Ομιλία του Προέδρου της Βουλής στον εορτασμό των εθνικών επετείων της 25ης Μαρτίου 1821 και της 1ης Απριλίου 1955
Με ιδιαίτερη χαρά βρίσκομαι μεταξύ σας εορτάζοντας δύο από τις σημαντικότερες εθνικές επετείους του Ελληνισμού: την 25η Μαρτίου και την 1η Απριλίου. Δύο ημερομηνίες με βαρύνουσα εθνική σημασία για εμάς, τους Έλληνες της Κύπρου. Για πολλούς, θεωρούμαστε ένας διαφορετικός Ελληνισμός, ένας ελληνισμός που παλεύει μέσα στους αιώνες με τους διάφορους επίδοξους κατακτητές. Αυτός ο Ελληνισμός, στη γεωγραφική αυτή γωνιά της Μεσογείου, παρά τα όσα πέρασε και περνά, δεν αλλάζει. Δεν ξεχνά τους ιστορικούς και γλωσσικούς δεσμούς του με την Ελλάδα και φέρει πάντοτε μαζί του τα ιστορικά αυτά δεδομένα για τα οποία είναι υπερήφανος.
Η 25η Μαρτίου αποτελεί μία ημερομηνία με διπλή σημασία για τους απανταχού Έλληνες. Μια ημερομηνία σημαίνουσα για την ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία μας και για τον αγώνα των Ελλήνων για αποτίναξη του τουρκικού ζυγού μετά από 400 χρόνια σκλαβιάς.
Όσον αφορά στα ιστορικά δεδομένα, θα εστιάσω στα γεγονότα που προηγήθησαν της Επανάστασης και συγκεκριμένα, στην ίδρυση της «Φιλικής Εταιρείας» τον Σεπτέμβριο του 1814 στην Οδησσό, από λάτρεις του ελληνικού ιδεώδες. Η ίδρυση της Εταιρείας αποτελούσε εν μέρει απότοκο διαφόρων άλλων γεγονότων που επισυνέβαιναν παράλληλα στην Ευρώπη κατά τη συγκεκριμένη περίοδο. Μεγάλη σημασία έπαιξαν σαφώς ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός και η Γαλλική Επανάσταση.
Υπό τις περιστάσεις αυτές αναπτύχθηκε το κίνημα του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, το οποίο προετοίμασε το ιδεολογικό έδαφος για την έναρξη του αγώνα με σκοπό την ελευθερία. Σημαντικές μορφές και λόγιοι της εποχής θα επιχειρήσουν να επηρεάσουν μέσω των φιλελευθέρων ιδεών τούς τους Έλληνες προκειμένου να ξεσηκωθούν. Αποτέλεσμα αυτών, πέραν της ίδρυσης της «Φιλικής Εταιρείας», ήταν και η ίδρυση του «Ελληνόγλωσσου Ξενοδοχείου» το 1809 στο Παρίσι, μίας εταιρείας μελέτης του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, που στην πραγματικότητα σκοπός της ήταν η προετοιμασία του απελευθερωτικού αγώνα. Λίγο αργότερα, στην Αθήνα, ιδρύεται η «Φιλόμουσος Εταιρεία» το 1813, με σκοπό την πνευματική καλλιέργεια νέων. Εδώ ήθελα να καταλήξω και να καταδείξω τη σημαντικότητα των νέων στην πνευματική αφύπνιση του γένους, ένα στοιχείο το οποίο επιβίωσε και στον αγώνα των Κυπρίων για αποτίναξη του αγγλικού ζυγού.
Όλα τα παραπάνω τα αναφέρω για να τονίσω ότι ένα έθνος δύναται να χαθεί ή να αφομοιωθεί εάν ξεχάσει την Ιστορία του και επιπροσθέτως, στη δική μας περίπτωση, εάν ξεχάσει τη μακραίωνη ελληνική παιδεία και τις ηθικές αρχές που κληρονομήσαμε. Η Ιστορία μας είναι συνάμα και η παιδεία μας, και η ιστορική περίπτωση της Ελληνικής Επανάστασης ξεκινά με την αναθύμηση και ενίσχυση της αρχαιοελληνικής παιδείας. Και οι νέοι είναι οι καλύτεροι αγγελιαφόροι αυτής της μακραίωνης ιστορίας, είναι η λύση για επιβίωση του Ελληνισμού στην Κύπρο.
