Ομιλία του Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων κ. Γιαννάκη Λ. Ομήρου στο ετήσιο εθνικό μνημόσυνο του ήρωα Δημήτρη Χάματσου, στον Ιερό Ναό Παναγίας Ευαγγελίστριας Ιδαλίου 26/02/2012
Η απόδοση τιμής για τις μεγάλες αγωνιστικές στιγμές της ιστορίας και για τους επώνυμους και τους ανώνυμους πρωταγωνιστές της, αποτελεί αναμφίβολα επιτακτικό χρέος. Και για λαούς όπως τον δικό μας, που περνά ακόμη στιγμές εθνικής δοκιμασίας και αντιμετωπίζει κινδύνους επιβίωσης, αυτό το χρέος αποτελεί μια κορυφαία αναγκαιότητα.
Γιατί πέρα από την οφειλόμενη απόδοση τιμής μπορούμε και πρέπει να αντλούμε διδάγματα για τη συνέχιση και καταξίωση ενός αγώνα που δεν έχει ακόμη δικαιωθεί. Οι εθνικές εκκρεμότητες, τα ανοικτά εθνικά προβλήματα, επιβάλλουν την αναδρομή στο παρελθόν ως ενέργεια αγωνιστικής αφύπνισης, ως βήμα εθνικής ανάτασης και ως έμπνευση για τις διαχρονικά άφθορες αξίες της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου.
Με δέος, απέραντο σεβασμό και βαθιά συγκίνηση προσήλθαμε σήμερα εδώ, στην εκκλησία Παναγίας Ευαγγελίστριας, στο ετήσιο εθνικό και θρησκευτικό μνημόσυνο του ήρωα της αντίστασης του λαού μας Δημήτρη Χάματσου που έπεσε αγωνιζόμενος για την υπεράσπιση της Κυπριακής Δημοκρατίας κατά την τουρκοανταρσία του 1963-64. Όμως η απονομή τιμής σε μια λαμπρή εθνική μορφή που τίμησε με τη ζωή, τους αγώνες και την ανεπανάληπτη θυσία του τις άφθορες διαχρονικές αξίες της ελευθερίας και της δικαιοσύνης, δεν είναι εύκολο καθήκον.
Ο Δημήτρης Χάματσος γεννήθηκε στο Δάλι στις 28 Μαΐου 1945. Ήταν ένα από τα έξι παιδιά της οικογένειας του Νικόλα και της Μηλιάς Χάματσου. Αφού αποφοίτησε από το Δημοτικό Σχολείο, φοίτησε στο Παγκύπριο Γυμνάσιο και στη Σχολή Λαμπράκη. Πνεύμα ανήσυχο ο Δημήτρης ασχολείται με τη ζωγραφική, την ποίηση και την ασταμάτητη μελέτη βιβλίων, ενώ ο αθλητισμός δεν τον αφήνει αδιάφορο. Είναι δραστήριο μέλος του Χαλκάνορα Ιδαλίου.
Διαποτισμένος και γαλουχημένος με τα ιδεώδη της ελευθερίας και της φιλοπατρίας ο Δημήτρης Χάματσος δεν μένει αδιάφορος όταν στις 6 Φεβρουαρίου 1964 οι Τούρκοι σκότωσαν κοντά στην Κοινότητα Αγίου Σωζόμενου έναν αστυνομικό και έναν αγροφύλακα. Σπεύδει ως εθελοντής και συμπαρατάσσεται με τις δυνάμεις της Αστυνομίας και της Εθνικής Φρουράς για να αντιμετωπίσουν την τουρκοανταρσία στον Άγιο Σωζόμενο. Ενώ προσπαθεί να μεταφέρει τραυματία αστυνομικό από το πεδίο των συγκρούσεων δέχεται τις δολοφονικές σφαίρες των Τούρκων στασιαστών. Ο υπέροχος ήρωας της αντίστασης ενάντια στην απόπειρα κατάλυσης του Κυπριακού Κράτους Δημήτρης Χάματσος περνά στην αθανασία. Η σύνοψη της σύντομης ζωής του και ο ηρωικός του θάνατος θα αποτελεί για πάντα πολύτιμη εθνική κιβωτό. Ένας θάνατος που σηματοδότησε την παντοτινή αθανασία.
