Δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών για λήψη μέτρων της ΕΕ κατά της Τουρκίας και για θέματα τρεχούσης πολιτικής φύσεως
Ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος Χριστοδουλίδης προέβη σήμερα σε δηλώσεις στο πλαίσιο του « Πρωινού Δρομολογίου» του Τρίτου Προγράμματος Ραδιοφώνου του ΡΙΚ. Μεταξύ άλλων, ο κ, Υπουργός αναφέρθηκε στο θέμα της
λήψης μέτρων της ΕΕ κατά της Τουρκίας και για άλλα θέματα τρεχούσης πολιτικής φύσεως.
Το σχετικό κείμενο των ερωτο-απαντήσεων έχει ως ακολούθως:
«Ερώτηση: Το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ μίλησε για λήψη μέτρων κατά της Τουρκίας. Αυτές οι εισηγήσεις είναι υπό την αίρεση της Συνόδου Κορυφής ή ενεργοποιούνται αμέσως;
Απάντηση: Αρκετές φορές αναφέραμε ότι η αντίδρασή μας προς τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας θα είναι διπλωματική/πολιτική/νομική μέσω της ΕΕ με την οποία θεωρούμε ότι έχουμε συγκριτικό πλεονέκτημα. Αυτό πράττουμε με ψυχραιμία, υπομονή και επιμονή και ακριβώς χθες λήφθηκε η πολιτική απόφαση στο πλαίσιο των συμπερασμάτων διεύρυνσης, τα οποία θα επιβεβαιωθούν, και δεν θα αλλάξουν, από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Λήφθηκε η πολιτική απόφαση που χρειαζόταν ομοφωνία, δηλαδή σύμφωνη γνώμη και των 28 κρατών μελών ακριβώς λόγω των ενεργειών της Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ, να υποβληθούν στα κράτη μέλη επιλογές για κατάλληλα μέτρα από την Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης. Αυτή είναι η διαδικασία που ακολουθείται σε τέτοιες περιπτώσεις. Συγκεκριμένα, η Επιτροπή θα υποβάλει επιλογές στα κράτη μέλη που άπτονται των ευρωτουρκικών σχέσεων. Ο Επίτροπος κ. Χαν έδωσε χθες και κάποια παραδείγματα: προ-ενταξιακά κονδύλια, διάλογος υψηλού επιπέδου, όλα αυτά που άπτονται των σχέσεων της ΕΕ με την Τουρκία και είναι αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ακολούθως, η Υπηρεσία για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας ,επικεφαλής της οποίας είναι η κ. Μογκερίνι, θα υποβάλει επιλογές που άπτονται της εξωτερικής δράσης της ΕΕ. Για παράδειγμα, στοχευμένα περιοριστικά μέτρα ενάντια σ’ αυτούς που εμπλέκονται στις παράνομες ενέργειες, όπως άτομα, εταιρίες κ.ά.Τέτοια μέτρα μπορεί να είναι πάγωμα περιουσιακών στοιχείων στη ΕΕ όσων εμπλέκονται κ.ά.. Αυτές οι δύο Υπηρεσίες, δηλαδή η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Υπηρεσία για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας, θα υποβάλουν συγκεκριμένες εισηγήσεις στα κράτη-μέλη, τα οποία θα επιλέξουν ποιές από αυτές τις εισηγήσεις/επιλογές θα υιοθετηθούν. Το σημαντικό ήταν η λήψη της πολιτικής απόφασης. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα ’ρθει να επιβεβαιώσει τα συμπεράσματα της διεύρυνσης χωρίς συζήτηση. Παράλληλα, υπάρχει και σε ξεχωριστή ενότητα θέμα προς συζήτηση για τις παράνομες ενέργειες της Τουρκίας. Άρα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο μπορεί να αποφασίσει και για κάποια άλλα θέματα ή ακόμη το ίδιο το λεκτικό που αποφασίστηκε χθες και αποτελεί μέρος των συμπερασμάτων της διεύρυνσης να τα υιοθετήσει και ως συμπεράσματα του ίδιου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Ερώτηση: Είναι θέμα χρόνου να καταγραφούν αυτές οι επιλογές;
Απάντηση: Θα γίνουν αμέσως. Γι’ αυτό –αν δείτε στα συμπεράσματα- λέει «χωρίς καθυστέρηση». Στα συμπεράσματα η απόφαση λέει ότι θα έχει σοβαρές, άμεσες και αρνητικές επιπτώσεις στις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας σε όλο το φάσμα των σχέσεων λόγω της σοβαρότητας των τουρκικών ενεργειών. Θα γίνει ένα κείμενο επιλογών που θα υποβληθεί στην Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων στις Βρυξέλες για να υιοθετηθεί.
