Εισαγωγική ομιλία του Υπουργού Εσωτερικών στη συνέντευξη Τύπου για τη “Μελέτη Αναδιάρθρωσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Κύπρο”, στη Λευκωσία
22/02/2010
Ο πολίτης αποτελεί, αδιαμφισβήτητα, τον πυρήνα και δέκτη κάθε κυβερνητικής πολιτικής.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση υπό οιανδήποτε μορφή αποτελεί την πλησιέστερη διοικητική μονάδα προς τον πολίτη. Ως εκ της θέσεως της μπορεί και είναι σε θέση να εντοπίσει τα όποια προβλήματα τον απασχολούν, να προβεί στη διάγνωση των παραμέτρων που τα συνθέτουν και αφού αξιολογήσει τις διάφορες διαθέσιμες λύσεις να προχωρήσει άμεσα, γρήγορα και αποτελεσματικά στην εφαρμογή εκείνης της λύσης που υπό τις περιστάσεις θα επιλύσει το πρόβλημα του πολίτη.
Τόσο στο εγγύτερο μας ευρωπαϊκό περιβάλλον όσο και στο ευρύτερο διεθνές, οι ολοένα αυξανόμενες πιέσεις για εφαρμογή των αρχών της επικουρικότητας, της εγγύτητας και της εταιρικότητας επιβάλλουν τη σταδιακή αλλά προγραμματισμένη στρατηγική υποχώρηση του κεντρικού κράτους υπέρ των Τοπικών Αρχών.
Η σημερινή διάρθρωση και δομή της κυπριακής Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν επιτρέπει και σίγουρα δεν έχει τις δυνατότητες για αποτελεσματικές λειτουργίες και αρμοδιότητες ικανές να παράσχουν σύγχρονες υπηρεσίες στους πολίτες και ιδιαίτερα σε εκείνους της υπαίθρου, οι οποίοι σήμερα μειονεκτούν έναντι αυτών των μεγάλων αστικών κέντρων.
Η αδυναμία αυτή δεν είναι ασύνδετη με τη δημογραφική αφυδάτωση της υπαίθρου και τη διαρκή πληθυσμιακή συρρίκνωση των μικρών κοινοτήτων.
Η παρούσα μορφή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σίγουρα ήταν ο δημοκρατικός και αποτελεσματικός θεσμός εξυπηρέτησης του πολίτη μιας άλλης εποχής. Σήμερα, την εποχή όπου κυριαρχεί η τεχνολογία, η γνώση και η ενωμένη Ευρώπη ως μια πολιτεία, ο υφιστάμενος θεσμός δεν μπορεί να διαδραματίσει τον αναπτυξιακό ρόλο που ο Κύπριος Ευρωπαίος πολίτης προσδοκά να έχει. Ταυτόχρονα, καθίσταται ανεπαρκής να διαδραματίσει ακόμη και τον παραδοσιακό της ρόλο στην εξυπηρέτηση του πολίτη. Ο σημερινός ρόλος και οργάνωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης κρίνεται ανεπαρκής λόγω περιορισμένων αρμοδιοτήτων, οικονομικών και ελλιπούς διάρθρωσης, στελέχωσης και δομής.
Οι πιο πάνω ενδεικτικές διαπιστώσεις δεν είναι προσωπικές αλλά απηχούν το αίσθημα του πολίτη και της κοινωνίας γενικότερα που αναζητούν τις απαραίτητες και ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις και προσδοκούν τη φυγή από το παρελθόν και την πορεία προς το μέλλον.
Είναι αδιαμφισβήτητα επιτακτική αναγκαιότητα η θεσμική τομή.
Η Κυβέρνηση και το Υπουργείο Εσωτερικών έχοντας διαπιστώσει όλες αυτές τις αδυναμίες στις οποίες έχω αναφερθεί και με όραμα τη δημιουργία ενός θεσμού που θα προωθεί την τοπική δημοκρατία και την άμεση, αποτελεσματική και, με τον πιο αποδοτικό τρόπο, ποιοτικά αναβαθμισμένη εξυπηρέτηση του πολίτη, προωθεί έμπρακτα, συστηματικά και με στρατηγικό σχεδιασμό τη μεταρρύθμιση του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Ο εν λόγω θεσμός θα αποτελέσει την εξουσία που θα βρίσκεται πιο κοντά στον πολίτη και τα καθημερινά του προβλήματα με ριζικές μεταρρυθμίσεις των δομικών και λειτουργικών χαρακτηριστικών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που θα στοχεύουν στην αντιμετώπιση των εγγενών αδυναμιών, όπως το μικρός μέγεθος, η αδυναμία ανάληψης αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, η αναποτελεσματικότητα στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών προς τους πολίτες, αλλά και ελλείμματα διαφάνειας και λογοδοσίας.
