Το περιεχόμενο της Έκθεσης του Γενικού Γραμματέα των ΗΕ προς το
Συμβούλιο Ασφαλείας, σχολιάζει ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος
Χριστοδουλίδης
Το περιεχόμενο της Έκθεσης που ο Γενικός Γραμματέας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών κ. Αντόνιο Γκουτέρες κατέθεσε προς το Συμβούλιο Ασφαλείας σχολίασε σε δηλώσεις στην εκπομπή «Πρωινό Δρομολόγιο» του Τρίτου Προγράμματος Ραδιοφώνου του ΡΙΚ ο Υπουργός Εξωτερικών κ. Νίκος Χριστοδουλίδης.
Το πλήρες κείμενο των ερωτωαπαντήσεων έχει ως ακολούθως:
«Ερώτηση: Πώς σχολιάζετε την Έκθεση που ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ υπέβαλε προς το Συμβούλιο Ασφαλείας;
Απάντηση: Είναι σημαντικό να δούμε την Έκθεση από την αρχή, διότι έχω την εντύπωση ότι πολλές αναφορές που γίνονται για την Έκθεση δεν αντικατοπτρίζουν την πραγματική εικόνα. Kατ’ αρχάς, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ ξεκινά με αναφορά στο Ψήφισμα 2430 του 2018. Αυτό το Ψήφισμα στην προοιμιακή του παράγραφο αναφέρεται στη μορφή λύσης του Κυπριακού, που είναι η διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία. Επίσης, στη σχετική παράγραφο 12 αναφέρεται στις Καλές Υπηρεσίες του ΟΗΕ. Οι Καλές Υπηρεσίες του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ αφορούν και τη βάση λύσης του Κυπριακού. Η καθοδήγηση που παίρνει ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ στο πλαίσιο των Καλών του Υπηρεσιών είναι τα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Επομένως, δεν τίθεται θέμα ότι δεν υπάρχουν αναφορές στη μορφή λύσης του Κυπριακού. Αυτό είναι ξεκάθαρο.
Αν θέλετε, μπορώ να αναφέρω και κάποια αρνητικά που βλέπουμε στην Έκθεση. Για παράδειγμα, έπρεπε να υπάρχει αναφορά στην προσπάθεια που έκανε τον Φεβρουάριο – Μάρτιο για αποστολή (πριν από την κα Λουτ) μιας προσωπικότητας από τη Γαλλία, αλλά υπήρξε απόρριψη από την τουρκική πλευρά, λόγω της εθνικότητας της εν λόγω προσωπικότητας. Θεωρούμε ότι αυτό έπρεπε να καταγραφόταν στην Έκθεση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Όσον αφορά, δε, στα θέματα της Ενέργειας, θέλω να είμαι απολύτως ειλικρινής: μπορούσε να υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά στην Τουρκία, όπου θα καταγραφόταν ξεκάθαρα το τι πράττει εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αν όμως δείτε την παράγραφο 23, θα δείτε ότι δεν μιλά για τις δύο πλευρές στην Κύπρο, μιλά για όλα τα μέρη στη διαδικασία. Είναι μήνυμα προς την Τουρκία να αποφευχθούν οι όποιες ενέργειες για κλιμάκωση. Σε σχέση με τον διάλογο, ο διάλογος αφορά στην Κυπριακή Δημοκρατία και την Τουρκία. Σήμερα προσκαλούμε την Τουρκία να έρθει να καθορίσουμε τα θαλάσσια σύνορα μας, όπως τα έχουμε καθορίσει και με τα υπόλοιπα γειτονικά κράτη.
Στην παράγραφο 23, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ χρησιμοποιεί τη φράση ‘all parties’, κι όχι ‘sides’ Στα ‘all parties’ περιλαμβάνεται και η Τουρκία. Θα προτιμούσαμε να γινόταν συγκεκριμένη αναφορά στην Τουρκία και στην ανάγκη σεβασμού της νομιμότητας και αποφυγής απειλών και χρήσης βίας. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ δεν το κάνει αυτό. Γνωρίζουμε τον λόγο, αν και διαφωνούμε με αυτήν την προσέγγιση. Είναι κάτι που το βλέπουμε στις Εκθέσεις του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Θεωρώ λάθος από μόνοι μας στο δημόσιο διάλογο να δημιουργούμε εικόνα αμφισβήτησης της ΑΟΖ. Σε ποιον αναφέρεται ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ; Για παράδειγμα, ποιος έβγαλε χθες βράδυ παράνομη οδηγία προς ναυτιλλόμενους που επηρεάζει και την Κυπριακή Δημοκρατία, και την Ελλάδα, και την Αίγυπτο; Δεν είναι οι Τ/κ, αλλά η Τουρκία που προβαίνει σε αυτές τις ενέργειες. Είναι μήνυμα προς την κατεύθυνση της Τουρκίας. Δεν πρέπει από μόνοι μας – δεν λέω εσκεμμένα – να θέτουμε υπό αμφισβήτηση τα κυριαρχικά μας δικαιώματα. Η Τουρκία με αυτές τις ενέργειες προκαλεί ένταση. Στέλνουμε πρόσκληση προς την Τουρκία να έρθει να καθορίσουμε τις θαλάσσιες ζώνες μας, όπως έχει γίνει και με τα άλλα γειτονικά κράτη.
