Ομιλία Γενικού Γραμματέα ΚΕ ΑΚΕΛ Α. Κυπριανού

Ομιλία Γενικού Γραμματέα ΚΕ ΑΚΕΛ Α. Κυπριανού

στην εκδήλωση για την απονομή του Πολιτιστικού Βραβείου
«Τ. Ανθία- Θ. Πιερίδη» 2016

«Χρόνια τρυγήσαμε μαζί γέλιο και δάκρυ…Θερία γενήκαμε. Μαχαιρώσαμε, κάψαμε τις καρδιές μας, άδικα…Τόσα φαρμάκια, τόση συφορά κι εμένα ο νους να γυρίσει θέλει πίσω στα παλιά! Να ‘ταν, λέει, ψέμα όλα όσα περάσαμε και να γυρίζαμε τώρα δα στη γη μας, στους μπαξέδες μας, στα δάση μας με τις καρδερίνες, τις κάργες και τα πετροκοτσύφια, στα περιβολάκια μας με τις μαντζουράνες και τις ανθισμένες κερασιές, στα πανηγύρια μας με τις όμορφες... χαιρέτα μου τη γη όπου μάς γέννησε... Ας μη μας κρατάει κάκια που την ποτίσαμε μ’ αίμα. Καχρ ολσούν σεμπέπ ολανλάρ! Ανάθεμα στους αίτιους!»

Στα «Ματωμένα Χώματα» η Διδώ Σωτηρίου μιλά για την κοινή ζωή ελλήνων και τούρκων προβάλλοντας ως κοινή κληρονομιά τους κήπους, τα δάση, τα πουλιά και τα περιβόλια. Έχει απόλυτο δίκαιο. Αναλόγως και στην Κύπρο, ελληνοκύπριοι και τουρκοκύπριοι, έχουμε κοινή κληρονομιά τις ίδιες ομορφιές. Τις πορτοκαλιές της Μόρφου, τις λεμονιές στο Βαρώσι, τα γιασεμιά που πλημμύριζαν τη Λευκωσία κάθε βράδυ. Ανίκητες αυτές οι ευωδιές, αυτές οι εικόνες και αυτές οι αναμνήσεις που νικούν το συρματόπλεγμα.

Ο χρόνος όμως, δυστυχώς, το ριζώνει κάθε μέρα όλο και πιο βαθιά στα χώματα της πατρίδας μας. Ο χρόνος που λίγο-λίγο κατατρώει την πίστη της κάθε γενιάς Κυπρίων για τη λύση και την επανένωση. Που παγιώνει σιγά-σιγά δεδομένα στον τόπο μας, που πείθει όλο και περισσότερους ότι τίποτε δεν μπορεί να αλλάξει. Ο χρόνος που απλώνει τα χέρια του πάνω και στο ανίκητο ιδανικό του πολιτισμού. Ο χρόνος που καταδικάζει την τεράστια περιουσία του κυπριακού λαού, ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων, την πολιτιστική κληρονομιά, στο μαρασμό. Αυτό τον ανίκητο εχθρό ανέλαβε να αντιμετωπίσει η Τεχνική Επιτροπή για τη διάσωση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, που συγκροτήθηκε στα πλαίσια των  διακοινοτικών συνομιλιών. Το χρόνο αλλά και τα ερείπια που άφησαν πίσω τους οι διακοινοτικές συγκρούσεις, ο πόλεμος και η διαίρεση της πατρίδας μας. Έργο δύσκολο και απαιτητικό αν αναλογιστεί κανείς ότι για χρόνια ολόκληρα, η πολιτιστική κληρονομιά του λαού μας είχε αφεθεί στο έλεος του χρόνου και της εγκατάλειψης.

Η βαρβαρότητα του πολέμου είναι πάντοτε εκεί. Πάνω στα σώματα των σκοτωμένων και πάνω στα κατεστραμμένα πολιτιστικά μνημεία βλέπει κανείς το αποκρουστικό της πρόσωπο. Ας δούμε τι έγινε στην Κύπρο το 1974. Ας δούμε τι έγινε τα τελευταία χρόνια στη Συρία. Μνημεία από την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή εποχή, τη βυζαντινή εποχή, μεσαιωνικά κάστρα των ευρωπαίων σταυροφόρων, ισλαμικά τζαμιά και γραφικές κλειστές αγορές ανατολίτικης κουλτούρας, καταστράφηκαν. Η αρχαία πόλη της Παλμύρας καταστρέφεται λίγο-λίγο. Συνολικά υπολογίζεται ότι πάνω από 300 χώροι ή μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς έχουν καταστραφεί από τον εμφύλιο πόλεμο.  Εν τω μεταξύ, πολλοί από αυτούς που αποκαλούμε «εκπροσώπους του δυτικού κόσμου» και που μας μιλούν για «πολιτισμό» και «πολιτιστικές αξίες» όταν τελειώσει αυτό το μακελειό θα κλαίνε επί των ερειπίων που και οι ίδιοι δημιούργησαν. Όταν πια τους μισούς θησαυρούς θα τους έχει καταστρέψει ο πόλεμος και τους άλλους μισούς θα τους έχουν κατακλέψει οι αρχαιοκάπηλοι. Ως ΑΚΕΛ διαμαρτυρηθήκαμε για την πολιτιστική καταστροφή στη Συρία. Ο κυπριακός λαός γνωρίζει πολύ καλά τι σημαίνει να καταστρέφεται σιγά-σιγά το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον ενός λαού έτσι όπως το έζησαν οι παππούδες μας, έτσι όπως θέλουμε να το παραδώσουμε στα παιδιά μας. 

