Δηλώσεις Υπουργού Δικαιοσύνης κ. Ιωνά Νικολάου

Δηλώσεις Υπουργού Δικαιοσύνης κ. Ιωνά Νικολάου

μετά το πέρας της συνεδρίας της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών

για το θέμα των Κεντρικών Φυλακών

Ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης κ. Ιωνάς Νικολάου παρέστη και ενημέρωσε την Επιτροπή Νομικών της Βουλής για την κατάσταση που δημιουργήθηκε στις φυλακές. Μετά την ενημέρωση ο κ. Υπουργός προέβη σε δηλώσεις προς τους εκπροσώπους των ΜΜΕ:

«Σήμερα, στην Επιτροπή Νομικών στην παρουσία βουλευτών από όλα τα κόμματα επεξήγησα τα μέτρα που έχουν ληφθεί στον χώρο των φυλακών τα οποία λήφθηκαν μετά από έρευνα και σωστή μελέτη που κάναμε ως υπουργείο, με βάση πληροφόρηση από τις φυλακές. Από την πρώτη μέρα ανάληψής μου, στις 4 Μαρτίου, αρχίσαμε από τη μια τη μελέτη του όλου ζητήματος που αφορούσε τις φυλακές, υποβάλλοντας γραπτό υπόμνημα στον Διευθυντή των Φυλακών. Αρχίσαμε την υλοποίηση διαφόρων μέτρων. Καταρτίσαμε με βάση το Πρόγραμμα Διακυβέρνησης στρατηγικό σχέδιο, αφού συγκεντρώσαμε όλα τα στοιχεία από τη Διεύθυνση των Φυλακών από έκθεση που μας υποβλήθηκε και στην οποία καταγραφόταν   η κατάσταση μέχρι το τέλος Απριλίου. Καταρτίσαμε το σχέδιο και το αναλύσαμε στη Διεύθυνση των Φυλακών. Αναλύσαμε όλους τους προγραμματισμούς, τους στρατηγικούς στόχους και τους ενδιάμεσους, καθώς και τις δράσεις που θα έπρεπε να αναληφθούν και ζητήσαμε την υποβολή συγκεκριμένων προγραμμάτων από τη Διεύθυνση σχετικά με την εκπαίδευση, τη νοοτροπία, τις συνθήκες διαβίωσης, τα προγράμματα σε συνεργασία με το Κέντρο Υγείας, τις κτιριακές εγκαταστάσεις και πολύ περισσότερο για την κουλτούρα την οποία θα έπρεπε να έχουν οι δεσμοφύλακες και η Διεύθυνση των φυλακών σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση των φυλακισμένων».

