κ. Γενικέ Γραμματέα του ΑΚΕΛ,
κ. Γενικέ Γραμματέα της ΠΕΟ,
Εκλεκτοί Προσκεκλημένοι,
Κυρίες και Κύριοι,
Μεταφέρω τους θερμούς χαιρετισμούς της Υπουργού Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων στο 27ο Παγκύπριο Συνέδριο της Παγκύπριας Εργατικής Ομοσπονδίας, το οποίο θα επικεντρωθεί σε θέματα που αφορούν στις εργασιακές σχέσεις, θέμα που άπτεται κατεξοχήν των αρμοδιοτήτων του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Στόχος της Κυβέρνησής μας ήταν και παραμένει η ουσιαστική ενδυνάμωση των θεσμών που διέπουν και ρυθμίζουν τις εργασιακές σχέσεις. Παρά τις ιδιαίτερα αρνητικές συνθήκες που βίωσε ο τρόπος μας, η πολιτική που εφαρμόστηκε στόχευε στη δημιουργία των συνθηκών που θα απέτρεπαν την όποια θεσμική απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων. Ως αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας, η Κυπριακή Δημοκρατία υπήρξε το μόνο κράτος το οποίο κατά τη σύναψη μνημονίου στήριξης, δεν περιέλαβε οποιοδήποτε μέτρο για τη διαφοροποίηση του συστήματος εργασιακών σχέσεων, για τη μείωση του κατώτατου μισθού ή για την προώθηση οποιωνδήποτε θεσμικών αλλαγών σε σχέση με τους όρους απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα.
Είναι ευρέως γνωστό ότι στην Κύπρο εφαρμόζουμε το, κατά κοινή ομολογία, εξαιρετικά πετυχημένο εθελοντικό μοντέλο εργασιακών σχέσεων. Τέτοιας μορφής συστήματα εργασιακών σχέσεων στηρίζονται στις δημοκρατικές αρχές της ελευθερίας του λόγου και της τριμερούς συνεργασίας, μεταξύ των οργανώσεων των εργοδοτών, των οργανώσεων των εργαζομένων και της κυβέρνησης. Οι όροι εργοδότησης των εργαζομένων συμφωνούνται μέσα από τη συνεργασία των εμπλεκομένων μερών, με αποτέλεσμα τη συνομολόγηση συλλογικών συμβάσεων που αποτελούν προϊόν συλλογικών διαπραγματεύσεων και κοινωνικού διαλόγου.
Συστήματα όπως το κυπριακό σύστημα, έχουν τη δυνατότητα να ανταποκρίνονται άμεσα στις ανάγκες και στις εξελίξεις της οικονομίας, παρέχοντας τη δυνατότητα άμεσων προσαρμογών όταν αυτές καθίστανται απολύτως αναγκαίες. Πιστεύω ότι η εφαρμογή του κυπριακού μοντέλου εργασιακών σχέσεων κατά τη διάρκεια της κρίσης, υπήρξε ένας από τους θεμελιώδεις θεσμικούς μηχανισμούς που συντέλεσαν στην έγκαιρη έξοδο μας από την ύφεση και στη διαχείριση των προβλημάτων που αντιμετωπίζαμε. Ως Υπουργείο και ως Κυβέρνηση αναγνωρίζουμε την τεράστιας σημασίας συνεισφορά των κοινωνικών εταίρων, μέσω της υπεύθυνης στάσης που τήρησαν, στην επιτυχή διαχείριση των μεγάλων προκλήσεων που αντιμετώπισε η χώρα τα προηγούμενα χρόνια. Αυτή η αναγνώριση, και εκτίμηση ταυτόχρονα, δεν αποτελεί σχήμα λόγου, ούτε είναι κενή περιεχομένου, αλλά αντίθετα είναι και ειλικρινής και γνήσια.