H Κύπρος, ένα αναπόσπαστο τμήμα του Ελληνισμού, με συμβολή στον αρχαιο-ελληνικό πολιτισμό, με Ζήνωνες και Ονήσιλλους, με Ομηρικά κατάλοιπα στην τοπολαλιά, με βουβά τώρα αρχαία θέατρα, με συμπόρευση με τον Μέγα Αλέξανδρο, με Κίμωνες, με παρουσία δίπλα σε Μακρυγιάννηδες, με βιασμένες τώρα Βυζαντινές εκκλησιές, με Δίκωμα, με ένα αγροτόπαιδο από το Δάλι που εξευτέλισε τον θάνατο και με ένα σύγχρονο μολών λαβέ που δακτυλοδεικτεί την πορεία μας.
Με τον Κολοκοτρώνη να δηλώνει: «Τίποτα δεν εφοβήθηκα, ούτε εις τας αρχάς, ούτε εις τον καιρόν του Δράμαλη όπου ήρθε με 30 χιλιάδες στράτευμα εκλεκτό ούτε ποτέ, μόνο εις το προσκύνημα εφοβήθηκα». Και εμείς αυτό φοβόμαστε. Και αυτή η κληρονομιά παραμένει ζωντανή όταν στην Κύπρο την αέρινη τη Μακαρία γη, οι ιστορικές παραδόσεις πλαστογραφούνται, θέατρα και εκκλησιές δολοφονούνται, τα ανθρώπινα δικαιώματα ενταφιάζονται και πατρογονικές εστίες δημεύονται. Όμως δεν μας ταιριάζει το μοιρολόι. Πιστοί στις πολυχιλιόχρονες παραδόσεις μας, με τον λαό και για τον λαό θα αγωνιζόμαστε ωσότου ζωντανέψουμε την αρχαία φωνή στα βουβά θέατρα.
Το 1955-59 τα παιδιά του λαού εξευτέλισαν τον θάνατο προτάσσοντας το Μολών Λαβέ και ανεβαίνοντας τα σκαλιά της αγχόνης τραγουδώντας, και η πανίσχυρη βρετανική στρατιωτική μηχανή αποδείχθηκε ανίκανη να σιγάσει την επαναστατική φλόγα. Το ίδιο και το 1963 - 64 όταν η καλά προετοιμασμένη συνωμοσία για κατάλυση του Κυπριακού Κράτους από την Τουρκία εκδήλωσε τις στασιαστικές της ενέργειες.
Όμως η ιστορία και οι σημαντικές στιγμές της δεν αποτελούν αντικείμενο μελέτης για να γνωρίσουμε τι κατόρθωσαν άλλοι στο παρελθόν αλλά για να μάθουμε τι είναι σωστό να πράξουμε και εμείς στο παρόν και στο μέλλον. Γιατί το παρελθόν είναι το μαντείο από όπου πρέπει να αντλούμε χρησμούς για το μέλλον.
Τα δραματικά γεγονότα του 1963-64 όπως και του 1955-59 που προηγήθηκαν, πρέπει να είναι το Κρυφό Σχολειό κάθε Κύπριου Έλληνα που θέλει να στοχάζεται σωστά για τη μοίρα του τόπου του. Γι’ αυτό η αναδρομή στις μεγάλες στιγμές των αγώνων του κυπριακού Ελληνισμού είναι η προσφορότερη μέθοδος αυτογνωσίας για κάθε στοχαζόμενο Κύπριο Έλληνα. Μας προσφέρει τα φωτεινότερα παραδείγματα των αρετών, την απίστευτη αντοχή της ιστορικής συνείδησης, την πίστη μας στην Ιδέα της Ελευθερίας, την ευψυχία, την τόλμη, την πρωτοβουλία, τη δύναμη της προσωπικότητας των Κυπρίων Ελλήνων.
