Υπόμνημα της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού για τον περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου Νόμο

Υπόμνημα της Επιτρόπου Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού για τον περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου Νόμο

Η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού κα Λήδα Κουρσουμπά υπέβαλε σήμερα υπόμνημα κατά τη συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, όπου συζητήθηκε ο περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2017 και πιο συγκεκριμένα τα ακόλουθα θέματα:

1. Ο περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2017 2. Ο περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποποιητικός) (Αρ. 2) Νόμος του 2015
3. Ο περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποποιητικός) (Αρ. 3) Νόμος του 2015
4. Ο περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποιητικός) Νόμος του 2016

. Θέμα 1
Ο περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2017

1. Σε ό,τι αφορά την πρόταση Νόμου με τίτλο «Ο περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2017», η τροποποίηση στο σχετικό Παράρτημα της Νομοθεσίας ώστε το εισοδηματικό κριτήριο για απόκτηση δικαιώματος στο Επίδομα να αυξάνεται ανάλογα με το μέγεθος της οικογένειας κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση εξυπηρέτησης του συμφέροντος του παιδιού. Το ίδιο και η τροποποίηση με την οποία αφαιρούνται από το Παράρτημα της Νομοθεσίας οι επιπρόσθετες προϋποθέσεις που αφορούσαν το Επίδομα Μονογονεϊκής Οικογένειας και επηρέαζαν παιδιά που είναι Κύπριοι πολίτες, αλλά ο/η γονέας δεν είναι Κύπριος/α. 2. Όσον αφορά στην προϋπόθεση για συνήθη διαμονή στην Κυπριακή Δημοκρατία για τρία τουλάχιστον συνεχή έτη, όπως ορίζεται στον περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου Νόμο του 2002 (167(I)/2002) και για νόμιμη και συνεχή διαμονή στη Δημοκρατία για πέντε έτη πριν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης, όπως ορίζεται στον Περί Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος και Γενικότερα περί Κοινωνικών Παροχών Νόμο του 2014 [109(Ι)/2014], θεωρώ ότι η προσπάθεια εναρμόνισης των δύο νομοθεσιών που εξασφαλίζουν την πρόσβαση ατόμων σε κοινωνικές παροχές (Επιδόματος Τέκνου και Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος), είναι απαραίτητη και επιβεβλημένη.
3. Η όποια προσπάθεια εναρμόνισης θα ήταν πιο ολοκληρωμένη εάν και εφόσον η τροποποίηση της χρονικής διάρκειας νόμιμης διαμονής στον περί Παροχής Επιδόματος συμπεριελάμβανε, και την εισαγωγή ασφαλιστικών δικλείδων οι οποίες περιλαμβάνονται στον περί Ε.Ε.Ε. Νόμο. Για παράδειγμα αναφέρω, ότι στη νομοθεσία που αφορά την παροχή του Ε.Ε.Ε. ορίζεται ότι, στις περιπτώσεις όπου πρόσωπα που κατέχουν νομικό καθεστώς που προβλέπεται στον περί Προσφύγων Νόμο εξαιρούνται της προϋπόθεσης για συνεχή και νόμιμη διαμονή στην Κυπριακή Δημοκρατία για περίοδο πέντε ετών πριν από την υποβολή της αίτησης. Στον περί παροχής Επιδόματος Τέκνου Νόμο του 2002 δε γίνεται συγκεκριμένη αναφορά σε εξαιρέσεις όσον αφορά στη χρονική αυτή προϋπόθεση.
4. Ωστόσο, έχω ουσιαστικές επιφυλάξεις ως προς τη συμβατότητα της συγκεκριμένης προϋπόθεσης, ανεξάρτητα από το χρονικό ορίζοντα που αυτή λαμβάνει και πέραν από τις όποιες ασφαλιστικές δικλείδες περιλαμβάνονται ήδη στον περί Ε.Ε.Ε. Νόμο, με το νομικό πλαίσιο κατοχύρωσης των δικαιωμάτων του παιδιού όπως αυτό διαμορφώνεται από Διεθνείς Συμβάσεις, την Ευρωπαϊκή και την εθνική νομοθεσία.
5. Επί του συγκεκριμένου, έχω δεχθεί και διερευνήσει αριθμό παραπόνων ενώ ετοιμάζω σχετικό Πόρισμα το οποίο θα δημοσιοποιήσω εντός του καλοκαιριού.




