Ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας κ. Νίκου Αναστασιάδη κατά την τελετή παράδοσης οστών Ελλήνων αγνοουμένωνΕίμαστε μαζί ξανά, Ελλάδα και Κύπρος, σε ένα ακόμη προσκλητήριο ηρώων. Σε ένα ακόμη προσκλητήριο, στο οποίο οι μεγάλοι παρόντες της ιστορίας, εδώ δίπλα μας, «κρατούν στα σταυρωμένα χέρια τους της καμπάνας το σχοινί».
Παραδίδουμε σήμερα στον Υπουργό Εθνικής Αμύνης της Ελλάδας, αλλά και στους συγγενείς, τα ιερά οστά 17 ηρώων. Δεκαεπτά νέων ανθρώπων που έδωσαν νόημα στον όρο «έθνος» και στην κοινή μοίρα, μαχόμενοι και δίνοντας τη ζωή τους για την Κυπριακή Δημοκρατία.
Τρείς από τους ήρωες που σήμερα τιμούμε, αποτελούσαν μέλη της αποστολής αυτοκτονίας των «ΝΟΡΑΤΛΑΣ» του 1974, τρείς άλλοι ήρωες μέλη της ηρωικής ΕΛΔΥΚ που έπεσαν επίσης το καλοκαίρι του 1974 και ένας από τους νεκρούς μας, μέλος του πληρώματος της ακταιωρού Φαέθων που κτυπήθηκε από την τουρκική αεροπορία τον Αύγουστο του 1964.
Όλοι οι ανωτέρω ευρέθησαν σε έρευνες που έγιναν στις ελεύθερες περιοχές.
Οι υπόλοιποι 10 από τους 17 ήταν μαχητές της ΕΛΔΥΚ που βρέθηκαν σε δύο ξεχωριστούς χώρους ταφής στα κατεχόμενα, ύστερα από ηρωικές μάχες και της θυσίας τους.
Θα ήθελα φίλε Υπουργέ, να μεταφέρετε σε όλους των συγγενών που δεν είναι σήμερα παρόντες ένα μήνυμα ευγνωμοσύνης από την Κύπρο. Αγνής, άδολης αγάπης και βαθιάς εκτίμησης για ό,τι μας πρόσφεραν οι άνθρωποί τους. Η Κυβέρνηση και ο Κυπριακός Ελληνισμός στο σύνολο του εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας προς τις οικογένειες των ηρώων που έδωσαν τη ζωή τους προασπίζοντας την εδαφική ακεραιότητα και ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας και μας δίνουν σήμερα το δικαίωμα να διαπραγματευόμαστε για την απαλλαγή από την κατοχή.
Γνωρίζω πως τίποτε δεν μπορεί να υποκαταστήσει την φυσική τους παρουσία. Ας είναι όμως ο μεγάλος σκοπός, για τον οποίο χάθηκαν, η δική τους παρηγοριά.
Ταυτόχρονα, επειδή έχουμε πλήρη συνείδηση σφαλμάτων του παρελθόντος, θα ήθελα να μεταφέρετε και μια απολογία, για διαδικασίες που ακολουθήθηκαν στο παρελθόν.
Έγιναν λάθη –καλής πίστεως θα πρέπει να πω-, υπήρξαν καθυστερήσεις στις ταυτοποιήσεις, ωστόσο θέλω να τονίσω πως είμαστε σήμερα σε θέση να αποκαταστήσουμε την τιμή και την αξιοπρέπεια όλων όσοι έπεσαν για την Κύπρο. Ο σεβασμός μας θα πρέπει να θεωρείται και είναι δεδομένος και η παρουσία μου εδώ, σε αυτή την συγκινητική εκδήλωση, αυτό θέλει να τονίσει.