Ερώτηση: Υπήρξαν κράτη που ήταν αρνητικά στην υιοθέτηση τέτοιων συμπερασμάτων;
Απάντηση: Όχι. Δεν ήταν κανείς αρνητικός. Υπήρχε κάποιου είδους πιο συγκεκριμένη συζήτηση με μια μερίδα κρατών για το πώς θα διατυπωθούν τα συμπεράσματα. Εικοσιτρία κράτη μέλη υποστήριξαν την ανάγκη να σταλούν μηνύματα προς την Τουρκία. Υπήρξαν και αναφορές για τη σημασία της Τουρκίας –ειδικότερα στο μεταναστευτικό- αλλά δεν είπε κανείς ότι δεν πρέπει να υιοθετηθούν οι αποφάσεις. Επίσης, κάθε λίγες μέρες προκύπτουν και συζητήσεις σχετικά με τον εξωτερικό μας προσανατολισμό. Νομίζω η χθεσινή συζήτηση κλείνει αυτό το θέμα, διότι οι εταίροι μας στην ΕΕ αποφάσισαν ξεκάθαρα, για πρώτη φορά, από τη λεκτική υποστήριξη να προχωρήσουμε σε συγκεκριμένα μέτρα. Αυτό δεν είναι εύκολο θέμα. Χρειάζεται ομοφωνία για να προχωρήσει κάτι τέτοιο. Θεωρώ λοιπόν ότι η συζήτηση για τον εξωτερικό μας προσανατολισμό κλείνει. Ο εξωτερικός μας προσανατολισμός είναι η ΕΕ. Είμαστε κράτος-μέλος της ΕΕ, χρειαζόμαστε τη βοήθειά τους σε τέτοιες περιπτώσεις και την ίδια στιγμή πρέπει και εμείς να ανταποκρινόμαστε μέσα στο πλαίσιο των υποχρεώσεών μας ως κράτος-μέλος της ΕΕ ,ειδικότερα όσον αφορά θέματα εξωτερικής πολιτικής.
Τα συμπεράσματα του Συμβουλίου ήταν αυτό που επιδιώξαμε λαμβάνοντας υπόψη το ότι η Τουρκία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στο μεταναστευτικό ζήτημα. Η συντριπτική πλειοψηφία των χωρών στήριξε τα συμπεράσματα του Συμβουλίου με συγκεκριμένες αναφορές. Κάποιες χώρες πολύ περισσότερο ή πιο έντονα, αλλά δεν τοποθετήθηκε κανείς αρνητικά στο ενδεχόμενο η ΕΕ να φύγει από τα λόγια και να πάει στις πράξεις.
Ερώτηση: Η Κυπριακή Δημοκρατία θα προτείνει συγκεκριμένα μέτρα;
Απάντηση: Όχι. Αυτά θα αποφασιστούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, που γνωρίζουν το πλήρες πλέγμα των ευρωτουρκικών σχέσεων. Θα υποβάλουν συγκεκριμένες εισηγήσεις, κάτι που έχει γίνει και παλαιότερα.
