Γραπτή δήλωση του Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως κ. Ιωνά Νικολάου

Γραπτή δήλωση του Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως κ. Ιωνά Νικολάου

για τα μέτρα που λαμβάνονται προς την κατεύθυνση του εκσυγχρονισμού των Δικαστηρίων και για σκοπούς ταχείας απονομής της δικαιοσύνης

Ο εκσυγχρονισμός των κυπριακών δικαστηρίων, σε στενή συνεργασία με τα Δικαστήρια, τη Νομική Υπηρεσία και τον Δικηγορικό Σύλλογο, έχει ήδη ξεκινήσει με ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και μέτρα που θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση του αριθμού των υποθέσεων που κατακλύζουν τα δικαστήρια και θα επιταχύνουν τη διαδικασία εκδίκασης των υποθέσεων.

Για πρώτη φορά καθιερώθηκαν τακτικές συναντήσεις της Εκτελεστικής και Δικαστικής εξουσίας με τη συμμετοχή του Γενικού Εισαγγελέα και του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, με κύριους άξονες τον εκσυγχρονισμό και τη μηχανογράφηση των δικαστηρίων, τον εκσυγχρονισμό των δικαστικών δομών και των δικαστικών διαδικασιών, τη βελτίωση του χρόνου απονομής της δικαιοσύνης και των προσφερόμενων υπηρεσιών, η οποία για χρόνια αφέθηκε στη τύχη της με αποτέλεσμα να κινδυνεύει με κατάρρευση. Στα πλαίσια αυτά, ως Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, έχουμε τάξει τις ακόλουθες συγκεκριμένες προτεραιότητες:

Για τον εκσυγχρονισμό και τη μηχανογράφηση των δικαστηρίων προχωρήσαμε σε:

● Επέκταση του συστήματος στενοτύπισης σε όλα τα δικαστήρια. Πέραν από την αύξηση του αριθμού των μηχανών στενοτύπισης από 5 σε 15, με τις οποίες έχουν καλυφθεί πλήρως οι ανάγκες των κακουργιοδικείων και των ακροάσεων αριθμού επαρχιακών δικαστηρίων, στοχεύουμε στην εξασφάλιση επαρκή αριθμού μηχανών στενοτύπισης για όλα τα Δικαστήρια τόσο σε πρώτο όσο και σε δεύτερο βαθμό. Για το σκοπό αυτό έχει προκηρυχθεί διεθνής διαγωνισμόw, ώστε να εξασφαλιστεί στρατηγικός επενδυτής για παροχή των υπηρεσιών για χρονική περίοδο έξι ετών, με δικαίωμα το σύστημα να αποκτηθεί από τη Δημοκρατία προς εξυπηρέτηση όλων των αναγκών των δικαστηρίων, της Βουλής των Αντιπροσώπων και του Υπουργικού Συμβουλίου. Ο διαγωνισμός διασφαλίζει την εξασφάλιση των παρεχομένων υπηρεσιών με πιο συμφέρουσα προσφορά από ό,τι αυτή προσφέρεται σήμερα στα δικαστήρια και αναμένεται να κατακυρωθεί τον προσεχή Μάιο.

● Σε μηχανογράφηση των δικαστηρίων και εφαρμογή συστήματος ηλεκτρονικής δικαιοσύνης. Με σκοπό τον εκσυγχρονισμό της δικαστικής διαδικασίας, την εξοικονόμηση χρόνου και την καλύτερη διαχείριση των υποθέσεων προωθείται η εφαρμογή της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, η οποία θα επιτρέψει την άμεση αναθεώρηση και εκσυγχρονισμό των διαδικασιών που ακολουθούνται στα δικαστήρια.  Μέχρι το τέλος του Μαρτίου 2015 ολοκληρώνεται η προετοιμασία των όρων και θα γίνει προκήρυξη του διαγωνισμού για την επιλογή Στρατηγικού Συνεργάτη, ο οποίος θα αναλάβει να παρέχει τις αναγκαίες υπηρεσίες η-δικαιοσύνης, έργο το οποίο αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός 25 μηνών.

Συνοπτικά, προωθείται η προμήθεια ενός διαδικτυακού συστήματος το οποίο θα παρέχει ηλεκτρονικές υπηρεσίες προς τα δικαστήρια, τους δικηγόρους, τη Νομική Υπηρεσία της Δημοκρατίας, την Αστυνομία ή/και άλλους κυβερνητικούς οργανισμούς, καθώς και τον ιδιωτικό τομέα. Για το σκοπό αυτό, έχει εξασφαλιστεί η χρηματοδότηση της υλοποίησης του υπό αναφορά Συστήματος συνολικής δαπάνης 8.5 εκατ. ευρώ, μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΠΤΑ), (80% χρηματοδότηση από Ε.Ε.) – (20% εθνική χρηματοδότηση) και προωθείται η υποβολή πρότασης για εξασφάλιση χρηματοδότησης για σκοπούς εκπαίδευσης όλων των χρηστών του πιο πάνω συστήματος, αίτημα το οποίο έχουμε συζητήσει με την Επίτροπο Δικαιοσύνης της ΕΕ.