Σεβαστοί συγγενείς των ηρώων μας,
Η Κυβέρνηση, έχοντας επίγνωση των σοβαρών προβλημάτων που αντιμετωπίζουν οι προσπάθειες επίλυσης της τραγωδίας των αγνοουμένων, όπως και οι προηγούμενες βεβαίως Κυβερνήσεις, καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια τόσο στο πλαίσιο των συναντήσεών μου με τον τουρκοκύπριο ηγέτη όσο και σε άλλες συναντήσεις σε διεθνές επίπεδο.
Ενόψει της τραγικότητας του θέματος και της καθαρά ανθρωπιστικής του διάστασης και λόγω του ότι τα χρονικά περιθώρια είναι πλέον πολύ περιορισμένα, θα ενταθεί από μέρους μας ακόμα πιο έντονα η συντονισμένη και οργανωμένη προσπάθεια προς πάσα κατεύθυνση, ώστε να πετύχουμε το συντομότερο δυνατό να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.
Η προσπάθειά μας στοχεύει στο να πειστεί όχι μόνο η Τουρκία, αλλά και ο διεθνής παράγον, και σε μεγάλο βαθμό το έχουμε επιτύχει, να ανοίξουν τα αρχεία των Ηνωμένων Εθνών, των εμπλεκομένων τότε δυνάμεων, αλλά ιδιαίτερα και η Τουρκία να επιτρέψει ανεμπόδιστα και χωρίς όρους, τη διερεύνηση σε κάθε μέρος που υπάρχει πληροφορία ότι βρίσκονται θαμμένοι αγνοούμενοί μας.
Αναγνωρίζω και τιμώ τις μεγάλες προσπάθειες που καταβάλλονται από την Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοουμένους. Είναι όμως γεγονός πως λόγω τη έλλειψης ουσιαστικής και αποτελεσματικής συνεργασίας από την Τουρκία δεν είμαστε ικανοποιημένοι με τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα.
Δεν υπάρχουν ακόμη, δυστυχώς, απαντήσεις για τις σκόπιμες, εγκληματικές μετακινήσεις οστών από τους πρωτογενείς χώρους ταφής, όπως της Άσσιας, του Κορνόκηπου, του Αγίου Ιλαρίωνα, κλπ. Και σε αυτό το τραγικό θέμα δεν υπήρξε οποιαδήποτε δυστυχώς πρόοδος.
Παρά την απόφαση της Τουρκίας για παραχώρηση άδειας για 10 εκταφές κάθε χρόνο για τα επόμενα τρία χρόνια, σε χώρους που θεωρούνται στρατιωτικές ζώνες κατοχής, τα προβλήματα παραμένουν. Θα πρέπει να δοθεί απρόσκοπτη πρόσβαση τόσο για εκταφές όσο και για έρευνες για ύπαρξη χώρων ταφής.
Φίλες και φίλοι,
Ο χρόνος είναι αδυσώπητος, οι συγγενείς φεύγουν από τη ζωή, οι μάρτυρες πεθαίνουν και είναι απάνθρωπη και απαράδεκτη η διαιώνιση της τραγωδίας των συγγενών.
Οφείλουμε να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε και είναι αυτή μια υπόσχεση της πολιτείας προς όλους, ιδιαίτερα όμως τους συγγενείς των αγνοουμένων σε Ελλάδα και Κύπρο.
Για να έχουν όμως νόημα οι θυσίες θα πρέπει να αποτελούν πραγματικά φάρο και πυξίδα για όλους εμάς. Να μας δείχνουν τον δρόμο για τον δύσκολο και άνισο αγώνα για απαλλαγή από την κατοχή και την επίτευξη μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης του εθνικού μας προβλήματος.
