ΟΜΙΛΙΑ
ΑΡΙΣΤΟΥ ΔΑΜΙΑΝΟΥ
ΒΟΥΛΕΥΤΗ
ΑΚΕΛ – ΑΡΙΣΤΕΡΑ – ΝΕΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ
ΚΑΤΑ ΤΗ
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ
ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ
ΤΗΣ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΘΕΣΜΩΝ ΓΙΑ ΤΗ
«ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ»
6 ΜΑΪΟΥ
2014
Κύριε
Πρόεδρε,
Κυρίες και
κύριοι συνάδελφοι,
Μια
ολοκληρωμένη ανάλυση των λόγων που οδήγησαν στην οικονομική καταστροφή, περνά
μέσα από την αντικειμενική αναγνώριση των πραγματικών γεγονότων. Η κυπριακή
οικονομία βρέθηκε από το 2008 και εντεύθεν στη δίνη μιας άνευ προηγουμένου
συστημικής κρίσης του καπιταλισμού, η οποία μετουσιώθηκε σε τραπεζική κρίση.
Μιας κρίσης, η οποία εκ των πραγμάτων επηρέασε καθοριστικά την ευρωζώνη και
μοιραία την Κύπρο. Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν διαχρονικές δημοσιονομικές
παθογένειες. Όμως ο εξωτερικός δανεισμός κατέστη αναγκαίος ένεκα των προβλημάτων
στις τράπεζες και όχι από τις κοινωνικές παροχές ή από τις υπαρκτές παθογένειες,
οι οποίες ομολογουμένως εξωτερικεύθηκαν και εντάθηκαν ένεκα της
κρίσης.
Μετά την
Έκθεση της Επιτροπής Θεσμών, εκείνοι οι οποίοι μέχρι πρότινος θώπευαν ή στήριζαν
ή κάλυπταν τραπεζίτες ή τον κ. Αθανάσιο Ορφανίδη, φορτώνοντας την κακοδαιμονία
ατεκμηρίωτα στους προηγούμενους, σήμερα δεν πρέπει να νιώθουν πολύ άνετα. Στην
Κύπρο έχουμε τους καλύτερους τραπεζίτες, έλεγε ο ηγέτης του Συναγερμού. Αν φύγει
ο Ορφανίδης θα επηρεαστεί η ευρωζώνη, προειδοποιούσε. Και το αποκορύφωμα, ο κ.
Ορφανίδης είναι «ευλογία».
Και εδώ
προκύπτει το εύλογο ερώτημα: Οι εκ δεξιών υποστηρικτές της οικονομίας της
αγοράς, όπως προτιμούν να αποκαλούν τον καπιταλισμό, νιώθουν καθόλου την ανάγκη
να απολογηθούν στον κυπριακό λαό γιατί το σύστημα το οποίο εκπροσωπούν και στο
οποίο πιστεύουν κατέρρευσε για να αναγεννηθεί και πάλι μέσα από τη φτωχοποίηση
των μικρομεσαίων και των εργαζομένων; Και που πάει όλη αυτή η επιχειρηματολογία
περί ανόθευτου ανταγωνισμού όταν στην κοιτίδα του συστήματος αλλά και της
κρίσης, τις ΗΠΑ, κατέφυγαν σε επιθετικό κρατικό παρεμβατισμό για να σώσουν το
σύστημα;
Ασφαλώς
επανερχόμενος στις παθογένειες της κυπριακής οικονομίας, κύριε Πρόεδρε, στο
επίκεντρο τους βρισκόταν ένας υδροκέφαλος τραπεζικός τομέας, οκταπλάσιος του
ΑΕΠ. Ο οποίος δεν ήταν αρκετός για τις ηγεσίες των τραπεζών. Η Έκθεση της
Επιτροπής Θεσμών, αποτυπώνει με σαφήνεια και τεκμηρίωση τη ζημιά η οποία, μεταξύ
άλλων, αφορά τις επενδύσεις σε Ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου, τις επεκτάσεις
των κυπριακών τραπεζών στο εξωτερικό, τη Διασυνοριακή Συγχώνευση της
Marfin
με τη Λαϊκή,
την πώληση των υποκαταστημάτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα. Και
καταγράφει ασφαλώς τη μέγιστη πρόκληση των ψηλών bonus, των
δανείων χωρίς επαρκείς εξασφαλίσεις, των χαμηλότοκων δανείων σε ημέτερους, των
παχυλών μισθών. Με πλήρη ονομαστικά στοιχεία. Τώρα είναι η ώρα των ΜΜΕ να τα
μεταφέρουν στην κοινωνία.
