Ομιλία του Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού κ. Γιώργου Δημοσθένους στην τελετή παρουσίασης του έργου καταγραφής της Κυπριακής Νοηματικής Γλώσσας
14/10/2011
Με ιδιαίτερη χαρά σας παρουσιάζω σήμερα τα αποτελέσματα του έργου καταγραφής της Κυπριακής Νοηματικής Γλώσσας (ΚΝΓ): 1. Τη Γραμματική Παραδοσιακού τύπου της ΚΝΓ, 2. την Επικοινωνιακή Γραμματική της ΚΝΓ, και 3. το Εννοιολογικό Λεξικό της ΚΝΓ. Αυτά τα τρία προϊόντα διατίθενται σε μορφή DVD και βιβλίου.
Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού αντιλαμβανόμενο τη μεγάλη ευθύνη και τη δέσμευσή του απέναντι στην εκπαίδευση των κωφών της Κύπρου, μίας ευαίσθητης μερίδας της κυπριακής κοινωνίας, ανέλαβε από τον Απρίλιο του 2007, σε συνεργασία με τη Σχολή Κωφών και την Ομοσπονδία Κωφών Κύπρου, το έργο καταγραφής της Κυπριακής Νοηματικής Γλώσσας, σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Αναγνώρισης της Κυπριακής Νοηματικής Γλώσσας Νόμου του 2006 (66(Ι)2006).
Στις ανεπτυγμένες χώρες έχει ήδη ερευνηθεί το γλωσσικό υπόβαθρο των νοηματικών γλωσσών και έχει τεκμηριωθεί η πλήρης γλωσσική και κοινωνική τους ισοδυναμία με τις ομιλούμενες γλώσσες ως προς τη λειτουργία τους και τους επικοινωνιακούς και πολιτισμικούς στόχους, στους οποίους καλούνται να ανταποκριθούν.
Επακόλουθο της επιστημονικής έρευνας ήταν η συνεχής αναγνώριση των νοηματικών γλωσσών εκ μέρους των επίσημων πολιτειακών θεσμών και η νομική τους κατοχύρωση, ως αναγκαίων στοιχείων στην εκπαίδευση και στην κοινωνική και επαγγελματική αποκατάσταση των κωφών, με απώτερο στόχο την ένταξη τους στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον με όρους αποδοχής και σεβασμού της διαφορετικότητας.
Όλες οι νοηματικές γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναγνωρίστηκαν επίσημα από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 1988 με ένα ψήφισμα, στο οποίο διατυπώνεται προς τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών η σύσταση να μεριμνήσουν για την επίσημη νομική αναγνώριση των νοηματικών γλωσσών στα αντίστοιχα κοινοβούλια.
Η Κυπριακή Νοηματική Γλώσσα, επίσημα αναγνωρισμένη πλέον γλώσσα των Κωφών της Κύπρου, οφείλει να είναι προσιτή στον χώρο της παιδείας και του πολιτισμού με την ευρεία έννοια, ώστε να αξιοποιείται με συνέπεια και υπευθυνότητα για την καλλιέργεια της εκπαιδευτικής, πολιτιστικής και κοινωνικής εν γένει ένταξης των κωφών στην ευρύτερη κοινωνία της χώρας μας, μέσα στο πνεύμα της ισότιμης συμμετοχής όλων των πολιτών στα κοινωνικά δρώμενα.
Η καταγραφή της ΚΝΓ επιτυγχάνει τους ακόλουθους στόχους που καλύπτουν αντίστοιχες εκπαιδευτικές και κοινωνικές ανάγκες:
· Παρέχει αξιόπιστο σημείο αναφοράς για την καλλιέργεια της εργαλειακής (επικοινωνιολειτουργικής) και της συμβολικής (κοινωνιοπολιτισμικής) αξίας της ΚΝΓ.
· Παρέχει το υπόβαθρο για την αξιόπιστη και αποτελεσματική εκπαίδευση των κωφών μαθητών στην Κύπρο.
