Επικήδειος Χρύσανθου Ζαννέττου, μέλους του Πολιτικού Γραφείου Κ.Ε.ΑΚΕΛ, στην
ταφή των λειψάνων του Αντρέα Πετρή Ματσάγγου
12 Μαρτίου 2016, Λάρνακα
«Από το πρώτο ξάφνιασμα, της ξυπνημένης νιότης, δεν είσαι συ για μάχητες, δεν είσαι συ για το σταυρό, εσύ νοικοκερόπουλο, όχι σκλάβος, όχι σκλάβος ή προδότης». Έτσι όπως ακριβώς πονούσε η Παναγιά στο ποίημα αυτό του Βάρναλη, έτσι πονούν και οι πέτρες, έτσι πονεί και ο λαός μας σήμερα που κηδεύεται μετά από 41 ολόκληρα χρόνια ακόμα ένα θύμα της τουρκικής εισβολής. Ακόμα ένα από τα τέσσερα παλικάρια της Κώμας του Γιαλού. Ο Αντρέας Πετρή Ματσάγγου. Ένας νέος άντρας μόλις 24 χρόνων.
Ο Αντρέας, γεννήθηκε στην Κώμα του Γιαλού στις 16 Ιουνίου 1950 και ήταν ένα από τα εννιά παιδιά του Πετρή και της Ζαχαρούς. Η οικογένεια του Πετρή και της Ζαχαρούς ήταν αν όχι η πιο φτωχή, μια από τις φτωχότερες οικογένειες του χωριού. Ήταν μια οικογένεια που χωρίς υπερβολή, το ψωμί και λίγες ελιές ήταν πολυτέλεια στο τραπέζι της. Είναι μέσα σε αυτές τις συνθήκες υπερβολικής φτώχιας που μεγάλωνε ο Αντρέας και τα αδέλφια του. Είναι αυτές οι συνθήκες που τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει το σχολείο αμέσως μετά την αποφοίτηση του από το Δημοτικό και να μπει στη βιοπάλη πολύ νωρίς, γεγονός που τον ωρίμασε πρόωρα.
Μετά το δημοτικό σχολείο, πάει να μάθει την τέχνη του κτίστη και εργάζεται ως μαθητευόμενος σε γνωστούς μάστρους του χωριού. Τσιράκκι δίπλα στον Ττοφαρή, στον Φάνη, στον Λοΐζο του Μαύρου. Ο Αντρέας ήταν ένα παιδί που μέσα σε λίγα χρόνια μεγάλωσε, ωρίμασε, έζησε, έφτιαξε οικογένεια.
Όταν έφτασε στην ηλικία του στρατεύσιμου, απαλλάσσεται από την υποχρέωση να υπηρετήσει στην Εθνική Φρουρά. Χαρακτηρίζεται ως προστάτης οικογενείας, αφού ο πατέρας του Πετρής Ματσάγγος, σε ένα ατύχημα είχε χάσει το ένα του χέρι, δεν μπορούσε να εργαστεί κανονικά, και άρα το μεροκάματο του Αντρέα ήταν απολύτως απαραίτητο για την εξασφάλιση των προς το ζην για την πολυμελή οικογένεια του Πετρή.
Το 1972, σε ηλικία 22 χρονών, παντρεύεται τη Βασιλική Γιωργαλλή επίσης από την Κώμα του Γιαλού, με την οποία απέκτησαν δύο παιδιά, τη Ζαχαρούλα και τον Γιώργο. Ο Αντρέας ήταν ένας καλός νοικοκύρης. Ένας άνθρωπος τίμιος, καλοσυνάτος, φιλότιμος και εργατικός. Υπήρξε δραστήριο μέλος της Συντεχνίας Κτιστών, Ξυλουργών και Γενικών Εργατών της ΠΕΟ στο χωριό του. Στις ώρες εκτός εργασίας ήταν πάντα πρόθυμος να βοηθήσει εθελοντικά στα κτίσματα, όποιον του ζητούσε βοήθεια στο χωριό. Πάντα αφιλοκερδώς. Έτσι απλά για να βοηθήσει όλους όσους είχαν ανάγκη.
Ο Αντρέας υπήρξε επίσης δραστήριο μέλος των Λαϊκών Οργανώσεων της Κώμας του Γιαλού. Συμμετείχε τόσο στα αθλητικά, όσο και στα καλλιτεχνικά δρώμενα του χωριού. Τερματοφύλακας στην ποδοσφαιρική ομάδα του χωριού, διετέλεσε μέλος του μουσικού σχήματος «Τρίο Κώμα» ως ο ντράμερ της μικρής μπάντας που έπαιζε μουσική στα διάφορά καφενεία και κέντρα του χωριού. Υπήρξε μέλος της θεατρικής ομάδας των Λαϊκών Οργανώσεων, αλλά και γνωστός καλοφωνάρης. Διάφοροι συγχωριανοί του τον θυμούνται να πηγαινοέρχεται από το σπίτι του στο καφενείο τραγουδώντας. Αυτός ήταν ο Αντρέας. Ένας νέος άνθρωπος, έξω καρδιά. Ένας άνθρωπος γεμάτος ζωή.
