Χαιρετισμός Υπουργού Δικαιοσύνης κ. Ι. Νικολάου στην εκδήλωση «Διακίνηση γυναικών για καταναγκαστική εργασία – trafficking»
Είναι με ιδιαίτερη χαρά που αποδέχθηκα την πρόσκληση του Παρατηρητηρίου Ισότητας Κύπρου να παραστώ και να απευθύνω χαιρετισμό στην εκδήλωση που διοργανώνει με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας της Γυναίκας, με θέμα «Διακίνηση γυναικών για καταναγκαστική εργασία – trafficking».
Συγχαίρω θερμά την Πρόεδρο και τα μέλη του Παρατηρητηρίου Ισότητας Κύπρου για την πρωτοβουλία διοργάνωσης της εκδήλωσης αυτής, αλλά και γενικότερα για το έργο και τη συμβολή του Παρατηρητηρίου στην προώθηση της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών στον τόπο μας.
Η εμπορία προσώπων είναι ένα από τα πλέον σοβαρά εγκλήματα που παραβιάζουν κατάφορα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η σοβαρότητα έγκειται τόσο σε σχέση με τις επιπτώσεις που επιφέρουν στα θύματα όσο και γιατί συνήθως αναπτύσσονται στο πλαίσιο του οργανωμένου εγκλήματος. Η εμπορία προσώπων αποτελεί μια ευμετάβλητη και δύσκολα ελεγχόμενη μορφή διεθνούς οργανωμένου εγκλήματος. Έχοντας προσλάβει παγκόσμιες διαστάσεις, εμφανίζεται με διάφορες μορφές, γεγονός το οποίο καθιστά την αντιμετώπισή της ιδιαίτερα δύσκολη. Η έκταση του φαινομένου μπορεί να εκτιμηθεί μόνο κατά προσέγγιση και αποτιμάται σε αριθμούς μικρότερους δυστυχώς από την τραγική πραγματικότητα. Οι γυναίκες και τα κορίτσια αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των θυμάτων εμπορίας με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση, ενώ οι μετανάστες, άνδρες και γυναίκες, αποτελούν το μεγαλύτερο αριθμό θυμάτων εκμετάλλευσης στην εργασία. Σύμφωνα με στοιχεία του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO), η εμπορία προσώπων αποφέρει περίπου 39 δις δολάρια ετησίως, ενώ τα θύματα στρατολογούνται μέσω εξαπάτησης, απειλών και βίας.
Τα βασικότερα αίτια της σύγχρονης αυτής μορφής δουλείας εντοπίζονται στη φτώχεια, την ελλιπή λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών, την αδιαφορία των κυβερνήσεων, την ανισότητα των φύλων, την άσκηση βίας κατά των γυναικών, τους πολέμους και τις ένοπλες συγκρούσεις, τις φυσικές καταστροφές, την οικονομική εξαθλίωση, τον κοινωνικό αποκλεισμό, την έλλειψη ευκαιριών για απασχόληση, τη μη πρόσβαση ή την ελλιπή πρόσβαση στην εκπαίδευση και στις κάθε μορφής διακρίσεις. Η Κύπρος αποτελεί χώρα προορισμού, αλλά και χώρα διέλευσης θυμάτων εμπορίας. Οι πιο συνηθισμένες μορφές εμπορίας ανθρώπων που καταγράφονται στον τόπο μας είναι όντως η εμπορία γυναικών για σκοπούς σεξουαλικής εκμετάλλευσης και η εμπορία ανθρώπων για σκοπούς εργασιακής εκμετάλλευσης.