Η 1η Απριλίου έθεσε τα θεμέλια μέσα σε επώδυνες συνθήκες για τη γέννηση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Υπήρξε ένας υπέροχος αγώνας που οδήγησε σε μια φαλκιδευμένη, δυστυχώς, εν πολλοίς ανεξαρτησία με διαιρετικά στοιχεία που η Τουρκία αποπειράθηκε να καταστρέψει με την ανταρσία του 1963-64 και που αργότερα με το προδοτικό πραξικόπημα και την τουρκική εισβολή οδηγήθηκε στη μέχρι σήμερα συνεχιζόμενη κατοχή της πατρίδας. Κάτι που σε καμιά περίπτωση δεν αναιρεί και δεν μειώνει το νόημα του αγώνα και το μεγαλείο της θυσίας των αγωνιστών. Σήμερα, μερικές δεκαετίες μετά από εκείνους τους αγώνες, αντιμετωπίζουμε δραματικές συνθήκες. Μια μοιρασμένη πατρίδα και μια διαρκή απειλή για την ανακοπή της ιστορικής συνέχειας του Ελληνισμού στην Κύπρο.
Ποιο είναι το χρέος μας μέσα σε αυτές τις συνθήκες; Θα περιοριζόμαστε σε εκφώνηση πατριωτικών ομιλιών; Θα εξαντλούμαστε σε πανηγυρικούς που εξατμίζονται με την παρέλευση των επετείων; Η βαριά κληρονομιά που τιμούμε σήμερα μας υπαγορεύει άλλα καθήκοντα. Να αγωνιστούμε αταλάντευτα και ανυποχώρητα για τον τερματισμό της κατοχής, την ενότητα του κράτους, τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των βασικών ελευθεριών του συνόλου του κυπριακού λαού. Να δώσουμε το μήνυμα ότι ο κυπριακός Ελληνισμός δεν θα γονατίσει. Ναι, με σωφροσύνη. Ασφαλώς με υπευθυνότητα. Αλλά και με απόρριψη της λογικής της αποδοχής της υπέρτερης δύναμης του κατακτητή. Και με άρνηση συνεχών υποχωρήσεων στις πιέσεις ξένων που αντί να στρέφονται προς την πλευρά του κατακτητή και παραβάτη του διεθνούς δικαίου εξακολουθούν, υιοθετώντας κυνικά πολιτική δύο μέτρων και δύο σταθμών, να ανατρέπουν καθημερινά κάθε έννοια ηθικής και δικαιοσύνης.
Το καθήκον μας σήμερα απέναντι στην ιστορία και τον πολιτισμό μας είναι η με κάθε κόπο και κάθε θυσία αποτροπή των κινδύνων που απεργάζονται στην πατρίδα μας οι εχθροί της ελευθερίας. Θα πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι δεν είμαστε διατεθειμένοι να ξεγράψουμε δικαιώματα και να ξεχάσουμε δίκαια. Κανένας εκβιασμός, καμιά απειλή, καμιά δυσκολία και καμιά πίεση δεν πρέπει να μας οδηγήσει στην ταπεινωτική συνθηκολόγηση. Η Κύπρος δεν μπορεί και δεν πρέπει να παραμείνει η μόνη μοιρασμένη χώρα στην Ευρώπη, όταν η ίδια η Ευρώπη προχωρεί προς την ενοποίηση της. Δεν μπορεί η Ευρώπη να ανέχεται στο κατώφλι της την παρουσία ενός στρατού κατοχής, σε μια χώρα μέλος της Ε.Ε.
Να επιμένουμε στην κατοχύρωση των δικαίων ολόκληρου του κυπριακού λαού και ιδιαίτερα στην αποκατάσταση των δικαιωμάτων των προσφύγων και των εγκλωβισμένων, την αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων και των εποίκων, τη διασφάλιση της εύρυθμης και αποτελεσματικής λειτουργίας της πολιτείας, την ειρηνική συμβίωση με τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας, την ευημερία και πρόοδο ολόκληρου του λαού της Κύπρου.
Η διαδικασία των απ’ ευθείας διαπραγματεύσεων των τελευταίων χρόνων όχι μόνο δεν έχει οδηγήσει σε πρόοδο, αλλά ανέδειξε για μια ακόμη φορά κλιμακούμενη την τουρκική αδιαλλαξία. Η Τουρκία δε, εμφανίζεται ως καλόπιστος τρίτος και ως ουδέτερος παρατηρητής που επείγεται για λύση.