Ο ακρογωνιαίος λίθος του ελεύθερου συστήματος εργασιακών σχέσεων της Κύπρου είναι ο Κώδικας Βιομηχανικών Σχέσεων, που γιορτάζει φέτος 40 χρόνια ύπαρξης και η οποία, παρά τον εθελοντικό του χαρακτήρα, τυγχάνει σεβασμού από όλους τους κοινωνικούς εταίρους. Ακόμα και στην περίοδο της οικονομικής κρίσης, τόσο οι συνδικαλιστικές, όσο και οι εργοδοτικές οργανώσεις, έχουν αρθεί στο ύψος και στις απαιτήσεις δύσκολων περιστάσεων και έχουν επιδείξει υψηλό επίπεδο δημόσιας ευθύνης και υπευθυνότητας σε σχέση με την τήρηση των προνοιών του Κώδικα. H στάση τους υποβοήθησε ουσιωδώς στην επιτυχή λειτουργία του συστήματος, στη διατήρηση της εργατικής ειρήνης και, κατ’ επέκταση, στην επαναφορά του τόπου μας σε πορεία οικονομικής ανάπτυξης.
Επίσης, η ύπαρξη του Κώδικα αλλά και άλλων δομών και σωμάτων τριμερούς συνεργασίας, μέσω των οποίων οι κοινωνικοί εταίροι μπορούν να διαλέγονται με αλληλοσεβασμό και αλληλοεκτίμηση για να διατυπώνουν επιχειρήματα, να εκφράζουν τις απόψεις και να υποστηρίζουν τις θέσεις τους, έχει συνεισφέρει ουσιαστικά στην αυτορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων μεταξύ των εργοδοτών και των εργαζομένων. Μέσω αυτών των μηχανισμών αυτορρύθμισης εμπεδώνεται το κλίμα εμπιστοσύνης και συνεργασίας, μέσα στο οποίο οι κοινωνικοί εταίροι, με τη δική τους θέληση και χωρίς έξωθεν πιέσεις, επιτυγχάνουν εντέλει τη διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος, της υγιούς ανάπτυξης της Κυπριακής οικονομίας, της αύξησης του βιοτικού επιπέδου των εργαζομένων και της ανάπτυξης των επιχειρήσεων.
Επιδιώκοντας, μέσα από συνεχή και αδιάλειπτη προσπάθεια, το στρατηγικό στόχο για προώθηση της κοινωνικής ευημερίας και για επανεκκίνηση της οικονομίας μας, έχουμε συνεργαστεί η Κυβέρνηση, οι εργοδότες και οι συνδικαλιστικές οργανώσεις και έχουμε συμβάλει ενεργά και αποτελεσματικά προς στην κατεύθυνση αυτή. Παρόλα αυτά, πολλές προκλήσεις παραμένουν και το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων επικεντρώνει την προσοχή του στην αντιμετώπιση του διαχρονικού προβλήματος της ανεργίας, στη βελτίωση της απασχόλησης, μέσω της αξιοποίησης του εργατικού δυναμικού, στη συνεχή αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των εργαζομένων, αλλά και στην ουσιαστική προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Παρά τις μεγάλες πιέσεις που αντιμετώπισε η αγορά εργασίας, και κυρίως οι εργαζόμενοι, λόγω της οικονομικής κρίσης και της ανεργίας, έχει διατηρηθεί την κρίσιμη περίοδο η εργατική ειρήνη, μέσω της διατήρησης της τριμερούς συνεργασίας, αλλά και μέσω έγκαιρων και ισορροπημένων παρεμβάσεων μας, ενώ διασφαλίστηκε και διατηρήθηκε το ύψος του κατώτατου μισθού, ως ένα σημαντικό εργατικό κεκτημένο. Έχουμε προωθήσει και υποστηρίξει επίμονα και συστηματικά την υπογραφή συλλογικών συμβάσεων, μέσω συμφωνιών εργοδοτών-εργαζομένων σε όλους τους κύριους τομείς οικονομικής δραστηριότητας, ενώ με την έξοδο της Κύπρου από το Μνημόνιο έγινε κατορθωτή η υπογραφή συμφωνιών μεταξύ των κοινωνικών εταίρων για σταδιακή επαναφορά ωφελημάτων, τα οποία έχουν μειωθεί τα προηγούμενα χρόνια, λόγω της κρίσης.
