Ομιλία της Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων κας Σωτηρούλας Χαραλάμπους σε εκδήλωση του Οργανισμού Γυναικών Επιχειρηματιών Επαγγελματιών Κερύνειας με θέμα «Ανεργία και πώς επηρεάζει τη γυναίκα σήμερα», στη Λευκωσία
01/11/2011
Κατ’ αρχάς θα ήθελα να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση να προσφωνήσω την έναρξη της εκδήλωσης του Οργανισμού Γυναικών Επιχειρηματιών Επαγγελματιών Κερύνειας. To θέμα που πραγματεύεται η σημερινή ημερίδα είναι διαχρονικά επίκαιρο. Αποκτά, όμως, μια ιδιαίτερη σημασία σήμερα λόγω των επιπτώσεων που η οικονομική κρίση έχει επιφέρει στην απασχόληση σε όλες τις χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας.
Οι γυναίκες ιστορικά αποτελούν πιο ευάλωτο κομμάτι της αγοράς εργασίας και τα ποσοστά ανεργίας πάντοτε ήταν υψηλότερα ανάμεσα στις γυναίκες σε σύγκριση με τα ποσοστά των ανδρών. Οι αιτίες γι’ αυτό το φαινόμενο είναι πολλές, θα μπορούσαν όμως να εστιαστούν στις προκαταλήψεις και στα στερεότυπα που υπάρχουν σχετικά με τη γυναικεία απασχόληση και τη θέση των γυναικών στην οικονομία και τα προσόντα και τις δεξιότητες του γυναικείου πληθυσμού.
Στα πρώτα στάδια της παρούσας οικονομικής κρίσης, η απασχόληση των γυναικών επλήγη σε μικρότερο βαθμό από αυτήν των ανδρών και σε κάποιο στάδιο παρουσιάστηκε το φαινόμενο το ποσοστό των άνεργων ανδρών να είναι μεγαλύτερο του ποσοστού των άνεργων γυναικών. Αυτό οφείλεται πρωτίστως στο γεγονός ότι οι κλάδοι που πλήγηκαν περισσότερο από την κρίση ήταν παραδοσιακά ανδροκρατούμενοι. Με την επέκταση της κρίσης, αυτό το σκηνικό ανατρέπεται επιβεβαιώνοντας, δυστυχώς, ότι η ανεργία έχει και έμφυλη διάσταση, αφού πλήττονται περισσότερο οι γυναίκες από ό,τι οι άνδρες.
Στο σημείο αυτό να μου επιτραπεί, προτού παραθέσω την πολιτική της Κυβέρνησης στο θέμα της απασχόλησης των γυναικών, να παραθέσω κάποια στατιστικά στοιχεία που καταγράφουν το προφίλ της απασχόλησης της γυναίκας στην Κύπρο.
Το εργατικό δυναμικό (δηλαδή το σύνολο των απασχολούμενων και των ανέργων) κατά το 2ο τρίμηνο του 2011 ανήλθε στα 409.674 άτομα (άνδρες 224.138 και γυναίκες 185.536). Το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό των ηλικιών 15-64 ήταν 74,4% του συνολικού πληθυσμού των ηλικιών αυτών. Το αντίστοιχο ποσοστό για τους άνδρες ήταν 81,6% και για τις γυναίκες 67,4%.
Ως προς τον αριθμό των ανέργων, αυτός ανήλθε κατά το 2ο τρίμηνο του 2011 σε 29.189 άτομα ή ποσοστό 7,1% του εργατικού δυναμικού. Ανά φύλο το ποσοστό της ανεργίας ανήλθε στο 7,2% για τους άνδρες και στο 7,0% για τις γυναίκες. Το 1ο τρίμηνο του 2011 το ποσοστό ανεργίας ανερχόταν σε 7,4% (άνδρες 7,2% και γυναίκες 7,6%). Το αντίστοιχο ποσοστό για το 2ο τρίμηνο του 2010 ήταν 6,4% (άνδρες 6,1% και γυναίκες 6,7%).
Σε ό,τι αφορά στη μερική απασχόληση, σύμφωνα πάντα με τα στατιστικά στοιχεία, για το 2ο τρίμηνο του 2011 η μερική απασχόληση αποτελούσε το 9,9% της συνολικής απασχόλησης ή σε απόλυτους αριθμούς 37.611 άτομα (άνδρες 7,4% και γυναίκες 12,9%), ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για το 2ο τρίμηνο του 2010 ήταν 9,1% (άνδρες 6,2% και γυναίκες 12,6%).
Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ως το αρμόδιο Υπουργείο για την προώθηση ίσων ευκαιριών, την επίτευξη ουσιαστικής ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών και την αποτελεσματική εφαρμογή όλων των νόμων που αφορούν στην ισότητα, και αναγνωρίζοντας ότι οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στην αγορά εργασίας, ακολουθεί μια πολυεπίπεδη πολιτική που έχει ως κεντρικό άξονα την άρση των εμποδίων, αντικειμενικών και υποκειμενικών, που θέτουν τη γυναικεία απασχόληση σε δυσμενέστερη μοίρα. Τα βασικά στοιχεία αυτής της πολιτικής είναι τα ακόλουθα:
· Έλεγχος για την εφαρμογή της νομοθεσίας για την ισότητα
Για πρώτη φορά μετά από την εισαγωγή των σχετικών νομοθεσιών έχουν δημιουργηθεί οι μηχανισμοί για την εφαρμογή τους με τον διορισμό Επιθεωρητών Ισότητας, ενώ στον τομέα της ίσης αμοιβής υλοποιούμε ειδικό συγχρηματοδοτούμενο έργο.
· Βελτίωση και ενδυνάμωση των επιπέδων προστασίας της γυναίκας στην αγορά εργασίας
Τροποποιήσαμε πρόσφατα τον Νόμο για την προστασία της μητρότητας έτσι που να προστατεύεται ακόμη περισσότερο η γυναίκα από τυχόν απόλυση κατά την εγκυμοσύνη και παράλληλα αυξήσαμε την περίοδο παροχής άδειας μητρότητας σε περιπτώσεις πρόωρου τοκετού και παραμονής του βρέφους σε θερμοκοιτίδα. Βελτιώθηκε, επίσης, ο Νόμος που διέπει τη γονική άδεια.
· Εφαρμογή πολιτικών συμφιλίωσης των επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων
Πέρα από τη βελτίωση των σχετικών Νόμων, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων λειτουργεί μια σειρά από προγράμματα για προστασία των παιδιών που προέρχονται από οικογένειες με ιδιαίτερα προβλήματα, καθώς και βρεφοκομικούς παιδοκομικούς σταθμούς. Ως Υπουργείο, επιχορηγούμε επίσης Εθελοντικές Οργανώσεις Κοινωνικής Πρόνοιας και Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης για τη λειτουργία προγραμμάτων κοινωνικής φροντίδας. Για το 2011 ποσό ύψους €7.511.100 δόθηκε από το Υπουργείο Εργασίας για την επιχορήγηση συνολικά 341 προγραμμάτων που λειτουργούν Εθελοντικές Οργανώσεις Κοινωνικής Πρόνοιας και Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αναλυτικότερα, ποσό ύψους €6.951.100 δόθηκε για επιχορήγηση 313 προγραμμάτων που λειτουργούν Εθελοντικές Οργανώσεις Κοινωνικής Πρόνοιας και ποσό ύψους €560.000 δόθηκε σε Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης για την επιχορήγηση 28 προγραμμάτων κοινωνικής φροντίδας.
Στο σημείο αυτό να αναφέρω ότι με βάση στοιχεία του 2007, η κατάσταση στην Κύπρο, σε σχέση με τους στόχους της Βαρκελώνης για τη φροντίδα παιδιών είναι η ακόλουθη:
- Παιδιά κάτω των τριών ετών κάλυψη 21% (Στόχος 33%).
- Παιδιά από τριών ετών μέχρι σχολικής ηλικίας κάλυψη 88% (Στόχος 90%).
Με στόχο μια πιο ολιστική στρατηγική στο κεφάλαιο της συμφιλίωσης οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων, το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, σε συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους και άλλους εμπλεκόμενους φορείς, έχει ετοιμάσει σχετικό στρατηγικό σχέδιο το οποίο θα προωθηθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο.
· Βελτίωση απασχολησιμότητας του οικονομικά αδρανούς γυναικείου δυναμικού
Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων προωθεί, σε συνεργασία με την Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού, σειρά από προγράμματα που απευθύνονται σε άνεργες γυναίκες αλλά και γυναίκες που έχουν βρεθεί για αρκετό καιρό εκτός αγοράς εργασίας. Για το 2011 μέχρι την 31η Οκτωβρίου έχουν ενταχθεί στα προγράμματα της Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου δυναμικού 480 άτομα.
· Σχέδιο χορηγιών για ένταξη στην απασχόληση με ευέλικτες ρυθμίσεις
Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων εφαρμόζει το συγχρηματοδοτούμενο έργο για παροχή κινήτρων για ένταξη στην απασχόληση με ευέλικτες ρυθμίσεις. Η πλειοψηφία των ανέργων που έχουν επωφεληθεί μέχρι σήμερα από το Σχέδιο είναι γυναίκες, οι οποίες επιλέγουν αυτή τη μορφή απασχόλησης κυρίως γιατί τους παρέχεται η δυνατότητα συνδυασμού επαγγελματικών και οικογενειακών υποχρεώσεων. Με βάση τα στοιχεία του Κέντρου Παραγωγικότητας μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου έχουν προωθηθεί 1.995 αιτήσεις, εκ των οποίων οι 1.120 είναι γυναίκες.
