Στη
μικρή ή μεγάλη ιστορία ενός λαού κι ενός έθνους προβάλλουν κάποιοι
σταθμοί και κάποια ορόσημα που ανακεφαλαιώνουν, με τη μορφή και το
περιεχόμενό τους, την ηθική ομορφιά του λαού και διαμορφώνουν, με την
έκταση και την έντασή τους, την ιστορική μοίρα του έθνους.
Στη μεγάλη διαδρομή των απανταχού Ελλήνων
ορόσημο αποτελεί ο απελευθερωτικός αγώνας της ΕΟΚΑ 1955-1959. Ο αγώνας
που δεν υπήρξε τίποτα άλλο παρά η έμπρακτη κορύφωση του προαιώνιου
λυτρωτικού πόθου των Κυπρίων για Ένωση. Ο αγώνας που έμελλε να σημαδέψει
το μέλλον του Κυπριακού Ελληνισμού.
Η ανάληψη δράσης την 1η Απριλίου του 1955
σηματοδοτεί την ημέρα που σταμάτησαν τα ειρηνικά και άκαρπα διαβήματα
για αυτοδιάθεση. Την ημέρα που αρχίζει πλέον η ιστορία να γράφει τις
σελίδες της κυπριακής ελευθερίας με αίμα ηρώων.
Η απαράμιλλη φιλοπατρία και αυτοθυσία που
χαρακτηρίζουν αυτούς που ανταποκρίνονται στο προσκλητήριο σάλπισμα του
Διγενή και ενισχύουν τον ένοπλο αντιαποικιακό αγώνα με την πλούσια δράση
τους, δεν εκπλήσσουν. Στον προθάλαμο της ΕΟΚΑ, της ΟΧΕΝ καθώς και του
Αθλητικού Συλλόγου «ΑΡΗΣ» Σπηλιών - Κουρδάλων εκκολάφθηκαν φλογεροί
πατριώτες, λαμπροί νέοι με αδάμαστη θέληση για απελευθέρωση της Κύπρου
από τον αγγλικό ζυγό και την Ένωση με τη μητέρα Ελλάδα.
Αποκορύφωμα της συνεισφοράς των κατοίκων της
περιοχής Πιτσιλιάς, που χαρακτηρίστηκε από τους Άγγλους ως η «καρδιά
της ΕΟΚΑ», ήταν η θυσία των αγωνιστών που τιμούμε σήμερα, του Αντρέα
Πατσαλίδη από τα Καννάβια, του Κώστα Αναξαγόρα από τα Σπήλια, του Αλέκου
Κωνσταντίνου από την Κακοπετριά και του Παναγιώτη Γεωργιάδη από τα
Λειβάδια Πιτσιλιάς.
Το πρωί της Παρασκευής, 20 Ιουνίου 1958, στο
σπίτι του Ανδρέα Πατσαλίδη, το χρέος προς την πατρίδα καθοδηγεί τα
βήματα των τεσσάρων νέων και η θυσία τους έμελλε να μετατραπεί σε
συναπάντημα, μια γιορτή ελευθερίας.
Φίλες και φίλοι,
Κάθε φορά που αναφέρομαι στο ανεπανάληπτο
έπος της ΕΟΚΑ και του τομέα της Πιτσιλιάς νιώθω πραγματικά να με
συγκλονίζουν πρωτόγνωρα και μοναδικά συναισθήματα. Ρίγη συγκίνησης κι
εθνικής υπερηφάνειας, δέος και κατάνυξη μας συνεπαίρνουν όταν βρεθούμε
στο σπίτι του Ανδρέα Πατσαλίδη, που έχει καθαγιασθεί με την θυσία και το
αίμα των ηρώων μας.
Ο Παναγιώτης Γεωργιάδης και ο Αλέκος
Κωνσταντίνου, με εντολή του τομεάρχη Σπηλιών, ξεκινούν από τα Λειβάδια
για τα Κούρδαλι, για να κατασκευάσουν κρησφύγετο στο σπίτι του
Πατσαλίδη. Μαζί τους μεταφέρουν δύο μεγάλης ισχύος βόμβες για ανατίναξη
του δασικού σταθμού Πλατανιών, δύο μπαταρίες, σύρματα και μια συσκευή
«νάρκης πιέσεως» για να τα παραδώσουν στον Κώστα Αναξαγόρα και τον
Ανδρέα Πατσαλίδη.
Η ισχυρή έκρηξη που σημειώνεται στο σπίτι
του Πατσαλίδη, από αιτίες που θα παραμείνουν για πάντα άγνωστες,
διαμέλισε τους τέσσερεις νέους, συγκλόνισε ολόκληρο το νησί και
καταγράφεται ως ένα από τα βαρύτερα πλήγματα που δέχθηκε η ΕΟΚΑ.