Η Κυβέρνηση δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην περαιτέρω ενίσχυση και θεσμική κατοχύρωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, με αποτέλεσμα, για πρώτη φορά, να έχει θεσπισθεί η πενθήμερη εργασία στα Ξενοδοχεία και η πενθήμερη εργασία στα γενικά καταστήματα, ενώ έχουν θεσμοθετηθεί και άλλα σημαντικά δικαιώματα των εργαζομένων. Συγκεκριμένα, το 2015, η Κυβέρνηση, με τη συνεργασία των εταίρων, προώθησε νομοθεσία σε σχέση με το λιανικό εμπόριο, μέσω της οποίας ρυθμίστηκε το δικαίωμα των εργαζομένων για πενθήμερη εβδομάδα εργασίας στα γενικά καταστήματα. Με την ίδια νομοθεσία, ορίσθηκε ότι ανά δύο εβδομάδες η Κυριακή πρέπει να είναι αργία για κάθε εργαζόμενο και η Κυριακή του Πάσχα ως καθολική αργία, επιπρόσθετα προς τις υφιστάμενες 14 αργίες. Παράλληλα, η καταβολή υπερωριακής αποζημίωσης ρυθμίστηκε και καταβάλλεται σε αναλογία 1:2 για όλους τους εργαζόμενους που καλούνται να εργαστούν Κυριακή. Στον ξενοδοχειακό τομέα, ρυθμίστηκε νομοθετικά η υποχρέωση του εργοδότη για καταβολή εισφορών προς όφελος των εργαζομένων στο πλαίσιο της λειτουργίας του ταμείου προνοίας των ξενοδοχοϋπαλλήλων και υιοθετήθηκαν 15 αργίες μετά πληρωμής για κάθε εργαζόμενο σε ξενοδοχείο όπως και η καταβολή υπερωριακής αποζημίωσης, σε αναλογία 1:2, για όσους εργάζονται κατά οποιαδήποτε από τις αργίες αυτές. Με το ίδιο νομοθετικό πλαίσιο ρυθμίστηκε εβδομάδα απασχόλησης σε πενθήμερη βάση για όλους τους εργαζόμενους.
Η θεσμοθέτηση ρυθμίσεων όπως οι ανωτέρω, μέσω της ενσωμάτωσης τους στη νομοθεσία για πρώτη φορά, όπως ήταν και το αίτημα των συνδικαλιστικών οργανώσεων, καταδεικνύει με τον πιο σαφή και ουσιαστικό τρόπο τη δέσμευση της Κυβέρνησης για ουσιαστική ενδυνάμωση των θεσμών που διέπουν τις εργασιακές σχέσεις.
Το θέμα της Ίσης Μεταχείρισης στην απασχόληση έχει ύψιστη προτεραιότητα για την Κυβέρνηση και έχουμε καταρτίσει Νομοθεσία, βάσει της οποίας διασφαλίζεται η ίση μεταχείριση όλων των εργαζομένων για εργασία ίδιας αξίας, ώστε να αποφεύγεται η εκμετάλλευση ορισμένων κατηγοριών εργαζομένων και η περιθωριοποίηση άλλων στην ανεργία. Στο πλαίσιο αυτό επιδιώκεται να κατοχυρωθεί και η ίση μεταχείριση στην εργοδότηση ανδρών και γυναικών, μια και η έμφυλη ανισότητα είναι ήδη διαπιστωμένη από την Επιτροπή Ισότητας των Φύλων στην Απασχόληση. Σ΄ αυτά τα πλαίσια έχουμε ήδη θεσμοθετήσει την για πρώτη φορά παροχή άδειας πατρότητας μετ’ απολαβών με σχετική νομοθεσία που ήδη εφαρμόζεται, ενώ έχουμε εφαρμόσει και αντίστοιχη νομοθεσία για την προστασία της πατρότητας, κατά το πρότυπο της προστασίας της μητρότητας στην εργασία. Τις αμέσως επόμενες βδομάδες θα κατατεθεί και η πρόταση της Κυβέρνησης για απόδοση σύνταξης χηρείας και στους άντρες, επί ίσοις όροις με τις γυναίκες, ώστε να διορθωθεί μία αυταπόδεικτη αδικία και διάκριση που υπήρχε όλα τα προηγούμενα χρόνια μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Ως Κυβέρνηση θέσαμε από την αρχή σε ύψιστη προτεραιότητα την οικονομική εξυγίανση, με την υιοθέτηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και κοινωνικά αποδεκτών μέτρων που επέτρεψαν στην Κύπρο να επιστρέψει σε βιώσιμη πορεία ανάπτυξης, και τα οποία έχουν συμβάλει θετικά στην αναζωογόνηση της αγοράς εργασίας, με τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τη μείωση της ανεργίας. Αναγνωρίζουμε το γεγονός ότι η υψηλή ανεργία, μεταξύ των άλλων αρνητικών που τη συνοδεύουν, μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία συνθηκών απορρύθμισης των εργασιακών σχέσεων και αυτός είναι ακόμη ένας λόγος για τον οποίο η Κυβέρνηση έχει θέσει ως εθνικό και στρατηγικό στόχο την περαιτέρω αντιμετώπιση της ανεργίας.
