Έκθεση Προόδου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τουρκία
και Έγγραφο Στρατηγικής της Επιτροπής για τη Διεύρυνση
Η Έκθεση Προόδου της Επιτροπής για την Τουρκία, για το 2010 και το Έγγραφο Στρατηγικής της Επιτροπής για τη Διεύρυνση για την περίοδο 2010 - 2011 θα διαβιβαστούν σήμερα, επίσημα στο Συμβούλιο, ενώ έχουν ήδη κυκλοφορήσει δημόσια.
Όσον αφορά στη διαδικασία, επισημαίνεται ότι το Συμβούλιο Υπουργών, και στη συνέχεια το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, τον προσεχή Δεκέμβριο θα αξιολογήσει την πρόοδο της Τουρκίας στην εκπλήρωση των υποχρεώσεων που έχει αναλάβει έναντι της ΕΕ. Η Έκθεση Προόδου και το Έγγραφο Στρατηγικής αποτελούν χρήσιμα έγγραφα για την εξέταση της προόδου της Τουρκίας από το Συμβούλιο. Εντούτοις, διευκρινίζεται ότι οι αποφάσεις σχετικά με την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας λαμβάνονται από το Συμβούλιο ως το καθ΄ύλην αρμόδιο όργανο, λαμβανομένου υπόψη ότι οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με τις υποψήφιες χώρες διεξάγονται σε διακυβερνητική βάση.
Η Κυπριακή Κυβέρνηση θα προχωρήσει σε ενδελεχή μελέτη και αξιολόγηση του περιεχομένου των δύο Εγγράφων και θα εκφράσει τις θέσεις της στις αρμόδιες συνθέσεις του Συμβουλίου, επί όλων των ζητημάτων που διαλαμβάνει η Έκθεση Προόδου και το Έγγραφο Στρατηγικής. Από μια προκαταρτική μελέτη προκύπτουν τα εξής στοιχεία ιδιαίτερης σημασίας για την Κύπρο:
Κυπριακό:
Θετική η αναφορά της Επιτροπής ότι αναμένεται από την Τουρκία να στηρίξει ενεργά τις διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό προς εξεύρεση μίας δίκαιης, λειτουργικής και βιώσιμης λύσης, η οποία να είναι σύμφωνη με τα σχετικά Ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και στις αρχές στις οποίες εδράζεται η ΕΕ. Αντικειμενική με ιδιαίτερη σημασία η εκτίμηση της Επιτροπής ότι η ουσιαστική (in concrete terms) δέσμευση της Τουρκίας σε μία λειτουργική λύση είναι κρίσιμη (crucial).
Ως προς τον ισχυρισμό της Επιτροπής ότι η Τουρκία συνεχίζει να εκφράζει δημόσια υποστήριξη στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των ηγετών των δύο κοινοτήτων για εξεύρεση λύσης του κυπριακού προβλήματος υπό τις καλές υπηρεσίες του ΓΓ του ΟΗΕ, επισημαίνουμε για ακόμη μια φορά ότι σημασία δεν έχουν οι δημόσιες διακηρύξεις από πλευράς Τουρκίας, αλλά η ουσία των δηλώσεων των Τούρκων αξιωματούχων οι οποίες μέχρι στιγμής αντίκεινται στη συμφωνημένη βάση λύσης του Κυπριακού. Η στάση της Τουρκίας στις τρέχουσες διαπραγματεύσεις, είναι εκ διαμέτρου αντίθετη από την υποχρέωση που έχει αναλάβει έναντι της ΕΕ, μεταξύ άλλων, για ουσιαστική στήριξη στις προσπάθειες για εξεύρεση λύσης σύμφωνα με τα σχετικά Ψηφίσματα του ΟΗΕ και τις αρχές στις οποίες εδράζεται η ΕΕ.
