Χαιρετισμός του Υπουργού Εσωτερικών κ. Νίκου Νουρή στην Έκτη Επιτροπή Παρακολούθησης των Ταμείων Εσωτερικών Υποθέσεων 2014-2020 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
Είναι με μεγάλη χαρά που χαιρετίζω τις εργασίες της 6ης Επιτροπής Παρακολούθησης των Ταμείων Εσωτερικών Υποθέσεων. Πρόκειται για ένα θεσμό που κύριο στόχο έχει την παρακολούθηση της υλοποίησης των Εθνικών Προγραμμάτων του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας, αλλά και την ενημέρωση και ανταλλαγή απόψεων σε θέματα μετανάστευσης.
Κυρίες και κύριοι,
Αυτή την περίοδο, η Κυπριακή Δημοκρατία αντιμετωπίζει ασυνήθη μεγάλα μεταναστευτικά ρεύματα και η κατάσταση επιδεινώνεται μέρα με τη μέρα. Η Κύπρος, για πέμπτη συνεχή χρονιά, αποτελεί το πρώτο κράτος μέλος που δέχεται τον υψηλότερο αριθμό προσφύγων και αιτούντων διεθνή προστασία κατ’ αναλογία πληθυσμού, με το ποσοστό τους να αντιστοιχεί στο 4,4% του πληθυσμού της Κύπρου. Η κατάσταση έχει φτάσει πλέον σε ένα σημείο που είναι εκτός των δυνατοτήτων της Κυβέρνησης να ελέγξει ή να διαχειριστεί τους δυσανάλογους αυτούς αριθμούς.
Για το έτος 2021, μέχρι και την πρώτη βδομάδα του Νοέμβρη, έχουν υποβληθεί περισσότερες από 10.868 αιτήσεις ασύλου, εκ των οποίων το 85% (9.206 αιτητές) έχει περάσει στις ελεύθερες περιοχές από τα κατεχόμενα, δια μέσου της πράσινης γραμμής.
Κάθε μήνα φέτος, κύριες και κύριοι, υποβάλλονται περισσότερες από 1.000 νέες αιτήσεις ασύλου, ενώ μόνο για τον μήνα Οκτώβριο έχουν ληφθεί περισσότερες από 2.000 αιτήσεις, ενώ για το Νοέμβριο καταγράφουμε ήδη 1.670 αιτήσεις, οι οποίες αναμένεται να αυξηθούν μέχρι το τέλος του. Αξιοσημείωτο και ότι το ποσοστό της αύξησης στις αιτήσεις ασύλου (ποσοστιαία μεταβολή) μεταξύ των μηνών Ιανουαρίου – Οκτωβρίου του 2021 ανέρχεται στο 70% που αντιστοιχεί σε 10.083 άτομα, έναντι των αντίστοιχων 5.879 της ίδιας περιόδου του 2020.
Ενδεικτικό της βεβαρυμμένης θέσης στην οποία βρίσκεται η Κύπρος είναι το γεγονός ότι 48.357 πρόσωπα έχουν υποβάλει αίτηση για διεθνή προστασία από το 2015 μέχρι σήμερα με τις μισές από αυτές και συγκεκριμένα 23.474 να αφορούν άτομα με χώρα καταγωγής που συγκαταλέγεται στις «ασφαλείς χώρες».
Το σύστημα ασύλου και υποδοχής της χώρας έχει ξεπεράσει τα όριά του. Στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής «Πουρνάρα», χωρητικότητας 800 ατόμων, ο αριθμός των διαμενόντων έχει ξεπεράσει σήμερα τα 2400 άτομα με τη χωρητικότητα του εν λόγω Κέντρου να ξεπερνά το 300%. Η χώρα βρίσκεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και δεν υπάρχει καμία απολύτως δυνατότητα φιλοξενίας περισσότερων μεταναστών.
Κυρίες και Κύριοι,
Η Κύπρος βιώνει σήμερα μια πρωτόγνωρη μεταναστευτική κρίση, με αριθμούς εισδοχών στο έδαφος της Δημοκρατίας τόσο υψηλούς, που επιβεβαιώνουν τις υπόνοιες μας για οργανωμένο σχέδιο και αύξηση της δράσης των κυκλωμάτων μεταναστών, τα οποία εργαλειοποιούν τον ανθρώπινο πόνο και την ανάγκη των μεταναστών για μια καλύτερη ζωή.
