Δήλωση Υπ. Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος κ. Κώστα Καδή στη συνέντευξη Τύπου για εγγραφή του χαλλουμιού στον κατάλογο προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) της ΕE
Με ιδιαίτερη χαρά και ικανοποίηση σας καλωσορίζω στη σημερινή συνέντευξη Τύπου, με αφορμή την οριστική, πλέον, εγγραφή του χαλλουμιού στον κατάλογο προϊόντων Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται, ασφαλώς, για μια τεράστια, συλλογική επιτυχία, που αν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί να φέρει τεράστια οφέλη στον αγροτικό και μεταποιητικό τομέα, αλλά και γενικότερα στην κοινωνία και οικονομία του τόπου μας.
Φίλες και φίλοι,
Η πορεία προς την κατοχύρωση του χαλλουμιού ως προϊόντος Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης, δεν ήταν εύκολη, αφού πέρασε από πολλά εμπόδια, εμπλοκές και παλινδρομήσεις. Καθόλου τυχαία, βέβαια, αφού η ολοένα και περισσότερο αυξανόμενη αξία του εθνικού μας προϊόντος, έχει αυξήσει τις πιέσεις που δέχεται και το έχει καταστήσει ευάλωτο από προϊόντα μιμητισμού, με όλους τους προφανείς κινδύνους που αυτό περικλείει. Επιπρόσθετα, η διαδικασία κατοχύρωσης του χαλλουμιού, είχε περιπλεχθεί ακόμα περισσότερο, όταν υπεισήλθαν σε αυτήν πολιτικές σκοπιμότητες.
Όπως όλοι γνωρίζετε, η προσπάθεια για εγγραφή του χαλλουμιού ως προϊόντος ΠΟΠ, αποτέλεσε διαχρονικό στόχο της Κυπριακής Δημοκρατίας, ακόμη και πριν από την ένταξη της χώρας μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ιστορικό της έγκρισης του χαλλουμιού περιγράφεται στα έντυπα που έχετε λάβει. Απλά σημειώνω ότι η υποβολή της τελευταίας αίτησης καταχώρισης της ονομασίας «Χαλλούμι» (Halloumi)/«Hellim» ως ΠΟΠ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έγινε τον Ιούλιο του 2014, και παρά το γεγονός ότι συνήθως ο χρόνος εξέτασης μιας ανάλογης αίτησης από την Κομισιόν είναι περίπου 10 μήνες, στην προκειμένη περίπτωση, διήρκεσε σχεδόν εφτά χρόνια. Για αρκετούς το θέμα της κατοχύρωσης αποτελούσε χαμένη υπόθεση, ενώ η διαχείριση του χαλλουμιού από κάποιους από τους άμεσα εμπλεκόμενους φορείς, γινόταν χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η προοπτική κατοχύρωσης. Το θέμα «ξεκλείδωσε» μετά την καταλυτική παρέμβαση του ίδιου του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας με επιστολή του στον τέως Πρόεδρο της Ε. Επιτροπής κ. Γιούνκερ, τον Φεβρουάριο του 2019, αλλά και με τις παρεμβάσεις που έγιναν στη συνέχεια σε πολιτικό και τεχνοκρατικό επίπεδο. Για διάφορους λόγους, δεν επιτεύχθηκε κατάληξη με την προηγούμενη Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η προσπάθεια συνεχίστηκε με τη νέα Επιτροπή.
Στην Κύπρο, κάτω από το συντονισμό του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος (ΥΓΑΑΠ), συγκροτήθηκε ομάδα εργασίας μέσα από την οποία παρεχόταν τεχνοκρατική στήριξη για όλες τις πτυχές του φακέλου. Αντλήθηκε εμπειρογνωμοσύνη από στελέχη του ΥΓΑΑΠ, της Προεδρίας της Δημοκρατίας (για το θέμα ήταν συνεχώς ενημερωμένος και ο Πρόεδρος Αναστασιάδης και το Διπλωματικό του Γραφείο), του Υπουργείου Εξωτερικών και ειδικότερα της Γενικής Γραμματείας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, καθώς και της Νομικής Υπηρεσίας. Ήταν καθοριστικό το γεγονός ότι οι θέσεις που κατέθετε η πλευρά μας στη διαδικασία των διαβουλεύσεων με την Ε. Επιτροπή ήταν πλήρως τεκμηριωμένες, μέσα από αυτή την τεχνοκρατική υποστήριξη.
