Ομιλία του Επιτρόπου
Προεδρίας κ. Φώτη Φωτίου
για την Εθνική Επέτειο
της 1ης Απριλίου 1955
Με
συγκίνηση και περηφάνια εορτάζουμε σήμερα την εθνική επέτειο της 1 ης
Απριλίου 1955, η οποία αποτελεί την κορυφαία στιγμή της σύγχρονης Κυπριακής
ιστορίας.
Τιμούμε τις
ηρωικές μορφές του εθνικοαπελευθερωτικού μας αγώνα που με την ανυπέρβλητη
προσφορά και τη θυσία τους έγραψαν με ανεξίτηλα γράμματα το όνομά τους στο
πάνθεο της Κυπριακής ελευθερίας.
Πριν λίγες
ημέρες εορτάσαμε και την επέτειο της Ελληνικής παλιγγενεσίας, την επέτειο του
ξεσηκωμού του Ελληνικού γένους εναντίον του Οθωμανικού ζυγού και της σκλαβιάς
τετρακοσίων χρόνων. Τιμήσαμε τους επιφανείς και αφανείς ήρωες της Ελληνικής
επανάστασης που πέτυχαν εκείνο που φαινόταν ακατόρθωτο στην αρχή, έχοντας
εναντίον τους όχι μόνο μια πανίσχυρη αυτοκρατορία, αλλά και τα συμφέροντα των
τότε ισχυρών της γης. Οι αγωνιστές του ’21 στάθηκαν αγέρωχοι στις επάλξεις του
αγώνα και τα κατορθώματα τους ενέπνευσαν τους άλλους υπόδουλους λαούς και
υμνήθηκαν σε όλον τον κόσμο.
Από την
ίδια προσήλωση στα υψηλά ιδανικά του Ελληνισμού ξεπήδησε και η Κυπριακή εποποιία
του ‘55-‘59. Πιστοί στις αιώνιες και ακατάλυτες Ελληνικές παρακαταθήκες, οι
αγωνιστές της ΕΟΚΑ έδωσαν όρκο ιερό να φανούν αντάξιοι των προσδοκιών του
Κυπριακού Ελληνισμού και να αγωνιστούν μέχρις εσχάτων για την πραγματοποίηση του
μεγάλου οράματος της ένωσης με την μητέρα πατρίδα.
“Πήραν
ανηφοριές και μονοπάτια για να βρουν τα σκαλοπάτια που παν στη λευτεριά” οι
αγωνιστές της ΕΟΚΑ. Μαγεμένοι από το εκτυφλωτικό φως της ελευθερίας της
ιδιαίτερης μας πατρίδας, όρθωσαν το ανάστημά τους στον Άγγλο δυνάστη και
πολέμησαν αναδεικνύοντας την Κύπρο σε μπροστάρη του αγώνα κατά της
αποικιοκρατίας.
Κοινά ήταν
τα κίνητρα που τους ωθούσαν σε πράξεις ηρωισμού και αυτοθυσίας. Και αυτά δεν
ήταν άλλα από τον έρωτά τους για την Ελλάδα και την αξιοπρέπεια που εκπηγάζει
από την βαθειά ριζωμένη ιστορία μας των τριών και πέραν χιλιάδων χρόνων. Κοινή
ήταν και η διαπίστωση πως η ελευθερία δεν χαρίζεται στους λαούς από τους ξένους,
αλλά κατακτιέται με τη θέληση και τους αγώνες.
Στο
κάλεσμα της πατρίδας, με πολιτικό αρχηγό τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και
στρατιωτικό τον Γεώργιο Γρίβα, άρχισε ένας υπέρτατος αγώνας για την αποτίναξη
του αποικιακού ζυγού και την ελευθερία της Κύπρου.