Από πλευράς της, η Επιτροπή εκφράζει την υποστήριξή της στις προσπάθειες για εξεύρεση λύσης του κυπριακού προβλήματος, αναφερόμενη και στην τεχνοκρατική υποστήριξη που προσφέρει στο πλαίσιο των απευθείας συνομιλιών, για θέματα αρμοδιότητας της ΕΕ. Καλεί τους ηγέτες των δύο κοινοτήτων να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους για ολοκλήρωση των διαπραγματεύσεων το συντομότερο δυνατό.
Εφαρμογή των Αποφάσεων του ΕΔΑΔ:
Η Επιτροπή σημειώνει ότι το ζήτημα των αγνοουμένων και το περιουσιακό, στα πλαίσια της Διακρατικής Προσφυγής παραμένουν εκκρεμή. Επισημαίνει ότι η Επιτροπή Υπουργών θα εξετάσει τα ζητήματα αυτά τον Δεκέμβριο 2010. Αναφέρεται στην υπόθεση Δημόπουλος σημειώνοντας ότι, το ΕΔΑΔ συμπέρανε ότι οι θεραπείες οι οποίες προσφέρονται μπορούν να θεωρηθούν αποτελεσματικές και προσβάσιμες εσωτερικές θεραπείες, οι οποίες πρέπει να εξαντληθούν πριν οι αιτήσεις ενώπιον του ΕΔΑΔ κριθούν παραδεκτές. Σημειώνεται ότι η Επιτροπή επισημαίνει ότι το ΕΔΑΔ ξεκαθαρίζει ότι οι αιτητές δεν υποχρεούνται να αποταθούν στην «Επιτροπή Αποζημιώσεων», αλλά δύνανται να επιλέξουν να περιμένουν πολιτική λύση.
Το σχόλιο της Επιτροπής ότι έχει σημειωθεί κάποια αύξηση στον αριθμό των αιτήσεων ενώπιον της «Επιτροπής Αποζημιώσεων» κρίνεται ως αδόκιμο. Το ζήτημα είναι ιδιαίτερα περίπλοκο και δεδομένου ότι η ερμηνεία των Αποφάσεων του ΕΔΑΔ δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η εν λόγω αναφορά κρίνεται ως ατυχής.
Επισημαίνεται ότι η παρατήρηση αυτή από την Επιτροπή, δεν ενισχύει την αποτελεσματικότητα της «Επιτροπής Αποζημιώσεων» λόγω του ότι η συντριπτική πλειοψηφία προσφύγων έχει επιλέξει να μην αποταθεί στην εν λόγω «Επιτροπή». Επίσης, η σύσταση της εν λόγω «Επιτροπής» δεν εξαιρεί την Τουρκία από την υποχρέωσή της για πλήρη εφαρμογή των αποφάσεων του ΕΔΑΔ στις υποθέσεις Λοϊζίδου, Αρέστη-Ξενίδη, και Βαρνάβα. Δυστυχώς, η Επιτροπή παραλείπει στη φετινή της Έκθεση να αναφερθεί στη μη-συμμόρφωση της Τουρκίας με τις εν λόγω αποφάσεις του ΕΔΑΔ.
Λοιπές υποχρεώσεις της Τουρκίας που σχετίζονται με την Κύπρο:
Σε συνέχεια της εντολής του Συμβουλίου προς την Επιτροπή τον Δεκέμβριο 2009, για συγκεκριμένη αναφορά σε όλα τα ζητήματα της Δήλωσης της ΕΕ και των κρατών μελών της 21ης Σεπτεμβρίου 2005, η Επιτροπή καταλήγει στο εξής συμπέρασμα: Παρά τις επαναλειμμένες εκκλήσεις από το Συμβούλιο και την Επιτροπή, η Τουρκία δεν έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της όπως αυτές καταγράφονται στην Δήλωση της ΕΕ της 21ης Σεπτεμβρίου 2005 και στα Συμπεράσματα Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2006 και του Δεκεμβρίου 2009.