  «Συνεχίσαμε», είπε ο κ. Νικολάου, «να παίρνουμε μέτρα, τα αναλύσαμε, τα εφαρμόζαμε, και παρά τα προβλήματα ή την ολιγωρία και την υπόσκαψη που υπέδειξαν κάποιοι στην εφαρμογή κάποιων μέτρων, αντιμετωπίσαμε δυναμικά την κατάσταση. Δύσκολα όμως αντιμετωπίζεται χωρίς την αλλαγή μιας νοοτροπίας η οποία δυστυχώς καλλιεργήθηκε για χρόνια, που δεν βοηθούσε τη σωστή επικοινωνία και την ανθρώπινη μεταχείριση των φυλακισμένων, αλλά προήγαγε την κουλτούρα της αυστηρής πειθαρχίας και αλόγιστης διοίκησης και επιβολής. Σίγουρα αυτό δεν είναι στην πολιτική αυτή της Κυβέρνησης. Και προσπαθήσαμε να αντιμετωπίσουμε με πολλές παρεμβάσεις μέχρι σήμερα για να βελτιώσουμε και να καταστήσουμε πιο ανθρώπινη τόσο την μεταχείριση όσο και την παραμονή των φυλακισμένων στις φυλακές». «Έχω αναλύσει», είπε στη συνέχεια «ποια μέτρα έχουμε πάρει, και τα οποία είναι πάρα πολλά. Μπορεί κάποιοι να υποτιμούν κάποια από αυτά και να καταφέρονται υποτιμητικά είτε για το φαγητό και το νερό είτε για οτιδήποτε άλλο. Υπάρχουν άλλα ζητήματα που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια που έχει μεγαλύτερη σημασία από οποιοδήποτε άλλο περιορισμό. Δεν μπορεί το καλοκαίρι να μην σου επιτρέπεται να κάνεις ένα ντους, ή να κάνεις μόνο μια φορά, ή να μην έχεις θέρμανση τον χειμώνα ή να μην έχεις ικανοποιητικό φαγητό ή να μην έχεις καθαρούς χώρους παραμονής. Προσπαθήσαμε και ενισχύσαμε την επικοινωνία των φυλακισμένων με τους συγγενείς τους είτε αυξάνοντας το χρόνο τηλεφωνικής επικοινωνίας είτε με τις επισκέψεις, καταργώντας τις κλειστές και επιτρέποντας τις ανοιχτές επισκέψεις με σκοπό να βοηθήσουμε την παραμονή να γίνει πιο ανθρώπινη. Όλα αυτά είναι μέτρα που σίγουρα αποσυμφορίζουν την κατάσταση στο χώρο των φυλακών η οποία λόγω επιβαρύνσεων δημιουργεί και τις ανάλογες επιβαρύνσεις με ψυχοσωματικές επιπτώσεις σε καταστάσεις ανεπιθύμητες. Ακούσαμε σήμερα και τον κ. Καριόλου να επιβεβαιώνει ότι είναι δύο οι παράγοντες που οδηγούν στην απόπειρα αυτοκτονίας κάποιου: α) η ψυχοσωματική κατάσταση κάποιου και β) ο χώρος διαβίωσής του. Αν ο χώρος αυτός είναι ανθρώπινος και η συμπεριφορά που επιδεικνύεται έναντι του είναι ανθρώπινη και όχι σκληρή. Αν ο χώρος διαβίωσης διαπνέεται από αποδεκτές ανθρώπινες συνθήκες. Δώσαμε έμφαση και στους δύο τομείς ενισχύοντας την ιατρική προσπάθεια και κάναμε αλλαγές για να αλλάξει η νοοτροπία και ο χώρος διαβίωσης».

Στη συνέχεια ο κ. Υπουργός είπε ότι ενημέρωσε την Επιτροπή Νομικών για τα 18 μέτρα που έχει λάβει η Κυβέρνηση για άμεση εφαρμογή. Τα πλείστα από αυτά, όχι απλά έχουν τροχοδρομηθεί αλλά έχουν επιλυθεί. Κάποια έχουν τροχοδρομηθεί, π.χ. η ανακαίνιση της πτέρυγας 23 του Νοσοκομείου Αθαλάσσας η οποία θα συμπληρωθεί εντός των επόμενων 15 ημερών και θα φιλοξενήσει τα δύσκολα περιστατικά ψυχοσωματικής κατάπτωσης που θα κριθούν αναγκαία από τον ψυχίατρο των φυλακών. Προχωρούμε, είπε, στην αξιοποίηση των παλιών κρατητηρίων της Αστυνομίας για σκοπούς λειτουργίας ιατρικού κέντρου στο χώρο των φυλακών. «Ένα πρόβλημα», είπε ο κ. Νικολάου, «το οποίο αν θυμάμαι καλά υπάρχει τα τελευταία τουλάχιστον 12 χρόνια και το οποίο χρήζει λύσης τώρα. Εκείνο που θέλω να επισημάνω και ζήτησα από όλους τους βουλευτές όλων των κομμάτων, είναι να συνεργαστούν μαζί με την Κυβέρνηση για να αντιμετωπίσουμε όλοι μαζί αυτήν την κρίση, όχι μόνο λόγω των τελευταίων περιστατικών αυτοκτονιών ή αποπειρών, αλλά για αντιμετώπιση της κατάστασης που διαμορφώνεται λόγω της υπάρχουσας νοοτροπίας που οδήγησε όπως φαίνεται σε ανεπιθύμητα και απαράδεχτα πράγματα όπως τον βιασμό του νεαρού Ρουμάνου. Γι’ αυτό, καταλήγοντας θα ήθελα να τονίσω ότι όπως όλοι νοιάζονται έτσι και η Κυβέρνηση νοιάζεται για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης. Ο λαός περιμένει να ακούσει από εμάς με ποιο τρόπο θα προχωρήσουμε στην υλοποίηση των μέτρων αυτών. Έχουμε εξαγγείλει τα μέτρα και προχωρούμε στην υλοποίησή τους. Ζητούμε την συνεργασία όλων των κομμάτων στην προσπάθεια για άμεση εφαρμογή τους και αντιμετώπιση της όλης κατάστασης. Η οποιαδήποτε κριτική είναι καλοδεχούμενη. Αλλά, μόνο η κριτική δεν αποδίδει. Σήμερα έχουμε μπροστά μας ένα ζήτημα που αναζητά άμεση λύση και προγραμματισμό αντιμετώπισής του. Έχουμε και τις λύσεις έχουμε και το πρόγραμμα. Είμαστε έτοιμοι να ακούσουμε τον οποιονδήποτε που μπορεί να εισηγηθεί κάτι περισσότερο. Όλοι μαζί να στείλουμε ένα μήνυμα σε εκείνους που διαχειρίζονται το χώρο των φυλακών ότι νοοτροπίες του παρελθόντος δεν μπορεί να διαρκέσουν ούτε για μια μέρα περισσότερο».

