Ομιλία του Υπουργού
Παιδείας κ. Κώστα Καδή
στην εκδήλωση «Η νέα
γενιά συμβάλλει στην πολυπολιτισμική
κοινωνία»
Θέμα: Η συμβολή του
σχολείου στον σεβασμό για τη διαφορετικότητα
και στην οικοδόμηση
μιας ανοικτής κοινωνίας
Με
ευχαρίστηση το Υπουργείο Παιδείας και
Πολιτισμού φιλοξενεί, με αφορμή την
Παγκόσμια Ημέρα Προσφύγων, τη σημερινή
εκδήλωση της Εκστρατείας Ενημέρωσης
και Ευαισθητοποίησης του Κυπριακού
Κοινού για θέματα που αφορούν τους
δικαιούχους διεθνούς προστασίας. Η
εκδήλωση αφορά τη συμβολή της νέας
γενιάς στην οικοδόμηση μιας ανοικτής
κοινωνίας, και ιδιαίτερα τον ρόλο του
σχολείου προς την κατεύθυνση αυτή.
Στην Οικουμενική
Διακήρυξη της UNESCO για την Πολιτισμική
Πολυμορφία υπογραμμίζεται ότι η
διαφορετικότητα είναι αναγκαία για την
ανθρωπότητα, καθώς συνιστά πηγή
καινοτομίας και δημιουργικότητας.
Τονίζεται ότι η διαφορετικότητα είναι
ενσωματωμένη στη μοναδικότητα και τον
πλουραλισμό των ταυτοτήτων των ομάδων
και των κοινωνιών που συγκροτούν την
ανθρωπότητα, ενώ οι πολιτικές για τη
συμπερίληψη και τη συμμετοχή όλων των
πολιτών εγγυούνται την κοινωνική συνοχή,
τη ζωτικότητα της κοινωνίας και την
ειρήνη.
Το
σχολικό περιβάλλον, όπως και οι σημερινές
κοινωνίες γενικότερα, χαρακτηρίζεται
από πολλαπλές μορφές ετερότητας και
όλες αναζητούν αναγνώριση, σεβασμό και
προστασία. Η έννοια του σεβασμού προς
την κάθε μορφή διαφορετικότητας διαφέρει
από τις έννοιες της απλής αποδοχής ή
της ανοχής. Ο σεβασμός είναι μια στάση
αναγνώρισης, σε πλαίσια κοινωνικής
συμπεριφοράς αλλά και νομικών δικαιωμάτων,
των αναγκών των μειονοτήτων που δεν
απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα.
Συχνά
οι πρόσφυγες ανά το παγκόσμιο δεν
απολαμβάνουν ίσα δικαιώματα, κάτι που
στην Κύπρο ιδιαίτερα γνωρίζουμε πόσες
δυσκολίες και πόσο πόνο μπορεί να
προκαλέσει. Οι Κύπριοι, έχοντας περάσει
και οι ίδιοι την ατομική και κοινωνική
εξαθλίωση της προσφυγιάς, έχουμε χρέος
και ευθύνη να ενημερωνόμαστε και να
δρούμε ώστε άτομα που ζουν στην κοινωνία
μας, έχοντας ακόμα πιο πρόσφατες τις
εμπειρίες της προσφυγιάς, να τυγχάνουν
σεβασμού και προστασίας της αξιοπρέπειάς
τους σε κάθε επίπεδο.
Αυτόν
τον ρόλο καλείται να διαδραματίσει και
κάθε σχολείο που λειτουργεί με σεβασμό
στα δικαιώματα των παιδιών και προωθεί
τις αρχές και τις αξίες πάνω στις οποίες
αυτά βασίζονται. Ένα σχολείο ανοικτό
στη διαφορετικότητα, το οποίο οικοδομεί
μια ανοικτή κοινωνία, και στο οποίο η
ετερότητα γίνεται αντιληπτή ως πηγή
πλούτου κι όχι ως έλλειμμα.
Η
Νομική Υπηρεσία με γνωμάτευσή της θεωρεί
ότι το Άρθρο 20 του Συντάγματος διασφαλίζει
το δικαίωμα εκπαίδευσης όχι μόνο των
πολιτών της Δημοκρατίας αλλά και των
αλλοδαπών. Πέρα από τη διασφάλιση του
δικαιώματος της εκπαίδευσης για όλα
ανεξαιρέτως τα παιδιά, το Υπουργείο
Παιδείας και Πολιτισμού έχει προωθήσει
τα τελευταία χρόνια μια σειρά από
ενέργειες και δράσεις στο πλαίσιο της
Διαπολιτισμικής Αγωγής και Εκπαίδευσης.
