Δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών στο «Πρωινό Δρομολόγιο» για το BREXIT και τους όρους αναφοράς στο Κυπριακό
Ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος Χριστοδουλίδης προέβη σήμερα Τετάρτη, 14 Νοεμβρίου 2018, σε δηλώσεις στην εκπομπή «Πρωινό Δρομολόγιο» του Τρίτου Προγράμματος του ΡΙΚ, για τις εξελίξεις με το BREXIT όσον αφορά στην Κύπρο και για την διαδικασία που θα ακολουθηθεί στο Κυπριακό με την καλή προετοιμασία των μερών που ζήτησε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ καθορίζοντας «όρους αναφοράς» .
Το πλήρες κείμενο των ερωτωαπαντήσεων ακολουθεί:
«Ερώτηση: Πώς επηρεάζεται η Κύπρος από το Brexit;
Απάντηση: Κατ’ αρχάς να εκφράσουμε την ελπίδα ότι θα υπάρξει τελική κατάληξη γι’ αυτό το θέμα διότι η μη-επίτευξη συμφωνίας θα είναι κάτι αρνητικό για τη Βρετανία, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη. Όσον αφορά τη διμερή διάσταση, μπορώ να πω ότι έχουμε καταλήξει σε συμφωνία με τη Βρετανική Κυβέρνηση που αφορά τις βρετανικές βάσεις, μια συμφωνία που μας ικανοποιεί απόλυτα. Αντιλαμβάνεστε ότι αυτή η συμφωνία είναι μέρος του ευρύτερου πακέτου όσον αφορά την έξοδο της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ας ελπίσουμε ότι σήμερα θα υπάρξουν θετικές εξελίξεις – θετικές υπό την έννοια ότι το σχέδιο θα γίνει αποδεκτό από τη Βρετανική Κυβέρνηση – και ακολούθως θα εξηγήσουμε και θα παρουσιάσουμε δημόσια ποια θα είναι η διμερής διάσταση αυτής της συμφωνίας. Αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να πούμε κάτι διότι, όπως αντιλαμβάνεστε, ακόμα δεν υπάρχει συμφωνία. Είχα όμως την ευκαιρία, μετά από πρόσκληση της Επιτροπής Εξωτερικών της Βουλής των Αντιπροσώπων, να ενημερώσω τα κοινοβουλευτικά κόμματα για το περιεχόμενο της συμφωνίας που αφορά τις διμερείς συμβάσεις. Θεωρούμε ότι είναι μια εξέλιξη προς την ορθή κατεύθυνση. Ο γενικότερος στόχος ήταν να διασφαλίσουμε απόλυτα τα δικαιώματα των Κυπρίων που ζουν ή/και εργάζονται εντός των ορίων των βρετανικών βάσεων. Υπάρχουν όμως και κάποια πιο ειδικά θέματα που θα πρέπει ν’ αναμένουμε ολοκλήρωση της συμφωνίας και ακολούθως να προβούμε σε συγκεκριμένες ανακοινώσεις που σχετίζονται με την εφαρμογή του κεκτημένου εντός των βρετανικών βάσεων.
Ερώτηση: Τελευταία γίνεται λόγος για τους λεγόμενους «όρους αναφοράς». Πώς θα καθοριστούν αυτοί οι όροι;
Απάντηση: Θα το εξηγήσω όσο γίνεται πιο απλά για να γίνει κατανοητό από τον κόσμο. Οι «όροι αναφοράς» είναι η απάντηση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στη θέση του για την ανάγκη καλής προετοιμασίας. Αυτή τη θέση ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ την αναφέρει πολύ ξεκάθαρα και στην έκθεσή του: ανάγκη καλής προετοιμασίας. Αυτή η «καλή προετοιμασία» θα γίνει μέσα από τον καθορισμό των «όρων αναφοράς», συμφωνία επί των οποίων θα οδηγήσει στην επανέναρξη των συνομιλιών. Οι «όροι αναφοράς» θα πρέπει να συμφωνηθούν ανάμεσα στα εμπλεκόμενα μέρη. Δηλαδή η κα Λουτ, θα επισκεφθεί και τις εγγυήτριες δυνάμεις και θα έχει επαφές και στη Λευκωσία και θα καταλήξουμε σε συμφωνημένους «όρους αναφοράς» που θα διέπουν την όλη διαπραγμάτευση που θ’ ακολουθήσει. Οι «όροι αναφοράς» αγγίζουν και την ουσία και τη διαδικασία της ενδεχόμενης επανέναρξης των συνομιλιών. Όσον αφορά την ουσία, θα αναφέρεται στις συγκλίσεις που έχουν επιτευχθεί. Π.χ. επιβεβαιώνονται αυτές οι σημαντικές συγκλίσεις ή υπάρχουν κάποιοι που έχουν αλλάξει θέσεις; Έχουμε απόλυτη γνώση και ο νοών νοείτω για το ποιος έχει υποχωρήσει από συγκεκριμένες θέσεις ή από προτάσεις που έχει υποβάλει. Δεν θα μπούμε όμως τώρα σε δημόσια διαπραγμάτευση, αυτό είναι δουλειά της κας Λουτ. Επιπλέον, το πλαίσιο Γκουτέρες είναι μέσα στα θέματα ουσίας. Όσον αφορά δε τη διαδικασία, αναφέρονται κάποια πράγματα στους όρους αναφοράς: αρχίζουμε διαπραγματεύσεις στη Λευκωσία; Ανάμεσα στις δύο κοινότητες; Αρχίζουμε με μια νέα διάσκεψη για την Κύπρο; Όλα αυτά είναι μέρος της προετοιμασίας που ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ λέει ότι πρέπει να υπάρξει, και όλη αυτή η προετοιμασία καθορίζεται κάτω από τους «όρους αναφοράς».