Ένας από τους πολλούς εκείνης της γενιάς που παρόλες τις δυσκολίες, έκαναν όνειρα. Ένας από τους πολλούς που ενώ οι γονείς τους, τούς μεγάλωναν με χίλιες δυσκολίες, τους προφύλασσαν από τους κινδύνους και τους μάθαιναν με το δικό τους παράδειγμα να κερδίζουν τη ζωή τίμια, να αγαπούν και να βοηθούν τους γύρω τους.
Ένας τέτοιος άνθρωπος ήταν και ο Αντρέας Ματσάγγος. Όμως η ζωή δυστυχώς τα έφερε αλλιώς. Η μεγάλη προδοσία που εκτυλίχθηκε σε βάρος του λαού μας και η εισβολή του Αττίλα τον μαύρο Ιούλη του 74’, τον έφερε μπροστά σ’ ένα από εκείνα τα τεράστια διλήμματα. Να κρυφτεί στα μετόπισθεν ή να πολεμήσει;
Συμπατριώτες, συμπατριώτισσες.
Ας μη κοροϊδευόμαστε μεταξύ μας. Γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά ότι το 1974 δεν έτρεξαν όλοι στην πρώτη γραμμή να πολεμήσουν. Γνωρίζουμε όλοι πολύ καλά πως πολλοί ήταν αυτοί που ενώ κατά την προ-πραξικοπηματική περίοδο παρίσταναν τους υπερ-πατριώτες, μόλις εκδηλώθηκε η εισβολή πήραν τα βουνά προκειμένου να γλυτώσουν τον εαυτό τους. Ο Αντρέας Ματσάγγος αν και μη στρατεύσιμος, αφού δεν είχε υπηρετήσει στην Ε.Φ., έκανε αυτό που τον πρόσταξε η συνείδησή του. Δεν έτρεξε για να κρυφτεί. Δε δείλιασε. Ζήτησε να καταταγεί στο στρατό και να υπερασπιστεί την πατρίδα. Η αντίδραση των συγχωριανών του ήταν καθολική, και με το επιχείρημα της ανυπεράσπιστης οικογένειας, την ποία αποτελούσαν εκτός από τη σύζυγο Βασιλική, δύο πολύ μικρά παιδάκια, κατάφεραν να τον αποτρέψουν από το να καταταγεί στο στρατό. Μόνο και μόνο η πρόθεση του Αντρέα ως μη στρατεύσιμος να πάει και να δηλώσει την επιθυμία του να καταταγεί, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί διαφορετικά, παρά ως πράξη ανδρείας και ύψιστου πατριωτισμού. Γι’ αυτό, για όλους εμάς, ο Αντρέας Ματσάγγος είναι και θα παραμείνει αιώνια ένας από τους γενναίους της Κώμας του Γιαλού, ένας από τους πραγματικούς ήρωες αυτού του βασανισμένου τόπου.
Λίγες μέρες μετά την εκδήλωση της 2ης φάσης της εισβολής, και συγκεκριμένα στις 17 Αυγούστου, τα στρατεύματα του Αττίλα με τεθωρακισμένα άρματα μάχης, προελαύνουν μέσα από την Κώμα του Γιαλού. Δεν παρέμειναν στο χωριό. Συνέχισαν την πορεία τους για κατάληψη της Καρπασίας. Σε 1-2 μέρες επιστρέφουν στην Κώμα του Γιαλού και καλούν όλους τους κατοίκους του χωριού να συγκεντρωθούν στην εκκλησία. Μετά από την καταμέτρηση των κατοίκων οι οποίοι ήταν πλέων αιχμάλωτοι του τουρκικού στρατού, καλούν τα γυναικόπαιδα να αποχωρήσουν και να μεταβούν πίσω στα σπίτια τους. Κρατούν υπό αιχμαλωσία όλους τους άντρες μέσα στο καφενείο. Εκεί διανυκτερεύουν όλοι. Την επόμενη μέρα, οι τούρκοι στρατιώτες, μαθαίνουν για τις εκτελέσεις τουρκοκυπρίων από άφρονες ε/κ φασίστες, στελέχη της ΕΟΚΑ Β’, στα τ/κ χωριά της Αμμοχώστου Μάραθα, Σανταλάρη και Αλόα. Ως αντίποινα για την εκτέλεση 126 αμάχων ηλικιωμένων και γυναικόπαιδων σε αυτά τα τρία τ/κ χωριά, συλλαμβάνουν τέσσερις από τους άντρες που βρίσκονταν στο καφενείο, τους βάζουν μέσα σε ένα αυτοκίνητο και τους οδηγούν έξω από το χωριό. Έκτοτε τα ίχνη τους είχαν χαθεί. Ήταν ο Κυριάκος του Ψαρά, ο Λοΐζος Καραφύλλη, ο Αντρέας Μιχαήλ Τσιακκούρμας και ο Αντρέας Ματσάγγος.
