Επιμνημόσυνος λόγος του Προέδρου Βουλής στο εθνικό μνημόσυνο του Οικονόμου Δοσίθεου
Με αίσθημα τιμής και συγκίνησης τελούμε σήμερα εδώ, στην Ιερά Μονή Τιμίου Σταυρού στο Όμοδος, το εθνικό και θρησκευτικό μνημόσυνο του Οικονόμου Δοσίθεου, ο οποίος σφαγιάστηκε από τους Τούρκους μαζί με τους εθνομάρτυρες της 9ης Ιουλίου 1821.
Αποτίνουμε φόρο τιμής και εκφράζουμε τον απόλυτο σεβασμό μας προς τον Οικονόμο Δοσίθεο, καθώς και στους λοιπούς ιεράρχες, ηρωομάρτυρες της φυλής μας, οι οποίοι διατήρησαν ακλόνητη την πίστη τους στις αξίες και τα ιδανικά της πατρίδας μέχρι τέλους. Αισθανόμενοι το ιερό χρέος, εγκύπτουμε στις μελανές, ωστόσο ηρωικές αυτές σελίδες της Ιστορίας μας, σε γεγονότα που αποτελούν ορόσημο στην ιστορική διαδρομή του έθνους μας. Η μέγιστη θυσία των κληρικών που μαρτύρησαν στα χέρια των Τούρκων – ανάμεσά τους και ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός – τονώνει την εθνική μας υπερηφάνεια και ταυτόχρονα εγείρεται ενώπιον μας ως ύψιστη επιταγή, τόσο απέναντι στους προκατόχους μας όσο και απέναντι στις επόμενες από εμάς γενιές.
Η 9η Ιουλίου 1821 είναι ημερομηνία σταθμός και αποτελεί ένδειξη αντίστασης του κυπριακού ελληνισμού απέναντι στην οθωμανική αυτοκρατορία. Η μνήμη μας γυρίζει πίσω ίσως στα πιο σκοτεινά και δίσεκτα χρόνια της Ιστορίας μας. Υποταγμένοι στην τουρκική απολυταρχία ήδη από το 1571, οι Κύπριοι υπέφεραν από την πείνα, την άδικη και σκληρή φορολογία και φυσικά την ανελευθερία. Την ίδια περίοδο που οι αγωνιστές του 1821 έδιναν αγώνες προς αποτίναξη του οθωμανικού ζυγού, οι Έλληνες της Κύπρου έδιναν το δικό τους αγώνα. Η γενικότερη συμβολή του κυπριακού ελληνισμού στην ελληνική επανάσταση υπήρξε μείζονος σημασίας, βάσει των δυνατοτήτων του νησιού, τόσο μέσω οικονομικής βοήθειας όσο και με τη συμμετοχή εθελοντών στον αγώνα.
Ειδικότερα, η Κύπρος διαδραμάτισε σημαντικότατο ρόλο, τόσο στην προπαρασκευή όσο και στην εξέλιξη της επανάστασης. Χίλιοι περίπου Κύπριοι εθελοντές -ανάμεσά τους και πολλοί Ομοδίτες- κατετάγησαν στα επαναστατικά σώματα, συμβάλλοντας ζωτικά στον αγώνα της εθνικής παλιγγενεσίας. Με αρχηγό τον στρατηγό Χατζηπέτρο, επιδόθηκαν στον αγώνα με πρωτοφανή ηρωισμό. Σε καμιά περίπτωση δεν έμεινε αμέτοχος ο κυπριακός ελληνισμός στον αγώνα του έθνους. Ιστορικές πηγές μάλιστα μαρτυρούν ότι ο πρώτος νεκρός στη μάχη της Τριπολιτσάς ήταν Κύπριος.
Ανατρέχοντας ιστορικά, βλέπουμε ότι ήδη από το 1804 οι Κύπριοι προέβηκαν στο εγχείρημα για άλλη μια επανάσταση, η οποία όμως απέτυχε και τελείωσε με την καρατόμηση του δραγομάνου Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου. Το 1810, ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός ανεβαίνει στον αρχιεπισκοπικό θρόνο διαδεχόμενος τον Αρχιεπίσκοπο Χρύσανθο. Ήταν μυημένος στην ελληνική μυστική οργάνωση “Φιλική Εταιρεία”, η οποία αποφάσισε να μην εμπλακεί η Κύπρος σε ένοπλο αγώνα καθώς ήταν επικίνδυνη η γεωγραφική της θέση και να περιοριστεί στην υλική βοήθεια.