Σήμερα είμαστε εδώ για να τιμήσουμε τους ανθρώπους που ανέλαβαν να σηκώσουν, μαζί με άλλους, το βάρος της προσπάθειας να νικήσουν το χρόνο, τον πόνο του ξεριζωμού και την αγανάκτηση για την εγκατάλειψη. Το βάρος να κάνουν κάτι για να τα ανατρέψουν. Σήκωσαν το βάρος της προσπάθειας να διασώσουν την πολιτιστική κληρονομιά του λαού μας όχι απλώς ως μνημεία τα οποία έχουμε χρέος να προστατέψουμε. Αλλά ως κομμάτι της εικόνας, της ταυτότητας και της ομορφιάς του τόπου μας.

Η Επιτροπή, μετά το διορισμό της το 2008 από την Κυβέρνηση Δ. Χριστόφια,  αφού κατάρτισε κατάλογο μνημείων, ξεκίνησε αμέσως δουλειά. Η αποτίμηση ήδη καταδεικνύει το σημαντικό έργο που έγινε. Το μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα βρίσκεται προς το τέλος του πρώτου σταδίου συντήρησης του. Αποπερατώθηκαν έργα συντήρησης στον Πύργο του Οθέλλου και των οχυρωματικών κτισμάτων που τον περιβάλλουν. Αποπερατώθηκε η εκκλησία του Αγίου Αυξεντίου στην Κώμη Κεπήρ. Μάλιστα κατά τη διάρκεια των έργων συντήρησης αποκαλύφθηκε άγνωστη τοιχογραφία του 15^ου αιώνα εξαιρετικής τέχνης. Αποπερατώθηκε επίσης το τζαμί Μουσταφά Πασιά στην Αμμόχωστο αλλά και το Χαμάμ στην Κάτω Πάφο  που αποτελεί εξαιρετικής αξίας αρχαιολογικό μνημείο που πάει πίσω μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο. Το ίδιο και το Τζαμί στην Ευρέτου ενώ διασώθηκε από βέβαιη κατάρρευση η Παναγιά Μενδρίνα, εκκλησία του 14^ου αιώνα στην Καλογραία. Παρομοίως διασώθηκαν η εκκλησία της Παναγιάς στο Τραχώνι της Κυθρέας αλλά και ο Προφήτης Ηλίας στη Φιλιά που είχε καταρρεύσει, καθώς και ο  Άγιος Νικόλαος στο Συριανοχώρι. Συντηρήθηκε το Τσερκέζ Τζαμί στη Λεμεσό ως μνημείο, το Υδραγωγείο και ο Νερόμυλος στη Χρυσοχού αλλά και ο χώρος όπου βρίσκεται το πλοίο της Κερύνειας. Ο Άγιος Παντελεήμονας στη Μύρτου είναι ένα άλλο μεγάλό έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη ενώ ήδη γίνονται διεργασίες για τον Αρχάγγελο Μιχαήλ στο Λευκόνοικο και για μνημεία εντός της Αμμοχώστου καθώς επίσης και για δύο τζαμιά: το ένα στον Άγιο Ιωάννη και το άλλο στον Άγιο Νικόλαο. Τέλος, άλλα δέκα έργα μεγάλης αρχαιολογικής σημασίας είναι υπό σχεδιασμό ενώ τώρα καταρτίζεται νέος κατάλογος προτεραιοτήτων που θα προωθηθεί το φθινόπωρο για μελέτες και για έργα το 2017.

Για όλη αυτή τη δουλειά αλλά και για τη συνολική δουλειά της Τεχνικής Επιτροπής, να μου επιτρέψετε να συγχαρώ θερμά τον Ali Tuncay και τον Τάκη Χατζηδημητρίου. Να μου επιτρέψετε επίσης να συγχαρώ και τα υπόλοιπα μέλη της Επιτροπής. Τον Ali Kanli, την  Figen Caner, την Naciye Doratli, τον  Mustafa Hasim Altan, τον Mehmet Kanan, την Αθηνά Παπαδοπούλου, τον Γλαύκο  Κωνσταντινίδη, τον Ιωάννη Καρή και τον Σώτο Κτωρή. 

