Ομιλία του
Διευθυντή του Γραφείου του Προέδρου της Δημοκρατίας
κ. Π. Αντωνίου
στην κηδεία του φονευθέντος
από τους Τούρκους εισβολείς το 1974 Ανδρέα
Φουσκουλλή
Με αισθήματα δέους και
βαθιάς συγκίνησης απευθύνουμε σήμερα, μετά από απαράδεκτη καθυστέρηση 40 χρόνων,
το ύστατο χαίρε στον Ανδρέα Φουσκουλλή ο οποίος εκτελέστηκε εν ψυχρώ από τους
Τούρκους εισβολείς το 1974.
Ο Ανδρέας, 54 χρόνων
τότε, έγγαμος με έξι γιούς και τρεις κόρες, ήταν ένας ακούραστος εργάτης του
μόχθου που προσπαθούσε από το πρωί μέχρι το βράδυ να εξασφαλίσει για την
οικογένειά του τα προς το ζην. Λόγω ηλικίας δεν είχε ενταχθεί στην Εθνική
Φρουρά. Έζησε όμως όλη τη βαρβαρότητα του Τουρκικού Αττίλα που εισέβαλε στην
πατρίδα μας σπέρνοντας τον όλεθρο και ντύνοντας στα μαύρα εκατοντάδες συζύγους,
γονείς και παιδιά.
Στα μαύρα ντύνεται και η
ηρωοτόκος Αγκαστίνα. Όταν στις 14 Αυγούστου 1974 άρχισε η μεγάλη επίθεση των
τουρκικών στρατευμάτων εναντίον των θέσεων της Εθνικής Φρουράς στη γραμμή Μιας
Μηλιάς – Κλεπίνης - Παχυάμμου, οι περισσότεροι κάτοικοι της Αγκαστίνας
εγκατέλειψαν το χωριό τους και αναζήτησαν πιο ασφαλείς περιοχές.
Ένας αριθμός από αυτούς
μετέβησαν στην Άσσια. Ανάμεσά τους ο Ανδρέας μαζί με τη σύζυγο και τα πέντε
ανήλικα παιδιά του. Τέσσερις γιοί του είχαν καταταγεί στην Εθνική Φρουρά
ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα της πατρίδας μαζί με χιλιάδες άλλους νέους.
Προς το απόγευμα της
14 ης Αυγούστου, τα τουρκικά στρατεύματα, αφού διέσπασαν τις
αμυντικές θέσεις της Εθνικής Φρουράς, άρχισαν να καταλαμβάνουν ένα-ένα τα χωριά
της Μεσαορίας. Στην Άσσια οι Τούρκοι στρατιώτες, που συνοδεύονταν από πάνοπλους
Τουρκοκύπριους, μπήκαν την επόμενη μέρα. Μέσα στο χωριό είχαν παραμείνει χίλιοι
περίπου Ελληνοκύπριοι, μεταξύ τους και ένας αριθμός κατοίκων γειτονικών χωριών.
Φθάνοντας στο σπίτι όπου
βρισκόταν ο Ανδρέας με την οικογένειά του, οι Τούρκοι τους συνέλαβαν όλους και
τους οδήγησαν στην πλατεία του χωριού. Εκεί έδεσαν τα χέρια των ανδρών και τους
έβαλαν σε φορτηγά, ενώ τα γυναικόπαιδα τα άφησαν ελεύθερα. Στις 18 Αυγούστου, ο
Ανδρέας αφέθηκε να επιστρέψει στο σπίτι όπου προσωρινά διέμεναν. Τους ανέφερε
ότι μεταφέρθηκε στο γκαράζ Παυλίδη στη Λευκωσία αλλά τον άφησαν να φύγει λόγω
ηλικίας.
Τα ευχάριστα αυτά για
την οικογένειά του δεν κράτησαν όμως πολύ. Σε τρεις μέρες, στις 21 Αυγούστου, οι
Τούρκοι τους συνέλαβαν εκ νέου όλους. Αυτή τη φορά τα πράγματα φαίνονταν πιο
ανησυχητικά. Μαζί με άλλους που συνέλαβαν από διπλανά σπίτια, τους μετέφεραν
στην πλατεία της ενορίας τους, όπου οι Τούρκοι είχαν συγκεντρώσει όλους τους
εγκλωβισθέντες της Άσσιας. Εκεί έδεσαν τα χέρια όλων των ανδρών και τους
επιβίβασαν ξανά σε φορτηγά οχήματα, ενώ τα γυναικόπαιδα τα οδήγησαν στην κάτω
ενορία του χωριού.