Για σκοπούς εκσυγχρονισμού των δικαστικών δομών προχωρήσαμε:

● Στη σύσταση Διοικητικού Δικαστηρίου, το οποίο θα αναλάβει την εκδίκαση των προσόντων που καταχωρούνται δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος με στόχο την βελτίωση του χρόνου εκδίκασης των προσφυγών και του χρόνου εκδίκασης των εφέσεων στο Ανώτατο Δικαστήριο, καθώς επίσης την περαιτέρω ανάπτυξη της διοικητικής δικαιοσύνης. Για το σκοπό αυτό έχουν υποβληθεί στην Βουλή των Αντιπροσώπων τρία νομοσχέδια, τα οποία αν και αναμενόταν να εγκριθούν πριν το καλοκαίρι του 2014, μετά από διαβούλευση με τα κόμματα αναμένεται ότι θα εγκριθούν τις επόμενες μέρες.

● Στην προώθηση της Κύπρου ως Κέντρο Παροχής Υπηρεσιών και Κέντρου Διεθνών Διαιτησιών Σε αυτό το πλαίσιο: (α) Προωθείται σε συνεργασία με την δικαστική εξουσία, η δημιουργία δικαστικής δικαιοδοσίας επίλυσης Εμπορικών Διαφορών για ταχύτερη εκδίκαση των εμπορικών υποθέσεων μεγάλης κλίμακας. Σχετική μελέτη αναμένεται να συζητηθεί στα πλαίσια των συναντήσεων του Υπουργού με τα μέλη του Ανωτάτου Δικαστηρίου. (β) Ενδυνάμωση του νομοθετικού πλαισίου διεθνών διαιτησιών για επίλυση εμπορικών διαφορών. Έχει ήδη συμπληρωθεί η επεξεργασία του σχετικού νομοθετικού πλαισίου και προωθήθηκε στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο.   

● Στον καθορισμό δικαστικής διαδικασίας επίλυσης μικροδιαφορών, όπου με την έκδοση σχετικού Διαδικαστικού Κανονισμού από το Ανώτατο Δικαστήριο έχει ρυθμιστεί διαδικασία ταχείας εκδίκασης των αστικών υποθέσεων μέχρι €3000, η οποία αναμένεται να μειώσει σημαντικά το χρόνο εκδίκασης σε μεγάλο αριθμό υποθέσεων που υπολογίζεται ότι αυτές υπερβαίνουν το 1/3 των αστικών υποθέσεων που εκκρεμούν στα δικαστήρια μας.

● Στη Σύσταση Δικαστηρίου Ανηλίκων. Για σκοπούς καλύτερης αντιμετώπισης των φαινομένων νεανικής παραβατικότητας προωθείται ο εκσυγχρονισμός του νομοθετικού πλαισίου και η εγκαθίδρυση ενός συστήματος ποινικής δικαιοσύνης φιλικής προς τους ανήλικους και νεαρούς παραβάτες με την υιοθέτηση σύγχρονων μεθόδων και μέτρων σωφρονισμού και τη σύσταση δικαστηρίου ανηλίκων. Σε συνεργασία με την Επίτροπο Νομοθεσίας και για τα Δικαιώματα του Παιδιού έχει ετοιμαστεί σχετικό νομοσχέδιο το οποίο προωθείται για δημόσια διαβούλευση και αναμένεται εντός του πρώτου εξαμήνου του 2015 να προωθεί στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο.

● Στην επαρκή στελέχωση των Δικαστηρίων - Αύξηση αριθμού δικαστών. Για σκοπούς στελέχωσης των δικαστηρίων, εκτός από την αύξηση του αριθμού των δικαστών, ετοιμάζεται μελέτη του αριθμού των υποθέσεων που καταχωρήθηκαν τα τελευταία χρόνια και του χρόνου εκδίκασης τους σε όλα τα δικαστήρια, από την οποία θα προκύψουν οι πραγματικές ανάγκες σε δικαστές, αφού η αναλογία των δικαστών και αριθμού υποθέσεων που εκκρεμούν στα δικαστήρια μας είναι η χειρότερη στην Ευρώπη ώστε, πέραν από τα οποιαδήποτε άλλα μέτρα που λαμβάνονται με σκοπό τη βελτίωση απονομής της δικαιοσύνης, να συμφωνηθεί το πρόγραμμα στελέχωσης των δικαστηρίων και η αύξηση του αριθμού των δικαστών στα επόμενα χρόνια.