Ερώτηση: Ισχύει ότι ανασύρατε το ενδεχόμενο ενός βέτο για την ενταξιακή πορεία της Αλβανίας ή της Βόρειας Μακεδονίας;
Απάντηση: Χθες οι αποφάσεις λήφθηκαν στο πλαίσιο των συμπερασμάτων της διεύρυνσης που αφορούσε τη Σερβία, την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία, την Τουρκια κ.ά. με πιο κρίσιμα θέματα αυτό της Αλβανίας και της Βόρειας Μακεδονίας. Εμείς αναφέραμε ότι στο προσχέδιο των συμπερασμάτων ως είχε δεν αντικατοπτρίζονταν οι προσδοκίες μας για συγκεκριμένα μέτρα και άρα δεν μπορούσαμε να το υποστηρίξουμε. Από τη στιγμή όμως που δεν μπορείς να υποστηρίξεις για μια χώρα, ολόκληρο το πακέτο διεύρυνσης δεν μπορεί να προχωρήσει. Δηλαδή δεν μπορείς να πεις «επιλέγω αυτό που αφορά τη Σερβία αλλά δεν επιλέγω αυτό που αφορά την Τουρκία». Στο τέλος είναι πακέτο, γι’ αυτό και ονομάζεται «πακέτο διεύρυνσης». Αυτό είχαμε αναφέρει. Ότι όπως αποτυπωνόταν στο προσχέδιο για την Τουρκία ,δεν ικανοποιεί τις προσδοκίες μας. Αμέσως όμως μετά την τοποθέτησή μας και τη στήριξη που είχαμε από τα κράτη-μέλη δεν υπήρχε αμφιβολία ότι ανταποκρίνονταν σ’ αυτό που ζητούσαμε και ήταν θέμα το πώς να αποτυπωθεί στην απόφαση.
Το θέμα της αντιμετώπισης των τουρκικών προκλήσεων δεν τελειώνει με τη χθεσινή απόφαση. Χρειάζεται υπομονή, επιμονή και ψυχραιμία. Δεν είναι συνήθης κατάσταση να διαχειριστούμε. Η πολιτική απόφαση που λήφθηκε ήταν σημαντική ,αλλά η αντιμετώπιση αυτού του θέματος δεν τελειώνει εδώ. Μιλάμε για μια χώρα που έχει κάνει εισβολή στο Ιράκ και στη Συρία, έχει προβλήματα με όλα τα γειτονικά κράτη, είναι σε δημόσια αντιπαράθεση με την ΕΕ καθώς και τις ΗΠΑ που ήταν οι καλύτεροί της σύμμαχοι. Χρησιμοποιεί απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς και έχουμε ακούσει πρόσφατα τι είπε ο κ. Ερντογάν για τον Πρόεδρο της Γαλλίας, παραβιάζει δικαιώματα των ίδιων των Τούρκων πολιτών, κάνει επαναληπτικές εκλογές επειδή δεν αρέσουν τα αποτελέσματα στον ηγέτη της χώρας κ.ά. Με μια τέτοια χώρα έχουμε να κάνουμε και πρέπει να το αντιληφθούμε όλοι.
Η πόρτα της ΕΕ προς την Τουρκία όμως πρέπει να παραμείνει ανοικτή. Ο κ. Χαν είπε ότι ένας τομέας που θα εισηγηθεί η Επιτροπή είναι τα προ-ενταξιακά κονδύλια, δηλαδή η οικονομική βοήθεια που δίνεται στην Τουρκία. Η οικονομική βοήθεια που δίνεται στην Τουρκία δεν αφορά μόνο την Τουρκική Κυβέρνηση, αλλά και την κοινωνία των πολιτών. Η προ-ενταξιακή βοήθεια που πάει στην κοινωνία των πολιτών δεν θα επηρεαστεί. Αντίθετα, στόχος είναι η ενίσχυση της κοινωνίας των πολιτών.