Σε ερώτηση σχετικά με την επιφύλαξη που εξέφρασε η Επίτροπος Διοικήσεως για το διορισμό νέου Αν. Διευθυντή των Φυλακών από το Αστυνομικό Σώμα, ο κ. Υπουργός είπε ότι το σχέδιο υπηρεσίας που ισχύει εδώ και χρόνια, προνοεί τη δυνατότητα διορισμού Διευθυντή των Φυλακών από οποιοδήποτε τομέα, από τον Δημόσιο ή τον ιδιωτικό, χωρίς κανένα περιορισμό. Ο διορισμός θα γίνει μετά από επιλογή προσώπου από εκείνους που θα υποβάλουν αιτήσεις για τη θέση αυτή. Προσπάθεια, είπε ο κ. Υπουργός είναι να επιλεγεί ο καταλληλότερος. Ο κ. Υπουργός συνέχισε λέγοντας ότι ένας διορισμός από την Αστυνομία δεν είναι κατ’ ανάγκην αρνητικός, αφού στο παρελθόν υπήρξαν διορισμοί διευθυντών φυλακών από την Αστυνομία που είχαν εντελώς διαφορετική προσέγγιση. «Το κακό παράδειγμα κάποιων», είπε ο κ. Νικολάου, «δεν μπορεί να είναι κανόνας».

Εξάλλου, σε ερώτηση γιατί ο κ. Τρυφωνίδης απλά επιστρέφει στα αστυνομικά του καθήκοντα ενώ έχει διαταχθεί πειθαρχική έρευνα κατά κάποιων δεσμοφυλάκων, ο κ. Υπουργός είπε ότι τουλάχιστον από τις εκθέσεις που έχουν υποβληθεί στον ίδιο, ο κ. Τρυφωνίδης δεν διαφαίνετο να έχει διαπράξει οποιοδήποτε πειθαρχικό παράπτωμα για να υποστεί οποιαδήποτε πειθαρχική έρευνα, αλλά αν στα πλαίσια των ερευνών που διεξάγονται υπάρξει οποιοδήποτε στοιχείο αναφορικά με ποινική ευθύνη του, τότε αυτή θα αποδοθεί σίγουρα. «Σίγουρα», είπε ο κ. Νικολάου, «ο κ. Τρυφωνίδης δεν μπορούσε να παραμείνει στη θέση του και να περιμένει μέχρι να ολοκληρωθούν οι διοικητικές έρευνες για να διαπιστωθεί αν είχε πειθαρχικές ευθύνες στα πλαίσια του νόμου των φυλακών».

Σε ερώτηση αναφορικά με την ύπαρξη «κλικών» και «νονών», ο κ. Υπουργός απάντησε ότι αυτά δεν είναι θέματα που είναι εύκολο να αποδειχτούν μόνο μέσα από μια έρευνα. «Θα σας το πω έτσι ξεκάθαρα», είπε, «είναι χρόνια τώρα που υπάρχουν αυτά. Η διοικητική έρευνα που διεξάγεται αυτή τη στιγμή αφορά τα συγκεκριμένα περιστατικά που αφορούν τις τρεις απόπειρες αυτοκτονίας, τις πέντε αυτοκτονίες και το βιασμό του νεαρού Ρουμάνου. Στα περιστατικά αυτά θα διερευνηθεί η ύπαρξη κάποιων πιθανών πειθαρχικών παραπτωμάτων από μέλη των φυλακών, δηλαδή δεσμοφύλακες, επιθεωρητές ή άλλους αξιωματικούς, και να είστε βέβαιοι ότι αν υπάρξουν ευθύνες θα οδηγηθούν ενώπιον των αρμοδίων αρχών για εκδίκαση».