Η προσπάθειά μας ήταν να υπάρξει ανάλογη διαχείριση και από πλευράς Ε. Επιτροπής. Μέσα από αλλεπάλληλες επαφές έγινε κατορθωτό να εμπλακούν στο θέμα όλες οι αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και οι τρεις συναρμόδιοι Επίτροποι της ΕΕ. Το θέμα συζητείται στο πλαίσιο συναντήσεων του Επιτρόπου Γεωργίας Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, της Επιτρόπου Υγείας Στέλλας Κυριακίδου και της Επίτροπου για θέματα Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων Ελίζα Φερέιρα. Θεωρούμε εξαιρετικής σημασίας την προθυμία των τριών Επιτρόπων να συναντηθούν με όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες της Κομισιόν, με στόχο το θέμα να αντιμετωπιστεί ολιστικά, συντονισμένα και στη βάση του κοινοτικού κεκτημένου. Η συμβολή της Επιτρόπου Στέλλας Κυριακίδου ήταν καταλυτική στο να αντιμετωπιστεί το θέμα ολιστικά και στη βάση αρχών, σε μια περίοδο μάλιστα πολύ δύσκολη για την ίδια λόγω της πανδημίας.
Οι προσπάθειες και οι συνεχείς διαβουλεύσεις επί του θέματος αρχίζουν να αποδίδουν, με αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παρουσιάσει στην Κυπριακή Δημοκρατία ένα νομοθετικό πακέτο πολύ κοντά στις προσδοκίες μας. Παρουσιάζεται ως προϋπόθεση η πλήρης συμμόρφωση με το κοινοτικό κεκτημένο για όλες τις πτυχές των διαδικασιών πιστοποίησης του προϊόντος ως ΠΟΠ, σε ολόκληρη την Κύπρο και χωρίς παρεκκλίσεις για κανένα.
Το νομοθετικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε έχει πλέον εγκριθεί από τις αρμόδιες Επιτροπές της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θεωρείται πλέον δεδομένη η κατοχύρωση του προϊόντος «Χαλλούμι (Halloumi)/ Hellim» ως ΠΟΠ. Τα νομικά κείμενα που εγκρίθηκαν προβλέπουν ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα εξουσιοδοτήσει τον Διεθνή Οργανισμό Bureau Veritas για πραγματοποίηση των ελέγχων ως προς την τήρηση των προδιαγραφών του σχετικού φακέλου, τόσο στις ελεύθερες όσο και στις κατεχόμενες περιοχές. Επίσης, η Κυπριακή Δημοκρατία θα εξουσιοδοτήσει Διεθνή Οργανισμό για την πραγματοποίηση των φυτοϋγειονομικών ελέγχων στις κατεχόμενες περιοχές. Τα προϊόντα που πληρούν τις φυτοϋγειονομικές προδιαγραφές και τις προδιαγραφές του προϊόντος ΠΟΠ, θα μπορούν να τυγχάνουν εμπορίας μέσω της πράσινης γραμμής, ανοίγοντας με αυτό τον τρόπο στους Τουρκοκύπριους παραγωγούς ένα παράθυρο ευκαιρίας για νόμιμη εμπορία του χαλλουμιού που παράγουν στην ευρωπαϊκή αγορά. Οι φυτοϋγειονομικοί έλεγχοι στις ελεύθερες περιοχές θα πραγματοποιούνται από τις αρμόδιες κυβερνητικές υπηρεσίες.
Φίλες και φίλοι,
Η εγγραφή ενός προϊόντος στους καταλόγους προϊόντων ΠΟΠ έχει συνήθως πολλαπλά οφέλη τόσο για τους παραγωγούς όσο και για την αγροτική οικονομία της περιοχής και της χώρας που το παράγει. Στην περίπτωση του χαλλουμιού τα οφέλη από την κατοχύρωση του ως ΠΟΠ διευρύνονται και αποκτούν εξαιρετικά μεγαλύτερη σημασία.
Το χαλλούμι αποτελεί το δεύτερο σημαντικότερο εξαγωγικό μας προϊόν, μετά τα φάρμακα. Την τριετία 2017 – 2019, η ποσότητα των εξαγωγών εκτινάχθηκε από τους 23.431 τόνους στους 33.672 τόνους, σημειώνοντας αύξηση της τάξης του 43%. Η αξία των εξαγωγών χαλλουμιού το 2019 φτάνει τα €224 εκ..
Όπως ήταν αναμενόμενο, η τεράστια επιτυχία του χαλλουμιού προσέλκυσε το ενδιαφέρον φορέων του εξωτερικού, οι οποίοι άρχισαν να παράγουν παρόμοια προϊόντα και να τα εμπορεύονται με την επωνυμία «χαλλούμι», διαθέτοντάς τα σε ελκυστικές τιμές. Σήμερα τα προϊόντα αυτά παρουσιάζουν ραγδαία αύξηση, με αποτέλεσμα η Κυπριακή Δημοκρατία, σε περισσότερες από 80 δικαστικές διαδικασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη, να επιδιώκει κυρώσεις εναντίον επιχειρήσεων που χρησιμοποιούν παράνομα το εμπορικό σήμα του χαλλουμιού. Επιπρόσθετα, όλο και περισσότεροι εμπειρογνώμονες του χώρου προβάλλουν απροκάλυπτα τον ισχυρισμό ότι το χαλλούμι έχει καταστεί γενόσημο, δηλαδή δεν ταυτίζεται πλέον με την Κύπρο και μπορεί να παραχθεί από οποιονδήποτε και οπουδήποτε. Αυτή δυστυχώς ήταν και η θέση Δικαστή του Γενικού Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε πρόσφατη σχετική υπόθεση. Με αυτά τα δεδομένα, αντιλαμβάνεστε πόσο κρίσιμης σημασίας είναι η επιτυχία της κατοχύρωσης του εθνικού μας προϊόντος.