Όση όμως υποχρέωση έχουμε ως πολιτεία να υποδεχτούμε και να προστατεύσουμε τους πραγματικά έχοντες ανάγκη, άλλο τόσο οφείλουμε να προστατέψουμε τα εξωτερικά μας σύνορα, την ασφάλεια μας και την κοινωνική μας συνοχή. Είναι ακριβώς γι’ αυτό που ζητάμε την άμεση στήριξη και πραγματική αλληλεγγύη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των εταίρων μας.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, με επιστολή του προς την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στις 10 Νοεμβρίου 2021 κατέδειξε το πρόβλημα και ζήτησε:
(α) την ενεργοποίηση του άρθρου 78(3) της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη λήψη προσωρινών μέτρων προς όφελος της Κύπρου για την αντιμετώπιση της κατάστασης έκτακτης ανάγκης από την μαζική εισροή υπηκόων τρίτων χωρών στην Κύπρο, όπως είναι το δικαίωμα αναστολής της αποδοχής νέων αιτήσεων ασύλου έως ότου η κατάσταση καταστεί διαχειρίσιμη.
(β) την άμεση θέσπιση ενός υποχρεωτικού συστήματος μετεγκατάστασης για την Κύπρο.
(γ) την έκτακτη οικονομική βοήθεια για την κάλυψη των έκτακτων λειτουργικών δαπανών των κέντρων υποδοχής.
(δ) την παροχή υποστήριξης, μέσω οικονομικής βοήθειας και εξοπλισμού, για την επιτήρηση της πράσινης γραμμής και,
(ε) την επιτάχυνση της εξέτασης του αιτήματος χρηματοδότησης της Κύπρου για την κατασκευή και λειτουργία του νέου Κέντρου Φιλοξενίας «Λίμνες» και την κατασκευή προαναχωρησιακού κέντρου στην ίδια περιοχή.
Κυρίες και Κύριοι,
Η μέχρι σήμερα οικονομική στήριξη που λαμβάνει η Κυπριακή Δημοκρατία από ευρωπαϊκούς πόρους, υπό τη διαχειριστική εποπτεία της Μονάδας Ευρωπαϊκών Ταμείων του Υπουργείου μας, αναμφίβολα συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό τα προηγούμενα χρόνια.
Κατά την προγραμματική περίοδο 2014-2020, στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματος του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και του εθνικού προγράμματος του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας, τα οποία καταρτίστηκαν στη βάση των αναγκών της Κύπρου, αλλά και των ευρωπαϊκών πολιτικών, υλοποιήθηκε και συνεχίζει να υλοποιείται σειρά σημαντικών έργων για τη διαχείριση του μεταναστευτικού και την εσωτερική ασφάλεια.
Πρόκειται συγκεκριμένα για 151 έργα με συνολικό προϋπολογισμό 116 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων σχεδόν €107 εκατ. αποτελούν πιστώσεις από τα δύο ευρωπαϊκά ταμεία. Από αυτά τα €39 εκατ. αφορούν το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, τα €59 εκατ. το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας-Σύνορα και Θεωρήσεις και τα €9 εκατ. το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας-Αστυνομική Συνεργασία.
Επιπλέον, παραχωρήθηκαν στην Κυπριακή Δημοκρατία από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως Επείγουσα Βοήθεια πέραν των €10 εκατ., που αξιοποιήθηκαν για έργα όπως η κάλυψη αναγκών σε προσωπικό και εξοπλισμό του Κέντρου Πρώτης Υποδοχής «Πουρνάρα», καθώς και του Διοικητικού Δικαστηρίου Διεθνούς Προστασίας, η ενίσχυση της Υπηρεσίας Ασύλου και του Τμήματος Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης με προσωπικό, ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες εξέτασης αιτήσεων διεθνούς προστασίας.
Είμαι πεπεισμένος πως μέχρι την ολοκλήρωση της προγραμματικής περιόδου 2014-2020, τον Δεκέμβριο του 2022, η Κύπρος θα πετύχει την πλήρη απορρόφηση των διαθέσιμων κονδυλίων, πάντα χάρη στη σημαντική δουλειά που επιτελείται από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, υπό τη διαχείριση της Μονάδας Ευρωπαϊκών Ταμείων.
Για την επόμενη προγραμματική περίοδο ‘21-‘27, έχουν ήδη υποβληθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για έγκριση τα πολυετή προγράμματα των τριών νέων χρηματοδοτικών εργαλείων:
- του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης,
- του Μέσου για τη Διαχείριση των Συνόρων και των Θεωρήσεων και
- του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας.