Τους άνδρες τους πήραν
αρχικά στο Τουρκοκυπριακό χωριό Αγυιά και στη συνέχεια τους μετέφεραν στο γκαράζ
Παυλίδη στη Λευκωσία.
Επικεφαλής ήταν
Τουρκοκύπριος αστυνόμος ο οποίος διέταξε 37 κρατούμενους, οι οποίοι ήταν ηλικίας
κάτω των 50 ετών, να κατεβούν από τα φορτηγά και να εισέλθουν στο γκαράζ. Τους
υπόλοιπους 70 που ήταν άνω των 50 ετών, μεταξύ των οποίων και ο Ανδρέας
Φουσκουλλής, τους οδήγησαν με τα φορτηγά προς άγνωστο μέρος και έκτοτε κανένας
τους δεν έδωσε σημεία ζωής.
Η συνέχεια, δυστυχώς,
βρίσκεται μπροστά μας μέσα σε αυτό το ταπεινό φέρετρο το πλήρες όμως με τη
μεγαλοσύνη της θυσίας του ήρωα Ανδρέα Φουσκουλλή.
Οι 70 συλληφθέντες
οδηγήθηκαν έξω από το χωριό Αφάνεια όπου οι αιμοσταγείς δολοφόνοι τους
εκτελούσαν καθώς ήταν δεμένοι πισθάγκωνα. Τόση ήταν η παλικαριά τους. Μετά
έριξαν τα νεκρά σώματα σε δυο πηγάδια, στην τοποθεσία Ορνίθι. Τριάντα εφτά στο
ένα πηγάδι και 33 στα άλλο.
Οι ήρωές μας ούτε και σε
αυτόν τον προσωρινό τους τάφο δε θα ησυχάσουν. Στα μέσα της δεκαετίας του ’90, η
κατοχική δύναμη προσπάθησε να συγκαλύψει τη μαζική αυτή δολοφονία, επιχειρώντας
να μεταφέρει αλλού τα λείψανα. Χρησιμοποίησαν εκσκαφείς, νομίζοντας ότι έτσι,
μαζί με τα λείψανα, θα εξαφάνιζαν και κάθε ίχνος της ενοχής τους. Όμως ο Θεός
της δικαιοσύνης βοήθησε ώστε στα βάθη των πηγαδιών και στα πλαϊνά λαγούμια, να
εντοπιστούν τεμάχια λειψάνων τα οποία προσφέρουν αδιάσειστη μαρτυρία για την εν
ψυχρώ εκτέλεση των 70 συλληφθέντων.
Η διαδικασία της
σύλληψης και ο τρόπος της εκτέλεσης των 70 ηρώων που έχουν ταυτοποιηθεί δεν
μπορεί να αφήσει ασυγκίνητο κανέναν άνθρωπο. Η βαρβαρότητα που βίωσαν οι ήρωές
μας αυτοί τους ανεβάζει στο επίπεδο των μαρτύρων της Ελλάδας και της
χριστιανοσύνης. Οι στυγνοί εκτελεστές τους οφείλουν να λογοδοτήσουν ενώπιον της
δικαιοσύνης. Κι αν αυτό είναι ανέφικτο, ο μεγάλος Θεός θα τους κρίνει όταν έρθει
η ώρα. Γιατί μπροστά σε αυτόν κανένας δεν μπορεί να κρύψει τα ανομήματά του.
Γιατί εκτός από τη μαρτυρική θυσία των ηρώων μας παρακολουθούμε για 40χρόνια το
μαρτύριο και την αγωνία των συγγενών τους που καρτερικά περίμεναν τους δικούς
τους. Κι όταν πια εξέλιπαν οι ελπίδες, τουλάχιστον, ανέμεναν να κηδεύσουν τα
οστά των συγγενών τους με τις τιμές που τα ελληνοχριστιανικά ήθη και έθιμα μας
ορίζουν.
