Ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας στο Συνέδριο του Economist

Ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας στο Συνέδριο του Economist με θέμα: “Europe: On the m end? C yprus : The metamorphosis ?”

Είναι με ιδιαίτερη χαρά που βρίσκομαι σήμερα εδώ για να χαιρετίσω τις εργασίες του 11ου Συνεδρίου του Economist στην Κύπρο.

Θα ήθελα να ευχαριστήσω και να συγχαρώ τους διοργανωτές για μια διοργάνωση που για 11 ^η χρονιά σημειώνει αυτή την πρωτόγνωρη επιτυχία.

Η χρονική αυτή συγκυρία συμπίπτει με μια πολύ σημαντική εξέλιξη για την κυπριακή οικονομία. Την περασμένη μόλις εβδομάδα η Κύπρος, εκμεταλλευόμενη τις σταθερές συνθήκες στις αγορές και τις πρόσφατες αναβαθμίσεις από τους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης S&P’s και Fitch, προχώρησε στην έκδοση νέου δεκαετούς ομολόγου με επιτόκιο 4,25%. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σε συσχετισμό με τα ευρωπαϊκά δεδομένα θεωρείται υψηλό το επιτόκιο. Όμως, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη την ίδια ώρα ότι πρόκειται για το χαμηλότερο επιτόκιο που εξασφάλισε ποτέ η Κυπριακή Δημοκρατία για δεκαετές ομόλογο.

Η τελευταία επιτυχία της έκδοσης δανεισμού είναι αποτέλεσμα της ισχυρής δέσμευσης που επέδειξε η Κυβέρνηση υλοποιώντας ένα φιλόδοξο οικονομικό πρόγραμμα.

Οι επτά θετικές αξιολογήσεις του προγράμματος επέτρεψαν τη συμμετοχή της Κύπρου στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, γεγονός που συνέβαλε στην αποκλιμάκωση των επιτοκίων δανεισμού μας.

Η έκδοση αυτή αντικατοπτρίζει με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο την ψήφο εμπιστοσύνης της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας στην οικονομική ανάκαμψη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ταυτόχρονα, επιβεβαιώνει την αποκατάσταση της αξιοπιστίας της οικονομίας της χώρας μας που θα επιτρέψει μια ομαλή και επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος οικονομικής στήριξης στους επόμενους μήνες.

Επιτρέψτε μου να ανατρέξω δυόμιση περίπου χρόνια πίσω, όταν αναλάβαμε τη διακυβέρνηση τον Μάρτιο του 2013, με ένα τραπεζικό σύστημα υπό κατάρρευση, με τα δημόσια οικονομικά εξαθλιωμένα, την οικονομία σε ύφεση και τη χώρα εκτός αγορών και χωρίς πρόγραμμα στήριξης.

Για να αποφύγουμε την οικονομική χρεωκοπία της χώρας, και λαμβάνοντας υπόψη ότι η δεύτερη μεγαλύτερη συστημική τράπεζα είχε ήδη φτάσει στο σημείο χωρίς επιστροφή, έπρεπε να εφαρμόσουμε μια άνευ προηγουμένου απόφαση του Eurogroup, η οποία περιελάμβανε σημαντική απομείωση των τραπεζικών καταθέσεων.

Η Κυβέρνηση δεν είχε άλλη επιλογή παρά να προχωρήσει στην αποδοχή ενός πραγματικά επώδυνου προγράμματος στήριξης, αλλά και με συνέπεια να υλοποιήσει τις πρόνοιες του.

Ως αποτέλεσμα, τα τελευταία χρόνια αναγκαστήκαμε να λάβουμε οδυνηρές αποφάσεις. Χάρη στη μεγάλη υπομονή και τη σκληρή δουλειά του λαού μας, αλλά και την υπευθυνότητα που επέδειξαν τα πολιτικά κόμματα μπορώ σήμερα να πω με σιγουριά ότι η Κύπρος εισέρχεται σε μια νέα εποχή. Μια εποχή ανάπτυξης και ευημερίας.