Επίσης, στο Σχέδιο για παροχή κινήτρων για πρόσληψη ανέργων από τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού εμπίπτουν και οι ομάδες των μονογονιών και των αναγνωρισμένων θυμάτων εμπορίας προσώπων που στην πλειοψηφία τους είναι γυναίκες.
Με βάση στοιχεία του Τμήματος Εργασίας το 47% των ανέργων που προσλήφθηκαν από τα Σχέδια που εφαρμόζει το Τμήμα είναι γυναίκες.
Το τελευταίο στοιχείο στην πολιτική που ακολουθούμε αφορά στους όρους και στις συνθήκες απασχόλησης των γυναικών. Δίνουμε προτεραιότητα στα θέματα που αφορούν στην εφαρμογή νομοθεσιών όπως η γραπτή ενημέρωση των εργοδοτουμένων και η πάταξη της αδήλωτης εργασίας. Επιπρόσθετα, ιδιαίτερο βάρος δώσαμε στην αύξηση του κατώτατου μισθού, στη διεύρυνση των επαγγελμάτων που καλύπτονται από το Διάταγμα και στον έλεγχο για την εφαρμογή του Διατάγματος αυτού. Ταυτόχρονα και παράλληλα, δίνουμε έμφαση στον έλεγχο για την εφαρμογή της νομοθεσίας για το πλαίσιο εργασίας και τους όρους απασχόλησης στο λιανικό εμπόριο.
Κυρίες και κύριοι,
Οι προοπτικές απασχόλησης των γυναικών και η καταπολέμηση της ανεργίας ανάμεσα στις γυναίκες είναι ζητήματα άμεσα συναρτημένα με τις γενικότερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε στην απασχόληση λόγω των επιπτώσεων της κρίσης. Ως Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων παραμένουμε επικεντρωμένοι σε πολιτικές που θα συνδυάζουν τη στήριξη της ανάπτυξης με τη στήριξη της απασχόλησης και την ένταξη των ανέργων στην εργασία. Ταυτόχρονα, όμως, αναγνωρίζουμε ότι στο κεφάλαιο «γυναικεία εργασία» υπάρχουν ιδιαιτερότητες που επιβάλλουν εξειδίκευση των παρεμβάσεών μας.
Ο στόχος μας είναι ξεκάθαρος: Να δώσουμε στις γυναίκες τα μέσα για να αξιοποιήσουν τις γνώσεις, τις δεξιότητες και τα προσόντα τους αλλά και στην οικονομική ζωή του τόπου τη δυνατότητα να επωφεληθεί από το γυναικείο δυναμικό της.
Η εφαρμογή εθνικών μέτρων που να επιτρέπουν στους εργαζόμενους γονείς να οργανώνουν την εργασία και τον χρόνο τους με τέτοιο τρόπο ώστε να υπάρχει καλύτερη ισορροπία μεταξύ εργασιακού και οικογενειακού βίου και η λήψη μέτρων για ενεργότερη εμπλοκή του εργαζόμενου πατέρα στη φροντίδα των παιδιών του αποτελούν, σαφώς, μέσα προώθησης της ισότητας ευκαιριών για τα δύο φύλα στην εργασία, καθώς και της ισότητας συμμετοχής τους στις ευθύνες που προκύπτουν μέσα από την οικογενειακή και ιδιωτική ζωή.
Η συντήρηση ξεπερασμένων προτύπων και αντιλήψεων για τον ρόλο του κάθε φύλου έχει τη δική της συμβολή στη διατήρηση διακρίσεων και ανισοτήτων στην αγορά εργασίας, με αποτέλεσμα να εμφανίζονται και να αναπαράγονται φαινόμενα όπως είναι η συγκέντρωση των γυναικών σε χαμηλά αμειβόμενα επαγγέλματα, η παρεμβολή εμποδίων ανέλιξης τους στις υψηλές βαθμίδες ιεραρχίας και το χάσμα αμοιβών μεταξύ ανδρών και γυναικών. Γι’ αυτό και ακριβώς επιβάλλεται μια ολοκληρωμένη πολιτική ισότητας να περιλάβει και αυτόν τον τομέα.
Το εγχείρημα για πραγμάτωση της αρχής της ισότητας δεν είναι εύκολο. Η επιτυχία του προϋποθέτει την εκ νέου κατανομή των ευθυνών και ρόλων των δύο φύλων σε μια διαφοροποιημένη εικόνα του κοινωνικού, οικονομικού και επιχειρηματικού τοπίου όπου το φύλο δεν θα αποτελεί κριτήριο των δυνατοτήτων, ικανοτήτων και προοπτικών του ατόμου.
