Χαιρετισμός της Υπουργού Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού κας Πραξούλας Αντωνιάδου Κυριακού στην εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα των Δικαιωμάτων του Καταναλωτή, στη Λευκωσία
13/03/2012
«Η ελευθερία των αγορών συνεπάγεται ρύθμιση και εποπτεία, όχι ασυδοσία,
προκειμένου να προστατεύονται τα δικαιώματα των καταναλωτών»
Κυρίες και κύριοι,
Με ιδιαίτερη χαρά σας καλωσορίζω στην εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα των Δικαιωμάτων του Καταναλωτή, η οποία καθιερώθηκε μετά από απόφαση του ΟΗΕ να γιορτάζεται στις 15 Μαρτίου, κάθε χρόνο.
Η ημέρα αυτή τονίζει την υποχρέωση της προστασίας καθημερινά των δικαιωμάτων και των συμφερόντων του καταναλωτή. Γιατί ο καταναλωτής, ως ενεργός πολίτης αποτελεί την κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη μιας υγιούς και ευημερούσας οικονομίας και σε αυτή του τη συμβολή πρέπει να προστατεύεται από την πιθανή ασυδοσία των αγορών.
Η διεθνής χρηματοοικονομική κρίση που εξελίχθηκε σε κοινωνική, ακόμη και σε πολιτική σε κάποιες χώρες, ανάγκασε κυβερνήσεις να διοχετεύσουν πολύτιμους κρατικούς πόρους στη διάσωση του τραπεζικού συστήματος προστατεύοντας από τη μια τη σταθερότητα των αγορών αλλά μειώνοντας από την άλλη το κοινωνικό έργο των κρατών.
Ως αποτέλεσμα της χρηματοοικονομικής κρίσης, η διαθέσιμη ρευστότητα των τραπεζικών συστημάτων προς χρηματοδότηση των επιχειρήσεων ή προς δανειοδότηση των νοικοκυριών περιορίστηκε δραστικά επηρεάζοντας σημαντικά τις δυνατότητες ανάπτυξης και της βελτίωσης του επιπέδου ζωής.
Στην Κύπρο, παρά το γεγονός ότι έχουμε μια μικρή ανοικτή οικονομία, καταφέραμε να συγκρατήσουμε τις επιπτώσεις από την κρίση, τόσο λόγω των έγκαιρων μέτρων δημοσιονομικής πειθαρχίας που έχουν ληφθεί, αλλά και λόγω του ότι καταφέραμε να συντηρήσουμε το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν λόγω ανάπτυξης σε τομείς όπως ο τουρισμός και λόγω της μεγάλης προοπτικής που έχει ήδη διαφανεί στον τομέα της ενέργειας και της αξιοποίησης των υδρογονανθράκων.
Σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς, οι οποίοι όμως σταδιακά βελτιώνονται, είναι απαραίτητο να στρέψουμε την προσοχή μας στην ενδυνάμωση των καταναλωτών και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης τους προς τις λιανικές αγορές, γιατί με αυτό τον τρόπο θα επαναφέρουμε την κερδοφορία στις επιχειρήσεις και γενικά την ανάπτυξη στη οικονομία.
Ειδικότερα, θα πρέπει να δώσουμε σημασία στην ευαισθητοποίηση των καταναλωτών για αναζήτηση των γνώσεων που θα τους βοηθήσουν να αναπτύξουν τη σωστή καταναλωτική συμπεριφορά. Ο σωστά ενημερωμένος καταναλωτής αποτελεί μοχλό πίεσης για αύξηση της ανταγωνιστικότητας, παραγωγή καλύτερης ποιότητας προϊόντων και προσφορά χαμηλότερων τιμών. Γίνεται, επίσης, περισσότερο διεκδικητικός και προστατευτικός των συμφερόντων του, με αποτέλεσμα να ωθεί το κράτος στη λήψη μέτρων για αποτελεσματικότερο έλεγχο της αγοράς και για αντιμετώπιση των στρεβλώσεων του υγιούς ανταγωνισμού, της αισχροκέρδειας και της αθέμιτης εμπορικής πρακτικής.
Το έργο αυτό έχει σήμερα καταστεί ακόμη πιο δύσκολο, λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος των αγορών, το οποίο έχει διευρυνθεί πολύ τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της παγκοσμιοποίησης και των αυξανόμενων διασυνοριακών συναλλαγών, της ανάπτυξης του ηλεκτρονικού εμπορίου, της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και, τέλος, της εισαγωγής του κοινού νομίσματος στα 17 κράτη μέλη.
Η ανάγκη για εκπαίδευση των καταναλωτών γίνεται ακόμη πιο επιτακτική όσον αφορά τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα και ιδιαίτερα τα τραπεζικά, μετά από την κρίση που ταλανίζει τη διεθνή κοινότητα. Γι’ αυτό τον λόγο η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε ως στόχο στη Στρατηγική για την Πολιτική Καταναλωτών 2007-2013, τη χρηματοοικονομική εκπαίδευση των καταναλωτών, η αναγκαιότητα της οποίας επισημαίνεται επίσης και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Δεν είναι λοιπόν τυχαίο το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επέλεξε για τη φετινή Παγκόσμια Ημέρα των Δικαιωμάτων του Καταναλωτή το θέμα «Campaigning for a real choice in financial services». Βασική επιδίωξή της είναι να εξασφαλιστεί ένα υψηλό επίπεδο προστασίας των καταναλωτών και να εδραιωθεί μια αποτελεσματική χρηματοπιστωτική αγορά σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, προσδοκώντας ότι δεν θα ξανασυμβεί στο μέλλον τέτοιου μεγέθους χρηματοοικονομική κρίση.