Ερώτηση: Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ εκφράζει την αντίθεσή του σε μια «παρατεταμένη διαδικασία συνομιλιών». Αν επιδιωχθεί να περιληφθεί κάτι τέτοιο στους όρους αναφοράς, πώς απαντάμε;
Απάντηση: Σίγουρα δεν θα επιδιωχθεί συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Όλοι το λέμε ότι δεν θα είναι μια ατέρμονη διαδικασία και συμφωνούμε. Δεν θέλουμε να διαπραγματευόμαστε για άλλα 44 χρόνια. Κάθε μέρα που περνά λέμε ότι τα πράγματα γίνονται πιο δύσκολα στην προσπάθεια επίτευξης λύσης του Κυπριακού. Όλα αυτά θα εξαρτηθούν από τις θέσεις που θα υποβληθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Όσον αφορά τις 90 μέρες ή τα τέλη του χρόνου για να καθοριστούν οι όροι αναφοράς, αυτό ήταν κάτι που ζήτησε και η δική μας πλευρά. Και η κα Λουτ συμφώνησε ότι υπάρχει η ανάγκη αυτοί οι όροι αναφοράς να συμφωνηθούν το συντομότερο δυνατό ή τουλάχιστον πριν από το τέλος του χρόνου.
Ερώτηση: Η κα Λουτ θα φέρει κάποιο προσχέδιο;
Απάντηση: Όχι, δεν θα φέρει προσχέδιο. Θα έρθει να συζητήσει με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη επί πολύ συγκεκριμένων θεμάτων ουσίας και διαδικασίας που έχω αναφέρει και ακολούθως ενδεχομένως να ετοιμάσει κάτι το οποίο θα πρέπει ν’ αποτελέσει αντικείμενο συζήτησης όλων των εμπλεκομένων μερών. Όσον αφορά δε το κεφάλαιο της ασφάλειας και των εγγυήσεων, είναι μέρος της ουσίας του Κυπριακού και είναι κάτι που θα απασχολήσει την αποστολή της κας Λουτ και θα απασχολήσει και τους όρους αναφοράς. Άρα γι’ αυτό θα πρέπει να γίνει επαφή και με τις εγγυήτριες δυνάμεις.
Για να μην υπάρξει οποιαδήποτε παρεξήγηση, στους όρους αναφοράς θα διαφαίνεται ενδεχομένως και το σε ποια θέματα υπάρχει διαφορετική θέση ανάμεσα στις εμπλεκόμενες πλευρές. Αυτά τα θέματα διαφωνίας είναι αυτά που θα πρέπει να συζητηθούν στην επανέναρξη των συνομιλιών. Επαναλαμβάνω ότι οι όροι αναφοράς γίνονται για να επαναρχίσουν συνομιλίες σ’ εκείνα τα θέματα που ακόμα δεν υπάρχει συμφωνία. Αν λοιπόν υπάρχει διαφωνία σ’ αυτά τα θέματα, που μπορεί να αφορούν είτε τη λειτουργικότητα είτε την εκτελεστική εξουσία είτε το κεφάλαιο ασφάλειας και εγγυήσεων, θα καταγράφεται στο πλαίσιο αναφοράς ότι σ’ αυτά τα θέματα υπάρχει διαφωνία και πιο συγκεκριμένα πού βρίσκεται αυτή η διαφωνία. Η συμφωνία επί των όρων αναφοράς θα είναι μια πολύ καθοριστική διαδικασία.