Μετά την ανεύρεση του ομαδικού τάφου τον Μάρτιο του 2015 στον οποίο κατέληξαν μαζί τα τέσσερα παλικάρια της Κώμας του Γιαλού, έγινε γνωστή και η συνέχεια της ιστορίας της εξαφάνισης τους, εκείνη την αποφράδα μέρα του Αυγούστου του 1974. Οι τούρκοι τους οδήγησαν κοντά στο παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται στην είσοδο του χωριού, τους εκτέλεσαν εν ψυχρώ και τους έθαψαν όλους μαζί στον ίδιο τάφο. Και ενώ οι οικογένειές τους περίμεναν καρτερικά για 41 χρόνια να μάθουν τι απέγιναν τα τέσσερα παλικάρια, αυτοί παρέμειναν εκεί, αγκαλιασμένοι στο θάνατο. Αγκαλιασμένοι για 41 χρόνια στον ίδιο τάφο. Όλοι τους ανευρέθηκαν με σφαίρες στην λεκάνη, στον ώμο και στο κεφάλι και ταυτοποιήθηκαν με την μέθοδο του DNA.
Ο Αντρέας Ματσάγγος, μαζί με τους άλλους τρείς συγχωριανούς του, αναπαύονται πλέον στο πάνθεο των ηρώων της Κύπρου. Αυτών που θυσίασαν ό,τι πιο πολύτιμο είχαν, την ίδια τη ζωή τους, στον αγώνα για να σωθεί αυτός ο τόπος. Στον αγώνα, που ήταν εξ ορισμού άνισος, αλλά και εξ υπαρχής προδομένος.
Συμπατριώτες, συμπατριώτισσες.
Το στοίχημα για εμάς σήμερα είναι να μην πάει η θυσία του Αντρέα και όλων των άλλων ηρώων της Κύπρου, χαμένη. Ο Αντρέας όπως και τόσοι άλλοι πολέμησαν για να μην βρεθεί η Κύπρος σκλαβωμένη. Παρά το τόσο αίμα, παρά τις τόσες θυσίες, παρά τον πόνο που σκέπασε την Κύπρο και τα αμέτρητα δάκρυα που δεν στέγνωσαν ακόμα, η πατρίδα μας στενάζει κάτω από τα συρματοπλέγματα του διαχωρισμού. Έχουμε χρέος σε αυτούς που χάθηκαν και καθήκον προς αυτούς που θα έρθουν να επανενώσουμε τον τόπο μας.
Το χρέος και το καθήκον είναι που ωθούν εμάς τουλάχιστον, ως ΑΚΕΛ, να στηρίζουμε με συνέπεια το στρατηγικό στόχο για επανένωση της Κύπρου στη βάση μιας δικοινοτικής, διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα όπως αυτή καθορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας. Επανένωση με λύση που θα προνοεί τη μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας και θα οδηγεί σε ενωμένο κράτος με μία κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα και μια ιθαγένεια. Θα διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις βασικές ελευθερίες όλων των Κυπρίων. Λύση που να βασίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ, στις Συμφωνίες Υψηλού Επιπέδου, το Διεθνές και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο. Λύση που να αποστρατιωτικοποιεί την Κύπρο και να αποκλείει τα όποια δικαιώματα επέμβασης από ξένες δυνάμεις. Λύση που να επανενώνει το έδαφος, το λαό, τους θεσμούς και την οικονομία. Λύση που θα λυτρώνει τους πρόσφυγες, τους εγκλωβισμένους, τους παθόντες. Λύση, που θα απαλύνει τον πόνο των συγγενών των πεσόντων της εισβολής. Η δικαίωση της Κύπρου, θα είναι δικαίωση των θυσιών που έγιναν για να σωθεί τούτος ο δύσμοιρος τόπος. Θα είναι δικαίωση όλων αυτών που άδικα χάθηκαν για εγκλήματα άλλων, όπως ο Αντρέας Ματσάγγος.