Ανατρέχοντας στα αίτια που οδήγησαν στη μεγάλη αυτή χρηματοπιστωτική κρίση, διαπιστώθηκε ότι δεν υπήρχε η αναγκαία νομοθετική ρύθμιση των χρηματοοικονομικών αγορών, αλλά και η αποτελεσματική εποπτεία από μέρους των αρμοδίων οργάνων. Η διαπίστωση αυτή οδήγησε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να θέσει ως κύρια προτεραιότητα τη χρηματοπιστωτική ολοκλήρωση και την οικονομική σταθερότητα. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, προχώρησε στη θεσμοθέτηση κοινών νομοθεσιών για όλα τα κράτη μέλη, όπως στον τομέα της καταναλωτικής πίστης, εισάγοντας σε αυτές πρόνοιες για παροχή διεξοδικών πληροφοριών σε σχέση με τους όρους, το κόστος, καθώς και τις υποχρεώσεις που αναλαμβάνει ο οφειλέτης- καταναλωτής, πολύ πριν από την υπογραφή της δανειακής σύμβασης, αλλά και κατά την υπογραφή της. Οι πιστωτικοί οργανισμοί είναι υποχρεωμένοι πλέον να δίνουν έγκαιρα τις προσυμβατικές αυτές πληροφορίες, ώστε ο καταναλωτής, με πλήρη γνώση των πραγμάτων, να έχει τη δυνατότητα σύγκρισης και επιλογής, ανάλογα με τις οικονομικές του δυνατότητες.
Ένας ακόμη σημαντικός τομέας που έχει τεθεί στο στόχαστρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είναι αυτός των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων. Με την Πρόταση Οδηγίας που τυγχάνει επεξεργασίας από την αρμόδια για τα χρηματοοικονομικά Ομάδα Εργασίας του Συμβουλίου, προωθείται η υπεύθυνη χορήγηση και λήψη δανείων. Συγκεκριμένα, στην Πρόταση αυτή έχει περιληφθεί πρόνοια που υποχρεώνει τους πιστωτές να αξιολογούν την πιστοληπτική ικανότητα των καταναλωτών και να δίνουν σαφείς, κατανοητές και συγκρίσιμες προσυμβατικές πληροφορίες. Ταυτόχρονα, διασφαλίζει ότι όλοι οι πιστωτές θα υπόκεινται στην ενδεδειγμένη εποπτεία.
Για την Κυβέρνηση και ειδικότερα για το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, η προστασία των δικαιωμάτων του καταναλωτή αποτελεί μία από τις βασικότερες προτεραιότητες. Ως Υπουργείο έχουμε εναρμονίσει τις νομοθεσίες μας που αφορούν τα χρηματοοικονομικά θέματα με τις αντίστοιχες Ευρωπαϊκές, επιδιώκοντας να δημιουργήσουμε το κατάλληλο νομικό πλαίσιο που θα διασφαλίσει ένα υγιές και ασφαλές περιβάλλον όπου οι καταναλωτές θα είναι ελεύθεροι να επιλέξουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τους, να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους όταν δεν ικανοποιηθούν και να απαιτήσουν αποζημίωση όταν τους προμηθεύουν ελαττωματικά προϊόντα ή κακής ποιότητας υπηρεσίες.
Έχουμε, επίσης, εντάξει στις προτεραιότητες μας τον έλεγχο των πιστωτικών ιδρυμάτων όσον αφορά την αυστηρή εφαρμογή των σχετικών νομοθεσιών και έχουμε θέσει υπό συνεχή παρακολούθηση τις διαφημίσεις για καταθετικά και δανειοδοτικά σχέδια για να σταματήσουμε τις αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Παράλληλα προωθούμε την υπεύθυνη ενημέρωση τόσο των καταναλωτών όσο και των πιστωτών για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους που απορρέουν από τις σχετικές νομοθεσίες, πραγματοποιώντας διαλέξεις σε σχολεία και οργανωμένα σύνολα, καθώς και στοχευμένες εκστρατείες διαφώτισης σε μεγάλα εμπορικά κέντρα.
Πρέπει, επίσης, να αυξήσουμε την ενημέρωση των καταναλωτών ως προς τα χρηματοοικονομικά θέματα και να τους βοηθήσουμε να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη για χρηματοοικονομική εκπαίδευση και για αναζήτηση συμβουλών από ανεξάρτητους φορείς. Καταναλωτές με ελλιπείς χρηματοοικονομικές γνώσεις είναι σχεδόν βέβαιο ότι δεν μπορούν να αξιολογήσουν τις πληροφορίες που αφορούν χρηματοοικονομικά προϊόντα και να επιλέξουν αυτά που ανταποκρίνονται καλύτερα στις ανάγκες τους.
Στην προσπάθεια αυτή ζητούμε και τη συνεργασία των Συνδέσμων των Καταναλωτών, καθώς και όλων των Οργανώσεων που αντιπροσωπεύονται σήμερα σε αυτή την εκδήλωση για τους καταναλωτές, γνωρίζοντας ότι ο σωστά ενημερωμένος καταναλωτής οδηγεί σε ανάπτυξη της οικονομίας προς όφελος όλων.
Καταλήγοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω τη Συμβουλευτική Επιτροπή Καταναλωτών για τη μέχρι σήμερα εποικοδομητική συνεργασία της και τη σημαντική συνεισφορά της στον χειρισμό θεμάτων που απασχολούν τους Κύπριους καταναλωτές.
