Ομιλία του Υπουργού Εσωτερικών κ. Νεοκλή Συλικιώτη στη συνέντευξη Τύπου για την εκστρατεία ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης της κοινής γνώμης με θέμα: "Πολιτικές Κοινωνικής Ένταξης: Αλληλεγγύη και Κοινωνική Συνοχή", στο Σπίτι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στη Λευκωσία
06/12/2010
Σας ευχαριστώ για την εδώ παρουσία σας στην εναρκτήρια εκδήλωση ενός νέου κύκλου δράσεων, οι οποίες συγχρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και έχουν ως στόχο την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών για τους πρόσφυγες και τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας.
Η παραχώρηση πολιτικού ασύλου σε πρόσφυγες και άτομα που η ζωή τους βρίσκεται σε κίνδυνο είναι δικαίωμα, το οποίο κατοχυρώνεται από τη Συνθήκη της Γενεύης του 1951. Η εν λόγω Συνθήκη, η οποία έχει ενσωματωθεί σε πολλές Ευρωπαϊκές και Διεθνείς Συμβάσεις όπως και Οδηγίες της ΕΕ, δεσμεύει όλα τα κράτη που την υπέγραψαν, συμπεριλαμβανομένου και της Κύπρου. Όμως, πέρα και πάνω από τις όποιες συμβατικές μας υποχρεώσεις, η παραχώρηση πολιτικού ασύλου στους πρόσφυγες είναι ανθρωπιστικό καθήκον. Είναι βέβαια και λόγω του ότι ως Κύπριοι έχουμε ιδιαίτερες ευαισθησίες σε αυτά τα ζητήματα, αφού έχουμε βιώσει ανάλογες εμπειρίες. Συνεπώς, γνωρίζουμε πολύ καλά, πως οι πολιτικοί πρόσφυγες και οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας είναι άνθρωποι που διεκδικούν μια δεύτερη ευκαιρία στη ζωή. Ζητούν από τη χώρα που επέλεξαν ως δεύτερη τους πατρίδα για να ζήσουν, να τους προσφέρει εκείνες τις ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης, που για διάφορους λόγους η πρώτη τους πατρίδα τους τις στέρησε.
Για λόγους που είναι καλά γνωστοί, πολιτικοί, γεωγραφικοί, οικονομικοί, το σύστημα ασύλου της Κύπρου αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις από την υποβολή μεγάλου αριθμού αιτήσεων ασύλου. Παρά τις δυσκολίες, όμως, κύρια προτεραιότητά μας παραμένει ο εντοπισμός των περιπτώσεων εκείνων που έχουν ανάγκη διεθνούς προστασίας. Για το σκοπό αυτό λάβαμε συγκεκριμένα μέτρα τόσο για βελτίωση του χρόνου εξέτασης των αιτήσεων όσο και για τη βελτίωση των διαδικασιών. Στελεχώσαμε περαιτέρω τις αρμόδιες Υπηρεσίες, επιταχύναμε τις διαδικασίες και βελτιώσαμε το όλο σύστημα ασύλου, επιτυγχάνοντας τη δραστική μείωση του χρόνου εξέτασης των αιτήσεων ασύλου τόσο στην Υπηρεσία Ασύλου όσο και στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων. Είναι κατανοητό, πως η μείωση του χρόνου εξέτασης αιτήσεων πολιτικού ασύλου έχει λειτουργήσει αποτρεπτικά σε όσους προσέβλεπαν σε «κατάχρηση» του συστήματος, με αποτέλεσμα τη μείωση κατά το ήμισυ τόσο του αριθμού των λαθρομεταναστών που εισέρχονταν στις ελεύθερες περιοχές από τα κατεχόμενα όσο και της εισροής αιτητών πολιτικού ασύλου.
Ως αποτέλεσμα, ενώ στο τέλος του 2007 εκκρεμούσαν 8.567 αιτήσεις ασύλου στην Υπηρεσία Ασύλου, σήμερα ο αριθμός αυτός μειώθηκε στους 995. Ανάλογα είναι και τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται στην Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων μετά το νέο πρόγραμμα που υιοθετήσαμε φέτος σε συγχρηματοδότηση με την ΕΕ. Έτσι, ενώ το 2009 οι εκκρεμούσες αιτήσεις ενώπιον της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφύγων ήταν 3.507, μέσα σε λίγους μόλις μήνες καταφέραμε να περιορίσουμε τις εκκρεμούσες αιτήσεις στις 2.506. Ίσως, όμως, ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι μειώθηκε ο αριθμός καταχώρησης νέων αιτήσεων ασύλου. Συγκεκριμένα, ενώ το 2007 καταχωρήθηκαν 5.905 αιτήσεις, μέχρι και τον Οκτώβριο του 2010 ο αριθμός αυτός περιορίστηκε στους 1.787.