Ευτυχώς η σύζυγος του Πατσαλίδη, που είχε
καθίσει έξω από το δωμάτιο κρατώντας την μικρή τους κόρη Μαρία,
μετακινήθηκε για να μην ακούει τη συνομιλία τους. Η έκρηξη την έφερε
πίσω. Είδε το σπίτι της να καλύπτεται από ένα παράξενο νέφος καπνού,
φλόγες και συντρίμμια. Ανθρώπινα αίματα και σάρκες πετάγονταν παντού.
Μεγάλα κομμάτια από ανθρώπινα σώματα τινάχθηκαν στην γύρω περιοχή.
Πλησίασε και μπήκε στα χαλάσματα. Ολόκληρο το χωριό είχε φτάσει στην
σκηνή της τραγωδίας. Με ψυχραιμία και υποδειγματικό κουράγιο υπέδειξε σε
συναγωνιστές που προσέτρεξαν να μαζέψουν τον οπλισμό που φυλασσόταν στο
σπίτι.
Στο μεταξύ είχε φτάσει η Αστυνομία. Με την
βοήθεια των ανθρώπων του χωριού, σκάλισε τα ερείπια και πήρε τους
τραγικούς νεκρούς της μυστηριώδους έκρηξης. Νεκροί οι Ανδρέας Πατσαλίδης
και Κώστας Αναξαγόρα και δύο άγνωστα σώματα που περίμεναν μια μάνα,
μιαν αδελφή να χύσει γι’ αυτά ένα δάκρυ, έναν άντρα να δώσει κάποιο
στεναγμό…. Το μαύρο μαντάτο ξαπλώθηκε σε ολόκληρη την περιοχή. Το
δειλινό απλωνόταν βαρύ στο μικρό χωριουδάκι. Κι έπαιρνε ο αέρας το θρήνο
τους και τον έκανε λυπητερό τραγούδι, τον έκανε μοιρολόι για τις
γυναίκες, πονεμένο στεναγμό για τους άντρες, βαθύ μα περήφανο πόνο για
την Κύπρο.
Το τραγικό ατύχημα στα Κούρδαλι μαρτυρεί
τόσο τις συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξαγόταν ο αγώνας όσο και την
έλλειψη πολεμικού υλικού, η αναπλήρωση του οποίου γινόταν με πρόχειρα
αυτοσχέδια μέσα που κατασκεύαζαν οι ίδιοι οι αγωνιστές. Μαρτυρεί,
παράλληλα, το ηρωικό πνεύμα, την αυταπάρνηση και το απόλυτο δόσιμο των
νέων της εποχής στην ιδέα της ελευθερίας της πατρίδας.
Είναι με κατάνυξη και δέος που βρισκόμαστε
σήμερα στον ιερό τούτο χώρο για να θυμηθούμε και να τιμήσουμε τους ήρωες
της κυπριακής ελευθερίας. Για να αποδώσουμε ιδιαίτερο φόρο τιμής στους
αγωνιστές του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ που θυσιάστηκαν στο
ολοκαύτωμα στα Κούρδαλι. Και μαζί μ’ αυτούς τιμούμε τις ηρωομάνες, τις
ηρωικές συζύγους, τα παιδιά που κρατούν το λάβαρο του αγώνα ψηλά.
Έχουν περάσει 55 χρόνια από τη μέρα που ο
Ανδρέας, ο Κώστας, ο Αλέκος και ο Παναγιώτης θυσίασαν τη ζωή τους στο
θυσιαστήρι της ελευθερίας της πατρίδας. Διάστημα που δεν έχει σβήσει
ούτε τις ζωντανές μαρτυρίες της εποχής ούτε τις συγκινήσεις της
ιστορικής εκείνης περιόδου. Ζουν ανάμεσά μας τα ονόματα και οι θυσίες
των ηρώων μας, στέκει ακόμα ο τόπος που έπεσαν, ακούγεται ακόμα ο θρήνος
για τη θυσία τους και οι ζητωκραυγές για τη δόξα τους. Όλοι και όλα
φαίνονται τόσο κοντά και τόσο μακριά μας. Τόσο κοντά μας σαν να ’ταν
χτες που έζησαν και έδρασαν, που πέθαναν και πέρασαν στην αθανασία. Και
τόσο μακριά σαν να μετρούν αιώνες τα όσα μεσολάβησαν από το χθες μέχρι
την αδιαφορία και την απαξίωση του σήμερα.
Γιατί η Κύπρος του σήμερα, δυστυχώς, δεν
είναι αυτή που οραματιστήκαμε, δεν είναι αυτή για την οποία αγωνίστηκαν
τα παλληκάρια της ΕΟΚΑ και θυσιάστηκαν οι τιμώμενοι ήρωες μας. Ο τάφος
του Αλέκου Κωνσταντίνου στο Βαρώσι παραμένει χωρίς καντήλι και χωρίς
κανένα λουλούδι από το 1974. Οι αγώνες και οι θυσίες των ηρώων μας
παραμένουν εκκωφαντικά αδικαίωτοι, ενώ το δράμα των συγγενών των
αγνοουμένων συνεχίζεται ακόμα.
