Είναι με μεγάλη χαρά που χαιρετίζω για πρώτη φορά σαν ΥΠΕΣ τις Επιτροπές Παρακολούθησης των Ταμείων Εσωτερικών Υποθέσεων.
Στη Δημοκρατία ο θεσμός του ελέγχου και της Παρακολούθησης όταν εφαρμόζεται και ασκείται σωστά μόνο επωφελής μπορεί να αποδειχθεί. Θέλω λοιπόν να ευχαριστήσω τη Μονάδα Ευρωπαϊκών Ταμείων του Υπουργείου Εσωτερικών που πέτυχε να μετεξελίξει τις Επιτροπές αυτές σε φόρουμ διαλόγου για τα θέματα της μετανάστευσης, ώστε μέσα από ανταλλαγή απόψεων να παρέχεται η δυνατότητα επίλυσης προβλημάτων και εξεύρεσης λύσεων για τη διαχείριση των μεταναστευτικών προκλήσεων.
Εκπροσωπώ μια χώρα που βίωσε από πρώτο χέρι τι εστί προσφυγιά. Ανήκω και εγώ στη γενιά των προσφύγων. Σαν λαός ξέρουμε πολύ καλά τον πόνο του πρόσφυγα. Άλλωστε ακόμα τον ζούμε και μάλιστα με τον πιο βίαιο τρόπο.
Σαν λαός μάθαμε να αγκαλιάζουμε τον πόνο του συνανθρώπου μας και να προσφέρουμε, δίχως να ζητούμε ανταλλάγματα. Έχουμε αποδείξει πολλές φορές ότι τα αποθέματα ανθρωπιάς του ταλαιπωρημένου λαού μας είναι ανεξάντλητα.
Είναι όμως προφανές, ότι σήμερα δεν είναι αυτό το διακύβευμα για τη μετανάστευση. Τα όρια μεταξύ της ανθρωπιάς και της εκμετάλλευσής της, είναι δυστυχώς δυσδιάκριτα.
Είναι ξεκάθαρο ότι στον βωμό της αισχροκέρδειας, η Κύπρος γίνεται χώρος αγοραπωλησίας ανθρώπινων ψυχών.
Οι διακινητές, εκμεταλλευόμενοι τον ανθρώπινο πόνο ξεγελούν τους μετανάστες διαφημίζοντας την Κύπρο σαν την ευκαιρία τους για είσοδο στην Ευρώπη. Οι πλείστοι που αφικνούνται στόχο έχουν τη μετάβαση στην ηπειρωτική Ευρώπη, αγνοώντας όμως ότι η χώρα μας δεν είναι μέλος της ζώνης Σένγκεν που θα τους επιτρέψει την χωρίς έλεγχο διέλευση σε άλλα κράτη μέλη.
Σαν αποτέλεσμα, η πατρίδα μας γίνεται χώρος συνάθροισης χιλιάδων μεταναστών που αιτούνται διεθνή προστασία, χωρίς όμως η ζωή τους να απειλείται πραγματικά. Γιατί δεν έφυγαν από την πατρίδα τους όλοι οι μετανάστες για τον ίδιο λόγο. Το 78 % όσων φτάνουν σήμερα στη χώρα μας και υποβάλλουν αίτηση ασύλου δεν αφορά πρόσφυγες, αλλά ανθρώπους προερχόμενους από «ασφαλείς χώρες».
Οι τεράστιες ροές μεταναστών που φτάνουν στο νησί μας είναι υπέρμετρα μεγαλύτερες απ’ όσες αναλογούν στο μέγεθός του. Προειδοποιούμε συνεχώς τους Ευρωπαίους εταίρους μας, ότι η κατάσταση που διαμορφώνεται στην Κύπρο, υπερβαίνει τα όρια αλλά και τις δυνατότητές μας, εμποδίζοντας τη σωστή διαχείριση αυτών των ροών αλλά και την αποτελεσματική και μεθοδική υλοποίηση δράσεων για ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών στη δική μας κοινωνία.
