Εξοχότατε Μέγα Καγκελάριε του Κυρίαρχου Τάγματος των Ιπποτών της Μάλτας, Αγαπητέ φίλε Jean-Pierre,
Υψηλοί προσκεκλημένοι,
Κυρίες και κύριοι,
Είναι με ιδιαίτερα μεγάλη χαρά που σας
καλωσορίζω στην Κύπρο. Επιθυμώ να ευχαριστήσω το Τάγμα των Ιπποτών της
Μάλτας, την UNESCO, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και όλους εσάς για την
ευκαιρία που δώσατε στην Κυπριακή Δημοκρατία να φιλοξενήσει το
σημαντικό αυτό Συνέδριο.
Όταν ο αγαπητός φίλος Jean-Pierre Mazery μου
εισηγήθηκε την ιδέα της διοργάνωσης του παρόντος Συνεδρίου στην Κύπρο
την αποδέχθηκα με μεγάλη χαρά, για τρεις βασικούς λόγους:
Πρώτον, γιατί το θέμα το οποίο πραγματεύεται
το Συνέδριο, για την προστασία της πολιτιστικής και θρησκευτικής
κληρονομιάς στη Μεσόγειο, αποτελεί ζήτημα ζωτικής σημασίας για την
Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία εξακολουθεί να βιώνει τη συνεχιζόμενη
λεηλασία της θρησκευτικής και πολιτιστικής της κληρονομιάς στο
κατεχόμενο από την Τουρκία τμήμα της. Εκατοντάδες θρησκευτικά,
αρχαιολογικά και ιστορικά μνημεία στο κατεχόμενο μέρος της Κύπρου έχουν
υποστεί ανεπανόρθωτες καταστροφές ενώ αρχαιοκάπηλοι έχουν κλέψει και
εμπορευθεί παράνομα πολύτιμους θρησκευτικούς και αρχαιολογικούς
θησαυρούς.
Δεύτερον, λόγω των ιστορικών δεσμών του
Τάγματος με την Κύπρο οι οποίοι ανάγονται στο 1291 μ.X., όταν το Τάγμα
βρήκε καταφύγιο στην Κύπρο και εγκατέστησε την έδρα του στην πόλη που
βρισκόμαστε σήμερα, στη Λεμεσό, την οποία παραχώρησε στο Τάγμα ο
βασιλιάς Ερρίκος de Lusignian.
Τρίτον, γιατί πάγια θέση αρχής της Κυπριακής
Δημοκρατίας είναι πως η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς του κάθε
λαού αποτελεί κτήμα ολόκληρης της ανθρωπότητας που πρέπει να
διαφυλαχθεί προς όφελος των μελλοντικών γενεών. Ειδικότερα η διαφύλαξη
της πολιτιστικής κληρονομιάς στην περιοχή της Μεσογείου, ιδιαίτερα κάτω
από τις σημερινές αντίξοες συνθήκες που επικρατούν στην ταλαιπωρημένη
αυτή γειτονιά της ανθρωπότητας, πρέπει να αποτελεί συλλογική ευθύνη όλων
μας. Οφείλουμε όλοι μας να ενώσουμε δυνάμεις σε διπλωματικό αλλά και σε
ατομικό επίπεδο για να διαφυλάξουμε την κληρονομιά που μας άφησαν οι
προηγούμενες γενιές ως παρακαταθήκη.
Ο μεγάλος ιστορικός Fernand Braudel έχει
περιγράψει τη Μεσόγειο ως «χίλια πράγματα μαζί». Η Μεσόγειος, σύμφωνα
με τον Braudel, δεν αποτελεί μια θάλασσα, αλλά ένα σύμπλεγμα θαλασσών.
Δεν αποτελείται από ένα πολιτισμό, αλλά από έναν αριθμό πολιτισμών που
έχουν τοποθετηθεί ο ένας πάνω στον άλλο. Έχει αποκαλέσει τη Μεσόγειο ένα
αρχαίο σταυροδρόμι γιατί για χιλιετίες τα πάντα έρρεαν προς αυτήν,
ρίχνοντας την ιστορία της σε σύγχυση και εμπλουτίζοντας την.
Ως συλλογική ευθύνη όλων έχει αντιμετωπισθεί
το θέμα της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς στη Μεσόγειο από το
παρόν Συνέδριο, το οποίο έχει πραγματευθεί με τη δέουσα προσοχή όλα τα
ζητήματα που προκύπτουν: την επίδραση των φυσικών καταστροφών και
διενέξεων στην πολιτιστική κληρονομιά, τα νέα δεδομένα και τις
προκλήσεις που προκύπτουν από την Αραβική Άνοιξη, τα συγκεκριμένα
ζητήματα της θρησκευτικής κληρονομιάς, καθώς και την ευθύνη των βασικών
θεσμικών οργάνων σε εθνικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο για τη
διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της
οικονομικής κρίσης.
Όλα αυτά τα ζητήματα έχουν εγερθεί και
συζητηθεί με την επιστημονική κατάρτιση και το ακαδημαϊκό ύφος και
επίπεδο που προσέδωσαν στο Συνέδριο όλοι οι εισηγητές και ομιλητές, τους
οποίους ευχαριστώ και συγχαίρω θερμά, ιδιαίτερα για τη συμμετοχή τους.
