Συνάντηση είχε σήμερα ο Υπουργός Εσωτερικών
κ. Σωκράτης Χάσικος με τους Δημάρχους και αντιπροσωπείες από την Ένωση
Δήμων και την Ένωση Κοινοτήτων Κύπρου για ενημέρωση, συζήτηση και
ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την Προκαταρκτική Έκθεση των Άγγλων
Eμπειρογνωμόνων για τη Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην
Κύπρο. Στην ομιλία του κατά τη συνάντηση ο κ. Υπουργός ανέφερε:
«Θέλω να σας ευχαριστήσω για την άμεση και ταχύτατη ανταπόκρισή σας στην πρόσκλησή μου να συναντηθούμε σήμερα εδώ, με στόχο να σας ενημερώσω για τα ευρήματα της Προκαταρκτικής Έκθεσης των Άγγλων Εμπειρογνωμόνων για τη Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο, καθώς και για τα επόμενα βήματα. Στο πλαίσιο αυτής της θεσμικής συνάντησης είμαι έτοιμος να ακούσω τις όποιες απόψεις έχετε και να τις συζητήσω μαζί σας.
Να υπενθυμίσω ότι όπως εξάλλου και δημόσια είχα δεσμευτεί προς τούτο, διαβίβασα αυτούσια την Προκαταρκτική Έκθεση στην Ένωση Δήμων, την Ένωση Κοινοτήτων και στα κόμματα, μόλις την έλαβα, αυθημερόν. Να υπενθυμίσω, επίσης, ότι εδώ και καιρό, ξεκίνησε ένας ειλικρινής και έντιμος διάλογος μεταξύ μας, καθώς επίσης και με τα κόμματα, για την αναγκαία Μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο, τόσο στο πλαίσιο της Μεικτής Επιτροπής που έχουμε θεσπίσει ειδικά γι’ αυτό το σκοπό, αλλά και με κατ’ ιδίαν συναντήσεις. Αυτός ο διάλογος, ο οποίος συνεχίζεται και μεταξύ μας αλλά και με την κοινωνία των πολιτών, πρέπει να καταλήξει, ελπίζουμε, στην ευρύτερη δυνατή συναίνεση σε ό,τι αφορά την τελική μορφή που θα λάβει για τα επόμενα χρόνια ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Σας ενημερώνω ότι:
Πρώτον: Πέραν της σημερινής συνάντησης, μεταξύ 4 και 6 Φεβρουαρίου, με δική μου πρωτοβουλία προγραμματίστηκε νέος κύκλος επαφών του Υπουργού Εσωτερικών με όλα τα πολιτικά κόμματα για συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων.
Δεύτερον: Προγραμματίζουμε την πραγματοποίηση δημόσιας διαβούλευσης, σύντομα, με στόχο την ευρύτερη δυνατή συμμετοχή οργανωμένων φορέων και οργανώσεων καθώς και της κοινωνίας των πολιτών, για συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων για το θέμα της μεταρρύθμισης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Θα ενημερωθείτε για την ημερομηνία αυτής της διαβούλευσης, στην οποίαν θα προσκληθείτε να συμμετάσχετε, εν ευθέτω χρόνω και, συγκεκριμένα, μόλις καθορίσουμε την ημερομηνία.
Τρίτον: μεταξύ 17 και 21 Φεβρουαρίου, οι Άγγλοι Εμπειρογνώμονες θα παρουσιάσουν την Προκαταρκτική Έκθεση και τις προτεινόμενες επιλογές σε όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, για περαιτέρω συζήτηση. Στη συνέχεια, και με βάση την Προκαταρκτική Έκθεση, θα έχουν συνάντηση με τον Υπουργό Εσωτερικών και το Γενικό Διευθυντή του Υπουργείου, όπου θα αναζητηθεί συναίνεση (to build consensus) στη βάση των προτεινόμενων επιλογών.