Έχουμε πλήρη επίγνωση του μεγέθους και των δυνατοτήτων μας και, για τούτο, όλες μας οι ενέργειες οφείλουν να είναι σωστά μελετημένες, απόλυτα τεκμηριωμένες και να εστιάζουν στον μεγάλο στόχο: Την απαλλαγή από τον κατοχικό στρατό και τις εγγυήσεις. Στη δημιουργία ενός κράτους σύγχρονου που θα σέβεται τα δικαιώματα των πολιτών του και θα λειτουργεί αρμονικά με άλλα κράτη στο διεθνές γίγνεσθαι, αλλά και θα είναι αποτελεσματικό στην συμμετοχή του στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Για αυτό και στις 17 Μαΐου ανέλαβα άλλη μια σημαντική πρωτοβουλία, καταθέτοντας μια πρόταση που είναι απολύτως συμβατή με όσα μέχρι στιγμής συμφωνήσαμε και συζητούμε. Μια πρόταση που στόχο έχει να διαρρήξει το αδιέξοδο και είναι δυνατόν σε σύντομο χρονικό διάστημα να οδηγήσει σε συμφωνία για επίλυση του Κυπριακού.
Η διαπραγμάτευση που μέχρι σήμερα έχουμε διεξέλθει με τον Τουρκοκύπριο ηγέτη, απέδωσε σημαντικά αποτελέσματα, τα οποία αν δεν υπήρχαν οι υπαναχωρήσεις που καταγράφονται τους τελευταίους μήνες θα έλεγα ότι συνιστούν σημαντική πρόοδο σε όλο το εύρος των ζητημάτων που αφορούν την λειτουργία του κράτους και την εφαρμογή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Την ίδια ώρα βεβαίως, θα πρέπει να ομολογήσω ότι και σε όσα κεφάλαια έχει παρατηρηθεί πρόοδος, υπάρχουν και παραμένουν διαφωνίες και διαφορές.
Η διαδικασία που μέχρι σήμερα ακολουθήσαμε δεν ήταν αυτή που θα επιθυμούσαμε. Δεν ήταν η αλληλένδετη συζήτηση των έξι κεφαλαίων. Γιατί ο Τουρκοκύπριος ηγέτης, με το πρόσχημα ότι η τυχόν συζήτηση του Εδαφικού και οι πιθανές διαφορές θα προκαλούσαν ιδιαίτερη αναταραχή εντός της τουρκοκυπριακής κοινότητας θέλησε το θέμα να συζητηθεί στο Mont Pelerin.
Παρά το γεγονός πως δεν θα ήταν τόσο εύκολο όπως το παρουσίαζαν κάποιοι, αποδέχθηκα, προκειμένου να δοκιμαστούν εάν εννοούν αυτά που λένε. Υπήρξε μια σχετική πρόοδος, αλλά επιστρέψαμε στην Κύπρο χωρίς το οριστικό αποτέλεσμα. Δεν κατατέθηκαν χάρτες όπως είχε συμφωνηθεί.
Την 1η του Δεκέμβρη και ύστερα από εισήγηση του ίδιου του Τουρκοκύπριου ηγέτη, πήρα απόφαση ευθύνης ότι έφτασε η ώρα να δοκιμαστεί η Τουρκία αν πράγματι εννοεί αυτά τα οποία λέει. Ότι βρίσκεται ένα βήμα πριν από εμάς, ότι επιθυμεί τη λύση του Κυπριακού, ότι είναι έτοιμη τουρκοκυπριακή πλευρά να καταθέσει χάρτες, αλλά και η Τουρκία να συζητήσει την κατάργηση του καθεστώτος των εγγυήσεων, αλλά και τη ρύθμιση του τρόπου αποχώρησης των κατοχικών στρατευμάτων.
Η Κυπριακή Δημοκρατία συμμετείχε δι’ εμού στη Σύνοδο. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της Συνόδου; Από τη μια, να κατατεθούν χάρτες, αλλά, από την άλλη, η Τουρκία στα θέματα των Εγγυήσεων να μην πει πέραν εκείνου που γνωρίζαμε, ότι επιθυμεί τη συνέχιση των συζητήσεων, χωρίς να συζητά θέμα αποχώρησης των κατοχικών στρατευμάτων.
