Χαιρετισμός της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κας Σωτηρούλας Χαραλάμπους στην τελετή έναρξης του Ευρωπαϊκού Έτους Ενεργού Γήρανσης και Αλληλεγγύης μεταξύ των Γενεών 2012
15/03/2012
Με μεγάλη χαρά βρίσκομαι εδώ σήμερα για να κηρύξω την έναρξη του Ευρωπαϊκού Έτους Ενεργού Γήρανσης και Αλληλεγγύης μεταξύ των Γενεών στην Κύπρο, του οποίου τον συντονιστικό ρόλο έχουν αναλάβει οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
Το Ευρωπαϊκό Έτος μας παρέχει τη δυνατότητα να εργαστούμε και στο επίπεδο της ΕΕ συλλογικά, αλλά και σε τοπικό επίπεδο για να προωθήσουμε σωστές στάσεις και αντιλήψεις γύρω από τα θέματα της γήρανσης και του ρόλου των γηραιότερων γενεών στην οικονομία και στην κοινωνία και γύρω από τις σχέσεις μεταξύ των γενεών.
Η γήρανση του πληθυσμού και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής είναι μια κατάκτηση, μια επιτυχία των κοινωνιών της Ευρώπης. Υπάρχουν προκλήσεις που συνοδεύουν αυτό το γεγονός, ειδικότερα προκλήσεις για τα συστήματα κοινωνικής προστασίας, για τα συστήματα συνταξιοδότησης και υγειονομικής περίθαλψης, για την αγορά εργασίας. Αυτές τις προκλήσεις χρειάζεται να τις αντιμετωπίσουμε ως κοινωνία βασισμένη στις αρχές της αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών.
Εάν θέλουμε να επιτευχθεί ο στόχος της δημιουργίας μιας ανταγωνιστικής Ευρώπης, μιας Ευρώπης αλληλεγγύης και κοινωνικής συνοχής, είναι επιτακτική η ανάγκη να αναζητήσουμε και να βρούμε τη σωστή ισορροπία που θα εξασφαλίσει την πλήρη και αποτελεσματική αξιοποίηση των δυνατοτήτων των γηραιότερων και νεότερων ατόμων, παρέχοντας ταυτόχρονα στους ηλικιωμένους πολίτες το απαραίτητο επίπεδο κοινωνικής προστασίας και φροντίδας. Η διαμόρφωση του σωστού συνδυασμού των πολιτικών απασχόλησης και κοινωνικής προστασίας είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των στόχων για τη βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη που έχουμε θέσει στο πλαίσιο της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020».
Ιδιαίτερα σημαντική παράμετρος για την επίτευξη των στόχων της ενεργού γήρανσης είναι η διασφάλιση αξιοπρεπούς και επαρκούς εισοδήματος για τα ηλικιωμένα άτομα και ικανοποιητικού επιπέδου κοινωνικής προστασίας. Το ευρωπαϊκό έτος αποτελεί μια καλή ευκαιρία για ανταλλαγή εμπειριών και καλών πρακτικών μεταξύ των χωρών-μελών σε αυτά τα ζητήματα. Σε ό,τι αφορά εμάς εδώ στην Κύπρο, για την υλοποίηση αυτών των στόχων προχωρήσαμε το 2009 σε αλλαγές στον Νόμο Περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων προς βελτίωση της βιωσιμότητας του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων, όπως και στην εισαγωγή ειδικών σχεδίων για στήριξη των εισοδημάτων των συνταξιούχων με χαμηλά εισοδήματα.
Ένα άλλο ουσιώδες κεφάλαιο των συζητήσεων για την ενεργό γήρανση σχετίζεται με την απασχόληση. Οι πολιτικές απασχόλησης χρειάζεται να προσαρμόζονται στις ανάγκες των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας. Αυτό στην πράξη σημαίνει αγορές εργασίας χωρίς ηλικιακές διακρίσεις. Για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι απαραίτητη η παροχή επαρκών δυνατοτήτων επαγγελματικού προσανατολισμού και κατάρτισης στους εργαζόμενους μεγαλύτερης ηλικίας, όπως και βελτίωση των επιπέδων ασφάλειας και υγείας και προληπτικής ιατρικής.
Η ομαλή ολοκλήρωση του εργασιακού βίου μέχρι την καθορισμένη ηλικία συνταξιοδότησης είναι μια σημαντική παράμετρος για την υλοποίηση του στόχου της «Στρατηγικής 2020» για 75% γενικό ποσοστό συμμετοχής στην αγορά εργασίας. Στην Κύπρο, με βάση τα στοιχεία, το ποσοστό απασχόλησης εργαζομένων ηλικίας 55-64 ετών το 2010 ήταν 56,8% σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ που ανήλθε στο 46,3%. Παρόμοια είναι η κατάσταση και σε ό,τι αφορά στον μέσο όρο της ηλικίας εξόδου από την αγορά εργασίας, όπου η Κύπρος είναι στο 62,8% ενώ ο μέσος όρος της Ευρώπης είναι στο 61,5%. Αυτά τα δύο στοιχεία, υπογραμμίζουν την ανάγκη όπως τα ζητήματα της ενεργού ένταξης των πιο μεγάλων σε ηλικία εργαζομένων και των ορίων συνταξιοδότησης να αντιμετωπίζονται πάντοτε υπό το πρίσμα των δεδομένων της κάθε χώρας. Δεν υπάρχουν συνταγές έτοιμες για όλους. Με βάση τα στοιχεία πρόσφατου Ευρωβαρόμετρου που διενεργήθηκε ενόψει της έναρξης του έτους ενεργού γήρανσης και αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών, μόνο ένας στους τρεις Ευρωπαίους θεωρεί ότι η επίσημη ηλικία συνταξιοδότησης πρέπει να αυξηθεί μέχρι το 2030 (Κύπρος 71%).
Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι μαζί και παράλληλα με τον στόχο της πλήρους και παραγωγικής συμμετοχής των μεγαλύτερων σε ηλικία εργαζομένων στην αγορά εργασίας, η αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών επιβάλλει και την προώθηση του στόχου για πλήρη και προσοδοφόρα αξιοποίηση των δυναμικών των νέων ανθρώπων. Το ένα δεν πρέπει να έρχεται σε σύγκρουση με το άλλο. Μέσα από την προώθηση της ανάπτυξης, ανάπτυξης φιλικής στην εργασία, μπορούν να έχουν θέση στην εργασία και οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι, καθώς και οι νέοι άνθρωποι. Στο σχέδιο παροχής κινήτρων για πρόσληψη ανέργων από τις ευπαθείς ομάδες που υλοποίησε το Τμήμα Εργασίας, περιλαμβάνονται ως ομάδα-στόχος και οι δύο κατηγορίες (νέοι κάτω των 24 χρόνων και πιο ηλικιωμένοι εργαζόμενοι).
Εξαιρετικής σημασίας στην προσπάθειά μας για να αντιμετωπίσουμε όλες αυτές τις προκλήσεις είναι η αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών. Προώθηση της αλληλεγγύης συνεπάγεται αλλαγή των αντιλήψεων και στερεοτύπων σχετικά με τον ρόλο που κάθε γενεά έχει στην κοινωνία και στην εργασία.
Υπάρχει μια αυξανόμενη ανάγκη για αλλαγή στις αντιλήψεις και στις στάσεις μας όσον αφορά τις οικογενειακές ευθύνες, την παιδική φροντίδα, τη συμμετοχή στην άτυπη φροντίδα και τον εθελοντισμό. Επίσης υπάρχει ανάγκη για αλλαγή στις αντιλήψεις και στις συμπεριφορές μας προς τα γηραιότερα μέλη των κοινωνιών μας. Τα γηραιότερα μέλη των κοινωνιών μας δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως παθητικά μέλη της κοινωνίας και πάνω απ' όλα δεν πρέπει να θεωρούνται ως μια κοινωνική και οικονομική επιβάρυνση. Τα γηραιότερα μέλη των κοινωνιών μας μπορούν να συμβάλλουν με τη γνώση και την εμπειρία τους στην κοινωνία. Είναι ζωτικής σημασίας οι κοινωνίες να συνεχίσουν να προωθούν θετικές και ακόμη πιο ρεαλιστικές εικόνες της γήρανσης και των ηλικιωμένων. Επίσης σημαντική είναι η ευαισθητοποίηση όσον αφορά τη σημασία της αλληλεγγύης μεταξύ των γενεών και η αναγνώριση της συμπληρωματικότητας των γενεών.
Ο ρόλος των Τοπικών Αρχών, των εθελοντικών οργανώσεων, του εκπαιδευτικού συστήματος, των ΜΜΕ είναι ιδιαίτερα καθοριστικός στην προώθηση της ενεργού γήρανσης και της διαγενεολογικής αλληλεγγύης.
Η ενεργός γήρανση μας αφορά όλους. Όλοι οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν ενεργά στην κοινωνία και να ζουν όσο το δυνατό πιο υγιείς και αυτόνομοι, να μπορούν να μοιράζονται την πείρα και τη γνώση τους, να μαθαίνουν καινούργια πράγματα, να ζουν μια ζωή με περιεχόμενο.
Το Ευρωπαϊκό Έτος Ενεργού Γήρανσης και Αλληλεγγύης μεταξύ των Γενεών πρέπει να είναι ένα έτος για την προώθηση της ενεργού γήρανσης στην Ευρώπη ως ένα σύνολο αξιών, στάσεων, στόχων και πρακτικών που να συμμερίζονται όλοι οι Ευρωπαίοι πολίτες.
Η Κύπρος στο πλαίσιο της άσκησης της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ το δεύτερο εξάμηνο του 2012 θα έχει τη χαρά και την τιμή να συνεργαστεί με την ΕΕ στη διοργάνωση της τελετής λήξης του έτους. Προσβλέπουμε μέσα από τις ενέργειες και τις δράσεις μας να υπογραμμίσουμε ότι η ενεργός γήρανση και η διαγενεολογική αλληλεγγύη είναι απαραίτητα στοιχεία για μια κοινωνία συνεκτική, αλληλέγγυα και ανθρώπινη.