Γνωρίζουμε γιατί ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ δεν αναφέρεται συγκεκριμένα στην Τουρκία και δεν συμφωνούμε. Εντούτοις, είναι ξεκάθαρο το σε ποιον απευθύνεται η συγκεκριμένη αναφορά. Tα θαλάσσια σύνορα καθορίζονται στη βάση του διεθνούς δικαίου, από διεθνώς αναγνωρισμένα κράτη. Γι’ αυτό η ‘συμφωνία’ που έγινε το 2011 ανάμεσα σε Τουρκία και ψευδοκράτος δεν τυγχάνει διεθνούς αναγνώρισης και δεν βασίζεται στις αρχές που καθορίζουν τέτοια θέματα. Καλούμε λοιπόν την Τουρκία να συζητήσουμε για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων μας, στη βάση διεθνούς δικαίου, όπως έχουμε πράξει με τα γειτονικά κράτη και όπως τα γειτονικά κράτη έχουν πράξει μεταξύ τους. Δεν τίθεται λοιπόν θέμα αμφισβήτησης των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας σε καμιά απολύτως περίπτωση. Θέλω να επαναλάβω ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ θα μπορούσε να κατονομάσει την Τουρκία. Γνωρίζουμε γιατί δεν το κάνει και ποια είναι η προσέγγιση των Ηνωμένων Εθνών – όχι στη συγκεκριμένη Έκθεση αλλά γενικότερα, διαχρονικά και σε πολλά άλλα θέματα. Δεν συμφωνούμε όμως με αυτό.
Ερώτηση: Πώς σχολιάζετε τη δήλωση των Αμερικανών ότι ‘οι φυσικοί πόροι πρέπει να μοιραστούν ακριβοδίκαια’;
Απάντηση: Είναι ξεκάθαρο το πώς τοποθετούνται τα κράτη σε αυτό το θέμα και είναι γνωστή και η προσέγγιση που έχουν τα Ηνωμένα Έθνη διαχρονικά σε τέτοιου είδους θέματα.
Ερώτηση: Πώς σχολιάζετε δηλώσεις που λένε ότι ‘οι ατέρμονες συζητήσεις/διαδικασίες δεν μπορούν να συνεχίζονται για πάντα’;
Απάντηση: Υπάρχει κανένας που διαφωνεί με αυτό; Υπάρχει κανένας που θέλει να συζητάμε για άλλα 44 χρόνια; Έχω την εντύπωση ότι όλοι συμφωνούμε ότι κάθε μέρα που περνά τα πράγματα γίνονται χειρότερα. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, αντιλαμβανόμενος αυτή την προσέγγιση την οποία αναφέρει και στην Έκθεσή του, κάνει τη συγκεκριμένη αναφορά. Το 2004 μπήκε χρονοδιάγραμμα, διότι είχαν συμφωνήσει τα ενδιαφερόμενα μέρη. Τώρα ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ δεν αναφέρει στην Έκθεσή του κάτι για χρονοδιάγραμμα ούτε μας έχει προσεγγίσει για χρονοδιάγραμμα. Πρέπει να υπάρξει σύντομα μια λύση, όλοι το θέλουμε αυτό. Έχω την εντύπωση ότι αυτό προσπαθούμε να κάνουμε. Γι’ αυτό πρέπει να αξιοποιήσουμε αυτή την Έκθεση, έτσι ώστε να δούμε πώς δημιουργούνται προοπτικές για επανέναρξη συνομιλιών και γρήγορη λύση του Κυπριακού. Δεν νομίζω ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ να επείγεται για λύση περισσότερο απ’ ό,τι εμείς [επειγόμαστε] για την ανάγκη λύσης του Κυπριακού. Δεν είναι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ ή τα Ηνωμένα Έθνη που θα επωμιστούν τις συνέπειες σε περίπτωση μη λύσης του Κυπριακού. Καθημερινά λέμε όλοι – Κυβέρνηση και κοινοβουλευτικά κόμματα – ότι όσο περνά ο καιρός τα τετελεσμένα παγιώνονται, δημιουργούνται νέα τετελεσμένα και δυσκολεύουν την προοπτική επίλυσης του Κυπριακού.