Αναφορικά με το πώς γίνεται οι υφιστάμενοι να τίθενται σε διαθεσιμότητα, ενώ οι ανώτεροι που δίνουν οδηγίες όχι, ο κ. Νικολάου επανέλαβε ότι αν υπάρξει θέμα ότι έχουν δοθεί τέτοιες οδηγίες τότε έχει ευθύνη και ο όποιος προϊστάμενος σε όποιον βαθμό κι αν είναι αυτός.

Σε ερώτηση αν οι φυλακές έχουν τις υποδομές για να εφαρμόσουν τα μέτρα που είχαν δοθεί αρχικά από τον ίδιο ή υπάρχει κάποιο πρόβλημα σε αυτές, ο κ. Νικολάου απάντησε ότι υπάρχουν ζητήματα που δεν μπόρεσαν να προχωρήσουν λόγω των υποδομών. «Είναι γνωστό», είπε ο κ. Νικολάου, «ότι οι φυλακές αντιμετωπίζουν το σοβαρό πρόβλημα του υπερπληθυσμού. Είναι σε ένα χώρο που οι εγκαταστάσεις δεν είναι και οι καλύτερες. Μπορεί να γίνεται έντονη προσπάθεια να διατηρηθούν σε ένα ανθρώπινο και αξιοπρεπές επίπεδο, αλλά δεν μπορούν να βοηθήσουν την σωστή εφαρμογή ενός σωφρονιστικού προγράμματος». «Γι’ αυτό κάποια από τα σωφρονιστικά προγράμματα που έχουμε στο στρατηγικό στόχο είδαμε ότι δεν μπορούσαν να εφαρμοστούν. Σίγουρα, η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των φυλακισμένων δεν θα μπορούσε να φτάσει στα επίπεδα εκείνα που θα θέλαμε. Γι’ αυτό πήραμε την απόφαση να αξιολογήσουμε ξανά πρόταση για το θέμα ανέγερσης νέων φυλακών η οποία μάλιστα μετά από επαναξιολόγηση των προτάσεων που είχαν γίνει στο παρελθόν και της έκθεσης που είχε γίνει από το Υπουργείο Συγκοινωνιών, κρίθηκε ότι με τις αλλαγές που έχουν γίνει, η πρόταση μπορεί να είναι βιώσιμη, και έτσι προχωρούμε στην προώθηση διαδικασίας για επιλογή στρατηγικού συνεργάτη για ανέγερση νέων φυλακών. Τώρα ετοιμάζονται οι όροι του διαγωνισμού, αλλά επειδή η επιλογή θα γίνει με τη σύμπραξη του ιδιωτικού με το δημόσιο τομέα, χρειάζεται να προηγηθεί σχετική νομοθεσία για τη ρύθμιση της συνεργασίας αυτής».

Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ο κ. Υπουργός είπε ότι η απομάκρυνση του κ. Καριόλου δεν έγινε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης αλλά από το Υπουργείο Υγείας και συγκεκριμένα από τον Διευθυντή των Ψυχιατρικών Υπηρεσιών.

