05/06/2010
Είμαι ευγνώμων που στο πλαίσιο του Αποστολικού ταξιδιού μου στην Κύπρο έχω την ευκαιρία να συναντηθώ με τις πολιτικές Αρχές της Δημοκρατίας καθώς και τα μέλη του Διπλωματικού Σώματος. Ευχαριστώ τον Πρόεδρο Χριστόφια για τον ευγενικό χαιρετισμό που απηύθυνε εκ μέρους σας και πρόθυμα ανταποδίδω με τις δικές μου καλές ευχές για το σημαντικό σας έργο.
Μόλις έχω εναποθέσει στεφάνι στο μνημείο του αείμνηστου Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, πρώτου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Όπως εκείνος, καθένας από εσάς στην υπηρεσία του δημοσίου πρέπει να δεσμεύεστε υπηρετώντας το καλό των άλλων στην κοινωνία είτε σε εθνικό είτε σε διεθνές επίπεδο. Πρόκειται για μια ευγενή εσωτερική επιταγή την οποία η Εκκλησία σέβεται. Όταν διεξάγεται αφοσιωμένα, η προσφορά στο δημόσιο μάς επιτρέπει να αποκτούμε μεγαλύτερη σοφία, ακεραιότητα και προσωπική πληρότητα. Ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης και οι Στωικοί απέδιδαν τεράστια σημασία στην πληρότητα αυτή –τη λεγόμενη ευδαιμονία- ως στόχο κάθε ανθρώπου και έβλεπαν στον ηθικό χαρακτήρα τον τρόπο για επίτευξη αυτού του στόχου. Γι’ αυτούς καθώς και για τους μεγάλους φιλοσόφους του Ισλαμισμού και του Χριστιανισμού που ακολούθησαν τα βήματά τους η άσκηση της αρετής συνίσταται στο να ενεργούμε με ορθή λογική αναζητώντας κάθε τι αληθινό, αγαθό και όμορφο.
Από θρησκευτικής άποψης είμαστε μέλη μιας ενιαίας οικογένειας ανθρώπων που δημιούργησε ο Θεός και καλούμαστε να προωθήσουμε την ενότητα και να οικοδομήσουμε ένα πιο δίκαιο και αδελφικό κόσμο βασισμένο σε σταθερές αξίες. Στο μέτρο που εκπληρώνουμε το καθήκον μας υπηρετούμε τους άλλους και τηρούμε αυτό που είναι ορθό, το πνεύμα μας γίνεται πιο ανοικτό σε βαθύτερες αλήθειες και η ελευθερία μας ενδυναμώνεται μέσα από την υποταγή στο καλό. Ο προκάτοχός μου Πάπας Ιωάννης Παύλος ο Β’ είχε γράψει κάποτε ότι η ηθική υποχρέωση δεν πρέπει να θεωρείται Νόμος που επιβάλλεται από εξωτερικούς παράγοντες και ο οποίος απαιτεί υπακοή, αλλά έκφραση της ίδιας της σοφίας του Θεού στην οποία η ανθρώπινη ελευθερία υποκύπτει πρόθυμα (cf Veritatis Splendor, 41). Ως άνθρωποι φθάνουμε την τελική πληρότητα η οποία αντανακλάται συχνά στη συνείδησή μας ως επιτακτική πρόσκληση να υπηρετήσουμε την αλήθεια, τη δικαιοσύνη και την αγάπη.
Σε προσωπικό επίπεδο γνωρίζετε τη σημασία της αλήθειας, της ακεραιότητας και του σεβασμού στις σχέσεις σας με τους άλλους. Οι προσωπικές σχέσεις αποτελούν συχνά τα πρώτα βήματα προς την οικοδόμηση εμπιστοσύνης και –στην πορεία – προς τη δημιουργία στέρεων δεσμών φιλίας ανάμεσα στα άτομα, τους λαούς και τα έθνη. Αυτό συνιστά ουσιαστικό μέρος του ρόλου σας τόσο ως πολιτικοί όσο και ως διπλωμάτες. Σε χώρες με ευαίσθητες πολιτικές καταστάσεις τέτοιες ειλικρινείς και ανοικτές προσωπικές σχέσεις μπορεί να αποτελέσουν την αρχή πολύ μεγαλύτερου καλού για ολόκληρες κοινωνίες και λαούς. Προτρέπω όλους όσοι βρίσκεστε σήμερα εδώ να αδράξετε τις ευκαιρίες που σας παρέχονται τόσο προσωπικά όσο και θεσμικά για να οικοδομήσετε αυτές τις σχέσεις και πράττοντας αυτό να ενισχύσετε το ευρύτερο καλό των εθνών και το πραγματικό καλό αυτών τους οποίους εκπροσωπείτε.
