Αγαπητέ κ. Δήμαρχε,
Αγαπητοί Εκπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο,
Κυρίες και κύριοι,
Είναι πραγματικά ιδιαίτερη χαρά για μένα που βρίσκομαι
σήμερα εδώ και θα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές της Ημερίδας – τον
Δήμαρχο Λάρνακας, το Europe Direct Λάρνακας, το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και την
Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Κύπρο - για την πρόσκληση και την
ευκαιρία που μου δίνετε να συμμετάσχω σε αυτή την εκδήλωση παρουσιάζοντας την
Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Πολιτική και τη Θαλάσσια Χωροταξία.
Η θεματική που επιλέγηκε από τους διοργανωτές της
ημερίδας «Λάρνακα και Γαλάζια Ανάπτυξη» είναι σημαντική και συνάμα επίκαιρη
γιατί η Λάρνακα κατέχει μια κομβική θέση στη γεωγραφία της περιοχής. Είναι η
βασική πύλη εισόδου της χώρας και ασφαλώς το υγρό στοιχείο – η θάλασσα – είναι
αναπόσπαστα συνδεδεμένο με την ιστορία και την οικονομία της.
Ας μη λησμονούμε πως στον θαλάσσιο χώρο του Μαζωτού έχει
εντοπιστεί ένα από τα αρχαιότερα και καλύτερα διατηρημένα ναυάγια του αρχαίου κόσμου.
Η πόλη της Λάρνακας φιλοξενεί ένα από τα
πιο χαρακτηριστικά δείγματα νεώσοικου, δηλαδή λιμένα και ναυπηγείου της
αρχαιότητας, ενώ στον θαλάσσιο χώρο της περιοχής πραγματοποιήθηκαν μεγάλες και
ιστορικές ναυμαχίες όπως εκείνη στην οποία ο Κίμων ο Αθηναίος καταναυμάχησε τον
περσικό στόλο.
Οι θάλασσες υπήρξαν ανέκαθεν ζωτικής σημασίας για όλους
τους λαούς. Είναι εμπορικοί δρόμοι, πηγή τροφής, ενέργειας και πόρων, ρυθμιστές
του κλίματος καθώς και αγαπημένος χώρος αναψυχής των πολιτών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αναγνωρίζοντας τον σημαντικό ρόλο
των θαλασσών και των ωκεανών για την Ευρώπη, διεξήγαγε μία ευρεία και συνολική
διαβούλευση με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς η οποία οδήγησε στη δημιουργία
της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής
(ΟΘΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
Η εν λόγω Πολιτική
θεμελιώνεται στη σαφή παραδοχή ότι όλα
τα θέματα που σχετίζονται με τους ωκεανούς και τις θάλασσες της Ευρώπης
διασυνδέονται και ότι οι πολιτικές που συνδέονται με τη θάλασσα πρέπει να
αναπτύσσονται συνεκτικά για την επίτευξη των επιθυμητών αποτελεσμάτων. Με βάση αυτή την παραδοχή έχει
καλλιεργηθεί στα κράτη μέλη της ΕΕ η ανάγκη δημιουργίας δομών διακυβέρνησης που
συμβάλλουν στην εφαρμογή μίας ολιστικής προσέγγισης για τις θαλάσσιες υποθέσεις.
Η ΟΘΠ της ΕΕ εντάσσεται στο πλαίσιο της πολιτικής της ΕΕ
για την Αειφόρο Ανάπτυξη και επιδιώκει να τονώσει την αειφόρο «γαλάζια» ανάπτυξη
και την απασχόληση, στο πλαίσιο της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020».
Μπορεί οι γενικές αρχές και στόχοι της ΟΘΠ να
απευθύνονται σε όλη τη θαλάσσια επικράτεια της ΕΕ, η εφαρμογή της όμως
προϋποθέτει συγκεκριμένα μέτρα προσαρμοσμένα στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της
κάθε περιοχής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζοντας τις ιδιαιτερότητες των
διάφορων θαλάσσιων περιοχών έχει
εκπονήσει στρατηγικές για την Αρκτική, τη Βαλτική, τη Μεσόγειο, τον Ατλαντικό και
πρόσφατα για την περιοχή της Αδριατικής και του Ιονίου Πελάγους.