Επανερχόμενοι στην Κύπρο, σύμφωνα και με το Ανακοινωθέν των Ηνωμένων Εθνών της 12ης του Γενάρη, την 1η του Φεβράρη επαναλάβαμε οι δύο οι ηγέτες την έκκληση προς τον Γενικό Γραμματέα να συνεχίσει η Σύνοδος για την Κύπρο προς συζήτηση των θεμάτων της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων και της αποχώρησης των κατοχικών στρατευμάτων.
Σαν αποτέλεσμα παρεμβάσεων του κ. Τσαβούσογλου στις 19 Μαρτίου που έθετε προϋποθέσεις, προκειμένου να συγκληθεί νέα Σύνοδος, όπως η αναγνώριση των τεσσάρων ελευθεριών και η οριστικοποίηση της αποτελεσματικής συμμετοχής των Τουρκοκυπρίων, δεν πραγματοποιήθηκε η Σύνοδος σε υπουργικό επίπεδο.
Και φτάσαμε πρόσφατα στις 17 Μαΐου, που υποβάλλεται από πλευράς του Τουρκοκύπριου ηγέτη η πρόταση μετάβασης στην Γενεύη, προκειμένου να συνεχίσουμε τη συζήτηση των θεμάτων που συζητούμε στην Κύπρο, τα τελευταία 44 χρόνια.
Και επειδή η δική μου επιθυμία δεν είναι απλώς το θέαμα, αλλά η ουσία, γιατί η δική όλων μας επιθυμία είναι η οριστική επίλυση του κυπριακού προβλήματος, αντιπρότεινα εκείνο που είχαμε συμφωνήσει: Να μεταβούμε στην Γενεύη, αλλά για να συζητήσουμε ξεκινώντας τη διαπραγμάτευση με τα θέματα Ασφάλειας, Εγγυήσεων και αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων. Να διαπραγματευτούμε στη συνέχεια τα θέματα Εδαφικών Αναπροσαρμογών, αλλά και των υπολοίπων των κεφαλαίων, έτσι ώστε σε μια συνεχή Σύνοδο που θα διαχωρίζεται από την Σύνοδο για την Κύπρο, οι ηγέτες των δύο κοινοτήτων να επανέλθουν στην πατρίδα μας με απτά αποτελέσματα, να φέρουν ένα αισιόδοξο μήνυμα ότι επιτέλους απαλλαγήκαμε από την κατοχή, ότι επανενώσαμε την πατρίδα μας, ότι δημιουργούμε συνθήκες ειρηνικής συνύπαρξης με τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας και ότι μπορούμε να ατενίζουμε το μέλλον σαν μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα, με προοπτική, σταθερότητα για προκοπή.
Μέχρι στιγμής, δεν φαίνεται να υπάρχει ανταπόκριση από την άλλη πλευρά. Δεν θα ήθελα να επεκταθώ για τα όσα διαμείβονται. Αυτό μόνο θέλω να πω, ότι χάριν στη θυσία των Ελλαδιτών αδερφών μας, αλλά και των Κυπρίων πατριωτών, είμαστε σε θέση να διαπραγματευόμαστε, στεκόμαστε ακόμη εδώ, για αυτό και σας ευγνωμονούμε, για αυτό και τους ευγνωμονούμε.
Επαναλαμβάνω τη διαβεβαίωση πως η μόνη τιμή που μπορεί να αποδοθεί στους ήρωές μας, είναι το νόημα της θυσίας τους. Και το νόημα της θυσίας τους ήταν να κρατηθεί η Κυπριακή Δημοκρατία εν ζωή, ακέραιη, χωρίς την όποια κατοχή, χωρίς την όποια διαίρεση.
Αιωνία τους ας είναι η μνήμη. Σας ευγνωμονώ για ακόμη μια φορά. Ευγνωμονώ τους ήρωες, αλλά και τους συγγενείς για την υπομονή, τη καρτερία και την τιμή που έχουν να είναι συγγενείς ανθρώπων που έδωσαν τη ζωή τους για την πατρίδα μας.
Αιωνία τους η μνήμη.