6. Επί του παρόντος και για τους σκοπούς της παρούσας συζήτησης, θα αναφερθώ – όσο πιο σύντομα γίνεται – στις βασικές παρατηρήσεις και εισηγήσεις μου:
i. Ο περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου Νόμος του 2002 (167(I)/2002) – όπως και ο περί Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος και Γενικότερα περί Κοινωνικών Παροχών Νόμος του 2014 [109(Ι)/2014] - και ο τρόπος με τον οποίο αυτός ερμηνεύεται εισάγοντας την προϋπόθεση τριετούς διαμονής στη Δημοκρατία πριν την υποβολή αίτησης – την οποία η υπό συζήτηση πρόταση Νόμου θέλει να επεκτείνει στα πέντε χρόνια - φαίνεται εκ πρώτης όψεως, να εμπεριέχει διάκριση, λόγω ιθαγένειας ή φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, αφού ουσιαστικά εισάγοντας ένα ουδέτερο φαινομενικά κριτήριο και με τον τρόπο ιδίως που αυτό εφαρμόζεται και ερμηνεύεται, αποκλείουν από την εφαρμογή τους παιδιά με κυπριακή υπηκοότητα, παιδιά ευρωπαίους πολίτες, αλλά και παιδιά-υπηκόους τρίτων χωρών, τουλάχιστον κατά τα πρώτα χρόνια διαμονής τους στη Δημοκρατία. ii. Ως εκ τούτου έχω την άποψη ότι οι διατάξεις αυτές θα πρέπει να επανεξεταστούν ως προς τη συμμόρφωσή τους με τις διεθνείς υποχρεώσεις της Δημοκρατίας, όπως αυτές απορρέουν από:

· Την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών – Άρθρα 8 και 14 · Το Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) – Άρθρο 34 (3)
· Τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης – Άρθρο 153 (2) και 153 (4)
· Την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2000/43/ΕΚ για τη Φυλετική Ισότητα
· Την Ευρωπαϊκή Οδηγία 2004/83/ΕΚ για άτομα που χρήζουν διεθνούς προστασίας

Καθώς και με αναφορά στην κείμενη εθνική νομοθεσία, και ειδικότερα 1. Τον περί Ελαχίστου Εγγυημένου Εισοδήματος και Γενικότερα περί Κοινωνικών Παροχών Νόμο του 2014 [109(Ι)/2014] - στον οποίο:


• Τόσο τα πρόσωπα που έχουν αποτελέσει θύμα κατά την έννοια του περί της Πρόληψης και της Καταπολέμησης της Εμπορίας και Εκμετάλλευσης Προσώπων και της Προστασίας των Θυμάτων Νόμου ή υπήκοοι τρίτης χώρας που κατέχουν νομικό καθεστώς που προβλέπεται στον περί Προσφύγων Νόμο, δύναται να υποβάλουν αίτηση και να καταστούν δικαιούχοι ανεξάρτητα από την ηλικία τους και ανεξάρτητα από το χρόνο διαμονής στη Δημοκρατία

2. Τον περί Προσφύγων Νόμο του 2000 [6(Ι)/ 2000], σύμφωνα με τον οποίο

· Από την αναγνώριση του καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας, πρόσωπο το οποίο δικαιούται συμπληρωματικής προστασίας, έχει τα ίδια δικαιώματα με τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες. · Πρόσωπο που αναγνωρίζεται ως πρόσφυγας τυγχάνει της ίδιας μεταχείρισης, που παρέχεται στους πολίτες της Δημοκρατίας, όσον αφορά το δημόσιο βοήθημα και κάθε συνδρομή από άποψη κοινωνικής αρωγής.