Η Τεχνική Επιτροπή δούλεψε και δουλεύει κάτω από αντίξοες συνθήκες. Γι’ αυτό της αξίζει ένα μεγάλο ευχαριστώ με τη σεμνή υπογραφή και του ΑΚΕΛ μέσω του Βραβείου Πολιτιστικής Προσφοράς Τ. Ανθία και Θ. Πιερίδη. Για το ΑΚΕΛ η διάσωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς είναι υπόθεση που δεν προέκυψε χθες, αλλά στόχος τον οποίο θέσαμε χρόνια πριν και για την υλοποίηση του οποίου είχαμε και τη δική μας συμβολή. Αναφέρω ενδεικτικά τις εκστρατείες συλλογής υπογραφών που κατάγγελλαν την καταστροφή της Πολιτιστικής Κληρονομιάς το 1991, την εκδήλωση που έγινε στη Βενετία το 2002 για το ίδιο θέμα αλλά και την πρωτοβουλία του Κόμματος μας το 1999 για επίσκεψη στα γραφεία της UNESCO και παράδοση δύο χιλιάδων υπογραφών από ανθρώπους των Γραμμάτων και των Τεχνών της Κύπρου προς διαμαρτυρία για την καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου, καθώς και σχετική έκδοση της ΚΕ ΑΚΕΛ. Έκδοση που αφορούσε μελέτη για το αρχείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Κύπρου από τον αρχαιολόγο Σοφοκλή Σοφοκλέους.

Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι έχουμε κοινή κληρονομιά. Έχουμε  και τον ίδιο πόνο. Οι πορτοκαλιές, οι λεμονιές και τα γιασεμιά ανθίζουν ακόμα όπως και τότε. Όμως δε μυρίζουν πια το ίδιο. Πέρασαν από πάνω τους 42 ολόκληρα χρόνια που τα ποτίζει ο πόνος του συρματοπλέγματος και τα ξεριζώνει μέρα με τη μέρα ο χρόνος.

Έτσι ή αλλιώς, οι λεμονιές θα ανθίζουν πάντα˙ η φύση είναι ανίκητη. Το ίδιο ανίκητα είναι και τα χρόνια που περνούν, η ελπίδα που όλο και αδυνατίζει μέσα στους προσφυγικούς συνοικισμούς, μέσα στις καρδιές αυτών που περιμένουν να επιστρέψουν. Ως ΑΚΕΛ ουδέποτε πάψαμε να έχουμε ως πρώτο και αμετάθετο στόχο τη λύση του Κυπριακού και την επανένωση του τόπου μας με λύση δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως περιγράφεται στα κείμενα των Ηνωμένων Εθνών.

Είμαστε μάλιστα περήφανοι γιατί επί διακυβέρνησης Δ. Χριστόφια ο στόχος της επανένωσης πήρε σάρκα και οστά με πολιτικούς όρους. Με τις προτάσεις που κατατέθηκαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Προτάσεις που καταργούν την εθνοτική αντιπαράθεση, καταλύουν τους φραγμούς που μας ήθελαν να ζούμε πλάι-πλάι και μιλούν για την Κύπρο του αύριο όπου ελληνοκύπριοι και τουρκοκύπριοι θα ζουν μαζί. Προτάσεις που έχουν στην καρδιά τους την πεποίθηση ότι η επανενωμένη Κυπριακή Δημοκρατία είναι και πρέπει να παραμείνει το κοινό σπίτι ελληνοκυπρίων και τουρκοκυπρίων. Παρόλη την επίθεση και την πολεμική που δεχθήκαμε ως ΑΚΕΛ σηκώσαμε όλο το πολιτικό βάρος και αντέξαμε όλο το πολιτικό κόστος γιατί γνωρίζαμε πως αυτές οι προτάσεις στο σύνολο τους είναι ρεαλιστικές, λειτουργικές και συνενωτικές.

Είμαστε διπλά περήφανοι γιατί είχαμε και έχουμε τη δύναμη να πούμε αλήθειες όσο και αν προσωρινά μας ζημιώνουν. Αναφέρομαι σε πράγματα που για πρώτη φορά συζητήθηκαν δημόσια όπως το ενημερωτικό υλικό για την ομοσπονδία, τις αλλαγές στην παιδεία και άλλα πολλά. Αναφέρομαι σε πράγματα που πρώτη φορά ειπώθηκαν δημόσια. Στην τόλμη του ΑΚΕΛ να μιλήσει για τα εγκλήματα του ελληνοκυπριακού εθνικισμού εναντίον τουρκοκυπρίων και τη δύναμη που είχε να υπερασπισθεί αυτή την αλήθεια, όσο πόλεμο και αν δέχθηκε. Την τόλμη του να υποδείξει ότι στην επανενωμένη Κύπρο η αντιπαράθεση θα είναι πολιτική και ταξική και όχι εθνοτική. Η επίθεση ενάντια σε αυτές τις θέσεις ήταν τότε καθολική, σήμερα όμως μεγάλη μερίδα της κοινωνίας αναγνωρίζει την αξία και το ιστορικό τους βάρος.