Ενδεικτικά, στη στρατηγική της ΕΕ για
τη Μεσόγειο, αναγνωρίζονται οι ιδιαιτερότητες της περιοχής και υπογραμμίζονται
οι μηχανισμοί και τα εργαλεία που πρέπει να κινητοποιηθούν για να επιτευχθεί
ενοποιημένη προσέγγιση στη διαχείριση των θαλασσίων θεμάτων στη Μεσόγειο και
για να ενισχυθεί η συνεργασία με γειτονικά κράτη που δεν είναι μέλη της ΕΕ.
Η Κύπρος, ως κατεξοχήν νησιώτικο κράτος μέλος της ΕΕ, με
δεσπόζουσα γεωγραφική θέση στην Ανατολική Μεσόγειο, προσδίδει ιδιαίτερη σημασία
στην ΟΘΠ και στην προσπάθεια για σφαιρική προσέγγιση και ανάπτυξη των θαλάσσιων
δραστηριοτήτων όπως η ναυτιλία, η αλιεία, ο θαλάσσιος και παράκτιος τουρισμός
και η εκμετάλλευση του θαλάσσιου ενεργειακού πλούτου.
Για την εφαρμογή μίας ΟΘΠ στην Κύπρο, το Υπουργικό
Συμβούλιο, τον Ιανουάριο του 2011, ενέκρινε την σύσταση Υπουργικής Επιτροπής,
υπό τον συντονισμό του Υπουργού Συγκοινωνιών και Έργων, που σήμερα απαρτίζεται
από επτά συνολικά Υπουργούς.
Επίσης, το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε τη δημιουργία
Συντονιστικής Ομάδας για την ΟΘΠ, υπό την καθοδήγηση του Τμήματος Εμπορικής
Ναυτιλίας, η οποία αποτελείται από λειτουργούς των εμπλεκομένων υπηρεσιών και Υπουργείων
και υποστηρίζει τις εργασίες της Υπουργικής Επιτροπής.
Η Κυπριακή
Δημοκρατία είναι καθοδόν προς χάραξη μιας εθνικής στρατηγικής που θα θέτει τα θεμέλια για την εφαρμογή ΟΘΠ στην Κύπρο. Η
Συντονιστική Ομάδα ετοίμασε προσχέδιο της Στρατηγικής της Κύπρου για μία ΟΘΠ,
το οποίο εξετάστηκε και υιοθετήθηκε από την
Υπουργική Επιτροπή για την ΟΘΠ, στις 2 Οκτωβρίου 2013.
Το προσχέδιο της Στρατηγικής αυτής τέθηκε σε δημόσια
διαβούλευση από τις 15 Νοεμβρίου μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2013, τα αποτελέσματα
της οποίας θα αξιολογηθούν ώστε να διαμορφωθεί το τελικό προσχέδιο το οποίο θα
υποβληθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση.
Το επόμενο βήμα αφορά την ετοιμασία ενός ρεαλιστικού και εφαρμόσιμου
σχεδίου δράσης το οποίο θα περιλαμβάνει ενέργειες και δράσεις για την υλοποίηση
της εθνικής Στρατηγικής.
Θα ήταν
παράλειψη μου να μην αναφέρω ότι στα πλαίσια της Κυπριακής Προεδρίας του
Συμβουλίου της ΕΕ είχε τεθεί ως στρατηγική προτεραιότητα η προώθηση της ΟΘΠ της ΕΕ. Το επιστέγασμα της εν λόγω
πρωτοβουλίας ήταν η υιοθέτηση τον Οκτώβριο του 2012 της «Διακήρυξης της
Λεμεσού».
Συγκεκριμένα, οι αρμόδιοι Υπουργοί των κρατών μελών της ΕΕ
και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου μέσα από την «Διακήρυξη της Λεμεσού»
υπογράμμισαν τη βούληση και την αποφασιστικότητα τους να προωθήσουν στοχευμένες
δράσεις και πρωτοβουλίες που θα στηρίξουν τη γαλάζια ανάπτυξη, στέλνοντας
ελπιδοφόρα μηνύματα για ανάκαμψη της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Ένα από τα κύρια θέματα κατά
την υπουργική συνάντηση για την ΟΘΠ αποτέλεσε η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής για τη «γαλάζια» ανάπτυξη η οποία αποτελεί τη συμβολή της ΟΘΠ της ΕΕ
για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, βιώσιμη
και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη.
