Ομιλία Υπουργού Εσωτερικών κ. Σ. Χάσικου για τις επετείους της 25ης Μαρτίου 1821 και 1ης Απριλίου 1955, στην Ορμήδεια

Ομιλία Υπουργού Εσωτερικών κ. Σ. Χάσικου για τις επετείους της

25^ης Μαρτίου 1821 και 1^ης Απριλίου 1955, στην Ορμήδεια

Είναι με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση που ανταποκρίθηκα στην πρόσκλησή σας για να τιμήσουμε σήμερα μαζί την επέτειο του ξεσηκωμού των Ελλήνων ενάντια στον οθωμανικό ζυγό και την επέτειο της έναρξης του ένοπλου αγώνα της ΕΟΚΑ ενάντια στη βρετανική αποικιοκρατία. Θέλω να ευχαριστήσω, εκ βάθους ψυχής, τον Πρόεδρο και τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου του Σωματείου ΑΣΟ Ορμήδειας αλλά και όλους εσάς που παρευρίσκεστε στην αποψινή εκδήλωση γι’ αυτήν την τιμητική πρόσκληση.

Ξεφυλλίζοντας κανείς το βιβλίο της παγκόσμιας ιστορίας, βρίσκει πολλές σελίδες και μακροσκελείς αναφορές για τους Έλληνες και τους αγώνες που έδωσαν και συνεχίζουν να δίνουν στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν ως λαός και ως έθνος. Λαός παράτολμος, αλλά και ευαισθητοποιημένος, αποδείχθηκε πάντοτε συνεπής στο συναπάντημα με το ιστορικό χρέος και τη μοίρα του.

Ο απανταχού Ελληνισμός εορτάζει και φέτος την επανάσταση του 1821, το ορόσημο που απέδειξε ότι η αγωνιστικότητα και η ισχυρή θέληση ενός λαού μπορούν να αλλάξουν την ιστορική του μοίρα. Ο Κυπριακός Ελληνισμός τιμά, επίσης, την επέτειο της 1ης Απριλίου του 1955, της ημέρας που υπήρξε η απαρχή της νεώτερης ιστορίας της Κύπρου. Η επανάσταση του 1821, το σημαντικότερο ιστορικό γεγονός στη Νεότερη Ελληνική Ιστορία, δεν ήταν μια τυχαία εξέγερση. Αντίθετα, ήταν το ώριμο αποτέλεσμα των αντικειμενικών συνθηκών και του διεθνούς πολιτικού κλίματος της εποχής που γαλουχήθηκε με τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης και του Διαφωτισμού.

Η οθωμανική αυτοκρατορία το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, με τον αυταρχισμό, την καταπίεση, την στρατιωτικο-φεουδαρχική δομή της, τους δυσβάστακτους φόρους αλλά και τις έριδες και τις διαφορές ανάμεσα στους διάφορους αγάδες και πασάδες, αποτελούσε τροχοπέδη για την οικονομική και πολιτική ανάπτυξη των χωρών που είχε κάτω από το ζυγό της. Στην Ευρώπη αναπτύσσεται αυτή την εποχή ένα καινούργιο δημοκρατικό κίνημα, επηρεασμένο από τα ιδανικά και τους στόχους της Γαλλικής Επανάστασης.

Αναπτύσσονται οι ιδέες της ανεξαρτησίας και όλο και περισσότερο η Ευρώπη περνά στην αστικοδημοκρατική ανάπτυξη και στην παραχώρηση κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων στις καταπιεσμένες κατώτερες τάξεις. Όλα αυτά, μαζί με τα προμηνύματα και τα πρώτα σκιρτήματα που από καιρό προετοιμάζονται με τον αγώνα των κλεφτών και των αρματολών, οδήγησαν στον μεγάλο ξεσηκωμό του 1821.
Σημασία στην προετοιμασία αυτού του αγώνα, ιδιαίτερα στο επίπεδο το ιδεολογικό και το κοινωνικό, διαδραμάτισαν και οι ιδέες του Ρήγα Φεραίου. Ο Ρήγας Φεραίος με τις ιδέες του, με τις προσπάθειες ξεσηκωμού των υπόδουλων λαών της Βαλκανικής, με το πνεύμα κοινής δράσης ενάντια στον κοινό καταπιεστή που είχε η προσπάθεια του, παρά το ότι αυτή δεν ευδοκίμησε στο βαθμό που ο ίδιος οραματίστηκε, είχε σημαντική επίδραση στους στόχους της ελληνικής επανάστασης, αλλά και στο ιδεολογικό της υπόβαθρο.

Κατέδειξε την κοινότητα των προβλημάτων των λαών της Βαλκανικής και την τεράστια σημασία που είχε ο κοινός αγώνας των λαών στην περιοχή. Κατέδειξε, επίσης, και τις πολιτικο-ιδεολογικές σκοπιμότητες και συγκρούσεις των μεγάλων δυνάμεων που έντονα εκφράζονταν σε αυτή τη γωνιά της Ευρώπης με αρνητικές συνέπειες για τους λαούς της περιοχής. Το πνεύμα που ξεσήκωσε τους Έλληνες άρχισε να ανθίζει και φούντωσε με το «Ελευθερία ή Θάνατος». Ο Παπαφλέσσας με το φλογερό λόγο του φέρνει το μήνυμα των Φιλικών.