Αυτό ήταν το
επί μακρόν αμαρτωλό χρηματοπιστωτικό μας σύστημα, το οποίο τύγχανε της ανοχής
πολλών. Το οποίο μέσα από αλόγιστες πράξεις και/ή παραλείψεις, μερικές από τις
οποίες εκπίπτουν του κοινοβουλευτικού ελέγχου αφού αποτελούν ή θα πρέπει να
αποτελέσουν αντικείμενο ποινικής έρευνας, συσσώρευσε μέσα από συγκεκριμένες
ενέργειες, που είχαν ως πυξίδα την επίτευξη του εύκολου και γρήγορου κέρδους,
μια ζημιά σε βάρος του Κύπριου πολίτη που υπερβαίνει τα 19 δις ευρώ. Ασφαλώς, σε
βάθος χρόνου οι συνέπειες είναι πολύ μεγαλύτερες ένεκα των παρενεργειών του
Μνημονίου.
Υπάρχουν
πολιτικές ευθύνες πέραν από τις τραπεζικές; Εμείς λέμε ναι. Μια κατηγορία
πολιτικών ευθυνών ανήκει στις πολιτικές ηγεσίες που συνέπλεαν με τις τραπεζικές
ηγεσίες. Μεγάλο μερίδιο ευθύνης φέρει η ίδια η κυβέρνηση του κ. Αναστασιάδη αλλά
και ο ίδιος ο Πρόεδρος, αφού συμμετείχε ενεργά και καθοριστικά στις διεργασίες
για το ξεπούλημα των υποκαταστημάτων των κυπριακών τραπεζών στην Ελλάδα και ενώ
είχε προηγηθεί, πάλι με τη συναίνεση και σύμφωνο γνώμη της κυβέρνησης, το
πρωτοφανές κούρεμα καταθέσεων, το οποίο βύθισε την κυπριακή οικονομία. Ευθύνες
υπάρχουν και αναφορικά με τη μη διεκδικητική πολιτική των κυβερνώντων κατά τα
δύο κρίσιμα Eurogroup
του Μαρτίου
2013 καθώς και μετέπειτα έναντι της τρόικα.
Επιστρατεύεται
το επιχείρημα ότι η προηγούμενη κυβέρνηση δεν αντέδρασε στην απομείωση του
ελληνικού χρέους και ότι φόρτωσε την οικονομία με την απόφαση για στήριξη της
Λαϊκής. Βέβαια, αυτό που μετρά στην πολιτική δεν είναι ούτε οι εκ των υστέρων
επινοήσεις της ηγεσίας του Συναγερμού ούτε η εκ των υστέρων σοφία. Διότι την ώρα
που εξελίσσονταν τα γεγονότα αυτά όχι μόνο δεν διαφώνησαν, αλλά για κάποια
χαιρέτιζαν την υπεύθυνη στάση της κυβέρνησης και ειρωνεύονταν το ΑΚΕΛ δίνοντας
μας συγχαρητήρια για την ιδεολογική υπέρβαση να στηρίξουμε τις τράπεζες. Έτσι
για να μην ξεχνιόμαστε κύριοι της ηγεσίας του Συναγερμού.