Η σκληρή δουλειά και η κοινή προσπάθεια του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα οδήγησαν μια οικονομία που βρισκόταν σε αδιέξοδο προς τη σταθερότητα, με προοπτική και επιτυχία.

Τα αποτελέσματα είναι ήδη ορατά. Μόλις την περασμένη βδομάδα, όπως έχω προαναφέρει, ο Οίκος Αξιολόγησης Fitch Ratings αναβάθμισε το αξιόχρεο της Κύπρου κατά δύο βαθμίδες, με θετική προοπτική.

Στην έκθεση του, ο Οίκος επισημαίνει τις θετικές δημοσιονομικές επιδόσεις που έχουν υπερκαλύψει κατά πολύ τους προβλεπόμενους στόχους, αλλά και την επιστροφή της οικονομίας στην ανάπτυξη μετά από σχεδόν τέσσερα χρόνια ύφεσης.

Μιας ανάπτυξης πολύ ισχυρότερης από ό,τι είχε αρχικά προβλεφθεί και που αναμένεται να διατηρηθεί. Αυτή η εξέλιξη αναμένεται να υποβοηθήσει και τις προσπάθειες που καταβάλλονται για αντιμετώπιση του μεγάλου προβλήματος της ανεργίας, ενός από τα σοβαρότερα προβλήματα το οποίο παραμένει και το οποίο χρειάζεται χρόνο και συνεχή συστηματική προσπάθεια για να αποκλιμακωθεί. Αυτό που κατά κύριο λόγο χρειάζεται είναι οι επενδύσεις, η ροή φρέσκου χρήματος για να δημιουργηθούν νέες θέσεις δουλειάς.

Αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό πως και εδώ τα τελευταία στοιχεία δείχνουν πως υπάρχει βελτίωση. Η ανεργία στην Κύπρο, αν και εξακολουθεί να βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, εντούτοις, άρχισε τους τελευταίους μήνες, πέραν της σταθεροποίησης, την καθοδική πορεία.

Ουσιαστικά είναι και τα όσα έχουν επιτευχθεί στο χρηματοπιστωτικό μας σύστημα. Οι τράπεζες έχουν αναδιαρθρωθεί και ανακεφαλαιοποιηθεί μέσω ιδιωτικών κεφαλαίων κατά κύριο λόγο από ξένους επενδυτές, με επαναπροσανατολισμό των εργασιών τους στη βάση μιας συνετής προσέγγισης βάσει κινδύνου για τον δανεισμό, ενώ διαθέτουν σήμερα επαρκή κεφάλαια.

Μπορώ να πω ότι η αξιοπιστία και η σταθερότητα έχουν ανακτηθεί. Όλοι οι περιορισμοί και οι έλεγχοι στη διακίνηση κεφαλαίων που εφαρμόστηκαν τον Μάρτιο του 2013 καταργήθηκαν δύο χρόνια μετά, αρκετά νωρίτερα από ό,τι ανέμεναν και οι πιο αισιόδοξοι οικονομολόγοι.

Είναι προφανές πως ο τραπεζικός τομέας έχει και άλλες προκλήσεις να αντιμετωπίσει. Η μεγαλύτερη αφορά την αναδιάρθρωση ενός σημαντικού μέρους των μη-εξυπηρετούμενων δανείων, κάτι που θα βελτιώσει ταυτόχρονα και την ικανότητα των τραπεζών να παρέχουν νέες πιστώσεις στην οικονομία.

Ωστόσο, είναι σημαντικό το γεγονός ότι υφίστανται εδώ και μερικούς μήνες τα νέα εργαλεία με τις νέες νομοθεσίες και τις νέες οδηγίες της Κεντρικής Τράπεζας που υποβοηθούν τη διαδικασία αναδιάρθρωσης και θα πρέπει να αξιοποιηθούν προς την αντιμετώπιση του υψηλού αριθμού των μη εξυπηρετούμενων δανείων στο τραπεζικό σύστημα.