Η 25η Μαρτίου μας καλεί αφενός, να αγωνιζόμαστε για την ελευθερία μας και αφετέρου, να μην ξεχνάμε την παιδεία μας, τις αρχές και δόγματα τόσο της χριστιανικής όσο και της ελληνικής παράδοσης.
Μεταβαίνοντας χρονικά στα μέσα της δεκαετίας του ’50, αναφορικά με τον αγώνα του 1955 για την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού, οι νέοι ήταν η ραχοκοκαλιά του αγώνα μέσα από την ανέλπιστη αντίσταση και συμβολή τους. Νέα παιδιά, τα οποία χαρακτηρίζονταν από μία ωριμότητα ως προς την επιδίωξη της ελευθερίας, με μία πρωτόγνωρη για τα δεδομένα αντιστασιακή εμπλοκή. Ας μην ξεχνάμε τον σκοπό του αγώνα της ΕΟΚΑ με τις παράλληλες δράσεις της ΠΕΚΑ και ΑΝΕ. Ήταν η Ένωση με τη Μητέρα Πατρίδα, μετά και από την κατάληξη του Ενωτικού Δημοψηφίσματος του 1950. Τα αμούστακα αυτά παλικάρια διεξήγαγαν έναν αγώνα για τα ελληνικά και εθνικά ιδεώδη, με λατρεία και διάθεση να πεθάνουν για τα ιδανικά του έθνους. Νέοι οι οποίοι έμειναν στην Ιστορία, γιατί έφτασαν σε μία διαφορετική σφαίρα επίγνωσης και επιτέλεσης του καθήκοντος.
Συντάσσοντας τη σημερινή ομιλία, στο μυαλό μου ταλαντεύονταν δύο δεδομένα: από τη μία, ο ζήλος για επιτέλεση του εθνικού καθήκοντος και η εκούσια επιλογή της αυτοθυσίας των αγωνιστών αυτών και από την άλλη, η σημερινή ιδιάζουσα και προβληματική κατάσταση, τέσσερις δεκαετίες μετά από την τουρκική εισβολή και τις προσπάθειες εξεύρεσης λύσης στο κυπριακό πρόβλημα.
Αυτό που διαφοροποιεί την παρούσα κατάσταση από την τότε σχετίζεται αφενός, με τη γενικότερη κατάσταση που βρίσκεται το Κυπριακό σήμερα και αφετέρου, με την παροντική ψυχοσύνθεση μας ως Έλληνες αυτού του τόπου. Οι προτεραιότητές μας διαφορετικές όπως και οι αντίπαλοί μας, με τους οποίους είμαστε αναγκασμένοι να κάτσουμε να συζητήσουμε και να βρούμε από κοινού μία δίκαιη λύση στο κυπριακό πρόβλημα.
Θέλω να πιστεύω ότι αναλογιζόμαστε έστω και σήμερα το μεγαλείο της ψυχής αυτών των νέων, αμούστακων παιδιών που με επίγνωση οδηγούνταν στην αγχόνη τραγουδώντας τον εθνικό μας ύμνο. Θα ήταν βεβήλωση της Ιστορίας μας, της ίδιας της αξιοπρέπειάς μας εάν ξεχνούσαμε στιγμές σαν και αυτές, τόσο ανθεκτικές στο πέρασμα του χρόνου.
Μίλησα πριν για το πώς αντιλαμβάνονταν αυτά τα παιδιά την έννοια του καθήκοντος. Ήταν κάτι πιο βαθύ, κάτι πιο υψηλό, δεν ήταν ενθουσιασμός δεν ήταν κάποιο άμετρο συναίσθημα. Λάτρευαν τα ιδεώδη του Ελληνισμού, έτοιμοι να πεθάνουν για την ελευθερία, για την αρετή που τόσες φορές αποτέλεσε αιτία ανάδειξης του ελληνικού μεγαλείου. Έγραφαν ποιήματα για αυτή την ιδέα, την ψιθύριζαν στην αγχόνη.