3. Τον περί Ίσης Μεταχείρισης (Φυλετική ή Εθνοτική Καταγωγή) Νόμο του 2004 [59(Ι)2004] 4. Τον περί του Δικαιώματος των Πολιτών της Ένωσης και των Μελών των Οικογενειών τους να Κυκλοφορούν και να Διαμένουν Ελεύθερα στην Δημοκρατία Νόμο του 2007, σύμφωνα με τον οποίο:


· Όλοι οι πολίτες της Ένωσης που διαμένουν στη Δημοκρατία τυγχάνουν ίσης μεταχείρισης με τους πολίτες της Δημοκρατίας στους τομείς που καλύπτονται από τη Συνθήκη. · Κατά παρέκκλιση από τις διατάξεις του εδαφίου (1), δεν υφίσταται δικαίωμα σε κοινωνικές παροχές κατά τους πρώτους τρεις μήνες διαμονής, ή, κατά περίπτωση, κατά το μακρότερο χρονικό διάστημα που προβλέπεται στην παράγραφο (β) του εδαφίου (4) του άρθρου 27, ούτε παρέχεται, πριν από την απόκτηση του δικαιώματος μόνιμης διαμονής, επίδομα συντήρησης για σπουδές, συμπεριλαμβανομένης της επαγγελματικής κατάρτισης, αποτελούμενης από υποτροφίες για σπουδές ή σπουδαστικά δάνεια, σε πρόσωπα άλλα από μισθωτούς εργαζόμενους, μη μισθωτούς εργαζόμενους, σε πρόσωπα που διατηρούν αυτή την ιδιότητα και στα μέλη των οικογενειών τους.
· Οι πολίτες της Ένωσης και τα μέλη της οικογένειάς τους διατηρούν το δικαίωμα διαμονής που προβλέπεται στο άρθρο 8, ενόσω δεν αποτελούν υπέρμετρο βάρος για το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας της Δημοκρατίας.
iii. Στη βάση των πιο πάνω εισηγούμαι:
- Τον πλήρη «συντονισμό» των δύο νομοθεσιών που εξασφαλίζουν την πρόσβαση ατόμων σε κοινωνικές παροχές. - Τη διαγραφή της προϋπόθεσης για συνήθη διαμονή στις περιοχές που ελέγχονται από την Κυπριακή Δημοκρατία για τρία τουλάχιστον συνεχή έτη πριν από την υποβολή της αίτησης, όπως αναφέρεται στο άρθρο 4(1) του περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου Νόμου του 2002 (167(Ι)/2002) και της αντίστοιχης προϋπόθεσης για συνεχή και νόμιμη διαμονή στον περί Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος και Γενικότερα περί Κοινωνικών Παροχών Νόμο του 2014 [109(Ι)/2014].

· Ως εκ τούτου, άτομα ευρωπαίοι πολίτες οι οποίοι μετοικίζουν στην Κύπρο δύναται του Επιδόματος Τέκνου και Μονογονιού, εφόσον εγγραφούν στο Αρχείο Πληθυσμού για τις περιόδους διαμονής τους στη Δημοκρατία που υπερβαίνουν τους τρεις μήνες, και έχουν καταγραφεί δεόντως ως ακούσια άνεργοι και ως πρόσωπα που αναζητούν εργασία στο Τμήμα Εργασίας. · Παιδιά υπήκοοι της Κυπριακής Δημοκρατίας που δε διέμεναν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα στις ελεγχόμενες από την κυβέρνηση περιοχές δε στερούνται το δικαίωμα πρόσβασης σε κοινωνικές παροχές.
· Παιδιά που κατέχουν νομικό καθεστώς που προβλέπεται στον περί Προσφύγων Νόμο έχουν πρόσβαση στο σύστημα κοινωνικών παροχών.