Η ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας, καθώς και η σταθεροποίηση του τομέα των κατασκευών αναμένεται να υποβοηθήσει σημαντικά τον τραπεζικό τομέα σε αυτή την προσπάθεια, καθώς όσο η κυπριακή οικονομία θα ανακάμπτει τόσο θα ενισχύεται και η δυνατότητα των δανειοληπτών για εξυπηρέτηση των δανείων τους.

Παράλληλα με τις προσπάθειες εξυγίανσης των δημόσιων οικονομικών και της αποκατάστασης της αξιοπιστίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος, σημαντικός αριθμός διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων είτε έχουν ολοκληρωθεί είτε βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο υλοποίησης. Σε αυτές περιλαμβάνονται:

• η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας,
• η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος,
• η μεταρρύθμιση του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, περιλαμβανομένου του εξορθολογισμού του αριθμού των δημόσιων ωφελημάτων και της καλύτερης στόχευσης, που να διασφαλίζει ένα ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα για όλους όσοι έχουν πραγματικά ανάγκη,
• η μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης,
• η φορολογική μεταρρύθμιση.

Έχουν ήδη αρχίσει και άλλες κρίσιμες μεταρρυθμίσεις που ενισχύουν την ανάπτυξη, περιλαμβανομένου ενός φιλόδοξου προγράμματος αποκρατικοποιήσεων.

Οι μεταρρυθμίσεις αυτές αντιμετωπίζουν μια σειρά αδυναμιών της κυπριακής οικονομίας, αλλά κυρίως συμβάλλουν στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, στη μείωση της γραφειοκρατίας και στην αύξηση του δυνητικού ρυθμού ανάπτυξης της οικονομίας σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα.

Είναι η υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων αυτών που αναμένεται να θέσει ακόμα πιο στέρεα τις βάσεις για τη δημιουργία βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα και θα θέσει το κατάλληλο και ολοκληρωμένο πλαίσιο για την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων στους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας.

Μετά την αποκατάσταση της αξιοπιστίας του κράτους και του χρηματοπιστωτικού μας συστήματος, μια εκ των κυριοτέρων προτεραιοτήτων της Κυβέρνησης μου είναι η προσέλκυση επενδύσεων.

Δεδομένου του καταλυτικού ρόλου που διαδραματίζουν οι ξένες επενδύσεις για την οικονομική ανάπτυξη και ευημερία ενός λαού, εστιάζουμε στην προσέλκυση εκείνων των επενδύσεων από το εξωτερικό που θα τονώσουν την οικονομική δραστηριότητα, θα δημιουργήσουν θέσεις εργασίας και σταδιακά θα οδηγήσουν και στην αντιμετώπιση του μεγάλου προβλήματος της ανεργίας.

Με την εισαγωγή αποφασιστικών και αποτελεσματικών διαρθρωτικών αλλαγών, αλλά και με τις σημαντικές μειώσεις που επιτεύχθηκαν στις δαπάνες και τα λειτουργικά έξοδα, η Κύπρος έχει ήδη κατορθώσει να βελτιώσει τη θέση της ως ανταγωνιστικός προορισμός.

Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, η Κύπρος έχει ανεβεί κατά 13 θέσεις στις μετρήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας όσον αφορά το επιχειρηματικό περιβάλλον, ενώ βρίσκεται ανάμεσα στις δέκα χώρες που έχουν πραγματοποιήσει τη μεγαλύτερη πρόοδο στην προσέλκυση επενδύσεων.

Η Κυβέρνηση εφαρμόζει μια σειρά μέτρων που περιλαμβάνουν την απλοποίηση των διαδικασιών για την ταχύτερη αδειοδότηση των επενδυτικών έργων και της λειτουργίας των επιχειρήσεων, καθώς και την ταχύτερη χορήγηση αδειών παραμονής σε ξένους επενδυτές.