Αγαπητοί φίλοι,
Η Κύπρος, λόγω της στρατηγικής γεωγραφικής
της θέσης έχει κληρονομήσει μια πλούσια πολιτιστική και θρησκευτική
κληρονομιά. Όλες οι δυνάμεις που είχαν την Κύπρο υπό την κυριαρχία τους
για κάποια περίοδο της μακραίωνης ιστορίας της έχουν αφήσει τα ιστορικά
τους αποτυπώματα.
Ωστόσο, αυτή η αδιάλειπτη ιστορική πορεία
αιώνων έχει διαταραχθεί ως συνέπεια της τουρκικής εισβολής του 1974 και
της παράνομης κατοχής που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Εκατοντάδες εκκλησίες βρίσκονται σήμερα σε
άθλια κατάσταση, κάποιες έχουν μετατραπεί παράνομα σε τζαμιά και κάποιες
άλλες έχουν κατεδαφιστεί. Σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι όπως η
Σαλαμίνα και η Έγκωμη έχουν αφεθεί στη φθορά του χρόνου και χρειάζονται
επείγουσα συντήρηση. Άλλοι αρχαιολογικοί χώροι όπως ο νεολιθικός
οικισμός Απόστολος Ανδρέας Κάστρος στην Καρπασία έχουν ισοπεδωθεί από το
κατοχικό καθεστώς.
Όπως φαίνεται από τα πιο πάνω, για πολλά
μνημεία και χώρους λατρείας στην κατεχόμενη Κύπρο η καταστροφή είναι
δυστυχώς μη αναστρέψιμη.
Σαν συνέπεια της τουρκικής εισβολής του 1974
και της παράνομης κατοχής, η πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά
στην περιοχή η οποία δεν βρίσκεται υπό τον αποτελεσματικό έλεγχο της
Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας έχει υποστεί την πιο βίαιη και
συστηματική καταστροφή. Παρά τις συνεχείς και έντονες προσπάθειες του
κράτους, της Εκκλησίας, αλλά και ιδιωτικών φορέων για τερματισμό αυτής
της απαράδεκτης κατάστασης, αυτό δεν έχει γίνει κατορθωτό.
Απευθύνω, επομένως, ξανά από το βήμα του
σημερινού Συνεδρίου την έκκληση προς τη διεθνή κοινότητα και τους
εκλεκτούς συμμετέχοντες να συμπαρασταθούν στην Κυπριακή Δημοκρατία και
τον κυπριακό λαό στην προσπάθεια να περισώσει μια κληρονομιά που
αποτελεί κτήμα ολόκληρης της ανθρωπότητας και να συντηρήσει τα μνημεία
που βρίσκονται σε τραγική κατάσταση και να συμβάλουν στον επαναπατρισμό
κλεμμένων κυπριακών αρχαιοτήτων. Η συνεργασία της διεθνούς κοινότητας
είναι απαραίτητη για να καμφθεί η τουρκική αδιαλλαξία.
Η ευαισθησία που επιδεικνύει η διεθνής
κοινότητα σε θέματα προστασίας και σεβασμού της θρησκευτικής και
πολιτιστικής κληρονομιάς όλης της ανθρωπότητας είναι κατά γενική
ομολογία μεγάλη.
Είναι προφανές ότι η υιοθέτηση αριθμού
συμβάσεων, πρωτοκόλλων, ψηφισμάτων, συστάσεων και καταδικαστικών
αποφάσεων, από διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς, δεν έχει
οδηγήσει στην αποτελεσματική επίλυση του προβλήματος.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση, οι
συνεχιζόμενες διενέξεις και η πολιτική αστάθεια που επικρατεί στην
ευρύτερη περιοχή έχουν επιδεινώσει την κατάσταση. Γι’ αυτόν τον λόγο θα
πρέπει συλλογικά αλλά και ο κάθε ένας από εμάς να απαιτήσει την άμεση
λήψη αποτελεσματικών μέτρων και την πλήρη εφαρμογή των υφιστάμενων
συμβάσεων και αποφάσεων.
Παράλληλα, θα πρέπει να επενδύσουμε στην
εκπαίδευση της νέας γενιάς για την ανάγκη προστασίας της πολιτιστικής
και θρησκευτικής κληρονομιάς, με στόχο να καλλιεργηθεί στους νέους η
συνείδηση ότι η διατήρηση της ιστορίας της ανθρωπότητας μπορεί να
αποτελέσει τη βάση για ένα καλύτερο μέλλον.
Το χρέος μας απέναντι στην πλούσια
κληρονομιά που αποτελεί την παρακαταθήκη των προγόνων μας είναι μεγάλο
και συλλογικό. Αν αποτύχουμε στην προσπάθεια διαφύλαξής της, τότε
σημαντικά τεκμήρια της ανθρώπινης παρουσίας και συνέχειας θα έχουν
χαθεί.
Σε μια περίοδο κρίσης όπως η σημερινή
οφείλουμε να εντατικοποιήσουμε τις προσπάθειες μας και να δημιουργήσουμε
προστατευτικές ασπίδες πάνω από τον πανάρχαιο πολιτισμό της θάλασσας
μας, της Μεσογείου. Εύχομαι η παρούσα δύσκολη συγκυρία να αποδειχθεί μια
περιστασιακή τρικυμία σε μια θάλασσα που στη μακραίωνη ιστορία της έχει
γνωρίσει πολλές φουρτούνες και καταιγίδες.
|
|
