Η
ετήσια Έκθεση από το Ινστιτούτο Εργασίας Κύπρου της ΠΕΟ έχει καταστεί
πλέον θεσμός. Και μπορεί μεν στο παρελθόν να μην προσδιδόταν σε τέτοιου
είδους εκθέσεις η προσοχή που τους άξιζε, αλλά, δυστυχώς, οι αρνητικές
οικονομικές συνθήκες και οι επιπτώσεις που αυτές έχουν στην απασχόληση,
καθιστούν την Έκθεση άκρως επίκαιρη και ενδιαφέρουσα. Η πρωτοφανής οικονομική κρίση που μαστίζει
και τη δική μας οικονομία, έχει υποχρεώσει όλους μας να μελετούμε και να
λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη τέτοιες εκθέσεις, στην προσπάθειά μας να
κατανοήσουμε καλύτερα τις επιπτώσεις της κρίσης στην κοινωνία και
ιδιαίτερα στους εργαζόμενους. Η διαφορετικότητα αυτής της Έκθεσης
έγκειται στην έμφαση που δίδει σε οικονομικές παραμέτρους και δείκτες
που διαφωτίζουν, ούτως ώστε ο μελετητής να έχει τεκμηριωμένη άποψη για
την πραγματική κατάσταση των εργαζομένων. Επιπλέον, πέραν των
διαπιστώσεων και αναλύσεων με επικέντρωση στην απασχόληση και την
κοινωνική συνοχή, η Έκθεση προβαίνει σε εισηγήσεις για τη βελτίωσή τους.
Το στοιχείο αυτό την καθιστά ακόμη πιο χρήσιμο εργαλείο για όσους
ασχολούνται με την άσκηση πολιτικής σε μακροοικονομικό επίπεδο, όπως
και για άλλους φορείς που δραστηριοποιούνται στα κοινωνικοοικονομικά.Όπως αναμενόταν, η Έκθεση αφιερώνει μεγάλο
μέρος της στα δημόσια οικονομικά και στο δημόσιο χρέος, στην κρίση του
τραπεζικού τομέα της Κύπρου και στην παγκόσμια οικονομική κρίση.
Πράγματα φαινομενικά ξεχωριστά, αλλά επί της ουσίας αλληλένδετα. Ο
ρόλος που διαδραμάτισε το τραπεζικό σύστημα ειδικά στην Κύπρο είναι ένα
τεράστιο ζήτημα που θα μας απασχολεί για πολύ καιρό, αφού η υπερδιόγκωση
του τραπεζικού τομέα και η έκθεσή του σε συστημικούς κινδύνους που
μετακυλίθηκαν τελικά στα δημόσια οικονομικά δεν είναι μόνο επιστημονικό
θέμα αλλά εξόχως πολιτικό και κοινωνικό. Και όταν αναφερόμαστε στο
τραπεζικό σύστημα, αναφερόμαστε όχι μόνο στα τραπεζικά ιδρύματα, αλλά
και στο εποπτικό τους πλαίσιο. Τα λάθη, οι ελλείψεις και οι παραλείψεις στη
λειτουργία του τραπεζικού συστήματος είναι που ανάγκασαν την Κυπριακή
Δημοκρατία να προσφύγει στον μηχανισμό στήριξης για οικονομική βοήθεια. Η
επιδείνωση των δημόσιων οικονομικών λόγω της εμβάθυνσης της κρίσης
είναι γεγονός, δεν είναι όμως ο λόγος προσφυγής στον μηχανισμό. Για τα
δημόσια οικονομικά η Κυβέρνηση πήρε μέτρα και ήταν στη διαδικασία λήψης
πρόσθετων μέτρων με ένα πακέτο προτάσεων που ενέκρινε το Υπουργικό
Συμβούλιο πριν από την αίτηση ένταξης στον μηχανισμό στήριξης. Η προσφυγή στον μηχανισμό μάς αναγκάζει να
λάβουμε μέτρα που, υπό άλλες συνθήκες, θα ήταν αδιανόητο να ληφθούν
ζυγίζοντας το μακροπρόθεσμο συμφέρον της κοινωνίας και τις εφικτές
επιλογές εντός του πλαισίου που λειτουργεί η οικονομία ενός κράτους
μέλους της ΕΕ και της ευρωζώνης, όπως είναι η Κύπρος. Το Υπουργείο
Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, στη δύσκολη και επίπονη προσπάθεια
της διαπραγμάτευσης με την Τρόικα, εστίασε την προσοχή του στη διατήρηση
σημαντικών θεσμών για τους εργαζόμενους όπως είναι η ΑΤΑ, το Ταμείο
Κοινωνικών Ασφαλίσεων και οι συλλογικές συμβάσεις. Χρειάστηκε να πάρουμε
οδυνηρές αποφάσεις για να μην οδηγηθεί η χώρα σε μεγαλύτερες
περιπέτειες. Παρά τις αντίξοες συνθήκες τα τελευταία