Όσον αφορά, όμως, τη διαμόρφωση τελικής άποψης, εμείς θέλουμε να συλλέξουμε στοιχεία από κάθε κατεύθυνση και διαφορετικές πηγές, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στα αριθμητικά δεδομένα και την ανάλυσή τους. Στοιχείο, θα αποτελέσει, επίσης, και η δική σας μελέτη.
Αυτή η Προκαταρκτική Έκθεση καταδεικνύει ακριβώς, το πόσο σοβαροί, μελετημένοι και τεκμηριωμένοι πρέπει να είμαστε, επαναλαμβάνω, μέχρι τη λήψη της τελικής απόφασης.
Το ερώτημα που τίθεται είναι φαινομενικά απλό: τι είδους Τοπική Αυτοδιοίκηση θέλουμε για την Κύπρο του αύριο; Είναι εν γνώσει μας ότι οι καιροί είναι χαλεποί, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα θέματα της οικονομίας. Έχουμε, επίσης, επίγνωση του γεγονότος ότι η Κύπρος ανήκει πλέον στη μεγάλη οικογένεια των κρατών μελών της Ενωμένης Ευρώπης. Και ότι πρέπει, επιτέλους, να αρχίσουμε να αναπροσαρμόζουμε τις διοικητικές δομές που έχουμε κληρονομήσει από το παρωχυμένο μοντέλο του ´60, σε κάποιες δε περιπτώσεις, όπως είναι η περίπτωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, από το αποικιακό μας παρελθόν ώστε να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες απαιτήσεις και πραγματικές ανάγκες του πολίτη.
Στην πράξη, η αναγκαία μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όποια κι αν είναι η τελική της μορφή, για να καταστεί εφικτή απαιτεί συναίνεση, τόλμη, αποφασιστικότητα και πολιτική βούληση. Πρωτίστως, όμως, ο πολίτης δικαιούται να απολαμβάνει ποιοτικότερες υπηρεσίες με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.
Όπως επανειλημμένα και δημόσια έχω δηλώσει, η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας επιθυμεί να συμφωνήσει για το νέο μοντέλο και το σχέδιο δράσης για τη μεταρρύθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης το συντομότερο δυνατό, με σκοπό να καταθέσει σχετικό νομοσχέδιο στη Βουλή.
Στόχος του Υπουργείου Εσωτερικών είναι να καταλήξουμε στο τι είδους Τοπική Αυτοδιοίκηση θέλουμε για την Κύπρο του μέλλοντος, μέσα από τη σύνθεση των απόψεων και επαναλαμβάνω, μέσα από την ευρύτερη δυνατή συναίνεση.
Σε ό,τι αφορά, τώρα, την Προκαταρκτική Έκθεση των Άγγλων Εμπειρογνωμόνων, αναφέρω ότι με βάση τους όρους εντολής που έχουν συμφωνηθεί με την Κυπριακή Δημοκρατία, η Έκθεση έχει εκπονηθεί με σκοπό την υποστήριξη της αναδιάρθρωσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Οι εμπειρογνώμονες πραγματοποίησαν τρεις αποστολές στην Κύπρο μεταξύ Σεπτεμβρίου και Δεκεμβρίου 2013, κατά τη διάρκεια των οποίων διαβουλεύτηκαν με εκπροσώπους της Κεντρικής Κυβέρνησης, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά και άλλων Οργανώσεων. Υπήρξε διαβούλευση, δηλαδή, μεταξύ των εμπειρογνωμόνων και όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Τα ευρήματα της Προκαταρκτικής Έκθεσης δείχνουν ότι η Μεταρρύθμιση δικαιολογείται εξαιτίας της ύπαρξης σοβαρών πιέσεων: απαίτηση των πολιτών, ανάγκη για παροχή εξατομικευμένων υπηρεσιών, έλλειψη πόρων και δημογραφικές πιέσεις. Σε γενικές γραμμές, σύμφωνα με την Έκθεση, η Τοπική Αυτοδιοίκηση παρουσιάζει τις εξής συστημικές αδυναμίες οι οποίες είναι, μεταξύ άλλων:
1. Είναι πολύ χαμηλό το επίπεδο συνολικής ικανότητας σε σχέση με την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Εν ολίγοις, παρατηρείται αδυναμία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης να ανταποκριθεί πλήρως στην αποστολή της.