· Προσφέρει τεκμηριωμένη εκπαιδευτική βάση για τη συστηματική και μεθοδική διδασκαλία και εκμάθηση της ΚΝΓ.
· Προσφέρει ένα σταθερό σημείο αναφοράς για την αξιόπιστη κατάρτιση και επιμόρφωση των διερμηνέων και των εκπαιδευτών ΚΝΓ
Τα προϊόντα του έργου καταγραφής της ΚΝΓ αποσκοπούν να καλύψουν αυτές τις ανάγκες μέσα από λειτουργική και παιδαγωγική προσέγγιση με έμφαση στη χρηστική και διδακτική αξία τους. Θα αναφερθώ τώρα σε συντομία σε κάθε ένα από τα τρία αυτά προϊόντα ξεχωριστά:
Η γραμματική παραδοσιακού τύπου για την ΚΝΓ είναι ένα εκπαιδευτικό εργαλείο που περιγράφει και ερμηνεύει με συστηματικό, λιτό και αυστηρά εποπτικό τρόπο τη δομή και τη λειτουργία της ΚΝΓ. Απευθύνεται κατά κύριο λόγο σε εκπαιδευτικούς και λοιπούς ειδικούς που συμμετέχουν ενεργά στην εκπαίδευση. Μπορεί, όμως, και να αξιοποιηθεί γενικά από όλους τους ενδιαφερόμενους ως πρότυπο εργαλείο αναφοράς για την επισήμανση των μηχανισμών λειτουργίας της ΚΝΓ και για την εξοικείωση με τη γραμματική της φυσιογνωμία. Ο παραδοσιακός χαρακτήρας της γραμματικής αυτής απορρέει από την εσωτερική κατάταξη του περιεχομένου της σε τέσσερα αυτοτελή κεφάλαια (χειρολογικό/φθογγολογικό, τυπολογικό, ετυμολογικό και συντακτικό).
Η επικοινωνιακή γραμματική της ΚΝΓ είναι ένα εκπαιδευτικό εργαλείο που μεταδίδει με ζωντανό, επικοινωνιακό τρόπο σε μορφή θεατρικού διαλόγου τη δομή και τη λειτουργία της ΚΝΓ. Το περιεχόμενο της γραμματικής ξετυλίγεται λειτουργικά, βήμα προς βήμα, μέσα από διάλογο ανάμεσα σε δύο πρόσωπα. Το ένα ρωτάει για να μάθει και το άλλο απαντάει για να διδάξει. Η αμεσότητα του διαλόγου δεν αφήνει περιθώρια για αμφιβολίες: Η γραμματική της ΚΝΓ ξεπροβάλλει σαν ένα συναρπαστικό θεατρικό ταξίδι με εγγυημένη τη διδακτική της αποτελεσματικότητα. Και τούτο διότι, σε αντίθεση προς τη γραμματική παραδοσιακού τύπου, η οποία προορίζεται κυρίως για εκπαιδευτικούς και λοιπούς ειδικούς, η επικοινωνιακή γραμματική της ΚΝΓ απευθύνεται κατά κύριο λόγο σε μαθητές και σπουδαστές, διότι η κατάστρωσή της έχει εστιασθεί στη μαθητοκεντρική προοπτική. Αυτός είναι άλλωστε και ο σκοπός της, να είναι εύληπτη, ευχάριστη και να διατηρεί αμείωτα τα μαθησιακά ερεθίσματα.