Ο Υψηλάντης στην Μολδοβλαχία σχηματίζει τον Ιερό Λόχο και οι νησιώτες με τα καράβια τους αρμενίζουν ως κουρσάροι στο Αιγαίο Πέλαγος. Οι καπεταναίοι, από τον Μοριά μέχρι την Μακεδονία, οργανώνουν τον ξεσηκωμό. Πρώτα λοιπόν στην Πελοπόννησο, μετά στη Ρούμελη, στο Μεσολόγγι, στην Αλαμάνα, στα Ψαρά, στο Σούλι, ολοκαυτώματα και θυσίες. Έκθαμβοι οι λαοί της γης γίνονται μάρτυρες του μεγαλείου των Ελλήνων.

Οκτώ χρόνια μετά την Αγία Λαύρα, η ελληνική ελευθερία, «απ’ τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά», επιστρέφει στο χώρο της λατρείας της. Επιστρέφει για να στεφανώσει ένα λαό με δόξα. Ένα λαό που δεν γκρέμισε τους βωμούς της, που δεν συνήθισε στην απουσία της και που για τέσσερις αιώνες καρτερούσε το χρόνο και τη ημέρα για να τη φέρει πίσω με το αίμα του.

Δίκαια λοιπόν η επανάσταση του 1821 θεωρείται όχι ως η τελευταία φάση ενός μεγάλου αγώνα που ξεκινά με την άλωση της Κωνσταντινούπολης. Οποιοσδήποτε άλλος λαός βρισκόταν στη θέση των Ελλήνων για τόσους αιώνες, υπόδουλος και βασανισμένος από τους Οθωμανούς, θα είχε αφομοιωθεί ως έθνος. Καίριος συντελεστής του θαύματος αποτελεί η ζώσα συνείδηση στη καρδιά του Έλληνα ότι για την κατάκτηση της ελευθερίας θα απαιτηθούν θυσίες. Και αυτό το ενοποιητικό στοιχείο που έφερε τους Έλληνες σε πρωτοφανή επίπεδα αδελφοσύνης, εγγυήθηκε τη δικαίωση του αγώνα.

Ο αγώνας της εθνικής παλιγγενεσίας, μακροχρόνιος, άνισος, με κορυφώσεις ηρωισμού, κατόρθωσε να σφυρηλατήσει την εθνική συνείδηση των Ελλήνων, να αναπτύξει την εθνική τους ενότητα και να οδηγήσει στην ίδρυση του ανεξάρτητου, κυρίαρχου ελληνικού κράτους και την ένταξη της Ελλάδας, ύστερα από πολλούς αιώνες, στον πολιτικό χάρτη των ανεξάρτητων κρατών της γης.

Σε αυτόν το μεγάλο αγώνα η συμβολή της Κύπρου ήταν πολύπλευρη και πολυδιάστατη. Η Κύπρος διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην προπαρασκευή και την εξέλιξη της επανάστασης των Ελλήνων, όπως αυτό καταμαρτυρούν τα στοιχεία σε δημοσιευθέντα έγγραφα και τα απομνημονεύματα των αγωνιστών.

Η επανάσταση του 1821 αποτέλεσε πηγή έμπνευσης και θάρρους στον αγώνα των Κυπρίων για αποτίναξη του αποικιακού ζυγού και αυτοδιάθεση. Μετά τους δύο παγκόσμιους πολέμους και ιδιαίτερα τη μαζική συμμετοχή των Κυπρίων στην αποτίναξη του φασισμού, οι Κύπριοι ζητούσαν ακόμη πιο έντονα την απεξάρτηση τους από τη βρετανική αυτοκρατορία.

Η στέρηση της ελευθερίας, η καταπίεση, το αίσθημα της αδικίας και της σκλαβιάς άνδρωσαν τη μαχητικότητα, το δυναμισμό και τη θέληση ενός λαού που ήταν καθόλα πρόθυμος να αγωνιστεί για ό,τι ιερότερο είχε: Την πατρίδα και την ελευθερία. Η αφύπνιση των Κυπρίων ξεκίνησε με τα Οκτωβριανά του 1931, συνεχίστηκε με τις μαζικές κινητοποιήσεις κατά των αποικιοκρατών και κορυφώθηκε με το ενωτικό δημοψήφισμα του 1950, όπου παρά τις απειλές κατά των Κυπρίων, το 96% του λαού τάχθηκε υπέρ της Ένωσης με την Ελλάδα.