2. Δεν υπάρχει επικέντρωση στον πολίτη.
3. Απαιτείται όπως γίνουν μεταρρυθμίσεις και σε σχέση με το ρόλο, τις ευθύνες και τη δομή του Υπουργείου Εσωτερικών: ο ρόλος της Κεντρικής Κυβέρνησης θα πρέπει να είναι περισσότερο στρατηγικός (το Κράτος θα σχεδιάζει, θα καθοδηγεί και θα ρυθμίζει), ενώ αυτός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης καθαρά επιχειρησιακός (οι υπηρεσίες θα παρέχονται από τα Όργανα Τοπικής Αυτοδιοίκησης).
4. Απαιτείται να γίνουν σοβαρές μεταρρυθμίσεις σε θέματα χρηματοοικονομικής διαχείρισης και σε θέματα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, κυρίως σε σχέση με την αύξηση της κινητικότητας του προσωπικού, την αναβάθμιση των δεξιοτήτων και την αξιολόγηση, ώστε να διασφαλίζεται η διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια και βιωσιμότητα των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ).
Οι προτεινόμενες επιλογές, όπως καταγράφονται στην Προκαταρκτική Έκθεση, έχουν ως ακολούθως:
Σενάριο 0: Η «επιλογή μηδέν» αποτελεί την παρούσα δομή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο. Αποτελείται από 39 Δήμους σε αστικές περιοχές, εκ των οποίων οι 9 είναι κατεχόμενοι, και 487 Κοινότητες στις αγροτικές περιοχές, εκ των οποίων οι 137 είναι κατεχόμενες.
Θέλω να τονίσω εμφαντικά, προτού συνεχίσω, ότι η Μεταρρύθμιση δεν πρόκειται να αγγίξει τους κατεχόμενους Δήμους, για ευνόητους λόγους: Η Πατρίδα μας εξακολουθεί να τελεί υπό ημικατοχή και οι κατεχόμενοι Δήμοι είναι, ακριβώς, το σύμβολο του αγώνα μας για λύση και επανένωση, είναι η συλλογική μας μνήμη και ο σύνδεσμός μας με την πατρώα γη.
Σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες, υπάρχει μεγάλη ανισοσκέλεια εξουσιών/ευθυνών μεταξύ Δήμων και Κοινοτήτων. Σημειώνεται περαιτέρω, ότι υπάρχουν ενδείξεις συνεργασίας μεταξύ Τοπικών Αρχών, οι οποίες όμως είναι εθελοντικές και δεν φαίνεται ότι αυτή η συνεργασία είναι αρκετή για να ξεπεραστούν τα προβλήματα που υπάρχουν. Το συμπέρασμα είναι ότι το παρόν στάτους κβο δεν μπορεί να συνεχιστεί, κυρίως λόγω ανεπάρκειας σε ό,τι αφορά τις απαιτούμενες ικανότητες και τους πόρους για την επίτευξη του οράματος για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, όπως αυτό έχει συμφωνηθεί μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων για μια πιο αποτελεσματική και αποδοτική Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Σενάριο 1: Δημιουργία Επαρχιακών Συμβουλίων (Δευτεροβάθμιο όργανο)
Αυτό το σενάριο συζητείται, αλλά δεν προκρίνεται ως βιώσιμη επιλογή, με βασικό επιχείρημα ότι το κόστος θα είναι διαχρονικά μεγαλύτερο από το όφελος και ότι δεν είναι διακριτό το ποια εξουσία θα παρέχεται από την κάθε υπηρεσία. Εκφράζεται δηλαδή ανησυχία όσον αφορά τον τρόπο λειτουργίας αυτού του δευτεροβάθμιου οργάνου, ιδίως αν προκύψει σύγχυση εξουσιών και αρμοδιοτήτων. Σύμφωνα, όμως, με τη Μελέτη, αυτό το όργανο θα μπορούσε να δημιουργήσει οικονομίες κλίμακας και να αποτελέσει ένα μεταβατικό στάδιο για μια πιο ορθολογική δομή στο μέλλον.
