Ομιλία του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού κ. Γιώργου Δημοσθένους στην εκδήλωση «Μνήμη Γρηγόρη Αυξεντίου», στο Καλό Χωριό Λάρνακας
02/03/2012
Στεκόμαστε σήμερα, και πάλι, απέναντι σε μια εξέχουσα μορφή της σύγχρονης κυπριακής ιστορίας, τον Γρηγόρη Αυξεντίου, που με τη θυσία και τη δράση του κέρδισε την εκτίμηση και τον θαυμασμό όλων. Στεκόμαστε ταυτόχρονα απέναντι στη νεολαία μας και στις ιστορικές προκλήσεις της εποχής μας.
Ο Γρηγόρης Πιερή Αυξεντίου, το ηρωικό βλαστάρι της Λύσης, συνδέει το όνομά του και γίνεται ασυμβίβαστος πολέμιος της βρετανικής κατοχής η οποία επιβάλλεται στην Κύπρο από το 1878.
Η περίοδος της βρετανικής αποικιοκρατίας αποτελεί, όπως είναι καθολικά παραδεκτό, μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο για το μέλλον του κυπριακού ελληνισμού και της ίδιας της πατρίδας μας. Είναι μια περίοδος που οι Βρετανοί προσπαθούν πάση θυσία να εδραιώσουν την παρουσία τους στην Κύπρο εφαρμόζοντας καταπιεστικά μέτρα και την πολιτική του «Διαίρει και Βασίλευε».
Ως υπαρχηγός της ΕΟΚΑ, ο Γρηγόρης Αυξεντίου πολεμά για την αποτίναξη του βρετανικού ζυγού και την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ο αγώνας προς την ελευθερία περνά μέσα από ριψοκίνδυνες στρατιωτικές επιχειρήσεις και στερήσεις στοιχειωδών ανέσεων. Το όραμα της ελευθερίας υποκαθιστά την απουσία αγαπημένων προσώπων. Μέσα από ανηφοριές και μονοπάτια αναζητά και ο Γρηγόρης Αυξεντίου τα μονοπάτια που οδηγούν στη λευτεριά.
Η ανυποχώρητη αφοσίωση του στον αγώνα τον οδηγεί στην επανάληψη του θρυλικού «Μολών λαβέ» που αντηχεί στις 3 του Μάρτη του 1957 στα βουνά του Μαχαιρά και εξακολουθεί, ακόμη και σήμερα, να μας δονεί.
Στο συγκλονιστικό ποίημα του «Αποχαιρετισμός», ο ποιητής Γιάννης Ρίτσος αναφέρεται στον εσωτερικό μονόλογο του ήρωα λίγο πριν τον θάνατό του:
«Τέλειωσαν πια τα ψέματα - δικά μας και ξένα. Η φωτιά η παντάνασσα πλησιάζει. Δε μπορείς πια να ξεχωρίσεις αν καίγεται σκίνος ή φτέρη ή θυμάρι. Η φωτιά πλησιάζει.
Κι όμως πρέπει να προφτάσω να ξεχωρίσω, να δω, να υπολογίσω, να σκεφτώ -για ποιον; Για μένα; Για τους άλλους; Πρέπει. Μου χρειάζεται πριν απ' το θάνατό μου μια ύστατη γνώση, η γνώση τού θανάτου μου, για να μπορέσω να πεθάνω».
Με πλήρη λοιπόν αυτογνωσία ο ήρωας προχωρά προς τον θάνατο. Έτσι γίνεται ένα διαχρονικό σύμβολο αγώνα και δίκαια τιμάται και μνημονεύεται. Αποτελεί δε, κάθε τέτοια εκδήλωση, χώρος και αφορμή προβληματισμού.
Παρά τις θυσίες επώνυμων και ανώνυμων ηρώων, παρά τους αγώνες και τις θυσίες του λαού μας, η πατρίδα μας βρίσκεται και σήμερα σε ένα δύσκολο αντικατοχικό αγώνα. Η βάρβαρη τουρκική εισβολή του 1974 δημιούργησε δυσμενή δεδομένα για την επιβίωση του κυπριακού Ελληνισμού και αντιστρατεύεται τη δυνατότητα όλων των νόμιμων κατοίκων της Κύπρου, Ελληνοκύπριων, Τουρκοκύπριων, Αρμένιων, Μαρωνιτών και Λατίνων να απολαύσουν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες που δικαιούνται όλοι οι ελεύθεροι λαοί του κόσμου.
