Με ιδιαίτερη χαρά απευθύνω σήμερα χαιρετισμό
στην ημερίδα που διοργανώνει ο Σύνδεσμος Πολεοδόμων Κύπρου με την
ευκαιρία της προχθεσινής Παγκόσμιας Ημέρας Πολεοδομίας, με θέμα τις
καινοτόμες πολιτικές και πολεοδομικά εργαλεία που έχουν εισαχθεί στα νέα
Τοπικά Σχέδια του 2011. Είμαι βέβαιη ότι οι εισηγητές θα συμβάλουν στη
διαμόρφωση σφαιρικής εικόνας σε σχέση με τις δυνατότητες και τις
προοπτικές που προκύπτουν από την αποτελεσματική αξιοποίηση των νέων
προνοιών και εργαλείων των Τοπικών Σχεδίων, και κυρίως στην προώθηση της
δυναμικής που αναπτύσσεται στο σύνθετο θέμα ορθολογικής πολεοδομικής
ανάπτυξης του συνόλου του κυπριακού χώρου.
Οι συνθήκες για την τοπική/περιφερειακή
ανάπτυξη έχουν αλλάξει. Η έμφαση που δίνεται στη φυσική διάσταση της
ανάπτυξης των πόλεων μας δεν μπορεί να αφήνει εκτός του πολεοδομικού
προβληματισμού τις κοινωνικές παραμέτρους και την επίδραση τους, καθώς
κάτι τέτοιο μπορεί να οδηγήσει στην αναπαραγωγή ανισοτήτων και
προβλημάτων μέσα από τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Προβλήματα που
σχετίζονται είτε με την εξασφάλιση στέγης, είτε με τις ευκαιρίες
απασχόλησης, εκπαίδευσης, και αναψυχής, είτε με τα προβλήματα πρόσβασης,
διακίνησης και κυκλοφοριακού, είτε με τον κοινωνικό αποκλεισμό κλπ.
είναι αποτέλεσμα των ευρύτερων κοινωνικο-οικονομικών συνθηκών που
καθοδηγούν στην πράξη την ανάπτυξη των πόλεων μας.
Η σχετική πολιτική λοιπόν δεν στηρίζεται
πλέον στην παροχή «σκληρών» υποδομών και μόνο, αλλά στη δημιουργία
περιβάλλοντος καινοτομίας μέσω «άυλων» υποδομών εστιάζοντας στους
ανθρώπινους, περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς πόρους μιας περιοχής,
πράγμα που θα καταστήσει την τελευταία ικανή να υλοποιήσει τις
δυνατότητές της. Σήμερα κινητήριες δυνάμεις της ανταγωνιστικότητας και
της βιώσιμης ανάπτυξης θεωρούνται η ποιότητα ζωής, το φυσικό περιβάλλον,
η κοινωνική αλληλεγγύη και ένταξη, οι πολιτιστικές δραστηριότητες και
υπηρεσίες και η ευρεία συμμετοχή σε αυτές και η προστασία και ευρηματική
ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Έχουμε συνειδητοποιήσει, ελπίζω όλοι, πως
για να ξεφύγουμε από τα τετριμμένα και να δημιουργήσουμε μια δυναμική
ανατροπή της υφιστάμενης κατάστασης χρειάζονται καινοτόμες πολιτικές. O
εκσυγχρονισμός και η αναβάθμιση του συστήματος πολεοδομικού σχεδιασμού
και των διαδικασιών, καθώς και η συνεχής βελτίωση των Σχεδίων Ανάπτυξης,
αποτελεί για το Υπουργείο Εσωτερικών μια από τις βασικές προτεραιότητες
του, εφόσον οι πολεοδομικές ρυθμίσεις επηρεάζουν τη ζωή του συνόλου των
πολιτών και έχουν άμεσες επιπτώσεις στην οικονομία και την ανάπτυξη του
τόπου.
Για την ετοιμασία των νέων Τοπικών Σχεδίων
εφαρμόσθηκαν για πρώτη φορά διαφανείς, συμμετοχικές και δημοκρατικές
διαδικασίες και διασφαλίσθηκε ένα νέο περιβάλλον άμεσης ενημέρωσης και
συμμετοχής του πολίτη σε κάθε στάδιο και φάση της σύνθετης αυτής
διαδικασίας, με έγκαιρη και θεσμοθετημένη υποβολή εισηγήσεων και απόψεων
τόσο από τις Τοπικές Αρχές όσο και από οποιοδήποτε πολίτη, καθώς και με
τη δημόσια έκφραση των τάσεων και απόψεων. Ταυτόχρονα, για πρώτη φορά
εφαρμόσθηκε η νέα περιβαλλοντική νομοθεσία, αυτή της Εκτίμησης των
Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Σχέδια και/ή Προγράμματα και εκπονήθηκαν
Στρατηγικές Μελέτες για Σχέδια Ανάπτυξης.