Οι αριθμοί είναι αδυσώπητοι για την Κύπρο τόσο κατ΄ αναλογία πληθυσμού όσο και για τον δημογραφικό επηρεασμό της ημικατεχόμενής μας πατρίδας.
Οι αριθμοί δεν επιδέχονται αμφισβήτησης. Το 2019 είχαμε σχεδόν 17,000 αιτήσεις ασύλου. Μια αύξηση της τάξης πέραν του 500% σε σύγκριση με το 2015. Σήμερα, στη χώρα μας οι αιτήσεις ασύλου και τα πρόσωπα στα οποία έχει ήδη παρασχεθεί καθεστώς διεθνούς προστασίας, συμποσούνται σε πέραν των 35,000 δηλαδή σε ένα ποσοστό 3,8 % του πληθυσμού. Για να διαφανεί το πραγματικό μέγεθος αυτού του ποσοστού αρκεί να λεχθεί ότι εάν ίσχυε το ίδιο ποσοστό στην Γερμανία, τότε ο αριθμός των αιτητών ασύλου στη χώρα αυτή θα ήταν 3,6 εκατομμύρια.
Η εικόνα των ροών και των αφίξεων για το 2020 είναι για την Κύπρο παραπλανητική. Τα μέχρι στιγμής στοιχεία του έτους, καταδεικνύουν μεν εμφανή μείωση στις αιτήσεις, παρόλα αυτά δεν δικαιολογούν κανένα εφησυχασμό αφού τα στοιχεία αυτά είναι πρόσκαιρα και εν πολλοίς οφείλονται στους περιορισμούς της πανδημίας αλλά και στον μειωμένο αριθμό αφίξεων στα κατεχόμενα, κυρίως από την Αφρική λόγω αναστολής των αεροπορικών αφίξεων.
Ήδη με την επανέναρξη κάποιων πτήσεων στο παράνομο αεροδρόμιο της Τύμπου, αυξήθηκαν δραματικά οι αφίξεις Αφρικανών, αρκετοί από τους οποίους διαγιγνώσκονται θετικοί στον κορωνοϊό, επιδεινώνοντας την ήδη βεβαρημένη κατάσταση στα Κέντρα Υποδοχής, όπου σήμερα λειτουργούμε 11 υπερπλήρεις καραντίνες.
Η Κυπριακή Δημοκρατία, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα, αλλά πολύ περισσότερο την επιδείνωση του προβλήματος, έχει προχωρήσει μέσα στην τρέχουσα χρονιά στη διαφοροποίηση της μεθοδολογίας διαχείρισης των αιτητών ασύλου, αντιμετωπίζοντας με διαφορετικό τρόπο τους πρόσφυγες από τους οικονομικούς μετανάστες, χωρίς όμως καμία έκπτωση στα ανθρώπινα δικαιώματά τους.
Η στόχευσή μας επεκτείνεται ακόμα στη δίωξη των διακινητών, στον τερματισμό της εκμετάλλευσης του ανθρώπινου πόνου, αλλά και της κατάχρησης του συστήματος που δυστυχώς κατέστησαν τη χώρα μας πόλο έλξης.
Μέσα σε λίγους μήνες, σε συνεργασία με το EASO πετύχαμε την αποφασιστική ενίσχυση της υπηρεσίας ασύλου, καθορίσαμε κατάλογο ασφαλών χωρών, πετύχαμε την ψήφιση σημαντικών αλλαγών στους Περί Προσφύγων, Περί Μετανάστευσης Νομοθεσιών, τροποποίηση του Συντάγματος από την Βουλή των Αντιπροσώπων, ενώ η Κυβέρνηση ενίσχυσε αποφασιστικά με 10 δικαστές το Διοικητικό Δικαστήριο Διεθνούς Προστασίας.