Ο
ξεσηκωμός άρχισε τις πρώτες πρωινές ώρες της 1 ης Απριλίου 1955 με
τοποθετήσεις βομβών και άλλες επιθέσεις σε διάφορα μέρη της νήσου. Το μήνυμα
δόθηκε κατά έντονο τρόπο, ενώ κυκλοφόρησε παράλληλα και η προκήρυξη του Διγενή:
«Με
την βοήθειαν τού Θεού, με πίστιν εις τον τίμιον αγώνα μας, με την συμπαράστασιν
ολοκλήρου τού Ελληνισμού και με την βοήθειαν των Κυπρίων, αναλαμβάνομεν τον
αγώνα διά την αποτίναξιν τού Αγγλικού ζυγού, με σύνθημα εκείνο το οποίον μάς
κατέλιπαν οι πρόγονοί μας ως ιεράν παρακαταθήκην: ‘’Η τάν ή επί τάς’».
Στο κάλεσμα
έτρεξαν με ενθουσιασμό και δήλωσαν παρόντες όλοι. Ιδιαίτερα, όμως, νέοι και νέες, άξιοι γόνοι της
Ελληνορθόδοξης φύτρας. Στους κόλπους της ΕΟΚΑ που είχε αναλάβει την ευθύνη,
ανήκαν οι μάχιμες ομάδες της Πολιτικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα (ΠΕΚΑ), η
Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ (ΑΝΕ) και η Ορθόδοξη Χριστιανική Ένωση Νέων (ΟΧΕΝ). Ο
εθνικός ποιητής ονόμασε τον ύμνο για την ελευθερία, ύμνο χρέους. Και η ελευθερία
της Κύπρου ήταν χρέος που έπρεπε δίχως άλλο να εκπληρωθεί.
Έδωσαν τον
όρκο της ΕΟΚΑ και αγωνίστηκαν στα βουνά, στα χωριά και στις πόλεις,
φυλακίστηκαν, περιορίστηκαν σε κρατητήρια χωρίς δίκη, έγιναν ολοκαυτώματα,
απαγχονίστηκαν, ψάλλοντας τον ύμνο στην ελευθερία.
Οι Άγγλοι
κατακτητές χρησιμοποίησαν βία και φρικτά βασανιστήρια, για να κάμψουν το φρόνημα
των αγωνιστών και του Κυπριακού λαού, μα δεν τα κατάφεραν. Πρόσφεραν ακόμα και
μεγάλες χρηματικές αμοιβές, τέτοια ήταν η αντίληψή τους για τους αγώνες των
λαών. Η απάντηση του Κυριάκου Μάτση στον Κυβερνήτη Χάρτινγκ, είναι
χαρακτηριστική: «ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής».
Θυμούμαστε
και τιμούμε όλους τους ήρωές μας. Τιμούμε τον Γρηγόρη Αυξεντίου, που μόνος
πολεμούσε από το κρησφύγετό του για δέκα ώρες τους Άγγλους και, αν και ήξερε πως
θα πεθάνει, δεν παραδόθηκε. Έγινε ολοκαύτωμα και δίδαξε τους αγωνιστές, όχι μόνο
πώς να αγωνίζονται, αλλά και πώς να πεθαίνουν.
Τιμούμε τον
Κυριάκο Μάτση, που, όταν προδομένος στο κρησφύγετό του κλήθηκε από τους
κατακτητές να παραδοθεί, αρνήθηκε, δηλώνοντας πως αν θα βγει, θα βγει
πυροβολώντας. Κι έγινε κι αυτός ολοκαύτωμα.
Τιμούμε
τους τέσσερεις ήρωες του Λιοπετρίου, τον Ανδρέα Κάρυο, τον Χρήστο Σαμάρα, τον
Ηλία Παπακυριακού και τον δάσκαλο Φώτη Πίττα που με το ολοκαύτωμά τους
μετέτρεψαν έναν ταπεινό αχυρώνα σε νέο Χάνι της Γραβιάς, προσκύνημα και αυτό της
λευτεριάς.