Στόχος τους είναι η αλληλοαποδοχή, η
καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης και
η εξάλειψη αρνητικών στερεοτύπων και
προκαταλήψεων μεταξύ των παιδιών.
Κατ’ αρχάς, τη φιλοσοφία
που διέπει την πολιτική ένταξης των
αλλόγλωσσων μαθητών αλλά και γενικότερα
κάθε παιδιού, ανεξαρτήτως της
διαφορετικότητάς του, στο εκπαιδευτικό
μας σύστημα έρχεται να πραγματοποιήσει
το εγχείρημα της διαμόρφωσης στην Κύπρο
ενός δημοκρατικού και ανθρώπινου
σχολείου. Σε τι συνίσταται αυτό;
Δημοκρατικό είναι το
σχολείο στο οποίο φοιτούν μαζί όλα τα
παιδιά – ανεξάρτητα από οποιαδήποτε
ιδιαιτερότητα μπορεί να έχουν – για να
προετοιμαστούν για το κοινό τους μέλλον.
Είναι το σχολείο στο οποίο κανένα παιδί
δεν αποκλείεται από την απόκτηση όλων
των εφοδίων που χαρακτηρίζουν ένα
μορφωμένο άνθρωπο. Το σχολείο που
οργανώνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να
παρέχει σε όλα τα παιδιά τη δυνατότητα
επίτευξης όλων των στόχων της εκπαίδευσης,
χωρίς οποιεσδήποτε εκπτώσεις στην
ποσότητα και στην ποιότητα των μορφωτικών
αγαθών.
Ανθρώπινο
είναι το σχολείο
στο οποίο κανένα παιδί δεν αποκλείεται,
δεν περιθωριοποιείται, δεν στιγματίζεται,
δεν περιφρονείται και δεν δυστυχεί
εξαιτίας κάποιας ιδιαιτερότητας. Το
σχολείο με απόλυτο σεβασμό της ανθρώπινης
αξιοπρέπειας, και επιπλέον το σχολείο
στο οποίο οι μαθητές και οι μαθήτριες
έχουν το δικαίωμα και τη δυνατότητα να
βιώνουν την παιδική και τη νεανική
ηλικία ως τις πιο δημιουργικές και
ευτυχισμένες περιόδους της ανθρώπινης
ζωής.
Πιο
συγκεκριμένα, στους στόχους της
διαπολιτισμικής αγωγής και εκπαίδευσης
περιλαμβάνεται η προσφορά ενισχυμένων
και διαφοροποιημένων προγραμμάτων
εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας στα
παιδιά των παλιννοστούντων και αλλοδαπών,
για αποτελεσματικότερη επικοινωνία
και ομαλή ένταξη στο κοινωνικό σύνολο.
Περιλαμβάνεται, επίσης, η προστασία των
ελευθεριών και δικαιωμάτων όλων των
μελών της κυπριακής κοινωνίας από
ρατσιστικές διακρίσεις και τάσεις
κοινωνικού αποκλεισμού.
Στο
πλαίσιο αυτό έχουν διεξαχθεί δράσεις
από το Υπουργείο μας με αρκετά θετικά
αποτελέσματα. Συγκεκριμένα, έχει δοθεί
επιπρόσθετος χρόνος σε σχολεία στα
οποία φοιτούν αλλόγλωσσα παιδιά τα
οποία έχουν ανάγκη ενισχυτικής διδασκαλίας
για εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας.
Έχουν αγοραστεί από την Ελλάδα αντίτυπα
διαφόρων σειρών βιβλίων για τη διδασκαλία
της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας.