Σκοπός και στόχος η επιτάχυνση των διαδικασιών εξέτασης των αιτήσεων ασύλου εκείνων των αιτητών που προέρχονται από χώρα που περιλαμβάνεται στη λίστα των «ασφαλών χωρών», όπως άλλωστε διαλαμβάνει και η σχετική Ευρωπαϊκή οδηγία του 2013. Στόχος η εξέταση μιας αβάσιμης αίτησης να γίνεται εντός 10 ημερών και στη συνέχεια, εφόσον ο αιτητής προσφύγει στο ΔΔΔΠ η απόφαση να εκδίδεται σε διάστημα όχι μεγαλύτερο των 25 ημερών.
Μόνο με ένα τέτοιο μηχανισμό θα πετύχουμε δραστική μείωση των προδήλως αβάσιμων αιτήσεων και θα μπορέσουμε να δώσουμε ουσιαστική βοήθεια, στήριξη και φροντίδα στους πραγματικούς πρόσφυγες μετανάστες που το έχουν ανάγκη.
Τεράστιας σημασίας για την στρατηγική μας, η αύξηση του αριθμού των επιστροφών.
- Πρέπει και θα αυξήσουμε τις επιστροφές. Από την αρχή του φετινού χρόνου και παρά τα μέτρα της πανδημίας μπορέσαμε και υλοποιήσαμε 1250 εθελούσιες επιστροφές μεταναστών στις χώρες καταγωγής τους με συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα του FRONTEX.
- Τερματίσαμε το φαινόμενο των εικονικών φοιτητών με την εισαγωγή από το τρέχον ακαδημαϊκό έτος αυστηρών κριτηρίων στα κολλέγια τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Μόνο τα τρία τελευταία χρόνια 2500 φοιτητές τρίτων χωρών υπέβαλαν αίτηση για άσυλο ενώ,
- άλλες τέσσερεις 4000 την ίδια περίοδο, επίσης προερχόμενοι από τα κολλέγια τέλεσαν εικονικούς γάμους με Ευρωπαίους υπηκόους σε μια προσπάθεια εξασφάλισης παραμονής στη χώρα. Και αυτό το πρόβλημα της τέλεσης εικονικών γάμων, τερματίστηκε εδώ και 3 μήνες, με τη ψήφιση από τη Βουλή τριών Νομοσχεδίων που το ΥΠΕΣ υπέβαλε και μέσω των οποίων τέθηκαν αυστηρά κριτήρια και ποινές. Είναι χαρακτηριστικό ότι το τελευταίο διάστημα εξετάζοντας γάμους για τους οποίους υπήρχε σαφής πρόνοια για εικονικότητα, ακυρώσαμε 836 άδειες παραμονής ενώ συνεχίζεται η διερεύνηση για άλλες 1200 περιπτώσεις.
- Ο έλεγχος των εικονικών φοιτητών και των εικονικών γάμων αναντίλεκτα βελτιώνει, αλλά δεν λύνει το πρόβλημα. Τρεις στους 4 παράνομους μετανάστες εισέρχονται στις ελεγχόμενες από την Δημοκρατία περιοχές μέσω της γραμμής κατάπαυσης του πυρός, προερχόμενοι από την Τουρκία μέσω των κατεχομένων εδαφών μας. Είναι λοιπόν κεφαλαιώδους σημασίας για τη χώρα μας, η εφαρμογή μέτρων αποτροπής της παράνομης εισόδου στη διαχωριστική γραμμή χωρίς αυτό με κανένα τρόπο να υποδηλώνει ότι αυτά είναι τα χερσαία μας σύνορα. Διεκδικούμε από την ΕΕ αναγνώριση αυτής της δυνατότητας χωρίς την παραχώρηση στην Τουρκία κανενός είδους πολιτικού επιχειρήματος. Άλλωστε, ο Κανονισμός της πράσινης γραμμής όχι απλά επιτρέπει, αλλά επιβάλλει στην ΚΔ τη φύλαξη της γραμμής ώστε να αποτρέπεται η παράνομη είσοδος του οποιουδήποτε, σε Ευρωπαϊκό έδαφος. Και αυτό οφείλουμε να πράξουμε.