Δεν παραγνωρίζουμε ότι
στο θέμα των αγνοουμένων έχει επιτευχθεί μια σημαντική πρόοδος. Μέχρι στιγμής
αναγνωρίστηκε η ταυτότητα αρκετών λειψάνων, 491 Ελληνοκυπρίων και 127
Τουρκοκυπρίων.
Ωστόσο, ο αριθμός των
αδιερεύνητων περιπτώσεων αγνοουμένων είναι πολύ μεγαλύτερος και υπάρχουν
προβλήματα που οφείλουν και οι δυο πλευρές να ξεπεράσουν. Μας ανησυχεί ιδιαίτερα
το γεγονός ότι έχει μειωθεί ανησυχητικά ο αριθμός των επιτυχημένων εκταφών. Από
το 50% το 2007, πέσαμε στο 12% το 2014. Συνολικά έχουν ανασκαφεί 916 χώροι και
μόνο σε 288 ανευρέθηκαν λείψανα. Βασική αιτία γι’ αυτό είναι η πεισματική άρνηση
των τουρκικών κατοχικών δυνάμεων να συνεργαστούν ακόμα και 40 χρόνια μετά την
διάπραξη των εγκλημάτων τους προκειμένου να λήξει, επιτέλους, ένα θέμα καθαρά
ανθρωπιστικό.
Για να ξεπεραστούν τα
προβλήματα θα πρέπει απαραίτητα η Τουρκία να επιτρέψει το άνοιγμα των λεγόμενων
στρατιωτικών ζωνών και την πρόσβαση στα αρχεία του τουρκικού στρατού. Μόνο έτσι
θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στη δίκαιη απαίτηση όλων των συγγενών για
διακρίβωση της τύχης των αγαπημένων τους.
Υπάρχει όμως και μια
άλλη σοβαρή πτυχή, αυτή της μετακίνησης λειψάνων από τους χώρους που αρχικά
είχαν ταφεί, σε άλλους χώρους. Όπως έχει καταδειχθεί και από την περίπτωση των
70 αγνοουμένων της Άσσιας, επιτυγχάνεται ταυτοποίηση λειψάνων μόνο από πολύ
περιορισμένο αριθμό οστών. Τυγχάνει, μάλιστα, μετά την παραλαβή από τους
συγγενείς ενός αριθμού οστών και τις κηδείες των αγαπημένων τους, να
παραδίδονται σε αυτούς μετά από αρκετό καιρό και νέα τεμάχια οστών. Ο πόνος δεν
έχει τελειωμό. Το απαράδεκτο αυτό γεγονός πολλαπλασιάζει τον πόνο τους και θέτει
επί τάπητος ευθύνες που ειδικά η Τουρκία θα πρέπει άμεσα να αντιμετωπίσει.
Αναμένουμε από την
τουρκική πλευρά να επιδείξει την ίδια καλή θέληση όπως και η δική μας πλευρά.
Δυστυχώς, μέχρι στιγμής, η προσπάθειά της είναι πώς και με ποιον τρόπο να
εξυπηρετήσει σκοπιμότητες και να αποκρύψει ευθύνες, οι οποίες βασίζονται σε
γεγονότα και αλήθειες που βοούν.
Η ευχή μας και η
προσπάθειά μας είναι αυτό να γίνει το συντομότερο, ώστε να αναπαυθούν η ψυχή
όλων των αγνοουμένων μας. Σίγουρα αυτό είναι και ευχή του ήρωα Ανδρέα
Φουσκουλλή, από εκεί όπου ευρίσκεται.
Μια και μόνη υπόσχεση θα
δώσουμε μπροστά του. Δεν υποστέλλουμε τη σημαία του αγώνα μας. Θα συνεχίσουμε
μέχρι τη δικαίωση της θυσίας του. Τότε και μόνον τότε θα αναπαυθεί και η ψυχή
όλων των ηρώων και των μαρτύρων μας.
Τιμή και δόξα σε όλους
τους πεσόντες, τους μάρτυρες και τους αγνοουμένους μας. Τιμή και δόξα σε όλους
τους ήρωες μας.
_________________
Σημ.:
Η κηδεία τελέσθηκε στον Ιερό Ναό Παναγίας Ευαγγελίστριας Κάτω Πολεμιδιών