Επιπλέον, πιο πρόσφατα έχουμε λάβει μια σειρά αποφάσεις που εκσυγχρονίζουν το φορολογικό πλαίσιο, το καθιστούν πιο δίκαιο και πιο ανταγωνιστικό και, το σημαντικότερο, περιορίζουν στοχευμένα το φορολογικό βάρος προσφέροντας κίνητρα για οικονομική δραστηριότητα.

Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός πως υπάρχουν προοπτικές ανάπτυξης στην πλειοψηφία των τομέων οικονομικής δραστηριότητας της Κύπρου. Ιδιαίτερα σήμερα, η ανακάλυψη αποθεμάτων φυσικού αερίου εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κύπρου δημιουργεί εξαιρετικές προοπτικές επενδύσεων στον τομέα της ενέργειας και των παράπλευρων υπηρεσιών και βιομηχανιών.

Η αναδυόμενη βιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου που θα δημιουργηθεί αναμένεται να δώσει σημαντική ώθηση στην οικονομία μας αποτελώντας την αιχμή του δόρατος για σημαντική ανάπτυξη με σημαντικές έμμεσες θετικές επιδράσεις και σε αρκετούς συναφείς τομείς οικονομικής δραστηριότητας.

Οι προσπάθειές μας αποδίδουν καρπούς: η Κύπρος έχει και επισήμως εξέλθει από την ύφεση, καταγράφοντας ανάπτυξη και το κράτος μπορεί να απευθύνεται για δανεισμό στις διεθνείς αγορές.

Μπορώ σήμερα με βεβαιότητα να αναφέρω πως η Κύπρος προσφέρεται σαν μια επιτυχημένη ιστορία οικονομικής μεταρρύθμισης.

Με αυτά που λέγω δεν παραγνωρίζω τα υφιστάμενα προβλήματα. Υπάρχει δρόμος που πρέπει να διανυθεί υπάρχει ακόμα η ανάγκη να παραμείνουμε συνεπείς και αυστηροί στις δημοσιονομικές μας πολιτικές, αλλά και ευρύτερα στα μέτρα που έχουμε υιοθετήσει προκειμένου να πετύχουμε τη σταθερότητα και την προοπτική.

Να μου επιτρέψετε στο σημείο αυτό να παρουσιάσω μια πιο σφαιρική εικόνα των πραγμάτων. Η περίπτωση της Κύπρου αποτελεί μέρος της ευρύτερης κρίσης στην ΕΕ.

Αυτή η κρίση επέφερε αρνητικές επιπτώσεις στη διαδικασία ολοκλήρωσης της Ευρώπης, με συνέπειες ακόμη και στις σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.

Βεβαίως, είναι αρκετά ενθαρρυντικό το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έχουν ληφθεί αποφασιστικά μέτρα από μέρους των εθνικών Κυβερνήσεων και των ευρωπαϊκών Θεσμικών Οργάνων, προκειμένου να σταθεροποιήσουν τις ευρωπαϊκές οικονομίες και να διορθώσουν τις δομικές ελλείψεις του συστήματος οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωζώνης και της ΕΕ.

Η Κύπρος έχει καταβάλει μεγάλο τίμημα σαν αποτέλεσμα όχι μόνο των δικών της λανθασμένων πολιτικών, αλλά και των αδυναμιών της οικονομικής διακυβέρνησης και εποπτείας της ευρωζώνης και ευρύτερα της ΕΕ.

Αυτός είναι ο λόγος που έχουμε υποστηρίξει και θα συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε ενεργά αυτές τις μεταρρυθμίσεις στο επίπεδο της ΕΕ, παραμένοντας εποικοδομητικός εταίρος στον πυρήνα της ΕΕ και της Ευρωζώνης.

Η Κύπρος βρίσκεται μπροστά σε προκλήσεις και καλείται με αποφασιστικότητα να αντιμετωπίσει όλα τα μεγάλα στρατηγικά ζητήματα του μέλλοντος.

Τα αποθέματα φυσικού αερίου που ανακαλύφθηκαν εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μας, αλλά και στις γειτονικές μας χώρες, έχουν τη δυνατότητα να μετατρέψουν τη χώρα μας σε σημαντικό διεθνή ενεργειακό κόμβο. Για αυτό τον λόγο ακολουθούμε μια ολοκληρωμένη περιφερειακή προσέγγιση στην εξωτερική πολιτική μας.