Ερώτηση: Μήπως ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ εννοεί ότι πρέπει να τεθεί κάποιο χρονοδιάγραμμα;
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το 2004 εμείς δεχτήκαμε χρονοδιαγράμματα και επιδιαιτησία. Ήταν μετά από δική μας αποδοχή που μπόρεσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ να κάνει κάτι τέτοιο. Δεν έχει καμιά σχέση αυτό που αναφέρει στην Έκθεσή του με αυτό που έγινε το 2004.
Ερώτηση: Πώς σχολιάζετε το γεγονός ότι στην Έκθεσή του ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ αναφέρεται στο πλαίσιό του με ημερομηνία 30 Ιουνίου, ενώ εσείς μιλάτε για πλαίσιο της 4ης Ιουλίου;
Απάντηση: Το πλαίσιο πρωτοπαρουσιάστηκε στις 30 Ιουνίου. Το πλαίσιο συζητήθηκε και στις 4 Ιουλίου καθορίστηκε, συνεχίστηκε και στο δείπνο της 6ης Ιουλίου που ολοκληρώθηκε στις 7 Ιουλίου 2018. Δεν υπάρχει καμιά απόκλιση από τις δικές μας προσεγγίσεις όσον αφορά στο πλαίσιο του Γενικού Γραμματέα.
Στην Έκθεση υπάρχει και μια αναφορά στην παράγραφο 27, που αναφέρεται στους όρους που θα αναφέρεται η διαπραγμάτευση. Εδώ ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ παραπέμπει σε επιβεβαίωση των συγκλίσεων που έχουν γίνει, ίσως λόγω και της απόφασης της Τ/κ πλευράς να αποσύρει τον χάρτη, όπως επίσης και στα 6 σημεία του πλαισίου του. Είναι σημαντικό ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ – ενδεχομένως αυτό θα πράξει και η κα Λουτ – θα ζητήσει επιβεβαίωση ότι οι συζητήσεις/ενδεχόμενη επανέναρξη των διαπραγματεύσεων επιβεβαιώνουν αυτές τις συγκλίσεις που έχουν επιτευχθεί, καθώς και το πλαίσιο του Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ. Θα επιβεβαιωθούν οι συγκλίσεις για όλα τα ζητήματα και για τα αποτελέσματα που είχαμε στο πλαίσιο της διαπραγματευτικής διαδικασίας που κράτησε 2½ χρόνια.
Στην ίδια όμως παράγραφο, ο Γενικός Γραμματέας ΟΗΕ μιλά για συνολική λύση προς την κατεύθυνση ενός κοινού μέλλοντος. Για να είναι κοινό το μέλλον πρέπει και η μορφή της λύσης να οδηγεί σε κοινό μέλλον. Έχω επίσης την εντύπωση ότι δεν είναι μόνο μια φορά που ο Γενικός Γραμματέας ΟΗΕ αναφέρεται στην Έκθεσή του σε κοινό μέλλον. Η αναφορά του σε συνολική λύση απαντά στις ανησυχίες που έγιναν και ακούστηκαν κατά καιρούς περί ‘ενδιάμεσης λύσης’ ή οτιδήποτε δεν αποτελεί λύση του Κυπριακού. Είναι επίσης σημαντικό το ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ αναγνωρίζει ότι χρειάζεται προετοιμασία. Αυτό το λέμε εδώ και καιρό. Κάποιοι, δυστυχώς, ερμήνευαν αυτή την προσέγγιση ως να τίθενται προϋποθέσεις από δικής μας πλευράς, κάτι το οποίο δεν ισχύει. Στόχος, είναι να έχουμε ένα θετικό αποτέλεσμα.
Ερώτηση: Τι εννοεί ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ όταν μιλά για ‘όρους αναφοράς’;
Απάντηση: Αυτοί οι όροι αναφοράς παραπέμπουν σε επιβεβαίωση των συγκλίσεων, διότι αν δεν επιβεβαιωθούν οι συγκλίσεις που έχουν επιτευχτεί και τα 6 σημεία του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, τότε δεν θα υπάρχει το έδαφος για επανέναρξη των συνομιλιών, διότι θα καταλήξουμε σε μια κατάσταση πραγμάτων που δεν θα ευνοεί την επανέναρξη των συνομιλιών, που θα έχουν προοπτική θετικής κατάληξης.