Ο λαός μας εξακολουθεί για 39 χρόνια να
βιώνει τις παρενέργειες του μιάσματος της κατοχής. Το σημερινό μνημόσυνο
είναι ευκαιρία για να σταθούμε με περίσκεψη απέναντι στην τραγικότητα
των στιγμών και να αναλογιστούμε τις ιστορικές μας ευθύνες.
Να παραδειγματιστούμε από τα λάθη της
νεφελώδους ιστορίας μας και να εργαστούμε για τη δημιουργία υποβάθρου
ενότητας που θα μας επιτρέψει να ξεπεράσουμε τις τραγικές συνέπειες της
εισβολής, αλλά και τις συνέπειες μιας πρωτόγνωρης οικονομικής κρίσης.
Μιας οικονομικής κρίσης που θέτει σε άμεσο κίνδυνο όχι μόνο το βιοτικό
μας επίπεδο, αλλά και τα θεμέλια της οικονομίας μας και της κοινωνικής
μας συνοχής. Και, κατ’ επέκταση, τον αγώνα μας για εθνική επιβίωση και
δικαίωση.
Τα εθνικά μας ζητήματα απαιτούν συλλογική
διαχείριση, πανεθνική κινητοποίηση και εθνική συνεννόηση. Απαιτούν να
αντιληφθούμε ότι τόσο το Κυπριακό όσο και οι συνέπειες της οικονομικής
κρίσης είναι ζητήματα φυσικής και εθνικής επιβίωσης του Κυπριακού
Ελληνισμού και δεν μπορεί παρά να αποτελούν υπόθεση όλων. Οφείλουμε να
αντιληφθούμε ότι τα εθνικά μας θέματα δεν προσφέρονται για ακρότητες,
δημαγωγίες, άγονες αντιπαραθέσεις ή ανώφελες υποσχέσεις.
Γι’ αυτό, με σοβαρότητα και προσήλωση στην
αναγκαιότητα για ενότητα και συλλογικότητα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας
συνεχίζει την τακτική ενημέρωση προς τους πολιτικούς αρχηγούς και συζητά
τις οποιεσδήποτε εξελίξεις. Επιδιώκει, ταυτόχρονα, την ενίσχυση της
αποτελεσματικότητας της λειτουργίας του Εθνικού Συμβουλίου και γι’ αυτό
στην επικείμενη συνεδρία, την ερχόμενη Τρίτη, θα καταθέσει συγκεκριμένη
εισήγηση για την ουσιαστική αναβάθμιση του ρόλου του Εθνικού Συμβουλίου,
την αλληλοενημέρωση και τη συνεργασία μεταξύ των πολιτικών κομμάτων.
Για μας είναι η μόνη επιλογή και ο μοναδικός δρόμος.
Γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να
ισχυροποιήσουμε τη διαπραγματευτική μας θέση, στη βάση μιας
ολοκληρωμένης και διεκδικητικής στρατηγικής, αξιώνοντας αυτό που
δικαιούμαστε, αυτό που μας αξίζει, και να παραμείνουμε πιστοί στην
επίτευξη του υπέρτατου στόχου για επανένωση της πατρίδας μας. Γιατί δεν
έχουμε δικαίωμα να συμβιβαζόμαστε με την στασιμότητα και την κατοχή.
Κλείνοντας, θέλω να στείλω ξεκάθαρο το
μήνυμα ότι χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία στα πλαίσια του Εθνικού
Συμβουλίου κατά τρόπο συλλογικό, δεν είναι δυνατόν να αναμένουμε καμιά
θετική έκβαση ή αποτέλεσμα που να ικανοποιεί τις εθνικές μας επιδιώξεις.
Συγχρόνως, οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε ότι
καμιά δύναμη δεν μπορεί να μας εξαναγκάσει να υπαναχωρήσουμε από τις
θέσεις μας για μια ορθή και δίκαιη λύση του προβλήματός μας. Πρέπει να
γίνει κατανοητό τόσο από τον διεθνή παράγοντα όσο και από την Τουρκία
ότι η σημερινή οικονομική κατάσταση της χώρας μας δεν προσφέρεται για
εκπτώσεις στη λύση του εθνικού μας προβλήματος.
Ξέρουμε ότι ο δρόμος δεν είναι εύκολος, αλλά
ούτε και το 1955 ήταν εύκολος. Έχουμε όμως την υπομονή και την επιμονή
να τον διανύσουμε και την αντοχή να τον πορευτούμε. Με σύνεση, με
αξιοπρέπεια και με υπευθυνότητα. Με σταθερό πάντα στόχο το καλύτερο
μέλλον του λαού και του τόπου μας.
Γιατί δεν μπορούμε να διαψεύσουμε την
ιστορία μας. Αυτό είναι το ιστορικό μας χρέος έναντι στις απελθούσες και
επερχόμενες γενεές των Ελλήνων της Κύπρου. Αυτή είναι η οφειλή μας και
αυτό θα αποτελέσει την καλύτερη δικαίωση των αγώνων και της θυσίας τους. |
|