Ενώπιον μας εγκυμονούνται δύο σοβαροί κίνδυνοι. Είτε να συγκληθεί με πρωτοβουλία της Γενικής Γραμματείας του ΟΗΕ μια Διεθνής Διάσκεψη που θα λειτουργήσει ως ένα νέο Μπούργκενστοκ, είτε να κηρυχθεί αδιέξοδο με επίρριψη ισόβαθμων ευθυνών και στις δύο πλευρές.
Η ανάγκη αλλαγής τακτικής στις διαπραγματεύσεις και στρατηγικής στη συνολική διαχείριση του Κυπριακού είναι πλέον επείγουσα αναγκαιότητα.
- Με καταγγελία της τουρκικής στάσης ενώπιον της Διεθνούς και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας.
- Με απόσυρση μονομερών παραχωρήσεων που απορρίπτονται από τη μεγάλη πλειοψηφία του λαού μας.
- Με διαμόρφωση περιγράμματος λύσης του Κυπριακού το οποίο να οριοθετεί τα όρια ασφαλείας για την εθνική και φυσική επιβίωση του κυπριακού Ελληνισμού. Στη βάση του κοινού ανακοινωθέντος του Εθνικού Συμβουλίου του Σεπτεμβρίου του 2009 που μπορεί να αποτελέσει και τη βάση μιας πλατειάς εθνικής ενότητας.
- Με αξιοποίηση της ευρωπαϊκής ιδιότητας της χώρας μας αλλά και των ευρωπαϊκών φιλοδοξιών της Τουρκίας, για να υποχρεωθεί να τερματίσει την κατοχή και να αποδεχθεί λύση στη βάση των Αρχών του διεθνούς και του ευρωπαϊκού δικαίου.
Ο αγώνας μας είναι αγώνας ζωής, είναι αγώνας δικαίου. Και σε τέτοιους αγώνες δεν επιτρέπεται η αποτυχία. Τώρα βρισκόμαστε στο σταυροδρόμι της ιστορίας. Χρέος μας να μην ολιγωρήσουμε και να μην φανούμε κατώτεροι των περιστάσεων.
Εμπνευσμένοι από την αθάνατη παράδοση των αγωνιστών της κυπριακής ελευθερίας, ας εδραιώσουμε το ανίκητο μέτωπο της ελευθερίας. Όλοι μαζί για να ανοίξουμε διάπλατα τη λεωφόρο της εθνικής δικαίωσης. Όλοι μαζί για να ατενίσουμε την ιστορία, το έθνος, τους αγώνες και τους αγωνιστές με το κεφάλι ψηλά.
Έλληνες και Ελληνίδες,
Ο Δημήτρης Χάματσος πίστευε σε μια Κύπρο και σε ένα λαό που να ξεχωρίζει για να βρίσκει τον αναντικατάστατο ρόλο που δίνει νόημα και περιεχόμενο στη ζωή: Τον αγώνα για ελευθερία, για πρόοδο της κοινωνίας, για την προκοπή του λαού και του έθνους.
Ο Δημήτρης Χάματσος, με τη θυσία του στέλνει από τα πανάρχαια βάθη της ιστορίας του Ελληνισμού στους αιώνες το παράγγελμα που απορρίπτει την υποταγή, την αδράνεια, την παραίτηση, μπροστά στα τείχη που υψώνουν μπροστά μας οι κάθε λογής κήρυκες της ενσωμάτωσης και της ήττας. Μας δίνει προσταγή αντίστασης για την ελευθερία και τη δικαίωση, για τη φυσική και εθνική επιβίωση του κυπριακού Ελληνισμού. Χρέος μας να ανταποκριθούμε στην ιστορική μας ευθύνη. Να κτίσουμε το καινούργιο, με όραμα και πυξίδα πλεύσης τις άφθορες διαχρονικά αξίες της ελευθερίας, της δημοκρατίας και της δικαιοσύνης.
Αυτό είναι το καλύτερο μνημόσυνο, η μέγιστη τιμή για την αγέραστη μνήμη του Δημήτρη Χάματσου. Του το χρωστούμε. Το χρωστούμε στις μελλοντικές γενιές. Τιμή και δόξα στη θυσία του Δημήτρη Χάματσου.