Για την προώθηση και εφαρμογή της μεταρρυθμιστικής αναδιάρθρωσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το Υπουργείο Εσωτερικών ανέθεσε, μέσω της Ένωσης Δήμων και της Ένωσης Κοινοτήτων Κύπρου, τη διεξαγωγή μελέτης στο Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης του Υπουργείου Εσωτερικών της Ελλάδος. Η μελέτη έχει ολοκληρωθεί και στις επόμενες λίγες μέρες θα ανακοινωθεί, σε συνεργασία και συνεννόηση με τους εταίρους μας, το πρόγραμμα δράσης και ενεργειών για προώθηση του στρατηγικού μας στόχου της μεταρρυθμιστικής αναδιάρθρωσης.
Η μελέτη έχει εντοπίσει τις αδυναμίες, τα προβλήματα και όλους εκείνους τους παράγοντες που επιδρούν ανασταλτικά στην άσκηση, κατά αποτελεσματικό τρόπο, του ρόλου και των αρμοδιοτήτων των Τοπικών Αρχών. Έχει, ταυτόχρονα, επισημάνει και τα δυνατά σημεία και τα θετικά χαρακτηριστικά του θεσμού, τα οποία και θα πρέπει όχι μόνο να διαφυλαχθούν, αλλά και να αναπτυχθούν. Η μελέτη περιέχει περαιτέρω μια ανάλυση του ευρωπαϊκού και ευρύτερου περιβάλλοντος με τις διαθέσιμες και επιτυχημένες πρακτικές και, τέλος, εισηγείται ένα δεκαετές πρόγραμμα μεταρρύθμισης, του οποίου ο στρατηγικός στόχος είναι η αποκέντρωση με την ενδυνάμωση των Τοπικών Αρχών με νέες αρμοδιότητες και εξουσίες.
Οι βασικοί στόχοι του δεκαετούς προγράμματος θα είναι η αποκέντρωση/ανασυγκρότηση/ενδυνάμωση των Τοπικών Αρχών, ο λειτουργικός εκσυγχρονισμός τους, η διεύρυνση του ρόλου των Τοπικών Αρχών, η αναβάθμιση των σχέσεων των Τοπικών Αρχών με το κράτος, η νέα χωροταξική αναδιάταξη των Τοπικών Αρχών, τα Επαρχιακά Συμβούλια, και η συγκρότηση Συνδέσμων / Συμπλεγμάτων κ.ά.
Η προπαρασκευαστική φάση, που για μας θα είναι η πιο καθοριστική, έχει ήδη αρχίσει και θα λήξει μέχρι το τέλος του 2011. Οι επόμενες εκλογές για την ανάδειξη των νέων Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα πρέπει να διεξαχθούν στη βάση του νέου θεσμικού πλαισίου. Με τη σημερινή συνέντευξη Τύπου αρχίζει επίσημα ο δημόσιος διάλογος στον οποίο θα λάβει μέρος θεσμικά ή και άτυπα όλη η κυπριακή κοινωνία από τα οργανωμένα κόμματα, τους εκπροσώπους των οργανωμένων Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης όπως, επίσης, και άλλα οργανωμένα σύνολα που θα έχουν απόψεις.
Θα ακολουθήσει συνάντηση με τα διοικητικά όργανα της Ένωσης Δήμων και της Ένωσης Κοινοτήτων, τους αρχηγούς ή εκπροσώπους των κοινοβουλευτικών κομμάτων και θα διοργανωθούν, σε συνεργασία με τις Ενώσεις των Αρχών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ανοικτά επαρχιακά σεμινάρια.
Για την παρακολούθηση του διαλόγου και την τεχνοκρατική προετοιμασία του Μεταρρυθμιστικού Προγράμματος, το Υπουργείο Εσωτερικών θα προχωρήσει στο διορισμό Επιτροπής στην οποία θα συμμετάσχουν και εκπρόσωποι της Ένωσης Δήμων και της Ένωσης Κοινοτήτων.
Η θέση μας παραμένει σταθερή και ειλικρινής ότι δεν θα επιβληθεί υποχρεωτικά καμιά λύση που δεν θα είναι αποτέλεσμα δημοκρατικού και συναινετικού διαλόγου με τους ενδιαφερόμενους.