Ερώτηση: Θα είναι όντως ένα λειτουργικό κράτος;
Απάντηση: Η λειτουργικότητα του κράτους αγγίζει την ανάγκη όπως οι αποφάσεις που αφορούν το μέλλον της Κυπριακής Δημοκρατίας λαμβάνονται από τους Ελληνοκύπριους και τους Τουρκοκύπριους και σε καμιά περίπτωση από την όποια τρίτη χώρα. Υπήρξαν κάποιες αναφορές του κ. Ακιντζί στη συνέντευξη Τύπου που μιλούσε για αποφάσεις που πρέπει να εξυπηρετούν την Τουρκία. Δεν είμαστε όμως εδώ για να λαμβάνουμε αποφάσεις είτε για την Τουρκία είτε για την Ελλάδα είτε για την όποια τρίτη χώρα. Ο κ. Ακιντζί είπε π.χ. ότι οι αποφάσεις που αφορούν την ενέργεια θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη και τους Τουρκοκύπριους και την Τουρκία. Αν συμφέρει η επιλογή της Τουρκίας, τότε μπορεί αυτή η επιλογή να εξεταστεί. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να γίνει στην Τουρκία απλά επειδή η Τουρκία επιθυμεί κάτι τέτοιο. Είναι αυτά που δημιουργούν τις ανησυχίες και τις αμφιβολίες περί της λειτουργικότητας της λύσης. Πρέπει όλοι, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, επιτέλους ν’ αντιληφθούμε ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται θα πρέπει να εξυπηρετούν τα συμφέροντα του κυπριακού λαού, της Κυπριακής Δημοκρατίας και κανενός τρίτου κράτους. Αυτό πρέπει να είναι ξεκάθαρο μέσα από τη λύση του Κυπριακού, μέσα από την ανάγκη για να λειτουργεί αυτό το κράτος.
Να δώσω ένα παράδειγμα, οι αποφάσεις για το πώς ενδεχομένως θ’ αξιοποιηθούν αποθέματα στην κυπριακή ΑΟΖ θα πρέπει να βασίζονται σε τρία κριτήρια: τεχνικά, οικονομικά και πολιτικά. Αν δεν υπάρχουν τα τεχνικά και τα οικονομικά δεδομένα, τα πολιτικά δεν θα μπορούν καν να ληφθούν υπόψη διότι δεν θα στηρίζονται από τις οικονομικές και τεχνικές μελέτες. Το να επιμένουμε ότι τα πολιτικά θα είναι το πρώτο κριτήριο που θα οδηγήσει σε μια τέτοια απόφαση είναι κάτι λανθασμένο. Δείχνει ότι η έγνοια μας δεν είναι το να εξυπηρετήσουμε τα συμφέροντα του κυπριακού λαού. Aν το φυσικό αέριο είναι ζωτικό συμφέρον για την άλλη πλευρά, δεν γίνεται οι αποφάσεις να λαμβάνονται για μια τρίτη χώρα. Ο καλύτερος τρόπος είναι η εκτελεστική εξουσία να εκλέγεται από το σύνολο του κυπριακού λαού. Και εδώ υπάρχουν και συγκεκριμένες προτάσεις από δικής μας πλευράς. Έχει προταθεί και η ιδέα για ένα κοινό ψηφοδέλτιο όσον αφορά την εκτελεστική εξουσία, αναφέρομαι στον Πρόεδρο και στον Αντιπρόεδρο.
Εν πάση περιπτώσει, θεωρώ ότι η επιστροφή της κας Λουτ και η προσπάθεια για καθορισμό των όρων αναφοράς θα είναι μια ενδεχομένως από τις πιο καθοριστικές διαδικασίες που θα έχουμε ενώπιών μας και όντως το αποτέλεσμα θα κρίνει και σε μεγάλο βαθμό ποια θα είναι η πορεία των διαπραγματεύσεων.
Ερώτηση: Η Δήλωση Προθέσεων με τους Αμερικανούς θα μεταφραστεί προσεχώς σε κάτι πιο συγκεκριμένο;
Απάντηση: Ήδη αρχίσαμε με καθορισμό οδικού χάρτη. Εμπλέκονται τουλάχιστον έξι Υπουργεία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το αμέσως επόμενο διάστημα θα γίνουν συγκεκριμένες ενέργειες μέσα στο πλαίσιο των όσων αναφέρονται στη Δήλωση Προθέσεων που έχουμε υπογράψει, σε διμερές και περιφερειακό επίπεδο.