Πρόκειται για τρία προγράμματα καταρτισμένα στη βάση των αναγκών της Κυπριακής Δημοκρατίας, που περιλαμβάνουν έργα που θα συμβάλουν στη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, στην προστασία των κυπριακών και κατ’ επέκταση των ευρωπαϊκών συνόρων, αλλά και στην πρόληψη και καταπολέμηση της εγκληματικότητας.
Ενδεικτικά, αναφέρω ότι έχουν ενταχθεί στα υπό έγκριση προγράμματα συγχρηματοδοτούμενα έργα για τη λειτουργία κέντρων φιλοξενίας και τις επιστροφές υπηκόων τρίτων χωρών που δεν πληρούν τα κριτήρια για παραχώρηση διεθνούς προστασίας. Έργα τα οποία θεωρούνται σημαντικά για την Κυβέρνηση και τα οποία αναμένεται να απορροφήσουν μεγάλο ποσοστό των ευρωπαϊκών πόρων.
Είναι θετικό ότι το ποσό της αρχικής κατανομής προς την Κυπριακή Δημοκρατία κατά την προγραμματική περίοδο 2021-2027 ανέρχεται στα €133.194.000.
Φίλες και φίλοι,
Επί της ευκαιρίας θα ήθελα, μέσω των εκπροσώπων της που παρακολουθούν σήμερα της εργασίας των Επιτροπών, να μεταφέρω τις ευχαριστίες μας προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τη στήριξη που παρέχουν στην Κυπριακή Δημοκρατία μέσω των χρηματοδοτικών αυτών εργαλείων με στόχο να διαχειριστεί, στο μέτρο του δυνατού, τις έντονες μεταναστευτικές πιέσεις που δέχεται.
Ευελπιστώ πως, πέραν από την οικονομική στήριξη και στο πλαίσιο της αλληλεγγύης της ευρωπαϊκής οικογένειας, θα ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες της χώρας μας με τις συνεχείς προωθούμενες μεταναστευτικές πιέσεις που δεχόμαστε από την Τουρκία.
Η πραγματική αλληλεγγύη προς την Κύπρο και γενικότερα προς τα κράτη μέλη πρώτης γραμμής είναι δυνατή με την επίτευξη τελικής Συμφωνίας για το ΕΕ Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου και τον καθορισμό ενός νομοθετικού πλαισίου, το οποίο θα εξασφαλίζει την αποτελεσματική διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, στη βάση της κοινής ευθύνης και της αποτελεσματικής αλληλεγγύης.
Είμαι βέβαιος πως οι εταίροι μας, αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναγνωρίζουν τις δυσκολίες και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουμε και ευελπιστώ πως θα σταθούν συμπαραστάτες στην προσπάθειά μας για διαφύλαξη των ευρωπαϊκών συνόρων.
Η υιοθέτηση μιας ενιαίας ευρωπαϊκής πολιτικής ασύλου και μετανάστευσης, που να ρυθμίζει με ορθολογισμό και αλληλεγγύη τα ιδιαιτέρως σοβαρά μεταναστευτικά ζητήματα, αποτελεί, κατά την άποψή μας, απαραίτητο εργαλείο για αντιμετώπιση των κινδύνων και προβλημάτων που δημιουργούνται από την παράτυπη μετανάστευση σε ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Προτού κλείσω, θα ήθελα να ευχαριστήσω εσάς όλους, τους εμπλεκόμενους φορείς από τον δημόσιο, αλλά και ιδιωτικό φορέα, για τη συμβολή και το έργο σας στη μεγάλη αυτή προσπάθεια της απορρόφησης των ευρωπαϊκών πόρων που στόχο έχει τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Να συγχαρώ με την ευκαιρία αυτή και τη Μονάδα Ευρωπαϊκών Ταμείων του Υπουργείου Εσωτερικών για τον συντονισμό της υλοποίησης των προγραμμάτων των Ταμείων, αλλά και την αποφασιστική βοήθεια που παρέχει με την τεχνογνωσία της, στην απορρόφηση των κονδυλίων που έχουν κατανεμηθεί από την ΕΕ για την χώρα μας.
Εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες της σημερινής Επιτροπής Παρακολούθησης των Ταμείων Εσωτερικών Υποθέσεων και καλά αποτελέσματα.