Παράλληλα, όμως, με την επιτάχυνση των διαδικασιών και τη βελτίωση του όλου συστήματος εξέτασης αιτήσεων ασύλου, παρατηρήθηκε μια αύξηση στον συνολικό αριθμό των κατόχων κάποιας από τις μορφές προστασίας, αφού από 700 περίπου αποδεδειγμένες περιπτώσεις ατόμων στα τέλη του 2007, φτάσαμε στα τέλη του φετινού Σεπτεμβρίου σε ένα συνολικό αριθμό 2.700 περίπου περιπτώσεων αναγνωρισμένων προσφύγων, καθώς και δικαιούχων καθεστώτος συμπληρωματικής προστασίας και ανθρωπιστικού καθεστώτος. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία, τα άτομα αυτά είναι Παλαιστίνιοι προερχόμενοι από το Ιράκ και τη Λωρίδα της Γάζας. Στο πλαίσιο της αντιμετώπισης αυτών των νέων δεδομένων που διαμορφώνονται εντάσσεται και η υιοθέτηση, για πρώτη φορά στην Κύπρο, Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την ένταξη των μεταναστών ευρύτερα στην κυπριακή κοινωνία και για σκοπούς διατήρησης της κοινωνικής συνοχής, αλλά και για σκοπούς ορθότερης αξιοποίησης αυτού του ανθρώπινου δυναμικού στην οικονομική ανάπτυξη του τόπου μας.
Βέβαια, οι προσπάθειες που καταβάλλουμε ως Κυβέρνηση, και ειδικότερα ως Υπουργείο Εσωτερικών, δεν περιορίζονται μόνο στο εσωτερικό. Αντίθετα, μέσα από μια έντονη δράση που έχουμε αναπτύξει σε επίπεδο ΕΕ. επιδιώκουμε να περάσουμε τη θέση μας, ότι δηλαδή, τα θέματα μετανάστευσης και ασύλου θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών. Βασικός στόχος της Κύπρου και άλλων Μεσογειακών κρατών μελών, όπως η Μάλτα, η Ελλάδα και η Ιταλία, είναι η ισότιμη κατανομή βαρών και ευθυνών ανάμεσα στα κράτη μέλη. Και ισότιμη κατανομή βαρών και ευθυνών σημαίνει ασφαλώς οικονομική στήριξη των χωρών εκείνων που δέχονται τις μεγαλύτερες μεταναστευτικές πιέσεις, αλλά σημαίνει και υιοθέτηση πρακτικών μέτρων όπως είναι για παράδειγμα η ενδοκοινοτική ανακατανομή προσφύγων και δικαιούχων διεθνούς προστασίας, στη βάση μετρήσιμων κριτηρίων όπως είναι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ και ο πληθυσμός. Τα προηγούμενα χρόνια το θέμα αυτό παρέμενε σε ευχολόγια. Σήμερα, η ανάγκη αυτή έχει αναγνωριστεί από την ΕΕ και έχουν γίνει συγκεκριμένες αναφορές σε Συμπεράσματα του Συμβουλίου και άλλα σημαντικά έγγραφα όπως το Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου και το Πρόγραμμα της Στοκχόλμης. Πρόσφατα, μάλιστα, σε σχετική μελέτη της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποδεικνύει πως με τη φυσική ανακατανομή των αιτούντων άσυλο από τα κράτη μέλη που δέχονται ιδιαίτερες πιέσεις σε άλλα κράτη μέλη θα συμβάλει σημαντικά σε μια πιο δίκαιη κατανομή των ευθυνών και των βαρών, ενώ διατυπώνει και την εισήγηση για παροχή σταθερού ποσού χορηγίας προς τα κράτη μέλη για κάθε άτομο που ανακατανέμεται, στα πρότυπα των προγραμμάτων επανεγκατάστασης που ήδη εφαρμόζονται. Σε ανάλογα συμπεράσματα καταλήγει και πρόσφατη σχετική μελέτη που διενήργησε η Επιτροπή Πολιτικών Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Κατά τις εργασίες του πρόσφατου Συμβουλίου στις Βρυξέλλες, στις 2 – 3 Δεκεμβρίου, η Βελγική Προεδρία της ΕΕ προέβη σε αποτίμηση της προόδου που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια του περασμένου εξαμήνου στους τομείς της μετανάστευσης και του ασύλου. Σε αυτό το πλαίσιο, η Βελγική Προεδρία μαζί με τις επερχόμενες Προεδρίες μέχρι και το 2012 – δηλαδή την Ουγγαρία, την Πολωνία, την Δανία και την Κύπρο – και μετά από σχετική συνεννόηση με τους αρμόδιους Υπουργούς, προέβησαν σε Κοινή Δήλωση. Στη Δήλωση σημειώνεται η μέχρι στιγμής πρόοδος αλλά και η δέσμευση των εν λόγω πέντε κρατών μελών να συνεργαστούν στενά για να επιτευχθεί ο στόχος για δημιουργία και εφαρμογή ενός αποτελεσματικού, ρεαλιστικού και αλληλέγγυου Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου μέχρι το 2012, όπως ορίζεται στο Πρόγραμμα της Στοκχόλμης. Ιδιαίτερη σημασία για την Κύπρο αποτελεί το γεγονός ότι στη Δήλωση τα πέντε κράτη μέλη αναγνωρίζουν ότι για να τηρηθεί η προθεσμία του 2012 «πρέπει όχι μόνον να εστιάσουμε τις νομοθετικές πρωτοβουλίες, αλλά και να δεσμευθούμε σοβαρά για την ενίσχυση της πρακτικής συνεργασίας και να είμαστε ανοικτοί σε μηχανισμούς αλληλεγγύης», κάτι που αποτελεί πάγια θέση της Κύπρου.