Θέμα 2 και Θέμα 3 Ο περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποποιητικός) (Αρ. 2) Νόμος του 2015 και ο περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποποιητικός) (Αρ. 3) Νόμος του 2015

7. Επί των θεμάτων 2 και 3, κατέθεσα τις απόψεις μου με γραπτό Υπόμνημα στη Συνεδρία της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων στις 18/01/2016. 8. Σημειώνω ότι ορισμένες από τις τροποποιήσεις που εισάγονται από τις ως άνω προτάσεις Νόμου, και ιδιαίτερα τον περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποποιητικός) Νόμος (Αρ. 2) του 2015, υπερκαλύπτονται ή καθίστανται άνευ ουσίας, νοουμένου ότι υιοθετηθούν οι εισηγήσεις που αφορούν τον περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποιητικό) Νόμο του 2017, όπως τις ανέπτυξα πιο πάνω.
9. Ακόμη και σε αυτή την περίπτωση όμως, ισχύει η εισήγησή μου για την τροποποίηση των παραγράφων 10 και 11 του Πίνακα Γ΄, του Παραρτήματος ως ακολούθως:

i. Με την αντικατάσταση στην παράγραφο 10 του Πίνακα Γ του Παραρτήματος της λέξης «και» αμέσως μετά τη λέξη «γονέας» (πρώτη γραμμή) με τη λέξη «ή», ώστε να διασφαλίζεται ότι όταν το παιδί είναι Κύπριος πολίτης, ανεξαρτήτως ιθαγένειας του γονέα, η οικογένεια είναι δικαιούχα επιδόματος, εφόσον συντρέχουν οι άλλες προϋποθέσεις∙ και

10. Σε ό,τι αφορά τα παιδιά που είναι Κύπριοι υπήκοοι θεωρώ ότι τροποποίηση του εδαφίου (1) του άρθρου 4 του βασικού νόμου, με την οποία εξαιρούνται της προϋπόθεσης της συνήθους διαμονής, είναι ορθή, υπό την επιφύλαξη ότι αυτή, μάλλον, δημιουργεί μια σειρά από διακρίσεις, οι οποίες θα αρθούν με την υιοθέτηση των ως άνω εισηγήσεων μου. Παρόλο που οι συγκεκριμένες τροποποιήσεις αποτελούν εχέγγυο πρόσβασης των μονογονεϊκών οικογενειών με γονέα από τρίτη χώρα και παιδί με κυπριακή υπηκοότητα στο σύστημα κοινωνικών παροχών, εντούτοις θα πρέπει να εξεταστούν πλέον κάτω από το πρίσμα των εισηγήσεων που τέθηκαν όσον αφορά στην πρόταση Νόμου με τίτλο «ο περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2017» και αναλύθηκαν παραπάνω. Μια τέτοια τροποποίηση εμπερικλείει μεν τη συγκεκριμένη ομάδα παιδιών, αποκλείει δε άλλες ομάδες παιδιών, τις οποίες εξακολουθεί να καταδικάζει σε ακραία φτώχεια και περιθωριοποίηση. 11. Σε ό,τι αφορά το τρίτο θέμα και δη την πρόταση Νόμου «ο περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποποιητικός) (Αρ. 3) Νόμος του 2015», διατύπωσα την άποψη ότι, η προτεινόμενη τροποποίηση, είναι προς το συμφέρον των παιδιών και διασφαλίζει την πρόσβασή τους στην κοινωνική πρόνοια, ανεξάρτητα από τις επιλογές του γονέα τους. Η συγκεκριμένη πρόταση ισχύει και για την παράγραφο 10 του Παραρτήματος, όπως αυτή αναφέρεται στην πρόταση Νόμου με τίτλο «Ο περί Παροχής Επιδόματος Τέκνου (Τροποποιητικός) Νόμος του 2017».