Η Κυβέρνηση, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα του προβλήματος αυτού έχει προχωρήσει στην υιοθέτηση κατάλληλων πολιτικών και στη λήψη σειράς μέτρων, με στόχο την πρόληψη και καταπολέμηση του φαινομένου, καθώς και την προστασία των θυμάτων. Συγκεκριμένα, η Κύπρος προέβη σε αναθεώρηση του νομικού της πλαισίου, με επιστέγασμα την ψήφιση το 2014 του Νόμου που διέπει την πρόληψη, την καταπολέμηση της εμπορίας και της εκμετάλλευσης προσώπων και την προστασία θυμάτων που τέθηκε σε ισχύ στις 15 Απριλίου του ιδίου έτους. Η ψήφιση της Νομοθεσίας, η οποία είναι εναρμονισμένη με σχετική ευρωπαϊκή Οδηγία και τις σχετικές διεθνείς συμβάσεις, αποτελεί ένα σημαντικό βήμα γιατί αφορά τα αδικήματα της εμπορίας και εκμετάλλευσης ενηλίκων, παιδιών, ανθρωπίνων οργάνων, καθώς και τη σεξουαλική εκμετάλλευση και την εκμετάλλευση στην εργασία. Επίσης, ποινικοποιεί τη χρήση υπηρεσιών, αν υπάρχει εύλογη υποψία ότι το άτομο που παρέχει την υπηρεσία είναι θύμα εμπορίας προσώπων.
Σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια που καταβάλλεται διαδραματίζει και η λειτουργία της Πολυθεματικής Συντονιστικής Ομάδας κατά της Εμπορίας Προσώπων, η οποία παρακολουθεί την εφαρμογή του Νόμου και των πολιτικών που εφαρμόζονται στον τομέα αυτό, με τη συμμετοχή όλων των αρμόδιων Υπουργείων και Υπηρεσιών και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.
Σημαντική ασφαλώς όσον αφορά την αντιμετώπιση του φαινομένου είναι και η υιοθέτηση από το Υπουργικό Συμβούλιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης κατά της Εμπορίας Προσώπων 2016-2018, το οποίο αποτελεί διάδοχο του προηγούμενου Σχεδίου 2013-2015.
Για επίτευξη του επιδιωκόμενου σκοπού τόσο σε σχέση με την πρόληψη όσο και σε σχέση με την πάταξη του φαινομένου, ενισχύθηκε αριθμητικά, καθώς και με εξειδικευμένο προσωπικό, το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων της Αστυνομίας. Επιπρόσθετα, η Αστυνομία έχει πλέον εγκαθιδρύσει μια συνεχή και ολοένα αυξανόμενη ανταλλαγή πληροφοριών με τα κανάλια επικοινωνίας της Europol και της Interpol, καθώς και νομική συνεργασία μέσω της Eurojust, ώστε να επιτυγχάνεται ταυτόχρονα η δυνατότητα δημιουργίας κοινών ομάδων έρευνας για σκοπούς εντοπισμού των θυμάτων σωματεμπορίας. Σημαντική, επίσης, είναι και η εξειδικευμένη εκπαίδευση που παρέχεται σε μέλη της Αστυνομίας σε θέματα εμπορίας προσώπων και αναγνώρισης των θυμάτων, καθώς επίσης και οι προσπάθειες για ευαισθητοποίηση της κοινωνίας.
Οι συνολικές προσπάθειες που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο της συγκεκριμένης στρατηγικής που ακολουθεί η Κυβέρνηση, οι συντονισμένες ενέργειες και δράσεις, η αύξηση των επιχειρησιακών ελέγχων και οι ιδιαίτερα αυξημένες διώξεις κατά των παρανομούντων το 2016 (κατηγορήθηκαν 178 άτομα σε σχέση με 34 το 2013), συνέβαλαν στην τοποθέτηση της Κύπρου σε αναβαθμισμένη κατηγορία στην ετήσια έκθεση του Αμερικανικού Υπουργείου Εξωτερικών για την εμπορία προσώπων. Έτσι, από το 2015, η Κύπρος κατατάχθηκε πολύ ψηλά στη σχετική έκθεση του εν λόγω Υπουργείου από ποτέ και στην υπεύθυνη του Γραφείου Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων της Αστυνομίας έχει απονεμηθεί ο τίτλος ”2016 Trafficking in Persons Hero” από το ίδιο Υπουργείο, για τη συμβολή της στον αγώνα για καταπολέμηση της εμπορίας προσώπων.