Για την ενίσχυση της ανάπτυξης των θαλάσσιων τομέων και
γενικότερα της ΟΘΠ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει την ανάπτυξη και εφαρμογή τριών
διατομεακών εργαλείων που είναι: ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός, η Ενοποιημένη
Θαλάσσια Επιτήρηση και η βελτίωση της Γνώσης για τη Θάλασσα.
Ο Θαλάσσιος Χωροταξικός Σχεδιασμός (ΘΧΣ) ορίζεται ως μία δημόσια διαδικασία
ανάλυσης και κατανομής, χωρικά και χρονικά, των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων στις
θαλάσσιες περιοχές για την επίτευξη οικολογικών, οικονομικών και κοινωνικών
στόχων.
Έχει σαν στόχο τη διαχείριση των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων και του
αντίκτυπου τους στο θαλάσσιο περιβάλλον για την επίτευξη αειφόρου χρήσης των
θαλάσσιων πόρων. Η κατάληξη του είναι ένα θαλάσσιο χωροταξικό σχέδιο στο οποίο
αποτυπώνεται το όραμα κάθε κράτους για την αξιοποίηση και την αειφόρο ανάπτυξη
του θαλάσσιου του χώρου.
Μέχρι
σήμερα, η χρήση του θαλάσσιου χώρου της Κύπρου γίνεται αποσπασματικά και όχι
στη βάση ολοκληρωμένου σχεδιασμού που να έχει ως επίκεντρο την αειφόρο
ανάπτυξη.
Λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες
που παρέχει ο ΘΧΣ αλλά και της σχετικής νομοθετικής πρότασης της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής, το Υπουργικό Συμβούλιο, τον Ιούλιο
του 2012, ενέκρινε την εισαγωγή του ΘΧΣ στα πλαίσια της αναπτυξιακής πολιτικής
της Κυβέρνησης, όρισε το Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας ως την αρμόδια Αρχή για την
εφαρμογή του ΘΧΣ στην Κύπρο και αποφάσισε τη σύσταση ομάδας εργασίας για τον
σκοπό αυτό.
Το Υπουργικό Συμβούλιο, τον Οκτώβριο του 2013, μετά από
σχετική εισήγηση, αποφάσισε τη διεύρυνση των όρων εντολής της ομάδας εργασίας
για να εξετάζει και τα θέματα της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης Παράκτιων Περιοχών,
υπό τον συντονισμό του Τμήματος Περιβάλλοντος. Η ομάδα μετονομάστηκε σε «Ομάδα Εργασίας για το Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό και την Ολοκληρωμένη
Διαχείριση Παράκτιων Περιοχών».
Η συγκεκριμένη ομάδα συνέρχεται σε τακτά χρονικά
διαστήματα και στο παρόν στάδιο, εργάζεται για τη συλλογή όλων των διαθέσιμων θαλάσσιων
και παράκτιων δεδομένων και πληροφοριών από όλες της εμπλεκόμενες υπηρεσίες και
φορείς με στόχο την αποτύπωση και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης του
θαλάσσιου χώρου της Κύπρου που εκτείνεται μέχρι την Αποκλειστική Οικονομική της
Ζώνη.
Όπως γνωρίζετε τα τελευταία λίγα
χρόνια στον θαλάσσιο χώρο της Κύπρου καταγράφονται σημαντικές εξελίξεις. Ο
εντοπισμός σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου, οι ενδείξεις για την ύπαρξη
κοιτασμάτων πετρελαίου, οι προγραμματιζόμενες για το επόμενο φθινόπωρο
διερευνητικές γεωτρήσεις δημιουργούν μια άνευ προηγουμένου κινητικότητα.
Δημιουργούν ταυτόχρονα την υποχρέωση της Κυπριακής Δημοκρατίας να σχεδιάσει με
σοβαρότητα τη θαλάσσια πολιτική της ώστε να ενσωματώσει όλες αυτές τις
δραστηριότητες.