Χρέος όλων μας είναι, αφενός να αντλήσουμε διδάγματα και να αποφύγουμε λάθη του παρελθόντος και αφετέρου να προχωρήσουμε, μαζί με τη νέα γενιά, προς το μέλλον. Κεφαλαιώδες λάθος η διχόνοια και η έλλειψη σεβασμού προς τους δημοκρατικούς θεσμούς. Κεφαλαιώδους σημασίας προϋπόθεση για το μέλλον της Κύπρου μας αποτελεί η ενότητα, η ανοχή της διαφορετικότητας, ο σεβασμός προς τη Δημοκρατία.
Μέλη πια της μεγάλης ευρωπαϊκής οικογένειας δικαιούμαστε να ελπίζουμε αλλά επιβάλλεται και να συμβάλλουμε, με όσες δυνατότητες έχουμε, στην εμβάθυνση των πανανθρώπινων αξιών και δικαιωμάτων. Αυτός είναι και ο σκοπός της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης το δεύτερο εξάμηνο του 2012.
Η προετοιμασία και η ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ αποτελεί ακόμη μια μοναδική ευκαιρία για την ανάδειξη της ευρωπαϊκής διάστασης της εκπαίδευσής μας, τη συμμετοχή μας στην ανάπτυξη της εκπαίδευσης στην ΕΕ, καθώς επίσης και στην πληροφόρηση των εταίρων μας για τις δράσεις που υλοποιούμε σήμερα στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.
Η Κυπριακή Δημοκρατία, υιοθετώντας τις αρχές του ευρωπαϊκού πολιτισμού προχωρά στη μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού της συστήματος, ώστε οι μαθητές και οι μαθήτριες μας να μπορούν να ανταποκριθούν με επάρκεια στις προκλήσεις του μέλλοντος.
Η καλλιέργεια δε της ιστορικής μνήμης αποτελεί, όσο ποτέ άλλοτε, επιτακτική αναγκαιότητα γιατί επιτρέπει ακριβώς τη συζήτηση και τον αναστοχασμό που μπορούν να μετατρέψουν τις ιστορικές μας εμπειρίες σε οδηγούς για τον σχεδιασμό του καλύτερου μέλλοντος στο οποίο όλοι ευελπιστούμε.
Με βάση την κοινή θέση ότι τα τετελεσμένα της τουρκικής εισβολής του 1974 δεν μπορεί να γίνουν αποδεκτά, και μόνη αποδεκτή λύση είναι η ενότητα του χώρου και του λαού της Κύπρου μας, μπορούμε όλοι να συμβάλουμε με τη δράση και τη διάνοιά μας προς τη διαμόρφωση συνθηκών επιτυχίας. Έχει ειπωθεί πολλές φορές, το επαναλαμβάνω, κανένας δεν περισσεύει.
Απευθύνομαι ειδικότερα στη νέα γενιά, στους μαθητές, στα παιδιά μας.
Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, σε συνεργασία με ολόκληρη την κυπριακή κοινωνία, καταβάλλουμε κάθε προσπάθεια ώστε να έχετε ότι χρειάζεστε για να ζείτε ευτυχισμένοι το παρόν και για να έχετε ένα ακόμη καλύτερο μέλλον.
Σήμερα, αγαπητοί μου, τιμούμε τη μνήμη ενός μεγάλου ήρωα. Ας μελετήσουμε τη ζωή, τη δράση και τη θυσία του.
Ο ποιητής Κώστας Μόντης γράφει:
«Εκείνο τ΄ όχι δεν το επανέλαβε η
ηχώ, ήταν πολύ βαρύ
για να το μεταφέρει…»
Νιώθω, αγαπητοί μου, ότι παρόλο που αδυνατούμε να ακούσουμε το «Όχι» του Γρηγόρη Αυξεντίου, μπορούμε με τη διάνοιά μας να το καταλάβουμε και να νιώσουμε τη βαρύτητα του.
Υποκλινόμαστε, Γρηγόρη Αυξεντίου, στο ήθος και στο μεγαλείο του παραδείγματός σου.