Κυρίες και
κύριοι συνάδελφοι,
Σε περιόδους
οικονομικής δυσπραγίας ευδοκιμούν δυστυχώς δύο ακραία και επικίνδυνα φαινόμενα.
Η νεοφασιστική ρητορεία, στην οποία δεν θα επιτρέψουμε να βρει οργανωμένη
έκφραση στα έδρανα αυτής της Βουλής, είναι το ένα. Ο άκρατος λαϊκισμός, ο οποίος
τρέφεται από την απαξίωση της συλλογικής πολιτικής δράσης είναι ο άλλος.
Φαινόμενα διαφορετικά, αλλά τα οποία απολήγουν σε αλλοίωση της ποιότητας της
Δημοκρατίας μας.
Από
φαινόμενα λαϊκισμού πάσχει δυστυχώς και η πολιτική ζωή στην Κύπρο. Τί άλλο από
λαϊκισμός είναι να παρουσιάζεται ο οποιοσδήποτε ως ο μόνος αδιάφθορος, ο οποίος
σαν έτοιμος από καιρό πετά στον κουρνιαχτό της κατανάλωσης τριάντα χιλιάδες
οικονομικές συναλλαγές και αυτό το αποκαλεί διαφάνεια; Ποια σκοπιμότητα πέραν
από τη συσκότιση μπορεί να εξυπηρετήσει η άκριτη δημοσιοποίηση επαναλαμβανόμενων
πράξεων αντί της στοχευμένης και τεκμηριωμένης δημοσιοποίησης πράξεων εκροών που
να δαχτυλοδείχνουν μάλιστα δημόσια εκτεθειμένα πρόσωπα, τα οποία απέφυγαν το
κούρεμα καταθέσεων; Ποιοι θα εξυπηρετηθούν από μια τέτοια ισοπεδωτική ενέργεια
πλην εκείνων που ήδη ελέγχονται ηθικά και δεοντολογικά αφού αυτοί, οι εκατό ή οι
διακόσιοι, θα χαθούν ανάμεσα στις τριάντα χιλιάδες;
Επομένως, ο
Κύπριος πολίτης θα πρέπει να διακρίνει ποιοι είναι ειλικρινείς απέναντί του.
Εκείνοι που εδώ και ένα χρόνο δίνουν αγώνα για να εκτεθούν όσοι έβγαλαν χρήματα
αντιδεοντολογικά και που με μεγάλη δυσκολία κατορθώσαμε σε πείσμα πολλών να
εντοπίσουμε πέραν του προεδρικού περίγυρου και άλλες ανάλογες πράξεις
ελεγχόμενων εκροών; Ή εκείνοι που για έναν χρόνο δεν έκαναν τίποτα στην πράξη
πέραν της ανέξοδης ρητορείας και σήμερα παρουσιάζονται βασιλικότεροι του
βασιλέως παραδίδοντας μαθήματα ηθικής και τιμιότητας; Το μόνο Κόμμα που κατέθεσε
στοιχεία για τις εκροές είναι το ΑΚΕΛ. Μέχρι τον Ιούνιο υπάρχει χρόνος να
εργαστούμε συλλογικά στην Επιτροπή Θεσμών για να υπάρξει η αναγκαία τεκμηρίωση
και δημοσιοποίηση ονομάτων. Όχι δίκην κουτσομπολιού η πολιτικού κανιβαλισμού
αλλά για να ψηλώσουμε τον πήχη της δημόσιας ηθικής και
δεοντολογίας.