Για εμάς η δίκαιη, υπό τις περιστάσεις, λύση του Κυπριακού είναι στόχος αμετάθετος. Γι’ αυτό και παρά τις όποιες διαφωνίες μας με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη, στηρίζουμε τη διαπραγματευτική διαδικασία. Τη στηρίζουμε νοουμένου ότι ο Πρόεδρος θα ακολουθήσει την πολιτική αρχών που έχει συμφωνηθεί σε επίπεδο Εθνικού Συμβουλίου, με συνέπεια και δίχως παλινδρομήσεις. Τη στηρίζουμε νοουμένου ότι ο Πρόεδρος θα διαπραγματευτεί με σοβαρότητα και προσήλωση σε αρχές ώστε να θέσει ενώπιον του λαού μια συμφωνημένη, δίκαιη, λειτουργική και βιώσιμη λύση.
Συμπατριώτες, συμπατριώτισσες.
Η κηδεία του Αντρέα για ακόμα μια φορά υπενθυμίζει σε όλους μας, λαό και ηγεσία, την υποχρέωση και το τεράστιο χρέος που έχουμε σήμερα όλοι εμείς έναντι στους ήρωες που υπερασπίστηκαν τη δημοκρατία και την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου. Τους χρωστάμε τη δικαίωση. Τους χρωστάμε να παραδώσουμε στις επόμενες γενιές μια ειρηνική και ευημερούσα Κύπρο. Εμείς ως ΑΚΕΛ, θα συνεχίσουμε να αφιερώνουμε όλες μας τις δυνάμεις για να ξημερώσει η μέρα που η επανενωμένη ομοσπονδιακή Κύπρος θα είναι φάρος και παράδειγμα για όλο τον κόσμο. Θα είναι σύγχρονο πρότυπο αρμονικής συμβίωσης δύο κοινοτήτων διαφορετικής εθνικότητας που θα συνδιαχειρίζονται το κοινό τους κράτος.
Αυτή θα είναι και η καλύτερη τιμή στη θυσία και στη μνήμη του Αντρέα. Αυτή θα είναι και η δικαίωση του φόρου αίματος που πλήρωσαν χιλιάδες νέοι όπως τον Αντρέα για τη λευτεριά της πατρίδας μας. Αυτή θα είναι η εξόφληση του χρέους μας. Αυτό θα είναι το καλύτερο μνημόσυνο για όλους αυτούς τους ήρωες, όπως τον Αντρέα Ματσάγγο.
Αγαπητή κυρία Βασιλική, αγαπητά παιδιά του ήρωα Ζαχαρούλα και Γιώργο, αδέλφια του ήρωα, εκφράζω εκ μέρους της ηγεσίας του ΑΚΕΛ τα θερμά μας συλλυπητήρια. Αν και πραγματικά αισθάνομαι ότι η σημερινή μέρα για σας δεν πρέπει να είναι μέρα λύπης αλλά μέρα ύψιστης υπερηφάνειας.
Παράλληλα, επιτρέψτε μου να εκφράσω το θαυμασμό μας για το κουράγιο σας όλα αυτά τα χρόνια αναμένοντας με αγωνία και άγχος νέα για την τύχη του αγαπημένου σας Αντρέα. Θαυμασμό και υπόκλιση στις τραγικές φιγούρες του πατέρα και της μάνας, αλλά και της αδελφής Χρυστάλλας, που έφυγαν από τη ζωή, με ανεκπλήρωτο τον πόθο να μάθουν το τέλος της τραγικής ιστορίας του Αντρέα.
Τον ίδιο θαυμασμό εκφράζουμε για όλες τις οικογένειες και συγγενείς των αγνοουμένων μας. Συμμεριζόμαστε τον πόνο και την αγωνία τους και τους διαβεβαιώνουμε ότι θα συνεχίσουμε να στεκόμαστε δίπλα τους στον αγώνα για διακρίβωση της τύχης ενός εκάστου των αγνοουμένων μας. Έχουν δικαίωμα να ξέρουν. Η Τουρκία οφείλει να σεβαστεί πλήρως τις αποφάσεις Ευρωπαϊκών θεσμών και δικαστηρίων και να συνεργαστεί για να διακριβωθεί η τύχη των αγνοουμένων μας. Αυτό αποτελεί θέμα καθαρά ανθρωπιστικό και έτσι πρέπει να προσεγγίζεται από όλους.
Αγαπημένε μας Αντρέα,
Να πας στο καλό. Ευχόμαστε σύντομα η Κύπρος να απελευθερωθεί και τα οστά σου να ταφούν στην ελεύθερη Κώμα του Γιαλού. Εκεί που έζησες, εκεί που έφτιαξες την οικογένειά σου. Εκεί που ήθελες να υλοποιήσεις τα όνειρά σου, αλλά δυστυχώς η προδοσία και ο Αττίλας σου επιφύλασσαν ένα τραγικό και πρόωρο τέλος, που δεν σου άξιζε.
Αιωνία ας είναι η μνήμη σου!
Τιμή και δόξα στον αδικοχαμένο ήρωα της Κύπρου, Αντρέα Ματσάγγο!