Εάν όσα ακούσατε συνιστούν τη διάγνωση του προβλήματος, η δική μας προσπάθεια θεραπείας και αντιμετώπισης συνεπικουρείται και υποβοηθείται από σειρά δράσεων από την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αισθάνομαι λοιπόν την ανάγκη να διαβιβάσω τις ευχαριστίες της Κυπριακής Κυβέρνησης, μέσω εσάς, των εκπροσώπων της που συμμετέχετε σ΄ αυτή την 5η Επιτροπή Παρακολούθησης.
Μιας Επιτροπής που ανταποκρίθηκε άμεσα στην έκκλησή μας για περαιτέρω οικονομική στήριξη, αλλά και για δημιουργία ενός νέου πλαισίου συνεργασίας, έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι για έκθεση της Κύπρου σε μεγαλύτερες πιέσεις.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η στήριξη που δεχόμαστε σε οικονομικό επίπεδο σε ένα μεγάλο μέρος καλύπτεται μέσω της αξιοποίησης ευρωπαϊκών πόρων, υπό τη διαχειριστική εποπτεία της Μονάδας Ευρωπαϊκών Ταμείων του Υπουργείου μας.
Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι την προγραμματική περίοδο 2014-2020 η υλοποίηση σειράς έργων με αξιοποίηση ευρωπαϊκών πόρων, γίνεται στη βάση δυο εθνικών προγραμμάτων, που εφαρμόζουν τόσο την εθνική όσο και την ευρωπαϊκή πολιτική. Το εθνικό πρόγραμμα Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και το εθνικό πρόγραμμα του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας.
Να σημειώσω ακόμα ότι, στη βάση του αναθεωρημένου Εθνικού Προγράμματος, που αναμένεται σύντομα να εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι πιστώσεις από τα ευρωπαϊκά ταμεία θα αυξηθούν περαιτέρω γύρω στα 107 εκατομμύρια ευρώ. Από αυτά, τα 39 εκατομ. περίπου αφορούν το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, τα 59 εκατομ. το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας-Σύνορα και Θεωρήσεις και τα 9 εκατομ. το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας-Αστυνομικής Συνεργασίας.
- Μέχρι σήμερα δαπανήθηκαν 26 εκατομ. ευρώ από τον προϋπολογισμό του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης για σειρά έργων, ενώ σημαντική είναι και η συνεισφορά στη σύνταξη του Εθνικού Σχεδίου για την Ένταξη των Μεταναστών. Με την υιοθέτηση του Εθνικού Σχεδίου η Κυπριακή Δημοκρατία, πέραν της εφαρμογής των ευρωπαϊκών πολιτικών, θα μπορέσει να υλοποιήσει αποτελεσματικότερα και την εθνική στρατηγική με προφανή οφέλη.
- Όσον αφορά το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας-Σύνορα και Θεωρήσεις, μέχρι σήμερα δαπανήθηκαν 22 εκατομ. ευρώ, 4 από τα οποία δαπανήθηκαν για τον περαιτέρω εκσυγχρονισμό του ΚΕΠΥ Πουρνάρα.
- Τέλος, όσον αφορά το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας-Αστυνομική Συνεργασία, μέχρι σήμερα δαπανήθηκαν 6 εκατομ. ευρώ για έργα που έχουν στόχο τη βελτίωση της ικανότητας για πρόληψη και καταπολέμηση της εγκληματικότητας.
Αν είναι κάτι για το οποίο ιδιαίτερα θα πρέπει να αποδώσουμε τα εύσημα στη Μονάδα Ευρωπαϊκών Ταμείων, αυτό είναι το ποσοστό απορρόφησης των κονδυλίων. Από τα 136 έργα που έχουμε στο ενεργητικό μας έχουν ολοκληρωθεί τα 86.
- 67 στον Τομέα Άσυλο, Μετανάστευση και Ένταξη,
- 13 στον Τομέα Εσωτερικής Ασφάλειας-Σύνορα και Θεωρήσεις και
- 6 στον Τομέα Εσωτερικής Ασφάλειας-Αστυνομική Συνεργασία.
Θέλω να ελπίζω ότι μέχρι την ολοκλήρωση της προγραμματικής περιόδου, το 2022 θα μπορέσουμε να πετύχουμε πλήρη απορρόφηση όλων των παροχών.