Απαντώ και
στον έωλο ισχυρισμό της ηγεσίας του ΔΗΚΟ περί συμπόρευσης μας με το Συναγερμό
λόγω της απόφασης για δημοσιοποίηση των εκροών τον Ιούνιο. Συμπόρευση πολιτική
υπάρχει μεταξύ Συναγερμού και ΔΗΚΟ ως προς την πιστή εφαρμογή του Μνημονίου. Ως
προς την υπερψήφιση του νόμου-πλαίσιο για τις ιδιωτικοποιήσεις. Ως προς την
κάλυψη που έδιναν στον κ. Αθανάσιο Ορφανίδη. Ως προς την κοινή υιοθέτηση του
κουρέματος καταθέσεων. Και η πρόσφατη έξοδος από την κυβέρνηση, δεν μπορεί να
λειτουργήσει ως η κολυμβήθρα του Σιλωάμ που θα διαγράψει την κοινή δουλειά για
ανάδειξη του κ. Αναστασιάδη στην Προεδρία της Δημοκρατίας, με τα όσα αρνητικά
ακολούθησαν.
Κύριε
Πρόεδρε,
Κυρίες και
κύριοι συνάδελφοι,
Συνολικά,
θεωρούμε ότι μια αντικειμενική ανάγνωση των γεγονότων που καταγράφονται στην
Έκθεση, οδηγεί αβίαστα στο συμπέρασμα ότι μια μικρή ομάδα ηγετικών στελεχών των
δύο μεγάλων κυπριακών τραπεζών, με πράξεις ή παραλείψεις, συνεπικουρούμενη από
πλημμελή εποπτεία σε επίπεδο Κεντρικής Τράπεζας, οδήγησαν στην οικονομική
καταστροφή και κατέστησαν αναγκαία την αναζήτηση εξωτερικού δανεισμού, με
ιδιαίτερα επαχθείς όρους για τον κυπριακό λαό.
Διαβάζω από
την ίδια την Έκθεση.
Για την
αγορά Ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου, σελίδες 20-21: «Κατά το πρώτο τρίμηνο του
2010, η Τράπεζα Κύπρου προέβη στην αγορά ΟΕΔ αξίας 1,6 δις ευρώ, αυξάνοντας το
εν λόγω χαρτοφυλάκιό της σε 2 δις ευρώ. Τον Απρίλιο του 2010 η τράπεζα συνέχισε
να επενδύει σε ΟΕΔ, φτάνοντας συνολικά στα 2,3 δις ευρώ σε επενδύσεις. Το εν
λόγω συνολικό ποσό επενδύσεων υπερέβαινε το μέγιστο όριο των 2 δις ευρώ για
αγορά ΟΕΔ που καθόρισε η Επιτροπή Ενεργητικού και Παθητικού (ALCO), το
Δεκέμβριο του 2009. […] Παρά το γεγονός ότι τον Απρίλιο του 2010 τα ΟΕΔ είχαν
υποβαθμιστεί σε επίπεδο «σκουπίδια», το Μάιο του 2010 η Επιτροπή ALCO
προχώρησε
στην αύξηση του ορίου επενδύσεων […] στα 2,3 δις ευρώ […] για να καλύψει εκ των
υστέρων τις αγορές ΟΕΔ πέραν του ορίου των 2 δις ευρώ, που είχε αρχικά
καθοριστεί». Την ίδια ώρα, η «ΚΤΚ φαίνεται να παρουσίασε την Τράπεζα Κύπρου στο
Κολέγιο των Επιτηρητών της ως μια τράπεζα εστιασμένη σε παραδοσιακές τραπεζικές
εργασίες καταθέσεων και δανεισμού, παρ’ όλο που κατά το χρόνο αξιολόγησης της [η
Τράπεζα Κύπρου] κατείχε στο χαρτοφυλάκιό της ΟΕΔ αξίας 2,4 δις ευρώ». Τα σχόλια
περιττεύουν.