Προτεραιότητα μας λοιπόν, παραμένει η αντιμετώπιση του μεγάλου προβλήματος της ανεργίας, ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, καθώς και η πάταξη της αδήλωτης και παράνομης εργασίας, με την παράλληλη προστασία των δικαιωμάτων των εργαζομένων και την ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας. Στο πλαίσιο αυτό, συνεχίζεται η υλοποίηση μέτρων που έχουν ως βασικό στόχο την παροχή κινήτρων και την ενίσχυση της απασχόλησης.
Σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας η ανεργία μειώθηκε από το 15,9 όπου βρισκόταν τον Μάρτιο 2013 στο 10,3%, ενώ ο Σεπτέμβριος 2017 ήταν ο 41ος συνεχόμενος μήνας, κατά τον οποίο η ανεργία μειώθηκε σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του προηγούμενου έτους. Προφανώς, η Κυβέρνηση δεν εφησυχάζει, αλλά πιστεύουμε ότι είμαστε στο σωστό δρόμο και εντείνουμε τις προσπάθειες μας για περαιτέρω μείωση της ανεργίας.
Στο πλαίσιο αυτό συνεχίζουμε την πολιτική για επιδότηση της εργασίας, καθώς και τις πρωτοβουλίες για ενεργά μέτρα απασχόλησης και για την παροχή στους άνεργους νέους μας ευκαιριών για απόκτηση εργασιακής πείρας. Από το 2013 μέχρι σήμερα επωφελήθηκαν από τα μέτρα αυτά 25.000 περίπου άνεργοι συμπολίτες μας, με Προϋπολογισμό που υπερβαίνει τα 110 εκατομμύρια ευρώ.
Στόχος του Υπουργείου και στρατηγική επιλογή της Κυβέρνησης, είναι η ενίσχυση της απασχόλησης και η προώθηση της επανένταξης στην αγορά εργασίας, ιδιαίτερα για τα πρόσωπα που ανήκουν σε εργασιακά ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού. Για το σκοπό αυτό, υλοποιούνται σειρά ειδικών και στοχευμένων Σχεδίων που επικεντρώνονται στους άνεργους νέους, στους μακροχρόνια άνεργους, σε άτομα με αναπηρία και τους χρόνια ασθενείς, με στόχο την παροχή κινήτρων για την πρόσληψη και απασχόληση τους ή και την κατάρτιση των ανέργων αυτών σε κλάδους, στους οποίους είναι δυνατό άμεσα να προσληφθούν, όπως για παράδειγμα στην ξενοδοχειακή και επισιτιστική βιομηχανία.
Η ενίσχυση αυτή, προωθείται ιδιαίτερα προς τις ευάλωτες ομάδες, στις οποίες παρέχεται ήδη σημαντική στήριξη μέσω της ευρείας μεταρρύθμισης του συστήματος Κοινωνικής Πρόνοιας και την εφαρμογή του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος. Το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα, αποτελεί το κυριότερο εργαλείο στήριξης οικογενειών, με σκοπό τη διασφάλιση ενός βασικού επιπέδου διαβίωσης στα πρόσωπα και στις οικογένειες που δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους συντήρησης. Σκοπός της Κυβέρνησης είναι η διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής και η παροχή ευκαιριών επανένταξης των ευάλωτων ομάδων στην κοινωνική και οικονομική ζωή του τόπου, μέσω μιας ανθρωποκεντρικής προσέγγισης και μεταχείρισης.