Η στρατηγική αξία της Κύπρου και τα συμφέροντα των δυνάμεων στην περιοχή, υπερίσχυσαν ωστόσο της ρητής εντολής του κυπριακού λαού, η οποία δεν κατέστη σεβαστή. Η αναφορά ότι η Κύπρος «ουδέποτε θα τύχει αυτοδιάθεσης» και η απόρριψη της αίτησης της Ελλάδας στον Ο.Η.Ε. το 1954 για την «Εφαρμογήν, της αρχής των ίσων δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης των λαών, στην περίπτωσιν του λαού της Κύπρου», όπλισε το χέρι του λαού μας που ξεσηκώθηκε ενάντια σε μια πανίσχυρη βρετανική αυτοκρατορία, δίνοντας ηχηρή απάντηση στο ωμό «ουδέποτε» του Υφυπουργού Αποικιών Χόπκινσον. Το έπος του 1955-59 χαρακτηρίζεται ως η επανάληψη της ελληνικής δόξας των οπλαρχηγών του Μοριά και της Στερεάς Ελλάδας, του Εθνομάρτυρα Κυπριανού και των άλλων δεσποτάδων και προεστών που εκτελέστηκαν την 9η Ιουλίου του 1821.

Ο ένοπλος αγώνας της ΕΟΚΑ δεν υπήρξε τίποτε άλλο παρά η έμπρακτη κορύφωση του προαιώνιου αλυτρωτικού πόθου των Κυπρίων για Ένωση. Στον αγώνα ενάντια στον Άγγλο αποικιοκράτη συμμετέχει ολόκληρος ο κυπριακός λαός με μαζικές πολιτικές συγκεντρώσεις, με παναπεργίες, με τον αγώνα στα βουνά, απαιτώντας το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση και στην Ένωση. Κατά τη διάρκεια του αγώνα αυτού γράφονται απαράμιλλες σελίδες ηρωισμού και δόξας.

Ήρωες όπως ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο Στυλιανός Λένας, ο Κυριάκος Μάτσης, ο Μάρκος Δράκος, γίνονται πρότυπα αγωνιστικότητας και αυτοθυσίας, παραδείγματα θάρρους και λεβεντιάς τα οποία θα τιμούμε αιώνια. Η απόδοση της πρέπουσας τιμής στον αγώνα και στους αγωνιστές της ΕΟΚΑ, είναι για μας και δεδομένη και επιβαλλόμενη.

Δυστυχώς, ο αντιαποικιακός αγώνας του λαού μας δεν έμελλε να έχει το ποθούμενο αποτέλεσμα. Αντί της Ένωσης οδηγηθήκαμε στην Ανεξαρτησία και σε ένα δοτό δυσλειτουργικό σύνταγμα, το οποίο έθεσε το νεοσύστατο κράτος κάτω από την κηδεμονία των εγγυητριών δυνάμεων. Παρόλα ταύτα, δεν πρέπει να υποτιμάται, ούτε να παραγράφεται ότι, για πρώτη φορά μετά από αιώνες που άλλοι διαφέντευαν την τύχη του, ο κυπριακός λαός είχε την ευκαιρία να κτίσει ο ίδιος το μέλλον του σε συνθήκες ελευθερίας και δημοκρατίας, υπό τη σκέπη ενός ανεξάρτητου και κυρίαρχου κράτους μέλους του ΟΗΕ και, πλέον, της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Διαφυλάσσοντας το νόημα και τα μηνύματα των δύο επετείων που σήμερα τιμούμε, αντλούμε τα αναγκαία διδάγματα και με αντικειμενικότητα υπερασπιζόμαστε την ιστορική αλήθεια για να μας φρονηματίζει και να μας καθοδηγεί. Και τα διδάγματα των αγώνων δεν προσφέρονται μόνο για πανηγυρικούς λόγους και ηχηρά συνθήματα. Είναι μια ανεξάντλητη πηγή ηθικής δύναμης, προβληματισμού και φρονηματισμού.

Σήμερα, οι αγώνες του κυπριακού Ελληνισμού έχουν στόχο να τερματίσουν την κατοχή από τα τουρκικά στρατεύματα και να επιτύχουν μια ειρηνική, βιώσιμη και λειτουργική λύση του εθνικού μας προβλήματος σε μια επανενωμένη Κύπρο, στη βάση των Συμφωνιών Υψηλού Επιπέδου του 1977 και 1979, του διεθνούς και του ευρωπαϊκού δικαίου, των περί Κύπρου ψηφισμάτων του ΟΗΕ και του Κοινού Ανακοινωθέντος της 11^ης Φεβρουαρίου 2014 μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων της νήσου, του Προέδρου Αναστασιάδη και του Τ/κ ηγέτη Έρογλου.

Στην καμπή της ιστορίας της, όπου βρίσκεται η Κύπρος σήμερα, οφείλουμε να οπλιστούμε με τις αρετές και τις αξίες του Ελληνισμού, να εμπιστευθούμε τις δικές μας δυνάμεις και να συνεχίσουμε ενωμένοι τον αγώνα μας ως την τελική δικαίωση.

Ας μη ξεχνούμε, λοιπόν, το χρέος μας απέναντι σε αυτούς που θυσιάστηκαν για την ελευθερία. Ας φανούμε άξιοι απόγονοι των μεγάλων ηρώων μας και ας προσπαθήσουμε να προσθέσουμε νέες λαμπρές σελίδες στην ιστορία της πατρίδας μας.

Για να μπορούμε να ατενίσουμε την ιστορία, το έθνος, και τους αθάνατους ήρωες μας με το κεφάλι ψηλά.

--------------------