Όσον αφορά το ύψος των προβλεπόμενων ποινών, θα ήθελα να επισημάνω ότι από το 2014, η μέγιστη ποινή για εμπορία ενηλίκων είναι τα 10 έτη και για εμπορία ανηλίκων τα 20 έτη. Παρόλα αυτά, από μελέτη που έχει κάνει το Υπουργείο διαπιστώνεται ότι οι ποινές που επιβάλλονται από τα δικαστήρια μας για την εμπορία προσώπων, αλλά και τη σεξουαλική εκμετάλλευση παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα και προφανώς δεν είναι επαρκείς για να λειτουργούν αποτρεπτικά. Για αυτό με ενέργειές μας τόσο προς τις διωκτικές αρχές όσο και προς τις δικαστικές αρχές, τις οποίες ενημερώσαμε για τα ευρήματα της έρευνας μας, στοχεύσαμε στην επιβολή αυστηρότερων ποινών στους παρανομούντες.
Κυρίες και Κύριοι,
Η Κυβέρνηση στις 7.3.2017 αποφάσισε την κύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, την οποία είχε υπογράψει πριν από δυο χρόνια. Της διεθνούς Συνθήκης, η οποία καλύπτει τους τομείς της πρόληψης, της προστασίας των θυμάτων και της δίωξης των δραστών, για όλες τις μορφές βίας κατά των γυναικών, περιλαμβανομένης της σεξουαλικής, της σωματικής και της ψυχολογικής. Παράλληλα, το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως προωθεί την ουσιαστική αναβάθμιση του νομοθετικού πλαισίου αντιμετώπισης του προβλήματος της βίας κατά των γυναικών, με την ετοιμασία ξεχωριστού, ολοκληρωμένου, νομοσχεδίου που θα τεθεί άμεσα σε δημόσια διαβούλευση, υλοποιώντας μιαν ακόμη κυβερνητική δέσμευση για ενδυνάμωση των γυναικών και εξάλειψη των διακρίσεων.
Αξίζει να αναφερθεί ότι για τη σταδιακή υλοποίηση των προνοιών της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης λήφθηκε ήδη σειρά μέτρων και ενεργειών σε συνεργασία με την Επίτροπο Ισότητας των Φύλων και με άλλα Υπουργεία και Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις όπως:
• η ετοιμασία και η κατάθεση στην Βουλή τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους νομοσχεδίου για ποινικοποίηση της παρενόχλησης και της παρενοχλητικής παρακολούθησης.
• η έναρξη υλοποίησης ευρωπαϊκού χρηματοδοτικού προγράμματος, το 2016, για τη βία κατά των γυναικών, με στόχο τη διενέργεια συντονισμένων και στοχευμένων διαφωτιστικών δράσεων σε εθνικό επίπεδο γύρω από το πρόβλημα της έμφυλης βίας.
• η λειτουργία σε 24ωρη βάση της τηλεφωνικής γραμμής στήριξης των θυμάτων βίας, με την επιχορήγηση από το Υπουργείο Δικαιοσύνης του Συνδέσμου για Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Βίας στην Οικογένεια, καλύπτοντας ένα μεγάλο κενό που υπήρχε στο θέμα της αναφοράς περιστατικών βίας.
• η διοργάνωση εκπαιδευτικών σεμιναρίων με θέμα τη Βία κατά των Γυναικών, με τη συμμετοχή ξένων εμπειρογνωμόνων με στόχο την επιμόρφωση επαγγελματιών από όλες τις κρατικές υπηρεσίες που ασχολούνται με το χειρισμό περιστατικών βίας, τους φορείς ισότητας και τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις.
Η εμπορία προσώπων δεν μπορεί να γίνεται για κανένα λόγο ανεκτή και για αυτό η Κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να προβεί σε όλα τα απαιτούμενα μέτρα για πάταξή της. Για την επίτευξη του έργου αυτού, προβάλλει επιτακτική η ανάγκη για στενή συνεργασία μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων μερών, των αρμόδιων Υπουργείων, της Αστυνομίας, των Μη Κυβερνητικών Οργάνων και άλλων φορέων και της κοινωνίας των πολιτών. Είναι μέσα από τη συνεργασία αυτή, την επίδειξη αποφασιστικότητας και την καλλιέργεια συλλογικής συνείδησης στους πολίτες αυτού του τόπου που θα μπορέσουμε να καταπολεμήσουμε αποτελεσματικά το απαράδεκτο αυτό φαινόμενο.
------------------------------