Τιμούμε
τους εννιά ήρωες της αγχόνης, τον Μιχαήλ Καραολή, τον Ανδρέα Δημητρίου, τον
Ανδρέα Ζάχο, τον Ιάκωβο Πατάτσο, τον Χαρίλαο Μιχαήλ, τον Μιχαήλ Κουτσόφτα, τον
Στέλιο Μαυρομάτη, τον Ανδρέα Παναγίδη και τον Ευαγόρα Παλληκαρίδη, που τα
φυλακισμένα τους μνήματα έγιναν βωμός ελευθερίας και τα άγια των αγίων του
απελευθερωτικού Αγώνα.
Την
αφετηρία της δόξας οριοθέτησε με τη θυσία του ο πρώτος νεκρός, ο Μόδεστος
Παντελή. Υπέρ πίστεως και
πατρίδας έπεσαν στο πεδίο των μαχών μαζί με άλλους και οι Μάρκος Δράκος, Πέτρος
Γιάλλουρος, Μιχαήλ Γιωργάλλας, Γεώργιος Κάρυος, Στυλιανός Λένας, Χαράλαμπος
Μούσκος, Παντελής Κατελάρης.
Δεν
ξεχνούμε όσους έγιναν θυσία στη διάρκεια βασανιστηρίων, δεν ξεχνούμε τους
αμέτρητους γνωστούς και άγνωστους μαχητές της ελευθερίας, κληρικούς και λαϊκούς,
τους μαθητές και τις μαθήτριες, τους εκπαιδευτικούς, τις γυναίκες, τους αγρότες
και γενικά το σύνολο του απλού λαού, που στήριξε τον αγώνα για τέσσερα χρόνια,
γνωρίζοντας πως η ζωή καταξιώνεται μόνο μέσα σε συνθήκες ελευθερίας.
Τα απλά,
αγνά παλικάρια του Κυπριακού λαού, οι ήρωες μας του έπους του 1955,
δαφνοστεφανώθηκαν με τους ήρωες του έπους του 1821. Κάθε ενέργειά τους τη
διαπότιζε ο ασίγαστος πόθος για το ξεσκλάβωμα της πατρίδας. Στον Μαχαιρά, στο
Δίκωμο, στον Αχυρώνα του Λιοπετρίου, στον Πενταδάκτυλο και στο Τρόοδος, σε χωριά
και σε πόλεις και σε κάθε γωνιά της σκλαβωμένης Κύπρου οι αγωνιστές της
Κυπριακής ελευθερίας έγραψαν το καινούριο έπος, χωρίς υπολογισμό θυσίας.
Ο αγώνας
του ‘55-‘59 δεν πέτυχε τον προαιώνιο πόθο, αλλά κέρδισε τον εφικτό στόχο, την
ανεξαρτησία της Κύπρου, που έφερε και αυτή τέλος σε μια σκλαβιά αιώνων.
Τα βάρη που
επωμίστηκε η Κυπριακή Δημοκρατία με τις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου ήταν πολλά.
Και η πορεία απέδειξε πόσο δύσκολος ήταν εξ’ αρχής ο δρόμος.
Η
ανεξαρτησία αποτελεί όμως σήμερα το πιο σημαντικό όπλο στον αγώνα που διεξάγουμε
για απελευθέρωση από την Τουρκική κατοχή, την επανένωση της πατρίδας μας και την
επιβίωση του λαού μας. Με την ανεξαρτησία και τα διεθνώς αναγνωριζόμενα
δικαιώματα που απορρέουν από αυτήν, αγωνιζόμαστε σε κάθε επίπεδο για να
προασπίσουμε τις δίκαιες θέσεις μας, ανταποκρινόμενοι με ευθύνη και σοβαρότητα
στις προκλήσεις που τίθενται ενώπιον μας.
Δεν έχουμε
το δικαίωμα να αποδειχθούμε κατώτεροι των περιστάσεων. Όσοι ανέβηκαν στην
αγχόνη, όσοι κάηκαν στα κρησφύγετα ή ανατινάχθηκαν, όσοι έπεσαν στα μονοπάτια,
στις πλαγιές, όσοι σκοτώθηκαν πολεμώντας ή ξεψύχησαν στα βασανιστήρια μας
παρακολουθούν και μας συμπαρίστανται.