Αρχομένης της επανάστασης, ο Τούρκος σουλτάνος διέταξε την αφόπλιση των Κυπρίων, ενώ ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός προσπάθησε να πείσει τους Κυπρίους να υπακούσουν και διαβεβαίωσε τον Τούρκο κυβερνήτη Κιουτσιούκ Μεχμέτ για την υπακοή των Ελλήνων. Εντούτοις, παρ’ όλες τις προσπάθειες του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού, οι Έλληνες της Κύπρου ξεσηκώθηκαν σε αγώνα, μετά από παρακινήσεις και προκηρύξεις που διένειμε ο Αρχιμανδρίτης Θεοφύλακτος Θησεύς.
Ο Κιουτσιούκ, αποφασισμένος να καταστείλει οποιαδήποτε απόπειρα επανάστασης στο νησί, προχώρησε στη σύλληψη, τη δήμευση περιουσίας και στην εκτέλεση όσων συμμετείχαν σε αυτό το κίνημα. Συγκεκριμένα, προχώρησε στην εκτέλεση 486 αρχιερέων, κληρικών και λαϊκών. Στις 9 Ιουλίου 1821, ημέρα Σάββατο, απαγχονίστηκε πρώτος ο Αρχιεπίσκοπος Κυπριανός και αποκεφαλίστηκαν οι Μητροπολίτες Πάφου Χρύσανθος, Κιτίου Μελέτιος και Κηρυνείας Λαυρέντιος. Ο Οικονόμος Δοσίθεος καρατομήθηκε στις 11 Ιουλίου, ενώ οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν μέχρι και τις 14 Ιουλίου.
Ο Οικονόμος Δοσίθεος -γέννημα του χωριού Ομόδους- αντιμετωπιζόταν από τους συντοπίτες του ως προστάτης και σωτήρας τους. Προσπαθούσε να έχει καλές σχέσεις με τον Κιουτσιούκ Μεχμέτ, με σκοπό να πετυχαίνει διάφορες εξυπηρετήσεις για τους συμπολίτες του. Κυρίαρχο γνώρισμα της προσωπικότητάς του ήταν ότι υπερέβαινε τα όρια του προσωπικού-ατομικού συμφέροντος, θέτοντας το κοινό καλό υπεράνω όλων. Επρόκειτο επίσης, για έναν άνθρωπο με υψηλή μόρφωση και βαθιά πνευματικότητα, αφού υπηρέτησε και ως δάσκαλος στην πρώτη “Ελληνική Σχολή Ομόδους”.
Οι ιστορικές πηγές που καταγράφουν τα γεγονότα, όπως επίσης και η γλαφυρή απεικόνισή τους στο ποίημα-έπος του εθνικού μας ποιητή Βασίλη Μιχαηλίδη, αποτυπώνουν την εθνοπρεπή και πατριωτική στάση τόσο του εθνομάρτυρα Κυπριανού όσο και των υπόλοιπων ηρωομαρτύρων. Έχοντας επίγνωση του επερχόμενου θανάτου τους δεν λιποψύχησαν και αντιμετώπισαν το τέλος που πλησίαζε με στωικότητα, θάρρος, γενναιότητα και αξιοπρέπεια. Η άρνησή τους να προδώσουν τις αξίες τους και τη χριστιανική τους πίστη, παραδιδόμενοι εκούσια στα αδίστακτα χέρια των Τούρκων, τους ανυψώνει αυτομάτως στο πάνθεον των ηρώων. Η θυσία τους γίνεται σύμβολο ιερό για τους Κυπρίους, για τους Έλληνες, για το Έθνος και το αίμα τους ενδυναμώνει μια ακόμη ελληνική ρίζα που στεριώνει την ταυτότητα των Κυπρίων.