Η Κύπρος είναι μια από τις χώρες πρώτης γραμμής που δέχονται έντονες πιέσεις από τη μεταναστευτική και προσφυγική κρίση. Φυλάσσουμε όμως μέρος των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έχουμε υποχρέωση απέναντι στους εταίρους μας και προσπαθούμε να είμαστε αποτελεσματικοί.
Το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης δεν είναι πρόβλημα μόνο της Κύπρου. Είναι πρόβλημα ολόκληρης της ΕΕ.
Στις 24 Σεπτεμβρίου η αρμόδια Ευρωπαία Επίτροπος Ilva Johansson παρουσίασε τις προτάσεις της, για μια νέα ενιαία Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασύλου και Μετανάστευσης με τις οποίες, ευελπιστεί πως θα δώσει λύσεις σ΄ αυτό το περίπλοκο θέμα.
Στόχος η αποτελεσματική διαχείριση και η δικαιότερη κατανομή των βαρών του μεταναστευτικού με την εισαγωγή μηχανισμών πραγματικής αλληλεγγύης και ενίσχυση των χωρών πρώτης γραμμής που σήμερα σηκώνουν ένα δυσανάλογα μεγάλο βάρος.
Η Κύπρος τοποθετήθηκε ήδη ξεκάθαρα υπέρ της αναγκαιότητας για μια ενιαία πολιτική.
Το Σύμφωνο δεν είναι ιδανικό. Διασφαλίζει όμως, υπό τη μορφή υποχρέωσης, ότι τα κράτη - μέλη θα προσφέρουν στήριξη και αλληλεγγύη σε εκείνα τα κράτη που δέχονται το μεγαλύτερο βάρος, με διάφορους τρόπους.
Πολιτική μας θέση είναι πως επιβάλλεται όλοι να κάνουμε αποδεκτές εκπτώσεις και να συναινέσουμε σε μια εξισορροπητική φόρμουλα που θα επιτρέπει την ορθολογιστική υποδοχή των προσφύγων μεταναστών, πάταξη και τιμωρία για τους διακινητές, σύναψη συμφωνιών επιστροφής με τρίτες χώρες σε κεντρικό επίπεδο, οργάνωση και μεγιστοποίηση των επιστροφών, αλλά και υιοθέτηση σωστών μεθόδων κοινωνικής ένταξης και διαχείρισης όσων εξασφαλίζουν νόμιμα την παραμονή τους.
Το Υπουργείο Εσωτερικών της ΚΔ και εγώ προσωπικά, συνδιαβουλευόμαστε με τους εταίρους μας για να έχουμε σύντομα μια ευτυχή κατάληξη σε ένα κομβικής σημασίας θέμα που ταλανίζει όλο τον Ευρωπαϊκό χώρο, και όχι μόνο.
Σε αυτή μας την προσπάθεια ζητούμε από τη μεγάλη Ευρωπαϊκή οικογένεια στην οποία ανήκουμε, να αναγνωρίσει τις ιδιαιτερότητες της χώρας μας και τη συνεχή πίεση που δεχόμαστε από την κατοχική Τουρκία, η οποία συστηματικά προωθεί ρεύματα κυρίως Αφρικανών και Συρίων μεταναστών μέσω των κατεχομένων περιοχών προς τις ελεγχόμενες από τη Δημοκρατία περιοχές.
Με την ευχή να υπάρξει θετική κατάληξη σε μια ενιαία Ευρωπαϊκή πολιτική Ασύλου και Μετανάστευσης που θα ρυθμίζει με ορθολογισμό και αλληλεγγύη αυτό το εξαιρετικά σοβαρό θέμα, θέλω μαζί με τις ευχαριστίες μου για τη συνεισφορά και το έργο σας να ευχηθώ σε όλες και όλους καλή δουλειά και ακόμα καλύτερα αποτελέσματα.
Εύχομαι σε όλες και όλους χαρούμενα Χριστούγεννα και πάνω απ όλα με υγεία.