Για τις
Επεκτάσεις των Κυπριακών Τραπεζών στο Εξωτερικό, σελίδες 134-135: «Αναφορικά με
τις αλλαγές που σημειώθηκαν στην αγορά μετά από την κατάρρευση της Lehman
Brothers
ο εκπρόσωπος
της Κεντρικής Τράπεζας φαίνεται ότι δήλωσε στην Alvarez &
Marsal
ότι η ΚΤΚ
δεν θεωρούσε ότι η κατάρρευση της εν λόγω επενδυτικής τράπεζας ήταν ιδιαίτερα
σχετική στην περίπτωση της εξαγοράς της “Uniastrum”. [Μετά από
την εξαγορά της “Uniastrum”] ο οίκος
Fitch
υποβάθμισε
την αξιολόγηση της Τράπεζας Κύπρου […]. Κατά τη διάρκεια της διερεύνησης της
εξαγοράς της “Uniastrum” από την
Τράπεζα Κύπρου, η Alvarez &
Marsal
καταγράφει
στην έκθεσή της ότι έλαβε εμπιστευτικές πληροφορίες για παράνομες πληρωμές και
δωροδοκίες που αφορούσαν την εξαγορά της εν λόγω τράπεζας.» Τα υπόλοιπα,
αποτελούν αντικείμενο ποινικής έρευνας. Όπως παρόμοια και σοβαρότερα αποτελούν
σε Κύπρο και Ρουμανία αντικείμενο ποινικής έρευνας αναφορικά με τις συνθήκες
εξαγοράς της “Banca
Transilvania”.
Για τις
διαγραφές δεδομένων από τα Αρχεία της Τράπεζας Κύπρου, σελίδες 353-354: « […]
διαπιστώθηκε ότι στις 18 Οκτωβρίου 2012 είχε πραγματοποιηθεί μαζική διαγραφή
δεδομένων [28 000 αρχείων] από τον υπολογιστή ενός εκ των δύο […] στελεχών, ενώ
ο υπολογιστής του άλλου στελέχους βρέθηκε εντελώς κενός
[…]».
Αναμφίβολα,
η Έκθεση μπορεί και πρέπει να αποτελέσει ένα επιπρόσθετο εργαλείο για τις
ανακριτικές και διωκτικές αρχές, αφού πτυχές των δραστηριοτήτων και γεγονότων
που καταγράφονται, πιθανό να εμπίπτουν στη σφαίρα της ποινικής έρευνας που
βρίσκεται σε εξέλιξη. Ευελπιστούμε πως, μέσα από διαδικασίες που θα σέβονται το
κράτος δικαίου, θα τεθούν ενώπιον τις δικαιοσύνης οι πρωταίτιοι του οικονομικού
σκανδάλου. Ήδη υπάρχει καθυστέρηση. Δικαιολογημένη και μη. Καθυστέρηση η οποία
επιδεινώθηκε με την απώλεια έξι μηνών ένεκα του φιάσκο με την Ερευνητική Επιτροπή για την Οικονομία υπό τον κ. Πική, που διόρισε με
πρωτοβουλία του Υπουργού Δικαιοσύνης παράνομα το Υπουργικό Συμβούλιο. Μια
Επιτροπή, η οποία αποποιήθηκε όρων εντολής αρνούμενη να εξετάσει σε βάθος τις
ευθύνες των τραπεζών.
Ωστόσο, η
προσαγωγή ενώπιον της Δικαιοσύνης όσων πιθανόν να ευθύνονται αποτελεί συλλογική
απαίτηση, η οποία δεν επιδέχεται ούτε εκπτώσεων ούτε σκοπιμοτήτων. Ας μην
ξαναζήσουμε ένα νέο ΧΑΚ. Αυτήν τη φορά ας αρθούν όλοι οι θεσμοί στο ύψος των
περιστάσεων. Είναι λαϊκή επιταγή. Και ίσως να καταστεί το όχημα για ανακοπή της
επικίνδυνης απαξίωσης και αποχής από τα κοινά, φαινομένων εθνικά επιζήμιων σε
μια ημικατεχόμενη πατρίδα, ο λαός της οποίας δεν πρέπει να πάψει να αγωνίζεται
μέχρι τη δικαίωση.