Η ιστορία ξετυλίγεται για άλλη μια φορά μπροστά μας ως πηγή παραδειγματισμού και ως ένα ύψιστο μάθημα ζωής. Δύο σχεδόν αιώνες μετά από τη μαύρη εθνική σελίδα της 9ης Ιουλίου 1821, η πατρίδα μας αναμετριέται ακόμα με την τουρκική αδιαλλαξία και παλεύει να απαλλαχτεί από τις συνέπειες της εισβολής και της άνομης κατοχής των εδαφών μας.
Την παρούσα χρονική στιγμή, οι συνομιλίες και οι διαδικασίες περί επίλυσης του εθνικού μας προβλήματος βρίσκονται σε μια πολύ κρίσιμη καμπή. Στόχος της κυπριακής ηγεσίας αλλά και κάθε πολίτη της Κυπριακής Δημοκρατίας, είναι η διασφάλιση των συνόρων μας, η εδαφική ακεραιότητα του κράτους μας και η εξασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Κυπρίων πολιτών, τα οποία αποτελούν απαραβίαστα δικαιώματά μας. Εντούτοις, οι προκλητικές επιδιώξεις της Τουρκίας και η προσήλωσή της σε επεκτατικούς στόχους λειτουργούν ως τροχοπέδη σε κάθε προσπάθεια για δίκαιη λύση του Κυπριακού.
Η διεκδίκηση, επίτευξη και εφαρμογή μιας βιώσιμης και δημοκρατικής λύσης αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμά μας. Παράλληλα, μια λειτουργική λύση του κυπριακού προβλήματος έχει προοπτικές για ανάπτυξη του νησιού μέσα σε κλίμα ευημερίας. Πρέπει ωστόσο να αντιληφθούμε ότι η επίτευξη μιας τέτοιας λύσης δεν εξαρτάται μόνο από εμάς. Στην πραγματικότητα, εξαρτάται απολύτως από την Τουρκία. Παρ’ όλα αυτά, δεν πρέπει να μας αποπροσανατολίζουν και να μας απομακρύνουν από τον στόχο μας οι όποιες δυσκολίες και εμπόδια εμφανίζονται στον δρόμο μας.
Εκτίμησή μου παράλληλα, είναι ότι η αναβάθμιση του υφιστάμενου κράτους μας, ο εκσυγχρονισμός των κρατικών μηχανισμών, των θεσμών αλλά και του κράτους εν γένει σε όλα τα επίπεδα, είναι προϋποθέσεις που δύνανται να καταστήσουν την Κύπρο ένα πρότυπο ευρωπαϊκό, δημοκρατικό κράτος. Είναι επίσης προϋποθέσεις που μπορούν να ισχυροποιήσουν και να ενισχύσουν τη διπλωματική ισχύ της Κύπρου. Και αυτή η επιδίωξη εναπόκειται καθαρά στη δική μας συμβολή και η ευθύνη, γι’ αυτό επιμερίζεται στους ώμους όλων μας ανεξαιρέτως.
Όσα και αν αλλάζουν με το πέρας των χρόνων και των αιώνων, αυτό που πρέπει να διατηρείται αμετάβλητο και αμετακίνητο πρέπει να είναι η εθνική συνείδηση, τα ανόθευτα πατριωτικά αισθήματα και η συνεχής επαγρύπνηση για αγώνα και διεκδίκηση των δικαιωμάτων μας.
Τα ιστορικά βιώματα του παρελθόντος, ειδικότερα στις περιπτώσεις αυτές της υπέρτατης θυσίας, αποτελούν δίδαγμα για τις επόμενες γενιές και ταυτόχρονα χρέος για τη δική μας συμβολή στο ιστορικό οικοδόμημα της φυλής και του έθνους μας. Η κατοχύρωση των ιδανικών μας και η πίστη στις αξίες μας, αποτελούν τα σημαντικότερα εχέγγυά μας.
Αιωνία ας είναι η μνήμη του Οικονόμου Δοσίθεου και των εθνομαρτύρων της 9ης Ιουλίου. Ας δικαιωθεί η θυσία τους με τη λύση του εθνικού μας προβλήματος και με τη χάραξη μιας καινούριας εποχής για την πατρίδα μας, σε κλίμα ελευθερίας, ισοπολιτείας και δικαιοσύνης, για την επιβίωση του Ελληνισμού.