Είναι της απολύτου πεποιθήσεως μου ότι μόνο με τη βελτίωση των σχέσεών μας με το σύνολο των γειτονικών κρατών θα μας επιτραπεί να αξιοποιήσουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα σε φυσικούς πόρους, στοιχεία με τα οποία έχει ευλογηθεί η περιοχή μας.

Γι’ αυτό θα συνεχίσουμε να κτίζουμε γέφυρες, ενώ ταυτόχρονα θα εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειες για επανένωση της χώρας μας. Σε αυτό το πλαίσιο διαπραγματευόμαστε σήμερα με τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας.

Αναγνωρίζουμε πλήρως τις προκλήσεις και τις δυσκολίες που βρίσκονται μπροστά μας, αλλά είναι για αυτές που καλούμαστε να δείξουμε την αποφασιστικότητα και την ηγετικότητα μας να αντιμετωπίσουμε πραγματικότητες που δημιούργησαν και δημιουργούν προβλήματα, για να μπορέσουμε επιτέλους με όραμα το μέλλον να κτίσουμε αυτό που ο λαός αναμένει από εμάς: συνθήκες ειρήνης και ευημερίας, δημιουργίας ενός κράτους σύγχρονου και απόλυτα εναρμονισμένου, ως κράτος μέλος της ΕΕ, με τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες. Και ποσώς δεν διαφωνώ με τον Πρόεδρο Μάρτιν Σουλτς στα όσα ανέφερε στο μήνυμα του στο Συνέριο ότι, οι προκλήσεις είναι μπροστά μας. Μπροστά σε Ελληνοκύπριους αλλά και Τουρκοκύπριους ηγέτες. Και έχω την εντύπωση ότι μέσα από την εντατική διαβούλευση που γίνεται, σε ένα κλίμα που, θέλω να πιστεύω, δημιουργεί τις συνθήκες συναντίληψης των ανησυχιών της κάθε μιας εκ των δύο κοινοτήτων, θα επιτραπεί έτσι ώστε να δημιουργήσουμε τις απαραίτητες προοπτικές ώστε κάποια στιγμή επιτέλους να πούμε ότι έχουμε προοπτική, έχουμε ελπίδα, μπορούμε να ελπίζουμε για ένα σταθερό και σίγουρο μέλλον.

   

Ωστόσο η ευθύνη μας απέναντι στους πολίτες είναι να κάνουμε το καλύτερο δυνατό για να πετύχει η διαδικασία των συνομιλιών, διότι η λύση μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την οικονομική ανάπτυξη τις επόμενες δεκαετίες, με τεράστια δυνητικά οφέλη στους σημαντικότερους τομείς της οικονομίας.

Για μένα, η λύση του κυπριακού προβλήματος είναι η πιο σημαντική αναπτυξιακή μεταρρύθμιση που μπορούμε να επιτύχουμε. Μια ευρωπαϊκή λύση θα ωφελήσει την Κύπρο, την Ευρώπη και την Τουρκία και τους γείτονες μας. Η Τουρκία θα πρέπει, και θέλω να ελπίζω, να αναγνωρίσει την προοπτική και την πραγματικότητα, και να συμβάλει στις προσπάθειες που καταβάλλουμε στην Κύπρο για εξεύρεση μιας διαρκούς και βιώσιμης λύσης.

Τα μέχρι στιγμής θετικά αποτελέσματα δεν θα πρέπει να μας εφησυχάσουν.

Έχουμε περισσότερο από ένα κυβερνητικό πρόγραμμα να εφαρμόσουμε. Το δικό μας όραμα είναι να μετατρέψουμε την Κύπρο σε μια χώρα ευκαιριών και ευημερίας αξιοποιώντας πλήρως το δυναμικό της, προς όφελος του συνόλου του λαού της.

______________