Μέχρι όμως να φτάσουμε εκεί, ως ένα μέτρο ενίσχυσης των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν οικονομικά βάρη από την πολιτική για το άσυλο, η ΕΕ αποφάσισε τη δημιουργία των Ταμείων Αλληλεγγύης και Διαχείρισης Μεταναστευτικών Ροών για την προγραμματική περίοδο 2007-2013. Τα Ταμεία Αλληλεγγύης είναι τέσσερα: το Ταμείο Εξωτερικών Συνόρων, το Ταμείο Επιστροφής, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων και το Ταμείο Ένταξης.
Οι κοινοτικές πιστώσεις που έχουν κατανεμηθεί στην Κυπριακή Δημοκρατία για την υλοποίηση δράσεων που περιλαμβάνονται στα προγράμματα των Ταμείων Αλληλεγγύης ανέρχονται στα €48 εκ. περίπου για την προγραμματική περίοδο 2007-2013. Από αυτά, €10,7 εκ. περίπου αφορούν το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων. Ο στόχος του Υπουργείου Εσωτερικών αναφορικά με τη λειτουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσφύγων είναι η απορρόφηση των κονδυλίων που κατανεμήθηκαν από την ΕΕ στην Κύπρο, μέσω της υλοποίησης δράσεων.
Έχουν ήδη προβλεφθεί δράσεις στο πλαίσιο του εν λόγω Ταμείου για την περίοδο 2008 – 2013 με γενικότερους στόχους: (α) τη βελτίωση των συνθηκών υποδοχής και των υπηρεσιών που παρέχονται σε αιτητές ασύλου και (β) τη βελτίωση της ικανότητας για ένταξη των δικαιούχων διεθνούς προστασίας στην κυπριακή κοινωνία.
Συγκεκριμένα, για τη βελτίωση των συνθηκών υποδοχής των αιτητών ασύλου έχουν περιληφθεί, μεταξύ άλλων, οι ακόλουθες δράσεις:
· Παροχή ψυχολογικής στήριξης σε αιτητές ασύλου.
· Προγράμματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας σε αιτητές ασύλου.
· Παροχή κοινωνικής στήριξης σε αιτητές ασύλου.
· Παροχή δωρεάν νομικής αρωγής και νομικών συμβουλών σε αιτητές ασύλου.
Στην κατηγορία της κοινωνικής ένταξης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας πραγματοποιούνται:
· Προγράμματα προσανατολισμού, έτσι ώστε να διευκολυνθούν οι δικαιούχοι στο να έχουν καλύτερη πρόσβαση στην αγορά εργασίας και να ενημερωθούν καλύτερα για τα δικαιώματα που τους παρέχονται από την υφιστάμενη νομοθεσία.
· Πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας.
· Πρόγραμμα ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης στην Κύπρο για θέματα που αφορούν τους πρόσφυγες και άτομα με επικουρική προστασία, με ιδιαίτερη έμφαση στις Τοπικές Αρχές και κοινωνίες. Στο πλαίσιο αυτής της δράσης ανήκει και η εκστρατεία ενημέρωσης με σύνθημα: «Η Κύπρος γνωρίζει: οι πρόσφυγες μας αφορούν».
Η σημερινή παρουσίαση των δράσεων που ανέλαβαν να υλοποιήσουν η εταιρεία "Opinion and Action Services" και το Ινστιτούτο Κοινωνικής Καινοτομίας για δεύτερη συνεχή προγραμματική περίοδο, αποτελούν ένα μόνο δείγμα της προσπάθειάς μας για επιτυχή και εποικοδομητική λειτουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Προσφύγων. Οι δράσεις που θα αναπτύξουν οι δύο αυτοί φορείς επικεντρώνονται στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και, ιδιαίτερα, των τοπικών κοινωνιών για τα θέματα που αφορούν τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας στην Κύπρο.
Καταληκτικά, θα ήθελα να πω το εξής: ως Κυβέρνηση έχουμε δεσμευθεί και θα συνεχίσουμε να υλοποιούμε μια συγκροτημένη και ολοκληρωμένη μεταναστευτική πολιτική που μας φέρνει πιο κοντά στο όραμά μας για μια κοινωνία δίκαιη, πολυπολιτισμική, μια κοινωνία ανεκτική, που ο καθένας θα σέβεται τα δικαιώματα και τις διαφορές του άλλου. Μια κοινωνία που θα επιδεικνύει μηδενική ανοχή στην εκμετάλλευση του ανθρώπου από άνθρωπο. Μια κοινωνία απαλλαγμένη από τα όποια ξενοφοβικά και ρατσιστικά σύνδρομα.