Με στόχο τον εκσυγχρονισμό των δικαστικών διαδικασιών, τη βελτίωση του χρόνου απονομής της δικαιοσύνης και των προσφερόμενων υπηρεσιών προωθείται:     

● Η επιτάχυνση της εκδίκασης των υποθέσεων Οικογενειακού Δικαστηρίου, με τροποποίηση του Άρθρου 111 του Συντάγματος, ώστε οι ακροάσεις στα διαζύγια να εκδικάζονται από μονομελή σύνθεση και όχι τριμελή. Το σχετικό νομοσχέδιο βρίσκεται στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο και αναμένεται να μειώσει σημαντικά τον χρόνο εκδίκασής τους.

● Η εφαρμογή διαδικασίας διαμεσολάβησης σε οικογενειακές υποθέσεις. Η διαδικασία αναμένεται να βελτιώσει σημαντικά τον χρόνο επίλυσης οικογενειακών διαφορών και τις σχέσεις μεταξύ των διαζευγμένων συζύγων. Το σχετικό νομοσχέδιο βρίσκεται ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων. 

● Ο εκσυγχρονισμός της διαδικασίας εκδίκασης των αστικών υποθέσεων. Σε συνεργασία με το Ανώτατο Δικαστήριο και τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο, έχει αναθεωρηθεί ο σχετικός Διαδικαστικός Κανονισμός, που στοχεύει στην  επιτάχυνση της διαδικασίας εκδίκασης αστικών υποθέσεων, εφαρμόζοντας αυστηρούς χρονικούς περιορισμούς των διαφόρων σταδίων της δίκης και παραχωρώντας στο δικαστήριο ουσιαστικές ρυθμιστικές εξουσίες στο χειρισμό της διαδικασίας και του χρόνου εκδίκασης των υποθέσεων.  

● Η εφαρμογή εναλλακτικής μορφής επίλυσης της διαφοράς (διαιτησίας ή διαμεσολάβησης) στο στάδιο πριν ή κατά τη δικαστική διαδικασία. Στα πλαίσια επιτάχυνσης της διαδικασίας επίλυσης διαφορών, προωθείται σε συνεργασία με το Ανώτατο Δικαστήριο και τους δικηγόρους, η εφαρμογή εναλλακτικής μορφής επίλυσης της διαφοράς με την παραπομπή της διαφοράς σε διαιτησία ή διαμεσολάβηση πριν την καταχώρηση της υπόθεσης στο Δικαστήριο ή πριν την ακρόαση της υπόθεσης.

● Η ενίσχυση εξωδικαστικών διαδικασιών επίλυσης διαφορών. Για σκοπούς αποσυμφόρησης του αριθμού υποθέσεων που καταχωρούνται στα δικαστήρια προωθούμε την ενδυνάμωση της διαδικασίας επίλυσης διαφορών με διαιτησία ενοποιώντας τον κατάλογο διαιτητών για αστικές και εμπορικές υποθέσεις, την εφαρμογή προγράμματος εκπαίδευσης των διαιτητών σε συνεργασία με το Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου και την ενδυνάμωση της εμπιστοσύνης του πολίτη στις διαδικασίες αυτές.   

● Η υποκατάστατη επίδοση ποινικής κλήσης.  Προς αποφυγή της ατιμωρησίας, προωθήσαμε την υποκατάστατη επίδοση της ποινικής κλήσης σε ποινική διαδικασία, όταν ο κατηγορούμενος έμμεσα παρεμποδίζει την επίδοση/ προώθηση της διαδικασίας, ώστε να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη απονομή της δικαιοσύνης. Το σχετικό νομοσχέδιο εκκρεμεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων.

● Η επέκταση των εξωδίκων ρυθμίσεων σε ποινικά αυτόδηλα αδικήματα. Με σκοπό την αποφόρτιση των ποινικών δικαστηρίων προχωρούμε την ετοιμασία μελέτης για επέκταση των αδικημάτων που θα μπορούν να τιμωρούνται εξωδίκως με την άμεση επιβολή σχετικού προστίμου. Δυστυχώς, μεγάλος αριθμός ποινικών υποθέσεων εκκρεμούν ενώπιον των δικαστηρίων μας σε σημείο που οι δικαστικές διαδικασίες επιβαρύνονται από αριθμό υποθέσεων οι οποίες θα μπορούσαν να επιλυθούν εξωδίκως.  

Τονίζεται ότι για πρώτη φορά υπάρχει συνεχής και αποδοτική συνεργασία με το Ανώτατο Δικαστήριο, τη Νομική Υπηρεσία, την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Νομικών, με άλλες Κοινοβουλευτικές Επιτροπές, με την Επίτροπο Νομοθεσίας και τον Παγκύπριο Δικηγορικό Σύλλογο ώστε οι όποιες νομοθετικές ή άλλες σχετικές ρυθμίσεις να έχουν τον μεγαλύτερο δυνατό βαθμό συναίνεσης και αποδοχής.