Ερώτηση: Τι γίνεται με την Αμμόχωστο και τις δηλώσεις του κ. Οζερσάι;
Απάντηση: Βλέπουμε συχνά τον κ. Οζερσάι να προβαίνει σε διάφορες δηλώσεις/κινήσεις συμπεριλαμβανομένων και αυτών που σχετίζονταν με τις επιστροφές σε Μαρωνίτικα χωριά. Το 2014 πριν από την επίσκεψη του κ. Μπάιντεν στην Κύπρο, ο κ. Οζερσάι ήταν ο διαπραγματευτής της Τ/κ κοινότητας και ήμασταν, με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, σε διαβουλεύσεις για να ανακοινωθεί όταν θα ερχόταν ο κ. Μπάιντεν στην Κύπρο τη σύσταση κοινής επιτροπής για να ετοιμάσει ένα σχέδιο για ανοικοδόμηση της πόλης. Ήμασταν πολύ κοντά να συμφωνηθεί, αλλά τη μέρα πριν από την επίσκεψη του κ. Μπάιντεν, ο κ. Οζερσάι απέκλεισε κάθε συμμετοχή Ε/κ. Παρά τις επιμονές και των ΗΠΑ να συσταθεί κοινή επιτροπή Ε/κ και Τ/κ, έλεγε όχι. Μετά, του προτάθηκε να γίνει μια διεθνής επιτροπή από πολλές χώρες. Δεν το δέχτηκε και στο τέλος έφερε την πρόταση που είδαμε και χθες, δηλαδή μια επιτροπή Τ/κ. Αντιλαμβάνεστε ότι μια τέτοια ενέργεια δεν μπορεί να γίνει δεκτή σε καμιά απολύτως περίπτωση. Στις συζητήσεις που είχαμε και την περασμένη εβδομάδα στο δημόσιό μας διάλογο με το ΕΔΑΔ για το θέμα της Αμμοχώστου ,η Κυβέρνηση συμμετέχει πάντα σε τέτοιου είδους περιπτώσεις, θα έπρεπε να ολοκληρωθεί η διαδικασία για ενδεχόμενο φιλικών διακανονισμών. Το δικαστήριο ζητά από την Κυπριακή Δημοκρατία να ζητήσει αν θα συμμετέχει ή όχι αφού ολοκληρωθεί η ημερομηνία για ενδεχόμενο φιλικών διακανονισμών. Αυτή η ημερομηνία ήταν η 18η. Έγινε λάθος από πλευράς του δικαστηρίου .ενημερώθηκε ο κ. Δημητριάδης ότι είχε λήξει η προθεσμία.Το δικαστήριο με επιστολή του ανέφερε ότι η εντύπωση που υπήρχε από πλευράς του ήταν λανθασμένη. Θέλω όμως να τονίσω ότι η Κυβέρνηση πάντοτε συμμετέχει σε τέτοιου είδους διαδικασίες. Χρειάζεται παράλληλα και προσοχή. Υπήρξαν και αποφάσεις στο παρελθόν που ξέρουμε ότι δεν ήταν θετικές. Την ίδια στιγμή θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί σε κάποια θέματα. Για παράδειγμα, πρόσφατα δόθηκε μεγάλη μάχη στο Στρασβούργο (δεν έγινε γνωστό) για να μην κλείσει η υπόθεση της Τιτίνας Λοϊζίδου. Είναι ένα άλλο θέμα πολύ σημαντικό που η συνεργασία και με τη Νομική Υπηρεσία αλλά και με τα επιχειρήματα τα πολιτικά οδήγησαν σ’ αυτό το αποτέλεσμα.
Ερώτηση: Δόθηκε μεγαλύτερη έμφαση στο ότι έγινε γνωστή η συνάντηση που είχε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με τον κ. Οζερσάι. Πώς το σχολιάζετε;
Απάντηση: Ένα δείπνο δεν είναι ούτε διμερής συνάντηση, ούτε διαπραγματεύσεις ,όπως θέλουν κάποιοι να το παρουσιάζουν. Γιατί όμως ο κ. Οζερσάι αφήνει να διαρρέουν αυτές οι πληροφορίες; Ο κ. Οζερσάι πρόσφατα είχε δείπνο με το Ρώσο Πρέσβη και την παρουσίασε στην προσωπική του ιστοσελίδα σαν να ήταν συνάντηση. Και με πολιτικούς αρχηγούς συναντήθηκε ο κ. Οζερσάι. Αυτό σημαίνει ότι υιοθετούν τις θέσεις του; Θα είμαι ξεκάθαρος: δεν παίρνουμε θέση στις επιλογές των Τ/κ συμπατριωτών μας. Οι επιλογές είναι δικές τους. Αναφέρω, όμως, δημόσια ότι τυχόν ανάδειξη του κ. Οζερσάι ως ηγέτη της Τ/κ κοινότητας θα είναι μια πολύ αρνητική εξέλιξη σε σχέση με τις προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού. Και επειδή είναι ένα ενδεχόμενο είναι ακόμη ένας λόγος που πρέπει άμεσα με τον τερματισμό των τουρκικών παράνομων ενεργειών ,να ξεκινήσουν συνομιλίες για να οδηγηθούμε σε θετικό αποτέλεσμα.»