Σενάριο 2: Συγχωνεύσεις Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ)
Το σενάριο που προβλέπει τη συγχώνευση Δήμων και Κοινοτήτων σε δέκα συνολικά μητροπολιτικές περιοχές, συζητείται ως δεύτερη καλύτερη επιλογή, μέσω ενός ενδιάμεσου μεταβατικού σταδίου που αφορά την υποχρεωτική συμπλεγματοποίηση. Το βασικό πλεονέκτημα είναι ότι θα εξακολουθήσουν να παρέχονται οι υπηρεσίες μέσω των Τοπικών Αρχών, ενώ το αρχικό κόστος είναι δυνατό να αποσβεστεί στο μέλλον λόγω μόνιμων εξοικονομήσεων. Επίσης, θα υπάρχει διαυγές επίπεδο λογοδοσίας και αυξημένη συνοχή σε επίπεδο υπηρεσιών και τοπικού σχεδιασμού.
Σενάριο 2 Α: Συμπλεγματοποίηση
Το σενάριο να επιβληθεί η συμπλεγματοποίηση υπηρεσιών (να μην είναι δηλαδή εθελοντική), συζητείται ως πιθανό ενδιάμεσο μεταβατικό στάδιο, πριν από την υιοθέτηση της προαναφερθείσας επιλογής της συγχώνευσης. Το πλεονέκτημα έγκειται στο γεγονός ότι αυτή η επιλογή, είναι κοντά στο σύστημα Τοπικής Αυτοδιοίκησης που έχουμε σήμερα, κάτι που συνεπάγεται μικρότερη αναστάτωση.
Σενάριο 3: Δημιουργία πέντε νέων Τοπικών Αρχών με άμεση εκλογή
Αυτό είναι το σενάριο που εισηγούνται οι εμπειρογνώμονες ως καλύτερη επιλογή που θα δημιουργήσει ένα περιβάλλον ποιοτικότερης εξυπηρέτησης του πολίτη και τις μεγαλύτερες, διαχρονικά, εξοικονομήσεις πόρων. Δημιουργία μιας Τοπικής Αρχής ανά επαρχία. Βεβαίως, τονίζεται ως κύρια αδυναμία αυτής της επιλογής μια ενδεχόμενη αναστάτωση κατά τη διάρκεια του μεταβατικού σταδίου. Μεταξύ άλλων, αυτή η επιλογή έχει τα εξής πλεονεκτήματα:
- επάρκεια σε ό,τι αφορά τη δυνατότητα ουσιαστικής αποκέντρωσης, οικοδόμησης του συστήματος
- χρηματοδότηση των Επαρχιακών Διοικήσεων και των εμπλεκόμενων Υπουργείων από τους υφιστάμενους πόρους των Τοπικών Αρχών,
- αύξηση της δαπάνης για παροχή υπηρεσιών στον πολίτη παρά για δομές.
Σε σχέση με το οικονομικό μέρος της Προκαταρκτικής Έκθεσης, γίνονται κάποιες γενικές εκτιμήσεις. Θα αναμένουμε, βεβαίως, μια πιο λεπτομερή ανάλυση στην Τελική Έκθεση, ούτως ώστε να λάβουμε την απόφασή μας κατά τρόπο όσο γίνεται πιο αντικειμενικό.
Όπως επανειλημμένα έχω δηλώσει, θα κληθούμε όλοι να λάβουμε συγκεκριμένες αποφάσεις. Ο διάλογος δεν μπορεί να είναι ατέρμων. Δράττομαι, λοιπόν, της ευκαιρίας, για να σας καλέσω να μου υποβάλετε γραπτώς τις όποιες απόψεις σας επί των προτεινόμενων επιλογών».