Επίσης, τα Επιμορφωτικά Κέντρα εφαρμόζουν
προγράμματα για τη στήριξη των μαθητών
και ενηλίκων, όπως για παράδειγμα
πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής
γλώσσας από παιδιά επαναπατρισθέντων
Κυπρίων, παλιννοστούντων και άλλα
αλλόγλωσσα παιδιά δημοτικού σχολείου
και γυμνασίου, πρόγραμμα εκμάθησης της
ελληνικής γλώσσας από Τουρκοκύπριους,
από πολιτικούς πρόσφυγες, καθώς και
πρόγραμμα παροχής υποστήριξης για
μετάφραση και διερμηνεία. Τέλος, έχουν
εκδοθεί οδηγοί υποδοχής στην κυπριακή
εκπαίδευση σε εννιά γλώσσες, οδηγοί
υποδοχής στα σχολεία της Κύπρου σε πέντε
γλώσσες και οδηγοί διαπολιτισμικής
εκπαίδευσης για την ομαλή ένταξη των
μαθητών με μεταναστευτικές βιογραφίες
στα σχολεία και την κοινωνία της Κύπρου
σε πέντε γλώσσες.
Σημαντική
παράμετρος, ως προς το ζητούμενο, είναι
η λήψη από το σχολείο έμπρακτων μέτρων
για την πρόληψη κοινωνικών προβλημάτων,
που αποτελεί την πλέον παιδαγωγικά
ενδεδειγμένη μορφή αντιμετώπισής τους.
Η θεσμοθέτηση και συστηματική εφαρμογή
από το Υπουργείο Παιδείας του μαθήματος
της Αγωγής Υγείας σε όλες τις βαθμίδες
της εκπαίδευσης συμβάλλει στην πρόληψη
του ρατσισμού αλλά και του καπνίσματος,
του αλκοολισμού, της χρήσης εξαρτησιογόνων
ουσιών, της έλλειψης οδικής συνείδησης,
της παραβατικότητας και της έξαρσης
των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων.
Στο μάθημα της Αγωγής Υγείας οι μαθητές
δεν έχουν απλώς την ευκαιρία να ενημερωθούν
για τις σωματικές συνέπειες ορισμένων
συμπεριφορών, αλλά, κυρίως, να κρίνουν
τους παράγοντες που επηρεάζουν τη
συμπεριφορά τους, να εξασκηθούν σε
δεξιότητες επικοινωνίας, συνεργασίας,
διαχείρισης των συγκρούσεων και
αντιμετώπισης της πίεσης των φίλων, να
εντοπίζουν τα κοινωνικά στερεότυπα,
ακόμη και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά
τους.
Αυτόν τον μήνα
το Υπουργείο παρουσίασε τον «Κώδικα
Συμπεριφοράς κατά του Ρατσισμού» και
τον «Οδηγό Διαχείρισης και Καταγραφής
Ρατσιστικών Περιστατικών», εργαλεία
με τα οποία τα σχολεία καλούνται να
εντοπίζουν, να αναγνωρίζουν και να
αντιμετωπίζουν οποιαδήποτε ρατσιστική
συμπεριφορά έγκαιρα και αποφασιστικά.
Η αναφορά των περιστατικών δεν πρέπει
να εκλαμβάνεται ως αδυναμία του σχολείου.
Τουναντίον, αποτελεί έμπρακτη απόδειξη
της αποφασιστικότητας του σχολείου για
αντιμετώπιση των περιστατικών και λήψη
διορθωτικών μέτρων, ενώ παράλληλα
εκπέμπει μήνυμα μηδενικής ανοχής στον
ρατσισμό και στις διακρίσεις.
Θα
ήθελα, τελειώνοντας τη σύντομη αυτή
αναφορά μου, να συγχαρώ όλους όσοι έλαβαν
μέρος στη διοργάνωση της εκστρατείας
ενημέρωσης της κοινής γνώμης και της
δημοσιογραφικής κοινότητας για θέματα
που αφορούν τα δικαιώματα των προσφύγων
με βάση τη νομοθεσία. Εκφράζω,
επίσης, συγχαρητήρια σε όλους τους
μαθητές, μαθήτριες, φοιτητές και
φοιτήτριες που έλαβαν μέρος, αλλά κυρίως
σε αυτούς που διακρίθηκαν στον διαγωνισμό
με θέμα «Ισότητα στη Διαφορετικότητα»,
στο πλαίσιο της εκστρατείας. Οι πρόσφυγες
όντως μας αφορούν, και η εκστρατεία αυτή
πέτυχε να γνωρίσει η Κύπρος πολύ
περισσότερα για τους δικαιούχους
διεθνούς προστασίας.
Το σχολείο θα συνεχίσει
το έργο του για την προστασία των
δικαιωμάτων όλων των παιδιών που
βρίσκονται σε αυτό, στοχεύοντας στο να
αποτελεί μέρος της λύσης και όχι του
προβλήματος.
-------------------