Την ίδια ώρα στην περιοχή του
Βασιλικού δημιουργείται τόσο στον χερσαίο όσο και στον θαλάσσιο χώρο μια πολύ
σημαντική υποδομή. Ένα σύγχρονο ενεργειακό κέντρο με ποικίλες δραστηριότητες
που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη. Ο τομέας της ενέργειας αποτελεί τη νέα μεγάλη
ελπίδα για την κυπριακή οικονομία. Και αυτό συνάγεται από το τεράστιο ενδιαφέρον
που επιδεικνύεται από ξένους επενδυτές και μεγάλες εταιρείες του εξωτερικού για
την πραγματοποίηση επενδύσεων σχετικών με το φυσικό αέριο στην Κύπρο.
Ένα άλλο μεγάλο θέμα που μας
απασχολεί είναι η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των κυπριακών λιμένων. Ήδη το
λιμάνι Λεμεσού επεκτείνεται για να ικανοποιήσει τα δεκάδες αιτήματα φιλοξενίας
εταιρειών που ασχολούνται με την ανόρυξη του φυσικού αερίου. Αυτό που ακόμα
παραμένει σε εκκρεμότητα δυστυχώς, είναι το ζήτημα της ενιαίας ανάπτυξης του
λιμανιού και της μαρίνας της Λάρνακας. Ένα θέμα για το οποίο τόσο προσωπικά όσο
και η Κυβέρνηση αλλά και ο Δήμος, το ΕΒΕΛ και οι τοπικοί φορείς καταβάλουμε μια
συντονισμένη προσπάθεια ώστε το έργο αυτό επιτέλους να ξεκινήσει. Πρόκειται για
έργο πνοής, όπως και άλλες φορές έχω αναφέρει, όχι μόνο για την τοπική αλλά και
ευρύτερα για την κυπριακή οικονομία. Είναι ακριβώς για τον λόγο αυτό που ο
ίδιος ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο Κάιρο είχε
ιδιαίτερη συνάντηση με επίδοξους επενδυτές. Όλα τα ενδεχόμενα, όλες οι
πιθανότητες αλλά και όλα τα σενάρια διερευνώνται επισταμένα προκειμένου να
έχουμε μια αίσια κατάληξη σε ένα ζήτημα που απασχολεί αυτή την πόλη εδώ και
αρκετά χρόνια. Οι οικονομικές συγκυρίες είναι δυστυχώς δύσκολες και το
γνωρίζουμε. Παρά ταύτα δεν αφήνουμε καμιά επενδυτική πρόταση χωρίς προηγουμένως
να τη διερευνήσουμε διεξοδικά.
Κυρίες και κύριοι,
Είμαι πεπεισμένος ότι στο μέλλον,
με τη δημιουργία ενός σταθερού χωροταξικού πλαισίου, το οποίο θα συμμορφώνεται
πλήρως με τις απαιτήσεις του ενωσιακού κεκτημένου, μπορούμε να συμβάλουμε στη δημιουργία
των κατάλληλων συνθηκών για την προώθηση των επενδύσεων στους θαλάσσιους τομείς
και για την περαιτέρω στήριξη της βιώσιμης
ανάπτυξης των θαλάσσιων και παράκτιων περιοχών,
διατηρώντας παράλληλα τη βιοποικιλότητα και προστατεύοντας το θαλάσσιο
περιβάλλον για τις μελλοντικές γενιές. Η θάλασσα και η γαλάζια ανάπτυξη είναι
μια μεγάλη ευκαιρία για επανεκκίνηση της οικονομίας μας και για τη δημιουργία
νέων και καλά αμοιβόμενων θέσεων εργασίας.
Διά μέσου των αιώνων, η θάλασσα έχει διαδραματίσει καταλυτικό πολιτικό,
οικονομικό και κοινωνικό ρόλο στην ιστορία της Κύπρου, της Μεσογείου και της
Ευρώπης. Αυτό τον ρόλο έχουμε υποχρέωση να αναδείξουμε και να ενισχύσουμε κάτω
από τις σημερινές αντίξοες περιστάσεις που αποτελούν ωστόσο και μια μοναδική
ευκαιρία να ανασυντάξουμε τις δυνάμεις μας και να ανασχεδιάσουμε τις δράσεις
και τις προτεραιότητές μας.
Σας ευχαριστώ.
_________________