Πρέπει ωστόσο να ομολογήσουμε ότι όλα αυτά τα ζητήματα δεν ξεκαθαρίζονται εφάπαξ. Κάθε αλήθεια που πρέπει να αναγνωρίσουμε σήμερα έχει τις ρίζες της σε βαθιές πληγές του χθες. Έχει όμως έρθει ο καιρός να τολμήσουμε. Να πούμε ξεκάθαρα στον κυπριακό λαό ότι δεν περιμένουμε να μας σώσει κανένας άλλος. Ότι αυτό που επιδιώκουμε είναι ένα έντιμο συμβιβασμό με τους τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας, όχι με την κατοχή, ούτε με τα μεγάλα συμφέροντα. Να μιλήσουμε ανοικτά για τα εγκλήματα του σοβινισμού σε βάρος και των δύο κοινοτήτων. Να αποκηρύξουμε τον εθνικισμό και το φανατισμό. Να σταματήσουμε να πατούμε πάνω σε δύο βάρκες. Τη μια να δαφνοστεφανώνουμε όσους έφεραν την καταστροφή στο λαό μας και την άλλη να δηλώνουμε ότι θέλουμε να καλλιεργήσουμε κουλτούρα επανένωσης. Να σταματήσουμε να χαϊδεύουμε το τέρας το νεοφασισμού, γιατί δεν πρόκειται να ημερέψει. Αντιθέτως την κρίσιμη ώρα θα το βρούμε απέναντι μας.

Λυπούμαι να πω ότι πρόσφατα συμπατριώτες μας Τουρκοκύπριοι δέχθηκαν επίθεση από ακροδεξιά στοιχεία στις ελεύθερες περιοχές. Για τρίτη φορά μέσα σε ένα χρόνο γίνεται τέτοια επίθεση. Για τρίτη φορά μέσα σε ένα χρόνο θα ακούσουμε τα ίδια από την Κυβέρνηση Αναστασιάδη- ΔΗΣΥ: μηδενική ανοχή και παραδειγματική τιμωρία. Ελπίζουμε αυτές οι επιθέσεις να μη μείνουν ατιμώρητες. Επιτέλους, η Κυβέρνηση και ο Υπουργός Δικαιοσύνης πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες που τους αναλογούν!

Οφείλουμε να δείξουμε το αύριο στη νέα γενιά μιλώντας της για τα ιστορικά γεγονότα και όχι για ανιστόρητους μύθους.  Να κάνουμε ό, τι είναι δυνατόν για να γραφτεί ο επίλογος του δράματος που εκτυλίσσεται κάθε μέρα στις αίθουσες ταυτοποίησης.

Εμείς δεν θα πάψουμε να αγωνιζόμαστε ώστε οι επόμενες γενιές να ζήσουν σε Κύπρο ειρηνική. Κύπρο που θα έχει σβήσει από το σώμα της το συρματόπλεγμα, τους προσφυγικούς συνοικισμούς και τα δάκρυα για τους αδικαίωτους νεκρούς. Ευχή μας είναι να σταθούμε όλοι στο ύψος των περιστάσεων, με πρώτο τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ο οποίος οφείλει να δείξει συνέπεια, αποφασιστικότητα και προσήλωση στο στρατηγικό μας στόχο.

Η Τεχνική Επιτροπή είναι ένα πρότυπο-ένα παράδειγμα για την Κύπρο που θέλουμε. Την Κύπρο όπου ελληνοκύπριοι και τουρκοκύπριοι θα δουλέψουν μαζί για να επουλώσουν τις πληγές του χθες και με διδάγματα από την ιστορία θα χτίσουν την Κύπρο του αύριο. Σε αυτή την υπόθεση για εμάς οι  καλύτεροι μας σύμμαχοι είναι οι συμπατριώτες μας που παλεύουν για τη δικαίωση του τόπου μας, για την επανένωση και την ειρήνη. Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι που ενώνουν τα χέρια πάνω από τα συρματοπλέγματα γιατί γνωρίζουν ότι μόνο μαζί, ενωμένοι έχουν μέλλον. Σε αυτούς προσβλέπουμε. Μαζί με αυτούς αγωνιζόμαστε και θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε μέχρι την τελική δικαίωση της Κύπρου.