Ερώτηση: Τι γίνεται με τα μεγάλα θέματα, όπως την Ασφάλεια και τις Εγγυήσεις;
Απάντηση: Πιστεύω ότι η Έκθεση δίδει ξεκάθαρες απαντήσεις και σε αυτά τα θέματα. Υπάρχει μια σημαντική συνάντηση του Εθνικού Συμβουλίου στις 23 Οκτωβρίου. Κατά τη διάρκεια αυτής της συνάντησης θα πρέπει να υπάρξουν, εκτός από γενικές τοποθετήσεις, και πολύ συγκεκριμένες εισηγήσεις επί της ουσίας των θεμάτων συζήτησης, έτσι ώστε, από κοινού, να οδηγήσουμε αυτή την προσπάθεια σε θετικό αποτέλεσμα. Οι όποιες διαφωνίες και διαφορετικές προσεγγίσεις είναι απόλυτα σεβαστές αλλά υπάρχει η κοινή ξεκάθαρη θέση της ανάγκης επίλυσης του Κυπριακού το συντομότερο δυνατόν. Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη αυτό το δεδομένο που μας ενώνει, που είναι κοινό, θα πρέπει στις 23 Οκτωβρίου – και πιστεύω ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα καθορίσει και νέες ημερομηνίες του Εθνικού Συμβουλίου αν χρειαστεί – να καθορίσουμε στο δυνατότερο βαθμό κοινές προσεγγίσεις/θέσεις επί της ουσίας, έτσι ώστε να πάμε όσο γίνεται πιο προετοιμασμένοι και ενωμένοι σε αυτή τη νέα προσπάθεια. Εάν υπάρξει επιτυχία, θα είναι επιτυχία για όλους. Εάν υπάρξει αρνητικό αποτέλεσμα, δεν θα είναι αρνητικό αποτέλεσμα μόνο για τον Πρόεδρος της Δημοκρατίας αλλά θα είναι αρνητικό για όλους μας.
Πρόσφατα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είχε θέσει μια ιδέα ως τροφή προς σκέψη και ακολούθησε δημόσιος διάλογος. Όλα αυτά πρέπει να συζητηθούν στο Εθνικό Συμβούλιο. Δεν είναι ούτε συνθήματα ούτε κάτι για να υποτιμήσω ή να υποβαθμίσω τις όποιες διαφωνίες και διαφορετικές προσεγγίσεις, οι οποίες είναι σεβαστές. Αυτή την ώρα όμως, λαμβάνοντας υπόψη και τα συνολικά δεδομένα που έχουμε μπροστά μας, θεωρώ ότι πρέπει να γίνει μια πολύ ουσιαστική συζήτηση και αυτό είναι που αναμένει και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Ερώτηση: Εκτιμάτε ότι η Έκθεση κράτησε ίσες αποστάσεις ή όχι;
Απάντηση: Δεν γράφουμε εμείς την Έκθεση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ προσπαθεί μέσα από αύτη την Έκθεση, να αφήσει ανοιχτή την προοπτική επίλυσης του Κυπριακού. Αυτή την Έκθεση μπορούμε να τη συζητούμε μέχρι το τέλος της εβδομάδας. Δεν είναι όμως η Έκθεση που θα καθορίσει το ‘πώς’, ώστε να διαμορφωθούν οι εξελίξεις. Είναι μέσα από τις πολύ συγκεκριμένες συζητήσεις που θα γίνουν, που θα δούμε τα αποτελέσματα και θα κριθεί η μετέπειτα πορεία. Ας επικεντρωθούμε λοιπόν σε αυτό, ξεκινώντας από εμάς εσωτερικά, την Ε/κ κοινότητα, ούτως ώστε να δημιουργηθούν πραγματικές προοπτικές για επίλυση του Κυπριακού.
Ερώτηση: Πλησιάζουμε στο τέλος;
Απάντηση: Εξαρτάται από τη θέληση που υπάρχει από όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Κατά τη διάρκεια τις διαπραγματευτικής διαδικασίας έχουμε δει ότι έχουν επιτευχθεί σημαντικές συγκλίσεις. Για πρώτη φορά δημιουργήθηκαν δεδομένα που δεν είχαν προκύψει σε καμιά προηγούμενη διαπραγματευτική διαδικασία και θα πρέπει να χτίσουμε πάνω σε όλα αυτά που έχουν επιτευχθεί για να διανύσουμε και την υπόλοιπη απόσταση προς επίτευξη ενός αποτελέσματος που θα ικανοποιεί τις προσδοκίες του συνόλου του κυπριακού λαού.»