Ακούμε την
περήφανη Κύπρια μάνα να φωνάζει: «Κάθε σαράντα τζι ένα γιο, στέλλω εις την θυσία
τζι ελπίζω ότι σύντομα θάρθει Ελευθερία».
Και ο
πατέρας του Ευαγόρα Παλληκαρίδη του τραγουδά: «Ξύπνα, μικρέ μου Βαγορή, ν´
ακούσεις τις καμπάνες/Ξύπνα να δεις χαρούμενες τις μαυροφόρες μάνες/Ξύπνα να
δεις την Άνοιξη να δεις τα χελιδόνια/Ξύπνα να δεις που λειώσανε εις τα βουνά τα
χιόνια/Ξύπνα να δεις τη χαραυγή π´ άρχισε να ροδίζει/Και τη γλυκιά μας Λευτεριά
να την καλωσορίζει».
Μέσα από
την ενότητα και μακριά από οποιεσδήποτε σκοπιμότητες και μικρότητες, στοχεύουμε
στην απαλλαγή μας από τα δεδομένα της κατοχής, στην επανένωση της πατρίδας και
την μετατροπή της σε έναν τόπο ειρήνης, ασφάλειας, δημοκρατίας και ευημερίας για
όλους ανεξαίρετα τους νόμιμους κατοίκους της.
Η
ουσιαστική εμπλοκή της ΕΕ – για πρώτη φορά – στη διαδικασία των
διαπραγματεύσεων, η αποδοχή από όλες τις πλευρές ότι η λύση πρέπει να εδράζεται
στις Ευρωπαϊκές αρχές και αξίες, καθώς και η αναβαθμισμένη γεωπολιτική σημασία
της πατρίδας μας, αποτελούν παράγοντες που μπορούν να συμβάλουν θετικά στην
προσπάθειά μας να φτάσουμε σε μια σωστή λύση.
Πρωτίστως,
όμως, θα πρέπει η Τουρκική πλευρά να δείξει στην πράξη τη βούληση που λέει ότι
έχει και αυτή για την επίλυση του Κυπριακού. Θα πρέπει απαραίτητα να πάρει τις
σωστές αποφάσεις, ώστε η διαδικασία των διαπραγματεύσεων που βρίσκεται σε
εξέλιξη να οδηγηθεί σε ουσιαστική πρόοδο.
Σε κάθε
περίπτωση, η δική μας πλευρά θα συνεχίσει να αγωνίζεται με σθένος και
αποφασιστικότητα για την προώθηση των δίκαιων θέσεων της, αξιοποιώντας και τον
αναβαθμισμένο ρόλο της Κύπρου στην περιοχή. Στόχος μας να καταλήξουμε σε ένα
σχέδιο λύσης που θα ανταποκρίνεται στην προσδοκίες του Κυπριακού λαού.
Με τις
στρατηγικές συμμαχίες που χτίζουμε σε διάφορους τομείς, όπως και με τις
προσπάθειες που καταβάλλουμε για εκσυγχρονισμό του κράτους και την οριστική
έξοδο μας από τις οικονομικές περιπέτειες των τελευταίων χρόνων, στοχεύουμε στη
δημιουργία καινούργιων προοπτικών για το σύνολο του Κυπριακού λαού, προοπτικών
που θα μας οδηγήσουν σε μια εντελώς νέα εποχή, περισσότερα υποσχόμενη για όλους
τους νόμιμους κατοίκους της νήσου μας.
Αυτό το
οφείλουμε σε όλους τους ήρωες και μάρτυρές μας, το οφείλουμε στις αυριανές
γενιές, το οφείλουμε στην πατρίδα μας.
Συνειδητοποιώντας όλοι το χρέος μας αυτό, και προχωρώντας μονοιασμένοι
θέτοντας πάνω απ’ όλα το συμφέρον της πατρίδας, δεν μπορούμε παρά να επιτύχουμε.
Τιμή και
δόξα σε όσους έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία της Κύπρου. Τιμή και δόξα
στους αγωνιστές του ‘55-‘59.