Το εννοιολογικό λεξικό της ΚΝΓ είναι ένα εκπαιδευτικό εργαλείο που παρουσιάζει με πρότυπο εννοιολογικό (θεματικό) τρόπο το βασικό λεξιλόγιο της ΚΝΓ. Δηλαδή, τα λήμματα του λεξικού (συνολικά περίπου 2500) είναι έννοιες, οι οποίες αποδίδονται με κατάλληλες κατά περίπτωση λέξεις της ΚΝΓ και ανήκουν σε ορισμένη εννοιολογική κατηγορία. Κάθε λήμμα περιλαμβάνει τον τίτλο της έννοιας, την απόδοση της με λέξη (ή λέξεις) στην ΚΝΓ, τον ορισμό της στα ελληνικά και ένα κατάλληλο παράδειγμα χρήσης της έννοιας. Το λεξικό αυτό προορίζεται όχι μόνο ως έργο αναφοράς του βασικού λεξιλογιακού πλούτου της ΚΝΓ, αλλά και – κυρίως – ως εργαλείο διδασκαλίας της χρήσης των λέξεων με βάση το εννοιολογικό τους περιεχόμενο. Διευκολύνει την εποπτεία ολόκληρου του λεξιλογίου της ΚΝΓ, ώστε να είναι κατάλληλο βοήθημα και για εκπαιδευτικούς και για μαθητές.
Εύχομαι η Παραδοσιακή Γραμματική, η Επικοινωνιακή Γραμματική και το Εννοιολογικό λεξικό της ΚΝΓ που έχουμε τώρα στα χέρια μας να συμβάλουν στην πληρέστερη κατανόηση του λεξιλογίου, της δομής και της λειτουργίας της Κυπριακής Νοηματικής Γλώσσας και να αξιοποιηθεί από τους εκπαιδευτικούς και λοιπούς ειδικούς, καθώς επίσης και από τους μαθητές και τους φοιτητές, για την αξιόπιστη προώθηση της παιδείας και του πολιτισμού σε όλους τους κωφούς πολίτες της χώρας μας.
Ολοκληρώνοντας επιθυμώ να συγχαρώ και να ευχαριστήσω όλους τους συντελεστές του έργου καταγραφής της ΚΝΓ, που δούλεψαν με μεράκι, επιμονή και αφοσίωση για την πραγμάτωση των τριών προϊόντων που σας παρουσιάζω αυτή τη στιγμή. Να μου επιτρέψετε να αναφερθώ ονομαστικά:
Στα μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής: Ανδρέα Θεοδώρου, Παντελή Μακρή, Αναστασία Οικονόμου, Κίκα Χατζηκακού, Γιάννη Γιαννακίδη, Φάνη Αναστασίου, Γιώργο Σαββίδη, Χρύσω Στυλιανού, Μαριάννα Κατσογιάννου και Χρυσόστομο Παπασπύρου, οι οποίοι εκπροσώπησαν αντίστοιχα το Υπουργείο, την Ομοσπονδία Κωφών, τη Σχολή Κωφών και το Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Στους αρχηγούς και στα μέλη των τριών ομάδων εργασίας, οι οποίες συγκροτήθηκαν στις επαρχίες Λευκωσίας, Λεμεσού/Πάφου και Λάρνακας/Αμμοχώστου και αποτελούνται από τα πιο κάτω κωφά άτομα: Τάσο Αναστασίου, Ευτυχία Ανδρέου, Μάρω Αντωνίου, Δήμο Ελευθερίου, Κώστα Θεοφάνους, Σταυρούλα Θεοφάνους, Άντρη Κουλέντη, Ειρήνη Λοΐζου, Νικολέττα Παπαδοπούλου, Λάουρα Πίτσιλλου, Μαρία Πρίφτη, Μαρία Σάββα, και
Χριστίνα Χριστοδούλου.
Στα μέλη του Τεχνικού Συνεργείου: Μάριο Πιπερίδη, Γιώργο Δανό, Χάρη Ιωαννίδη, Colm Larkin και Stephan Metzner.
Στον Επιστημονικό Υπεύθυνο του έργου και συγγραφέα: Χρυσόστομο Παπασπύρου και στους συνεργάτες του Ιωάννη Χριστοδουλάκο και Νικόλαο Γαλάνη και στον Γενικό Συντονιστή του Έργου της Καταγραφής Ανδρέα Θεοδώρου.