Καθήκον μας λοιπόν, είναι να συνεχίσουμε τον αγώνα για επιβίωση του Ελληνισμού, να φανούμε αντάξιοι των προσδοκιών τους. Τα μαθήματα ιστορίας που μας παρέδωσαν με τον θάνατό τους να λειτουργούν πάντοτε θετικά στο μυαλό μας προς την επίλυση της τωρινής προβληματικής κατάστασης.
Όπως και τότε έχουμε να κάνουμε με έναν κατακτητή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τα γεγονότα, δεν πρέπει να ξεχνάμε τη στάση των κατακτητών αυτών, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο που προβλέπονται σημαντικές γεωστρατηγικές αλλαγές και εξελίξεις. Αυτή την περίοδο που η κατακτητική στάση της Τουρκίας συνεχίζεται με τις συνεχείς προκλήσεις σε διεθνές επίπεδο, αλλά και με τις εσωτερικές συνταγματικές αλλαγές που προσπαθεί να επιφέρει ο πρόεδρος της γείτονος χώρας.
Σκοπός μας είναι μια ειρηνική λύση για το κυπριακό πρόβλημα, η οποία θα διέπεται από τις αρχές του διεθνούς δικαίου και των συμβάσεων του ΟΗΕ, τις αρχές και αξίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Ας μην λησμονούμε την απόληξη του αγώνα της ΕΟΚΑ. Ήταν η ανεξαρτησία της Κύπρου και η δημιουργία ενός κυπριακού κράτους – ευρωπαϊκού πλέον – μέλους των Ηνωμένων Εθνών. Το ελάχιστο που οφείλουμε προς τους μάρτυρες της ΕΟΚΑ είναι να μην αλλοιώσουμε ιστορικά τους λόγους της θυσίας τους. Άλλωστε δεν μας το επιτρέπει η Ιστορία. Μας το θυμίζουν τα φυλακισμένα μνήματα.
Η αγωνιστικότητα είναι χαρακτηριστικό της ψυχοσύνθεσής μας και περισσότερο θεωρώ της ψυχοσύνθεσης των νέων. Γι’ αυτό και σας καλώ να συνεχίσουμε τον αγώνα για επίλυση του εθνικού μας προβλήματος και τη διατήρηση του Ελληνισμού στην Κύπρο.
Έχουμε επίγνωση της κατάστασης. Η λύση του Κυπριακού δεν εξαρτάται μόνο από εμάς, αλλά και από την Τουρκία, της οποίας η συνεχής αδιάλλακτη στάση χειροτερεύει την κατάσταση και νιώθουμε συχνά ότι αποτελεί και την κύρια αιτία απομάκρυνσης από τη λύση. Οι συνεχείς προσπάθειες εξεύρεσης λύσης πρέπει να αποσκοπούν στη διατήρηση των δικαιωμάτων των Κυπρίων πολιτών περί ελευθερίας, ασφάλειας και ισότητας, βάσει των αρχών και αξιών της Ε.Ε. και του ευρωπαϊκού κεκτημένου.
Παράλληλα όμως με τις προσπάθειες που περνούν από το χέρι μας, πρέπει να επικεντρωθούμε στα δικά μας ζητήματα και ειδικότερα στη δημιουργία ενός καθημερινά λειτουργικού κράτους. Ενός κράτους πρόνοιας, απαλλαγμένου από διαφθορά και διαπλοκή, απαλλαγμένου από κακονομία, με στέρεες δομές προσφοράς ποιότητας ζωής προς τους απογόνους αυτών των αγωνιστών που έδωσαν τη ζωή τους για την πατρίδα αυτή.
Θα κλείσω με μία επισήμανση: αυτό που στην πραγματικότητα βιώνουμε σήμερα, εδώ, εμείς, είναι εμμέσως μία διαχρονική ανάληψη ευθύνης. Τα ιστορικά γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης και του Αγώνα της ΕΟΚΑ, παραδίδονται σε εμάς ως παρακαταθήκη. Και πρέπει να τα φυλάττουμε και να τα μεταλαμπαδεύουμε στις επόμενες γενεές.