Σε άλλη ερώτηση που αφορούσε την μετάβαση της ΜΜΑΔ στις Κεντρικές Φυλακές, την Κυριακή, ο κ. Υπουργός είπε ότι η ΜΜΑΔ μετέβη στις Φυλακές αφού ο Υπεύθυνος Ασφάλειας των Φυλακών ζήτησε να επέμβει η Μονάδα στον χώρο, πρώτον επειδή υπήρχε η αντίδραση των 100 κυρίως αλλοδαπών και δεύτερον, όπως οι ίδιοι έκριναν, έπρεπε να γίνει έλεγχος των φυλακών. Μάλιστα, είπε ο κ. Υπουργός, έλεγχος της Πτέρυγας 8 των φυλακών, είχε γίνει και το προηγούμενο βράδυ από μέλη της ΜΜΑΔ, ενώ ο ίδιος ο Υπεύθυνος της ΜΜΑΔ ζήτησε από το Διοικητή της ΜΜΑΔ όπως παραμείνει η Μονάδα και συνεχίσει την προσπάθεια αυτή. «Εγώ προσωπικά ενημερώθηκα για το θέμα αυτό στη συνέχεια» είπε ο κ. Υπουργός, «αφού έκαναν εκείνοι τις δικές τους ενέργειες. Δεν έδωσα σε καμία περίπτωση οδηγίες για να ενεργήσει η ΜΜΑΔ την Κυριακή, αλλά σε συζήτηση που έγινε με τη Διεύθυνση των φυλακών κρίθηκε από εκείνους αναγκαία η παραμονή της ΜΜΑΔ εκεί για περιορισμένο χρόνο».

Απαντώντας σε ερώτηση αναφορικά με κατηγορίες από πλευράς του ΑΚΕΛ για μη ανάληψη ευθυνών από μέρους του, ο κ. Υπουργός είπε: «Σε ό,τι αφορά την προσπάθεια επίρριψης ευθυνών, θέλω να πω ότι κατηγορήθηκα ότι δεν έλαβα κανένα μέτρο και έτσι σήμερα ανάλυσα εξαντλητικά ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών, τα πλείστα από τα μέτρα τα οποία έχουμε λάβει. Για το θέμα καταβολής ευθυνών, κάποιοι μπορούν να διακρίνουν τη διαφορά της μιας περίπτωσης με την άλλη. Λυπάμαι να παρατηρήσω πώς αξιοποιούνται κάποιες ανθρώπινες τραγωδίες από μια περίπτωση που αφορούσε καθαρή παράληψη και ευθύνη και η οποία όχι μόνο αποδόθηκε πειθαρχικά αλλά και ποινικά, και την οποία αναγνώρισε ποινικά και ο ίδιος ο Γενικός Εισαγγελέας. Σε σημείο που δύο μέλη της Αστυνομίας καταδικάστηκαν, ο Αρχηγός Αστυνομίας υποχρεώθηκε και υπέβαλε παραίτηση και ο Διευθυντής των Φυλακών καταδικάστηκε από το δικαστήριο. Δεν αφορά μόνο την υπόθεση Κίτα, ο οποίος δεν απέδρασε, διότι δεν ήταν εντός των φυλακών για να αποδράσει, αλλά ήταν εκτός όταν διέφυγε από το συγκεκριμένο νοσηλευτήριο, από το οποίο μπαινόβγαινε για μήνες, όποτε έκρινε ο ίδιος. Αυτά τα ζητήματα δεν έχουν καμία σχέση με τις συγκεκριμένες περιπτώσεις οι οποίες μας θλίβουν και μας προβληματίζουν και θα εφαρμόσουμε με αποφασιστικότητα τα όποια αναγκαία μέτρα για να τις αντιμετωπίσουμε».

Σε ερώτηση αν η Κυβέρνηση προετοιμάζεται για το ενδεχόμενο προσφυγής των συγγενών των αυτόχειρων σε Ευρωπαϊκά Δικαστήρια, ο κ. Υπουργός είπε ότι όλες οι υποθέσεις έχουν ανατεθεί για να διερευνηθούν σε μια ομάδα ανακριτών υπό την ευθύνη ανώτερου υπαστυνόμου με σκοπό να γίνει μια πλήρης διερεύνηση όλων των περιπτώσεων αναγνωρίζοντας τους οποιουσδήποτε κινδύνους. «Δεν θέλουμε», είπε ο κ. Νικολάου, «να ξαναβρεθεί η Κυπριακή Δημοκρατία στο σημείο άλλων υποθέσεων όπου δεν έγινε σωστή ή και καθόλου διερεύνηση και η Δημοκρατία καταδικάστηκε ως υπεύθυνη για την παράλειψη αυτή. Έχουν δοθεί ρητές οδηγίες προς τις ανακριτικές αρχές   να διερευνήσουν πλήρως όλα τα θέματα που σχετίζονται με τις υποθέσεις αυτές».

_____________