Οι Αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι μας δίδασκαν επίσης ότι το κοινό καλό υπηρετείται ακριβώς από την επιρροή που έχουν οι άνθρωποι οι οποίοι είναι προικισμένοι με καθαρό, ηθικό, διορατικό πνεύμα και κουράγιο. Με αυτό τον τρόπο οι πολιτικές εξαγνίζονται από εγωιστικά συμφέροντα ή κομματικές πιέσεις και τοποθετούνται σε μια πιο στέρεη βάση. Επιπλέον, οι νόμιμες φιλοδοξίες αυτών τους οποίους εκπροσωπούμε προστατεύονται και προάγονται. Οι ηθικές αξίες, ο σεβασμός για όλους και για την ευημερία τους είναι ουσιώδη για το καλό κάθε κοινωνίας καθώς εδραιώνουν ένα κλίμα εμπιστοσύνης όπου κάθε ανθρώπινη αλληλεπίδραση είτε είναι θρησκευτική, οικονομική, κοινωνική, και πολιτιστική ή πολιτική, αποκτά ισχύ και ουσία.
Τι σημαίνει, ωστόσο, με πρακτικούς όρους να σεβόμαστε και να προωθούμε την ηθική αλήθεια στον κόσμο της πολιτικής και της διπλωματίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο; Πώς μπορεί η αναζήτηση της αλήθειας να φέρει μεγαλύτερη αρμονία στις ταραγμένες περιοχές του πλανήτη; Θα πρότεινα ότι μπορεί να επιτευχθεί με τρεις τρόπους.
Πρώτον η προώθηση της ηθικής αλήθειας σημαίνει να ενεργούμε υπεύθυνα στη βάση της γνώσης. Ως διπλωμάτες γνωρίζετε εκ πείρας ότι τέτοιου είδους γνώση μπορεί να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε τις αδικίες και τα δεινά, ώστε να εξετάσετε αμερόληπτα τις ανησυχίες όλων όσοι εμπλέκονται σε μια δεδομένη διένεξη. Όταν τα μέρη ξεπερνούν τη δική τους οπτική των γεγονότων, αποκτούν ένα αντικειμενικό και συνολικό όραμα. Αυτοί που καλούνται να επιλύσουν τέτοιου είδους διαφορές μπορούν να πάρουν δίκαιες αποφάσεις και να προωθήσουν τη γνήσια συμφιλίωση όταν αντιληφθούν και αναγνωρίσουν την πλήρη αλήθεια σε σχέση με κάποιο συγκεκριμένο ζήτημα.
Ένας δεύτερος τρόπος προώθησης της ηθικής αλήθειας συνίσταται στον παραμερισμό των πολιτικών ιδεολογιών οι οποίες θα μπορούσαν να υποσκελίσουν την αλήθεια. Οι τραγικές εμπειρίες του 20ου αι. ξεγύμνωσαν την απανθρωπιά που προκύπτει από την καταπίεση της αλήθειας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Στις μέρες μας γινόμαστε μάρτυρες προσπαθειών προώθησης υποτιθέμενων αξιών υπό το προσωπείο της ειρήνης, της ανάπτυξης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Υπό αυτή την έννοια, μιλώντας ενώπιον της Γενικής Συνέλευσης του Συμβουλίου Ασφαλείας επέστησα την προσοχή στις προσπάθειες κάποιων να επανακαθορίσουν την Παγκόσμια Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ικανοποιώντας συγκεκριμένα συμφέροντα τα οποία θα έθεταν σε κίνδυνο την εσωτερική ενότητα της Διακήρυξης και θα την απομάκρυναν από τον αρχικό της στόχο.
Τρίτον, η προώθηση της ηθικής αλήθειας στη δημόσια ζωή απαιτεί συνεχή προσπάθεια να βασίσουμε τον θετικό νόμο στις ηθικές αρχές του φυσικού νόμου. Η προσφυγή στον φυσικό νόμο κάποτε θεωρείτο αυτονόητη αλλά το θετικό ρεύμα που διέπει τη σύγχρονη νομική θεωρία απαιτεί επαναδιατύπωση αυτού του σημαντικού αξιώματος. Οι άνθρωποι, οι κοινότητες και τα κράτη, χωρίς καθοδήγηση από αντικειμενικά ηθικές αλήθειες θα γίνονταν εγωιστές και αδίστακτοι και ο κόσμος θα γινόταν ένα πιο επικίνδυνο μέρος να ζει κανείς. Από την άλλη, σεβόμενοι τα δικαιώματα των ανθρώπων και των λαών προστατεύουμε και προωθούμε την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Όταν οι πολιτικές που υποστηρίζουμε θεσπίζονται σε αρμονία με τον φυσικό νόμο που είναι ίδιον του ανθρωπισμού μας τότε οι ενέργειές μας γίνονται πιο ισχυρές και συντελούν σε ένα περιβάλλον δικαιοσύνης, κατανόησης και ειρήνης.
Κύριε Πρόεδρε, εκλεκτοί φίλοι,
Με αυτές τις σκέψεις επαναβεβαιώνω το σεβασμό μου και αυτόν της Εκκλησίας για τις σημαντικές υπηρεσίες σας στην κοινωνία και στην οικοδόμηση ενός ασφαλούς μέλλοντος για τον κόσμο. Επικαλούμαι σε εσάς τις θεϊκές ευλογίες της σοφίας, της δύναμης και της επιμονής στην εκπλήρωση των καθηκόντων σας.