Πέραν των πιο πάνω, θα πρέπει να αναγνωριστεί ότι, συνυφασμένη με την περαιτέρω μείωση της ανεργίας, είναι και η προσπάθεια για πάταξη της παράνομης και αδήλωτης εργασίας, η ύπαρξη της οποίας δημιουργεί μεταξύ άλλων και αρνητικές πιέσεις στο ρυθμιστικό πλαίσιο της αγοράς εργασίας. Το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και η Κυβέρνηση, έχουν θέσει μέσα στις ύψιστες προτεραιότητες τους την αντιμετώπιση της παράνομης και αδήλωτης εργασίας και προς τούτο έχει ήδη τεθεί σε ισχύ και εφαρμόζεται η νέα νομοθεσία, για την αντιμετώπιση της παράνομης και αδήλωτης απασχόλησης. Η νέα αυτή νομοθεσία προνοεί αυστηρότατες ποινές και διοικητικά πρόστιμα για τους παρανομούντες ενώ περιέχει και βασικές διατάξεις οι οποίες είναι αναγκαίες για την αποτροπή της αδήλωτης εργασίας, με προληπτικά μέτρα.
Θα ήθελα τέλος, να αναφερθώ στην πρόσφατη συμφωνία μεταξύ των κοινωνικών εταίρων για επαναφορά του θεσμού της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής, που αποτελεί μια πολύ μεγάλης σημασίας για το εργατικό κίνημα ρύθμιση. Παρά τις όποιες περί του αντιθέτου προγνώσεις, η Κυβέρνηση κατάφερε να πείσει ότι ο σημαντικός θεσμός της ΑΤΑ δεν πρέπει να καταργηθεί, αλλά να εκσυγχρονιστεί. Στο πλαίσιο αυτό, η τριμερής συνεργασία και ο θεσμός του κοινωνικού διαλόγου αποδείχθηκαν ως το δυνατότερο εργαλείο για τις κοινές διεκδικήσεις, μέσα από συνεχή και ουσιαστική ανταλλαγή απόψεων και διαπραγμάτευση μεταξύ των κοινωνικών εταίρων. Έτσι, όλοι μαζί τον Ιούλιο, κατορθώσαμε να επιτύχουμε συμφωνία, η οποία είναι προς όφελος τόσο των εργαζομένων, όσο και της οικονομίας, δεδομένου ότι επιτεύχθηκε η συνέχιση της καταβολής της ΑΤΑ, η οποία αναστέλλεται όταν υπάρχει αρνητική ανάπτυξη στην οικονομία.
Κλείνοντας, θεωρώ δίκαιο και οφειλόμενο να ευχαριστήσω, μεταξύ των Κοινωνικών Εταίρων, σήμερα την ΠΕΟ, για τη συμβολή της Ηγεσίας και των Μελών της στη διατήρηση της εργασιακής ειρήνης και για την επιτυχία που σημειώσαμε μέχρι σήμερα. Επίσης, θέλω να σας διαβεβαιώσω πως η Κυβέρνηση θα συνεχίσει να εργάζεται αδιάλειπτα για τη διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, τη διασφάλιση της αλληλεγγύης μεταξύ του λαού και την αντιμετώπιση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού, αξιοποιώντας τις δυνατότητες και τη δυναμική του διαλόγου και της συνεργασίας μεταξύ των κοινωνικών εταίρων, που αποτελεί μια από τις σημαντικότερες κατακτήσεις της κοινωνίας μας..
Τα πορίσματα που θα εξαχθούν από το 27ο Συνέδριο της ΠΕΟ θα μελετηθούν από το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων με προσοχή, γιατί μέσα από τις πολλές δεκαετίες της συνεργασίας μας έχει κτισθεί εμπιστοσύνη και εκτίμηση με όλους τους κοινωνικούς μας Εταίρους.
Εύχομαι κάθε επιτυχία στο 27ο Συνέδριο της ΠΕΟ.
_______________