χρόνια, σημαντικές πολιτικές και στόχοι που αφορούν στους εργαζόμενους
έχουν προωθηθεί και αφορούν διάφορους τομείς, όπως θέματα ίσης αμοιβής
για εργασία ίσης αξίας μεταξύ ανδρών και γυναικών, θέματα γονικής άδειας
με ουσιαστικές βελτιώσεις στη νομοθεσία που την καθιστούν πιο ελκυστική
και λειτουργική στους εργαζόμενους, τροποποιήσεις στη νομοθεσία για
άμεση δήλωση της έναρξης της απασχόλησης, σημαντικές βελτιώσεις στα
πρότυπα συμβόλαια για έργα του δημοσίου, βελτίωση του Νόμου για την
Προστασία της Μητρότητας και άλλα. Σημειώνω τον έμπρακτο σεβασμό που
επιδείχθηκε από την Κυβέρνηση προς το σύστημα εργασιακών σχέσεων και το
γεγονός ότι κατέστη δυνατή, ύστερα από πολλά χρόνια διαβουλεύσεων, η
βελτίωση στην πράξη, του δικαιώματος οργάνωσης μέσω αναγνώρισης για
σκοπούς διαπραγματεύσεων για τη σύναψη συλλογικής σύμβασης και παροχής
συνδικαλιστικών διευκολύνσεων για σκοπούς πρόσβασης και ενημέρωσης των
εργαζομένων για τα οφέλη της συνδικαλιστικής οργάνωσης. Αναφέρω επίσης ως πολύ σημαντικές τις
τροποποιήσεις που προωθήθηκαν στη Βουλή των Αντιπροσώπων που αφορούν στη
νομοθεσία περί Κατώτατου Μισθού και περί Προστασίας των Μισθών, για
ουσιαστική αύξηση των ποινών σε περιπτώσεις παραβιάσεων, οι οποίες τα
τελευταία χρόνια έχουν δυστυχώς υπερδιπλασιαστεί. Με την τροποποίηση που
αφορά στον περί Προστασίας των Μισθών Νόμο, θα παρέχεται επίσης εξουσία
στα δικαστήρια όπως, παράλληλα με την καταδίκη του εργοδότη,
αποφασίζουν και την καταβολή από αυτόν στον εργαζόμενο των οφειλόμενων
μισθών, χωρίς δηλαδή να απαιτείται να διεκδικήσει ο ίδιος της καταβολή
των ποσών αυτών με προσφυγή στο Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών. Σε ό,τι αφορά στην απασχόληση, η συνεχής
επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης έχει δημιουργήσει μια πρωτόγνωρη για
τον τόπο κατάσταση στην αγορά εργασίας. Η απασχόληση έχει συρρικνωθεί
κατά πέντε περίπου ποσοστιαίες μονάδες, περιοριζόμενη στο 70,7% και η
ανεργία έχει φτάσει σε ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά, ξεπερνώντας το 11,5%,
ενώ οι νέοι έχουν πληγεί περισσότερο σε σχέση με άλλες ομάδες του
πληθυσμού, αφού η ανεργία των νέων ξεπέρασε το 25%.Πέρα από τις επιπτώσεις της κρίσης, η αγορά
εργασίας δέχεται επιδράσεις και από την ροή κοινοτικών εργαζομένων στον
τόπο μας. Αναλύοντας τα στοιχεία της απασχόλησης και της ανεργίας μεταξύ
των κοινοτικών εργαζομένων και ανέργων, παρατηρείται ότι οι πλείστοι
είτε εργάζονται είτε αναζητούν εργασία σε θέσεις χαμηλού επιπέδου.Η αυξημένη ροή ξένου εργατικού δυναμικού
κάτω από συνθήκες ύφεσης έχει οδηγήσει σε φαινόμενα αθέμιτου
ανταγωνισμού και επιδείνωσης των όρων και συνθηκών απασχόλησης. Το
Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων έλαβε μια σειρά από μέτρα
για καταπολέμηση αυτών των φαινομένων. Έγινε ήδη αναφορά στην εισαγωγή
του Εντύπου Δήλωσης Απασχόλησης. Επιπρόσθετα, λήφθηκε απόφαση από το
Υπουργικό Συμβούλιο που υποχρεώνει τους επιτυχόντες προσφοροδότες σε μια
σειρά οικονομικών δραστηριοτήτων, να απευθύνονται στις Δημόσιες
Υπηρεσίες Απασχόλησης για άντληση του αναγκαίου επιπρόσθετου προσωπικού
για υλοποίηση των συγκεκριμένων συμβάσεων. Αποφασίστηκε επίσης, προώθηση
νομοθεσίας για την εφαρμογή του κανονισμού για την ελεύθερη διακίνηση.