Η εν λόγω διαπίστωση είναι αντικειμενική και αντικατοπτρίζει το γεγονός της μη-συμμόρφωσης της Τουρκίας με τις υποχρεώσεις της έναντι της ΕΕ και των κρατών μελών της. Ενημερωτικά υπενθυμίζεται ότι οι υποχρεώσεις της Τουρκίας, οι οποίες περιλαμβάνονται στη Δήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου 2005, περιλαμβάνουν την αναγνώριση όλων των κρατών μελών της ΕΕ από την Τουρκία, το οποίο και αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων, καθώς και την εφαρμογή του Πρωτοκόλλου, την ομαλοποίηση των σχέσεων της Τουρκίας με όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, και τη στήριξη από την Τουρκία των προσπαθειών για επίλυση του κυπριακού προβλήματος.
Για μία ακόμη χρονιά, η Επιτροπή καταγράφει, κατ’ επανάληψη, τη μη εκπλήρωση από την Τουρκία της υποχρέωσής της για πλήρη, άνευ διακρίσεων εφαρμογή του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου και για άρση των περιορισμών στην ελεύθερη διακίνηση αγαθών.
Επίσης, η Επιτροπή συμπεραίνει ότι η Τουρκία δεν έχει σημειώσει πρόοδο στην ομαλοποίηση των διμερών σχέσεών της με την Κυπριακή Δημοκρατία. Αναφέρει συγκεκριμένα ότι η Τουρκία συνεχίζει να θέτει βέτο στην προσχώρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας σε διεθνείς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένου του ΟΟΣΑ και του Διακανονισμού Βάσενααρ για τον Έλεγχο Εξαγωγής Συμβατικών Όπλων, Εμπορευμάτων και Τεχνολογιών Διπλής Χρήσεως. Επίσης, είναι σημαντικό να υπογραμμιστεί ότι η Επιτροπή αναφέρεται στις καταγγελίες στις οποίες προέβη η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας για τις παραβιάσεις του εναερίου χώρου και των χωρικών υδάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία.
Σημειώνεται το ότι η Επιτροπή τονίζει ότι είναι επείγον όπως η Τουρκία εκπληρώσει την υποχρέωσή της για πλήρη και άνευ διακρίσεων εφαρμογή του Πρόσθετου Πρωτοκόλλου και σημειώσει πρόοδο στην ομαλοποίηση των διμερών σχέσεών της με την Κυπριακή Δημοκρατία. Θετική η δέσμευση της Επιτροπής για στενή παρακολούθηση και αναφορά σε όλα τα θέματα (υποχρεώσεις) της Τουρκίας όπως καταγράφονται στη Δήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου 2005, σύμφωνα με τα Συμπεράσματα Συμβουλίου τον Δεκέμβριο 2006.
Τέλος, επισημαίνεται η εισήγηση της Επιτροπής όπως, ελλείψει προόδου από την Τουρκία, η ΕΕ διατηρήσει τα μέτρα τα οποία έλαβε τον Δεκέμβριο του 2006, -για «πάγωμα» οκτώ Κεφαλαίων-, το οποίο θα έχει μόνιμη επίπτωση στη συνολική πρόοδο των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας.
Συμπέρασμα:
Εν κατακλείδι, και ενόψει των επικείμενων συζητήσεων εντός της ΕΕ, επαναλαμβάνεται ότι αρμόδιο όργανο για την αξιολόγηση της προόδου της Τουρκίας είναι το Συμβούλιο. Η Έκθεση αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για την αξιολόγηση, και ως τέτοιο, είναι ικανοποιητική η αντικειμενική διαπίστωση της Επιτροπής ότι η Τουρκία δεν έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, οι οποίες καταγράφονται στη Δήλωση της ΕΕ της 21ης Σεπτεμβρίου 2005 και στα Συμπεράσματα Συμβουλίου του Δεκεμβρίου 2006 και του Δεκεμβρίου 2009. Εναπόκειται πλέον στο Συμβούλιο Υπουργών και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να κατα