Παράλληλα, χωρίς την κατοχύρωση το χαλλούμι δεν περιλαμβάνεται στις διμερείς εμπορικές συμφωνίες της ΕΕ με Τρίτες Χώρες, οι οποίες προστατεύουν τα προϊόντα ΠΟΠ στις χώρες αυτές.
Με την εγγραφή του προϊόντος στους καταλόγους των προϊόντων ΠΟΠ, όλα τα προϊόντα μιμητισμού παύουν να χρησιμοποιούν την επωνυμία «χαλλούμι» και δημιουργείται μια ισχυρή ασπίδα προστασίας γύρω από την ονομασία αυτή, διαφυλάττοντας τα συμφέροντα όλων των εμπλεκομένων στην αλυσίδα παραγωγής.
Φίλες και φίλοι,
Η επόμενη μέρα της κατοχύρωσης του χαλλουμιού θα πρέπει να βρει όλους τους εμπλεκόμενους φορείς μαζί, για τη διαχείριση των ευκαιριών και των προκλήσεων που φέρνει η σημαντική αυτή εξέλιξη. Ζητήματα όπως η προσαρμογή στο νέο πλαίσιο ελέγχων που θα πραγματοποιούνται από διεθνή οργανισμό, η επάρκεια του γάλακτος για τη ζήτηση χαλλουμιού που θα προκύψει, η διαχείριση προϊόντων που αποκλίνουν ουσιαστικά από τις προδιαγραφές του χαλλουμιού και δεν μπορούν να φέρουν την ονομασία «χαλλούμι», καθώς και πιθανές βελτιώσεις στον φάκελο που μπορεί να γίνουν στο μέλλον με πλήρη σεβασμό στο κοινοτικό κεκτημένο, θα μπορούν να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά, εάν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς συμμετέχουν στο κάλεσμα μας για εποικοδομητική συνεργασία. Ήδη έχω ζητήσει από τους εμπλεκόμενους φορείς τον ορισμό εκπροσώπων τους σε ολιγομελή τεχνοκρατική ομάδα που θα συγκροτήσω ειδικά για τη διαχείριση της επόμενης μέρας της κατοχύρωσης του χαλλουμιού, και ευελπιστώ ότι θα υπάρξει από όλους θετική ανταπόκριση.
Καταληκτικά, θεωρώ ότι η κατοχύρωση του χαλλουμιού ως ΠΟΠ αποτελεί μια ιστορική, θετική εξέλιξη για τον τόπο μας και μια εξαιρετική επένδυση τόσο για τη γενιά μας, όσο και για τις επόμενες γενιές.
Δεν θα μπορούσα να ολοκληρώσω την παρουσίασή μου χωρίς να ευχαριστήσω όλους όσοι συνέβαλαν σε αυτή την προσπάθεια.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες:
- Στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τη συνεχή στήριξη που μας παρείχε σε όλη αυτή τη διαδικασία
- Τους συνεργάτες μου στο Υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, όπως επίσης και στον τ. Υπουργό κ. Κουγιάλη για τις δικές του προσπάθειες.
- Στο Υπουργείο Εξωτερικών και ιδιαίτερα τη Γενική Γραμματεία Ευρωπαϊκών Υποθέσεων
- Στη Νομική Υπηρεσία
- Στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ιδιαίτερα τους Επιτρόπους Γεωργίας Γιάνους Βοϊτσεχόφσκι, Υγείας Στέλλα Κυριακίδου και Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων Ελίζα Φερέιρα και τους συνεργάτες τους
- Στον αγροτικό κόσμο που πίστεψε και στήριξε αυτή την προσπάθεια.
- Στον Σύνδεσμο Τυροκόμων για τη διάθεση συνεργασίας που επέδειξαν κατά τη χθεσινή μας συνάντηση, ώστε να αντιμετωπιστούν οι όποιες προκλήσεις δημιουργούνται από την κατοχύρωση.
- Στα ΜΜΕ για την παρουσία τους στη διάσκεψη τύπου και την προβολή του συγκεκριμένου θέματος.
