμώμενους και να τους ευχηθώ ακόμη πιο υψηλούς αναβαθμούς στη δημιουργική τους πορεία. Θα ήθελα, τέλος, να ευχαριστήσω τους Προέδρους και τα Μέλη των Συμβουλευτικών Επιτροπών για την πολύτιμη προσφορά τους και τον ιδιαίτερο ζήλο με τον οποίο καταπιάστηκαν για να φέρουν εις πέρας το δύσκολο έργο της αξιολόγησης της λογοτεχνικής παραγωγής του τόπου.