Στόχος του Νόμου, είναι να δοθεί η δυνατότητα εφαρμογής της αρχής της
ίσης μεταχείρισης μεταξύ εργαζομένων. Η τρέχουσα οικονομική ύφεση θα πρέπει να
αποτελέσει αφορμή για τον αναπροσανατολισμό της οικονομίας και τη
στόχευση των επενδύσεων σε τομείς και δραστηριότητες υψηλής
προστιθέμενης αξίας, όπως είναι η πράσινη ανάπτυξη, η υγεία, η
εκπαίδευση, ο διαφοροποιημένος τουρισμός και το φυσικό αέριο. Η προώθηση της ανάπτυξης προς τις
συγκεκριμένες κατευθύνσεις θα έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία θέσεων
εργασίας μέσου και υψηλού επιπέδου, γεγονός που θα οδηγήσει στην
αξιοποίηση του συγκριτικού πλεονεκτήματος που διαθέτει ο τόπος που δεν
είναι άλλο από το υψηλό μορφωτικό επίπεδο του ανθρώπινου μας δυναμικού.Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών
Ασφαλίσεων, αναγνωρίζοντας τις δυνατότητες που υπάρχουν σε αυτούς τους
τομείς, προσανατόλισε ανάλογα τις δράσεις ανάπτυξης του ανθρώπινου
δυναμικού, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και την
Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού. Από τον Νοέμβριο φέτος,
λειτουργούμε το Νέο Σύστημα Μαθητείας, το Υπουργείο Παιδείας και
Πολιτισμού λειτουργεί τα Μεταλυκειακά Ινστιτούτα Εκπαίδευσης και η Αρχή
Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού λειτουργεί προγράμματα κατάρτισης για
πράσινες δεξιότητες και πράσινες θέσεις εργασίας. Πρόσθετα προς αυτές
τις εξειδικευμένες δράσεις, προωθούνται και νέα προγράμματα που
στοχεύουν στην παροχή κινήτρων για πρόσληψη ανέργων νέων, αποφοίτων
τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Λαμβάνοντας υπόψη την πολυπλοκότητα του
περιβάλλοντος, τον τεράστιο όγκο της γνώσης και των πληροφοριών που
διακινούνται και τη δυσκολία που υπάρχει στην προσαρμογή των αποφοίτων
του εκπαιδευτικού συστήματος στις ανάγκες της αγοράς εργασίας,
δημιουργείται ταυτόχρονα η ανάγκη για ενίσχυση των υπηρεσιών
επαγγελματικού προσανατολισμού και εξατομικευμένης καθοδήγησης των νέων,
καθώς και η δημιουργία μόνιμων μηχανισμών προσαρμογής, όπως είναι η
εφαρμογή σχεδίων/προγραμμάτων μαθητείας και απόκτησης εργασιακής πείρας.Βρισκόμαστε αναμφίβολα μπροστά σε πιεστικές
καταστάσεις για τον κόσμο της εργασίας. Η Κυβέρνηση, μέσα σε ένα
δύσκολο εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον, προσπάθησε από την έναρξη
της οικονομικής κρίσης να στηρίξει τις εργασιακές σχέσεις και να
βελτιώσει το πλαίσιο συμμόρφωσης και εφαρμογής των νομοθεσιών που
αφορούν στην εργασία. Η διαδικασία αυτή δεν ήταν εύκολη. Δυστυχώς, η
κρίση ενθαρρύνει μερίδα του εργοδοτικού κόσμου να παραβιάζει νομοθεσίες,
να προχωρεί σε μονομερείς αποκοπές και αλλοιώσεις συμφωνηθέντων. Σε
αυτές τις δύσκολες ώρες που περνά ο τόπος μας, θεωρώ ότι είναι κοινή
ευθύνη όλων μας να μην επιτρέψουμε στις εργασιακές σχέσεις να
επικρατήσει αναρχία και η λογική της ζούγκλας. Έχουμε όλοι τεράστια
ευθύνη να μην καταστρέψουμε ένα σύστημα εργασιακών σχέσεων το οποίο
θεωρείται θετικό πρότυπο από διεθνείς οργανισμούς όπως η Διεθνής
Οργάνωση Εργασίας (ILO).Κλείνοντας, συγχαίρω για ακόμη μια φορά το
Ινστιτούτο Εργασίας της ΠΕΟ για την αξιόλογη έρευνα που παρουσιάζει
σήμερα και εύχομαι καλή συνέχεια στο έργο που επιτελείτε.
|
|