Η δημοσίευση στις 29 Ιουλίου 2011 των
Τοπικών Σχεδίων Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου 2011 είναι η
ολοκλήρωση μιας εξαιρετικά απαιτητικής διαδικασίας αναθεώρησης στην
οποία ουσιαστικό ρόλο είχαν 49 Τοπικές Αρχές, οι οποίες υπέβαλαν
συνολικά 900 αιτήματα, καθώς και πέραν των 2.100 πολιτών, οι οποίοι
υπέβαλαν συγκεκριμένες εισηγήσεις που ακούστηκαν σε 18 ολοήμερες
δημόσιες ακροάσεις στις τέσσερις πόλεις. Επίκειται σύντομα η
οριστικοποίηση των Τοπικών Σχεδίων μετά και την ολοκλήρωση της εξέτασης
των 2.100 ενστάσεων που υποβλήθηκαν.
Όπως θα διαπιστώσετε, στα τέσσερα νέα Τοπικά
Σχέδια Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας και Πάφου 2011 περιέχονται
σημαντικές αναπτυξιακές δυνατότητες σε ένα ορθολογικό πολεοδομικό
πλαίσιο, υπό τη μορφή τόσο επεκτάσεων και αναβαθμίσεων Ζωνών Ανάπτυξης
όσο και εισαγωγής ευέλικτων προνοιών και πολιτικών που θα συμβάλουν
καθοριστικά και ουσιαστικά στην εξέλιξη των σύγχρονων πόλεων. Σημειώνω
τα ακόλουθα:
• Επεκτάσεις και αναβαθμίσεις Ζωνών οι
οποίες συνοδεύονται πλέον από την εισαγωγή της έννοιας του Τέλους
Πολεοδομικής Αναβάθμισης, ενός σημαντικού εργαλείου, την εφαρμογή του
οποίου επεξεργάζεται το κράτος, ώστε τα οφέλη να διανεμηθούν στο σύνολο
της πόλης και του πληθυσμού για δημιουργία υποδομών.
• Πολιτική για σημαντική αύξηση του καθορισμένου συντελεστή δόμησης στα αστικά κέντρα των τεσσάρων πόλεων.
• Πολιτική για ψηλά κτίρια σε καθορισμένα σημεία και των τεσσάρων πόλεων.
• Πολιτική για αύξηση του συντελεστή δόμησης
για ενιαία ολοκληρωμένη οικιστική ανάπτυξη και πολιτική κινήτρων για
την παροχή κοινωνικής στέγης για ομάδες με χαμηλά ή μέσα εισοδήματα.
• Πολιτική για αύξηση του συντελεστή δόμησης με τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
• Πολιτική για τον σχεδιασμό του οδικού δικτύου νέων Οικιστικών Ζωνών πριν την ενεργοποίηση τους.
• Ενίσχυση της τουριστικής πολιτικής με την
εισαγωγή κινήτρων για εμπλουτιστικά έργα και αύξηση των συντελεστών
δόμησης σε Τουριστικές Ζώνες
• Σημαντικός αριθμός εξειδικευμένων και
στοχευμένων πολιτικών για περιοχές είτε ευαίσθητες (όπως η περιοχή Αγίου
Ανδρέα στη Λευκωσία ή η περιοχή Μελκονιάν), είτε με σημαντικές
προοπτικές ή ιδιαιτερότητες (π.χ. η περιοχή των διυλιστηρίων στη
Λάρνακα, η περιοχή Μακεδονίτισσας, οι ιδιοκτησίες κατά μήκος
αυτοκινητοδρόμων).
Τέλος, ιδιαίτερα σημαντική θεωρώ επίσης την
αφαίρεση των κανονιστικών διατάξεων από τα Τοπικά Σχέδια (που αφορούν
π.χ. τον τρόπο υπολογισμού του συντελεστή δόμησης, τις ελάχιστες
αποστάσεις από τα σύνορα κ.ά.) και τη συμπερίληψη τους σε Εντολές για
διευκόλυνση και ευελιξία στο σύστημα ελέγχου της ανάπτυξης.
Το Υπουργείο Εσωτερικών ετοίμασε παράλληλα
δύο σημαντικά νομοσχέδια για τη Μεταφορά Αναπτυξιακών Δικαιωμάτων και
για τον Αστικό Αναδασμό, που με την προώθησή τους θα μπορούσαν να
ενισχύσουν και συμπληρώσουν την αποτελεσματικότητα των νέων Τοπικών
Σχεδίων. Περαιτέρω μελετούμε συνεχώς πιο ευέλικτους τρόπους έκδοσης
πολεοδομικών αδειών, έξυπνα χρηματοδοτικά κίνητρα για ενεργοποίηση του
ιδιωτικού τομέα, εξεύρεση των κατάλληλων μοντέλων συνεργασίας του
δημόσιου τομέα με τον ιδιωτικό κλπ.
Η ενσωμάτωση πολεοδομικών, κοινωνικών,
οικονομικών και περιβαλλοντικών παραμέτρων στα νέα Τοπικά Σχέδια
λειτουργεί ώστε αυτά να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες της
κοινωνίας, να επιλύουν προβλήματα, να αποδίδουν προοπτικές και γενικά να
αποτελούν ένα ευέλικτο και δυναμικό πλαίσιο για την προαγωγή της
ορθολογικής και βιώσιμης ανάπτυξης στον τόπο μας.
Ευελπιστούμε στην υποστήριξη, στην
εποικοδομητική συνεργασία και στη συμβολή σας στο έργο μας, ως ο κατ’
εξοχήν επαγγελματικός φορέας για προώθηση της πολεοδομίας και χωροταξίας
στον τόπο μας και σας συγχαίρω για τη σημερινή πρωτοβουλία σας.
